5
AH
eru kan de democratie wel vergeten
Beraad Carter-Gromiko
Zwitsers stemmen
over 12 zondagen
zonder verkeer
Stroom uit zon
voor indianendorp
p'M'ijj#
'ij* Miifjt
Peking valt Hanoi
aan wegens positie
Chinezen in Vietnam
Besprekingen tussen
Ethiopië en Eritrese
opstandelingen falen
Amerikaanse president kritiseert Cuba
^lost-Berlijn laat
Bevangenen vrij
i? js
Zus Folkerts
aangehouden
Toren Pisa bezet
Ian Smith zal
eind dit jaar
terugtreden
lilitairen stellen verkiezingen uit en verbannen linkse leiders
WCKk
ITERDAG 27 MEI 1978
BUITENLAND
Trouw/Kwartet
SHlNGTON (Reuter. UPI) De Amerikaanse president
imy Carter zal vandaag een kleine topconferentie houden met
Sowjetrussische minister van buitenlandse zaken Andrej
romiko. De twee leiders zullen over de Amerikaans-Russische
{trekkingen en andere wereldproblemen praten.
er wilde gisteren toen hij mede-
ing deed van het topoverleg niet
en waar hij en Gromiko precies
zullen spreken maar volgens
ictionarissen in het Witte Huis
len zeker de onderhandelingen
de beperkingen van strategi-
le wapens (SALT) en de activitei-
van de Sowjet-Unie en Cuba in
ika aan de orde komen. ..Het is
rre van gemakkelijk met de Rus-
h te onderhandelen over een nieu-
SALT-overeenkomst en haar tot
ind koming niet te laten misluk-
n door de ongerechtvaardigde in-
;ning van de Sowjet-Unie en haar
ibaanse helpers in Afika", aldus
irter. Gromiko heeft gisteren al
Igebreid overleg gevoerd met zijn
nerikaanse collega Cyrus Vance
oofdrol
irter heeft op een persconferentie
Chigago de Cubanen er van be-
huldigd dat zij niets hebben ge-
an om de bloedige inval van op-
mdelingen in Zaïre te voorkomen,
ilgens de president hebben de Cu-
nen een hoofdrol gespeeld bij het
leiden en uitrusten van de opstan-
lingen. ..Wij geloven dat Cuba op
hoogte was van de plannen om
Rre binnen te vallen en kennelijk-
tts heeft gedaan om hen van hun
iornemen af te houden. De regering
n Angola moet een zware verant-
ordelijkheid dragen voor de aan-
,n I. die van haar grondgebied is uit-
0.ivoerd." aldus Carter.
jef president beklaagde zich er op-
jetuw over dat besluiten van het
u_ Ingres de mogelijkheden beperken
)pn uitdagingen zoals in Sjaba snel
kunnen beantwoorden en bepleit
te dan ook herziening van de wetge-
L_ betreffende de Amerikaanse
hulp aan het buitenland. Hij gaf ove
rigens de verzekering er niet over te
peinzen Amerikaanse troepen in Af
rika in te zetten. Zambia. Tanzania
en Mozambique noemde hij als voor
beelden van landen, die geen demo
cratie zijn doch niet door de Sowjet-
Unie wensen te worden gedomi
neerd.,.Wanneer wij er in worden ge
hinderd hen hulp van welke aard
dan ook. zelfs in de vorm van voed
sel. te verlenen, dan zijn mijn han
den geboden", aldus Carter.
Beperkingen
Als voorbeelden van de belangrijk
ste beperkingen, die de Amerikaanse
president door middel van wetten
heeft opgelegd gekregen noemde
Carter: het Clark-amendement (geen
hulp aan Angola zonder toestem
ming Congres; het Brooke-amende-
ment (geen hulp aan landen die
Amerikaanse leningen niet kunnen
terug betalen); het Hughes-Ryan-
amendement (geen hulp aan opera
ties in het buitenland zonder voor
kennis Congres); het Haskell-amen-
dement (geen hulp aan Zaïre als dat
niet in het belang van de VS is) en de
..War-powers-act". waarbij de presi
dent 48 uur voor het begin van een
militaire actie het congres moet in
lichten.
De leider van de Republikeinen in de
Senaat Howard Baker heeft op Car
ters klacht laten weten dat hij de
kritiek van de president onder
schrijft en bereid is hem te helpen.
..De president zit op het goede spoor
en ik steun hem," aldus Baker.
„De openbare mening in Moskou"
heeft „de inmenging van de VS,
Frankrijk en andere NAVO-landen"
in Zaïre veroordeeld in een resolutie,
die is aangenomen op een bijeen
komst met ééin van de leiders van de
opperste Sowjet.
De meeste EG-landen zijn tegen een
voorstel van de Belgische premier
Tindemans voor Europese steun aan
een pan-Afrikaanse veiligheids
macht. die aanvallen op Europeanen
moet afweren. Dit heeft de Deense
minister van buitenlandse zaken An
dersen in Kopenhagen laten weten.
Andersen is voorzitter van de EWG-
ministerraad.
BERN (Reuter) Zwitserland zal
vandaag en morgen in een volks
stemming beslissen over het voorstel
van een aantal milieubeschermers
om twaalf verkeerloze zondagen in te
voeren. Daarnaast heeft de regering
het volk voorstellen voorgelegd over
het invoeren van zomertijd, abortus,
de broodprijs en overheidssteun aan
de universiteiten.
Het voorstel voor de verkeerloze zon
dagen komt van een groep studen
ten uit de omgeving van Bern Zij
menen dat een verbod op het ge
bruik van particuliere voertuigen,
vliegtuigen en motorboten op iedere
tweede zondag van de maand een
bijdrage zal leveren aan de energie
besparing en het verminderen van
de vervuiling. Bijna 116 duizend kie
zers ondersteunen het voorstel.
De regering en de toeristenindustrie
zijn fel gekant tegen het idee. Vol
gens het kabinet in Bern worden per
zondag zo 100.000 buitenlandse
auto's uit Zwitserland geweerd en
dat terwijl de energiebesparing min
der dan één procent zal bedragen. De
toeristenindustrie vreest het af
schrikkend karakter van zo'n ver
keerloze zondag. Het toerisme levert
Zwitserland jaarlijks zes miljard gul
den op.
Het motief dat de regering aanvoert
voor het zomertijdplan is dat zo
meer in de pas wordt gelopen met de
buurlanden. De Zwitsers hebben
vlak na de Tweede Wereldoorlog al
enkele jaren zomertijd ingevoerd
maar zijn er toen weer mee opgehou
den. Tegen het plan hebben vijf boe
ren uit Zurich bezwaar aangetekend
en ze worden door veel andere
boeren gesteund omdat hun werk
dag op deze manier nog langer wordt
dan ze willen.
Het kabinet wil abortus gaan toe
staan op medische en sociale indiea
tie. Voorstanders van een liberale
abortusregeling vinden het voorstel
te beperkt en tegenstanders wijzen
iedere verruiming van de mogelijk
heden af. De sociaal-democraten zijn
tegen een verhoging van de brood
prijs met 11 cent per kilo omdat de
wijziging een te grote druk zou leg
gen op de laagstbetaalden. Een plan
om de universiteiten meer steun te
geven wordt in het algemeen als te
kostbaar beschouwd
BEIROET. NAIROBI (AP. UPI» Geheime besprekingen tus
sen vertegenwoordigers van de Ethiopische regering en Eritrese
opstandelingen zijn mislukt.
Dit meldde gisteren de Libanese
krant An Nahar. Doel van de door de
Sowjet-Unie georganiseerde bijeen
komst was een verzoening tussen de
elkaar bestrijdende partijen nog
voor de Ethiopische troepen een
nieuwe aanval lanceren tegen de op
standelingen die negentig procent
van Eritrea in handen hebben.
De besprekingen tussen de beide
partijen zouden drie weken geleden
hebben plaatsgevonden in een niet
nader genoemd Afrikaans land. Vol
gens zegslieden in Parijs zouden
Sowjet-bemiddelaars bij de bespre
kingen aanwezig zijn geweest Vol
gens An Nahar streven de Sowjets
naar een Ethiopische herovering van
DST-BERLIJN (AP. Reuter) - In
afgelopen twee weken heeft Oost-
e-aitsland 125 politieke gevangenen
en naar de Bondsrepu-
n-iek uitgewezen. Dit is gisteren door
Werkgroep 13 augustus bekend-
iaakt, die zich inzet voor de nale-
jkjig van de mensenrechten in Oost-
ir-uitsland. Onder de vrijgelatenen
iden zich zeventien Westduitsers
inden die veroordeeld werden
ïgens poging tot het smokkelen
n Oostduitsers naar West-Duits-
id. Een hoge Oostduitse functio-
eijris heeft vier dagen voor het begin
een belangrijk congres van
h-rrijvers in Oost-Berlijn Oostduitse
aangevallen die hun kri-
spuien in Westduitse kranten.
r hoofd van de afdeling van de
pamunistische partij van Oost-Be-
Sn Naumann liet doorschemeren
—lt de schrijvers geld hadden ont-
rngen voor het uiten van hun kri-
-%!k. Naumanns opmerkingen vor-
len de zwaarste aanval op schrij-
Irs in Oost-Duitsland sinds'de uit-
Jljzing van de zanger Wolf Bier-
ünn achttien maanden geleden.
Eritrea om zodoende hun invloed in
het gebied te kunnen uitbreiden.
Diplomatieks bronnen in de Keniase
hoofdstad Nairobi maken melding
van een toenemende concentratie
van Cubaanse troepen op strategi
sche punten vlakbij Eritrea. Volgens
déze bronnen bereiden de Cubanen
zich op een aanval op Eritrea voor.
Onduidelijk is op Sowjet-officieren
een leidende rol hierbij spelen zoals
het geval was bij de oorlog in de
Ogaden-woestijn enkele maanden
geleden.
De Cubaanse ambassadeur, die in
april voor een bezoek naar Havana
reisde, is nog steeds niet in Addis
Abeba teruggekeerd. Ook een twee
de in Ethiopië gestationeerde hoge
Cubaanse functionaris is sinds enke
le weken niet meer in Ethiopië. Vol
gens diplomatieke kringen in Nairo
bi hebben de twee functionarissen
zich in Addis Abeba ongeliefd ge
maakt omdat zij zich teveel met de
binnenlandse aangelegenheden van
Ethiopië zouden hebben bemoeid.
Van onze redacteur wetenschappen
AMSTERDAM Een demonstratie
project van het Amerikaanse minis
terie van energie zal het afgelegen
indianendorp Schuchuli inArizona
met ingang van september van elek
triciteit voorzien. Er komt een batte
rij zonnecellen met een vermogen
van drie kilowatt. Dat betekent licht
voor de zestien huizen, het kerkje en
het feestzaaltje, waar nu kerosine-
lampen hangen. Het betekent
stroom voor een gemeenschappelij
ke koel- en vrieskast, voor een water
pomp die de in het gebruik dure
dieselpomp vervangt, en voor een
wasmachine.
De overeenkomst werd deze maand
gesloten tussen de Papago stam-
raad. de Amerikaanse gezondheids
dienst en de NASA. die het energie
systeem levert en de directie voert
over hèt project. De Papago Bouw
maatschappij verzorgt het installa-
tiewerk en de gebouwtjes voor de
huishoudelijke apparaten en de
accu's.
Voorzitter Cecil Williams van de Pa
pago stamraad noemde het project
een eerste stap naar het voorzien in
de energiebehoefte van veel geïso
leerde indianendorpen in heel Ame
rika. Dr Louis Rosemblum, chef zon-
ne-energie van het NASA-onder-
zoekcentrum, keek nog wat verder:
„Er zijn meer dan drie miljoen dor
pen zonder elektriciteit in de wereld,
vooral in de minder ontwikkelde lan
den. Het succes van onze experimen
ten in Schuchuli kan niet nalaten de
richting te beïnvloeden die ontwik
kelingslanden inslaan om in de
klemmende energiebehoefte van
hun grote plattelandsbevolking te
voorzien."
KARLSRUHE (DPA) De rechter
van instructie van het gerechtshof in
Karlsruhe heeft bekendgemaakt,
dat Frankrijk de 27-jarige Marion
Brigitte Folkerts naar West-Duits-
land heeft doorgezonden. Zij is de
echtgenote van de in West-Duitsland
gevangen zittende Uwe Folkerts en
schoonzuster van de in Nederland
veroordeelde extremist Knut Fol
kerts.
Zij zou sinds 1976 lid zijn van de
Rote Armee-Fraktion. In augustus
kwam zij bij de ondergrondse en zou
nauwe betrekkingen onderhouden
hebben met de harde kern van de
Baader-Meinhof-groep.
Tweehonderd werklozen van de
plaatselijke keramiekfabriek
hebben in Pisa de beroemde
scheve toren bezet. Vanaf de top
hebben zij een dozijn spandoe
ken van 60 meter lang neergela
ten met eisen.
HONGKONG (UPI) Peking heeft gisteren zijn aanvallen op de
regering in Hanoi verscherpt door bijzonderheden te geven over
vervolging van veel van de 72.000 Chinese inwoners van Vietnam
die naar China zijn gevlucht.
Vietnamese functionarissen in Ha
noi wierpen tegen dat de Chinezen
liegen. De betrekkingen tussen beide
landen hebben een dieptepunt be
reikt. In een verslag uit Hanoi van
het Oostduitse persbureau ADN
staat dat de Chinezen besloten heb
ben duizenden technici die aan hulp
projecten in Vietnam werkten terug
te trekken omdat Peking vindt dat
de Chinezen in Vietnam „op grote
schaal worden vervolgd"
Het officiële persbureau Nieuw-Chi-
na gaf gisteren een ooggetuigever-
slag van een correspondent, dat ook
over de radio werd uitgezonden. Het
televisienieuws van donderdag
avond wijdde meer dan zes minuten,
ongebruikelijk lang voor een be
paald onderwerp, aan een film over
vluchtelingen die de rivier de Pei-
loen oversteken tussen Vietnam en
de Zuidchinese provincie Kwangsi.
De correspondent verhaalde van
Chinezen die geslagen, ernstig ver
minkt en gruwelijk mishandeld zou
den zijn. China heeft eerder deze
week Vietnam gewaarschuwd dat
het de volle verantwoordelijkheid
voor de gevolgen moet dragen. De
secretaris van de Vietnamese com
munistische partij. Xoean Thoey,
heeft de Chinese verklaring bezijden
de waarheid genoemd.
Cambodja
Vietnamese strijdkrachten hebben
eerder deze week een Cambodjaans
oorlogsschip tot zinken gebracht en
twee andere beschadigd. Dit gebeur
de voor de kust van de zuidwestelij
ke provincie Kien Giang. Het Viet
namese persbureau heeft dit be
kendgemaakt. Voorts werd gemeld
dat Vietnamese troepen een week
geleden Cambodjaanse militairen in
een hinderlaag lokten. „Een com
pagnie werd weggevaagd en een
tweede werd gedecimeerd". Voorts
werden er wapens buitgemaakt. Drie
Cambodjaanse oorlogsschepen wa
ren de Vietnamese territoriale wate
ren binnengedrongen en hadden het
vuur geopend op Vietnamese vis
sersschepen De plaatselijke strijd
krachten in Kien Giang beantwoord
den het vuur waarbij een schip tot
zinken werd gebracht en de'andere
beschadigd werden.
KAAPSTAD (UPI. Reuter» - De
Rhodesische premier Ian Smith
heeft verklaard zich niet herkiesbaar
te stellen als aan het eind van dit
jaar zijn ambtstermijn afloopt. Op
een persconferentie in Kaapstad ver
telde Smith „een controversieel fi
guur te zijn." Daarom was hij van
mening dat zijn terugtrekking een
„geruststellend" effect kan hebben
op alle Rhodesiërs.
Smith was in Kaapstad voor bespre
kingen met zijn Zuidafrikaanse
ambtgenoot John Vorster. Over de
aard van de besprekingen werd niets
bekend gemaakt.
Smiths ambtstermijn eindigt op 31
december als krachtens het zoge
naamde interne akkoord, de blanke
regering de macht overdraagt aan
een gekozen zwarte regering.
In Salisbury hebben onbekende gu
errilla's een aanslag gepleegd op de
woning van stamhoofd Chirau. één
van de drie gematigde zwarte lei
ders. die met Smith samenwerken
Chirau is ongedeerd gebleven.
ar Wim Jansen
wftlA De noodtoestand die het afgelopen weekeinde werd afgekondigd door het militaire
a [iem in Peru om de rust te herstellen, heeft de chaos in het land alleen vergroot. Het ziet er niet
ar uit de generaals binnen korte tijd een uitweg vinden uit de dieppe economische crisis,
armee Peru kampt. Daarmee blijft waarschijnlijk ook de deur van een lange gang naar de
Hmocratie gesloten.
ïsident Morales heeft de verkie-
Sen voor een grondwetgevende
gadering. aanvankelijk gepland
o«r 4 juni. voor onbepaalde tijd
gesteld. De nationale staking
,„7j ?ft afgelopen maandag en dinsdag
A'jwel het gehele economische le-
"al in Peru lamgelegd. De staking
lke s door de vakbonden uitgeroepen
reactie op plotselinge prijsverho-
"igen van levensmiddelen en het
al ïondigen van de noodtoestand
lor de regering. Vrijwel iedereen
aan de oproep van de vakbonden
floor. Fabriekenlagen stil. winkels
ven gesloten en het openbaar ver-
ït reed niet meer. In de hoofdstad
na ratelden slechts pantserwa-
is door de anders overvolle stra
in het centrum.
ellen
vakbonden gelastten hun mani-
taties af. omdat de regering de
kingen illegaal verklaarde en de
litaire leiders wilden ingrijpen
danks dat zijn er de laatste dagen
ïieuw doden én gewonden geval-
1 in gevechten tussen groepen de-
instranten en de rellenpolitie, bij-
taan door militaire eenheden De
lermutselingen vonden plaats in
'buitenwijken van Lima en in vrij-
alle andere grote steden in het
d Exacte informatie is moeilijk
trijgen, want de generaals-hebben
"s het afgelopen weekeinde de
aan banden gelegd. Twaalf tijd-
iriften. voornamelijk links ge-
tateerd. mogen niet meer ver-
njnen en de dagbladen beperken
tot de officiële bekendma-
gen
inleidingen tot dit alles is in de
eerste plaats de slechte economische
situatie. Wat dat betreft zit Peru zeer
diep in de put. Schulden uit het
buitenland zijn opgelopen tot 4.5
miljard dollar, voor een groot deel
als gevolg van de vele wapenaanko
pen. De vangst van ansjovis, één van
de belangrijkste bronnen van in
komsten, liep door overbevissing
sterk terug. Ook de olieboringen in
het oerwoud leverden teleurstellen
de resultaten op. Mede hierdoor zijn
de tekorten op de betalingsbalans de
laatste tijd sterk gegroeid. De Peru
aanse sot ondergaat devaluatie na
devaluatie.
Door het mislukken van de z.g. agra
rische revolutie is er een groot tekort
aan landbouwprodukten ontstaan.
Na de machtsovername in 1968 voer
de het militaire bewind een aantal
drastische maatregelen in. die tot
een betere verdeling van het bezit
moesten leiden. Zo werden een aan
tal buitenlandse bedrijven ontei
gend en de grootgrondbezitters hun
land afgenomen. De agrarische revo
lutie bestond daarin dat arbeiders,
die op het land van hun grootgrond
bezitter hadden gewerkt, nu een ak
ker in eigendom kregen.
Infrastructuur
Organisatorische steun bleef echter
uit. zodat de nieuwe landeigenaars
niet meer verbouwden dan ze zelf
nodig hadden. Ook onderhoudt nie
mand meer de aanvoerwegen. vroe
ger de plicht van de landeigenaren,
met als gevolg dat de overschotten
in het vruchtbare, maar moeilijk toe
gankelijke subtropische deel van het
Andesgebergte hun weg naar de
kuststrook niet meer vinden
De tekorten hebben de prijzen het
laatste jaar met tientallen procenten
doen stijgen, terwijl de lonen vrijwel
stil stonden. Het minimum loon in
Peru bedraagt ongeveer 100 gulden
per maand en de meesten verdienen
nauwelijks meer dan dat. Toen de
regering de vorige week een aantal
zeer drastische prijsverhogingen be
kend maakte, waren de reacties hef
tig. De kosten van essentiële goede
ren, zoals benzine, brood en keuken
olie stegen tussen de 20 en 100 pro
cent. De hierop volgende stroom ver
wijten aan de regering en betogingen
in het hele land waren voor de gene
raals aanleiding de verkiezingen met
twee weken uit te stellen tot 18 Juni.
Officieel luidde het argument dat de
computers voor het verwerken van
de uitslagen nog niet helemaal ge
reed waren. Toen de onrust in het
land hierdoor alleen maar toenam,
kondigde president Morales de
noodtoestand af. waarmee ook het
hele proces naar de verkiezingen stil
kwam te liggen.
Noodtoestand
Hoewel woensdag het normale leven
na twee dagen staking en chaos weer
scheen hersteld, blijft, de maatregel
voorlopig van kracht en in Lima is
zelfs een uitgaansverbod ingesteld
van 's avonds 10 tot 's ochtends 5
uur. Universiteiten en middelbare
scholen zijn nog gesloten. Generaal
Morales heeft in een lange toespraak
tot het volk toegezegd dat de verkie
zingen in ieder geval zullen door
gaan, zodra de rust is hersteld. Hij
zei daarbij er van uit te gaan dat de
datum van 18 juni niet opnieuw ver
schoven hoeft te worden
Boeren demonstreren tijdens een recente verkiezingsbijeenkomst in Cuzco tegen de hoge kosten van
levensonderhoud.
Als dat inderdaad het geval is, bete
kent dat nog niet dat na zondag 18
juni de democratie in Peru is terug
gekeerd. Dat is nog een lange weg
De 5 miljoen stemgerechtigden gaan
naar de stembus om 100 burgers
voor de Constitutionele Assemblee
te kiezen. Deze vergadering, gekozen
uit de 12 politieke partijen die aan de
verkiezingen meedoen, krijgen een
jaar de tijd de grondwet van 1933 te
herschrijven volgens richtlijnen van
de militaire regering. Daarna kun
nen er algemene verkiezingen wor
den gehouden in 1980. waarmee de
democratie in principe moet zijn her
steld
Leger
Het leger is echter niet van plan zijn
macht daarna geheel prijs te geven
denkt' er niet over zich na de over
dracht van de macht geheel in de
kazernes terug te trekken. „Dat wil
zeggen dat in de nieuwe grondwet
een formule moet staan, die toestaat
dat het leger duidelijk in het politie
ke spel aanwezig is. zonder daar in
directe vorm aan deel te nemen,
aldus de president. Dit was een dui
delijke waarschuwing aan de linkse
partijen, die de invloed van de mill
tairen in de grondwet tot een mini
mum wilden reduceren.
Ongeldig
Dat bleek nog eens duidelijk op een
bijeenkomst van legerautoriteiten
en pers. twee weken geleden. Gene
raai Morales maakte toen bekend
dat de algemene verkiezingen in
1980 alleen door kunnen gaan als de
nieuwe grondwet ..in een uitvoerbare
vorm" wordt gegoten.
Hij liet er geen twijfel over bestaan
wat hij daarmee bedoelde het leger
De linkse partijen noemen de uitslag
van eventuele verkiezingen al bij
voorbaat vervalst, omdat de analfa
beten geen stemrecht hebben. Hier
door wordt een kwart van de moge
lijke kiezers van de stembus uitge
sloten. Het zijn vooral de allerarm
sten. sloppenbewoners en campesi-
no's (kleine boeren) die nooit naar
school zijn geweest en daardoor niet
voor hun belangen kunnen opko
men. Daar komt nog bij dat de rege
ring de voornaamste boerenorgani
satie, de Confederaclon Nacional
Agraria. heeft verboden mee te doen
aan de verkiezingen.
Meer dan ooit lijkt het de vraag of de
bevolking van Peru ooit werkelijk
iets te zeggen zal krijgen. Donderdag
besloot het militaire bewind elf te
genstanders. onder wie acht linkse
leiders te verbannen. Onder hen be
vindt zich ook de boerenleider Hugo
Blanco, een van de kandidaten van
het Volksfront voor Arbeiders. Boe
ren en Studenten (FOCEP) Deze
Hugo Blanco stond in de jaren zestig
aan het hoofd van een grote groep
boeren die in de bergen om de stad
Cuzco in gewapende opstand kwa
men. De verbanning van elf vooraan
staande leiders en de arrestatie van
duizenden demonstraten maken dui
delijk dat ongeacht de kwestie of
er op 18 juni verkiezingen worden
gehouden het uiteindelijk de mill
tairen zijn die in Peru de weg naar de
democratie bepalen En de uitspra
ken van president Morales Bermu
.dez doen wat dat betreft het ergste
vrezen
