Cultus van vedetten in de politiek
Politiemensen moeten
>ok stakingsrecht krijgen'
Voor nieuwe spaarders.
Bij de Amro Bank.
Personalia
Je doet zo'n uniek boek onrecht
door het alleen maar atlaste noemen.
ccent van programma's naar personen verschoven
Verarming van
de democratie
MV vindt leden bond volwaardige werknemers
'Ambtenaar geen
kunstmest meer'
Ambassadeur van
Z. Afrika pakt
petitie niet aan
Gijzelhouders in Tsjechoslowakije
en Moskou overmeesterd
Zes ton schade door
brand vleesfabriek
NDI
lERDAG 25 MEI 1978
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
HS 17
r Bert de Jong
politieke macht komt steeds
er in handen van een enkele per-
in, die gedwongen wordt op te
den als een superstar. De nieuwe
jerstars zijn de vedetten van de
jtieke business, zoals de show
siness ook altijd zijn vedetten
tit gehad. De politieke superstars
1, evenals die uit de show busi-
is, genoodzaakt hun rol te spelen
het grote schouwtoneel.
Franse radicaal Roger-Gerard
iwartzenberg. die rechten en politieke
lenschappen doceert in Parijs, heeft
e visie niet alleen op de politieke ont-
ikeling in de westelijke wereld, maar
rv op die in de Oostbloklanden en de
4de Wereld. In zijn onlangs verschenen
j\k „PoliUeke superstars" met als onder-
3 „Vedettencultus in de politiek"*) slg-
eert hij overal de verschuiving van de
cht naar de personen en de minachting
i de politieke programma's.
burger, de kiezer is de eenvoudige toe-
ouwer van de macht, die voortdurend
ir pers, radio en televisie in beeld wordt
iracht. Hij heeft het gevoel, vooral door
televisie, bij het politieke gebeuren be-
cken te zijn.
kiezer vermaakt zich als toeschouwer
fiwarzenberg heeft het zelf over „als
éur") met het politiek spektakel of er-
t zich er ook aan. In feite echter neemt
geen deel aan het gebeuren, evenmin
iemand die zich verlustigt in een voet
wedstrijd op de televisie zelf voetbalt
iemand, die pornografie leest, met de
de bezig is.
geleid
politieke show, die wordt opgevoerd
ft niet zoveel meer te maken met de
Itieke programma's en de werkelijke
len van land en volk. De aandacht van.
kiezer wordt vaak afgeleid.
ns gebeurt dat opzettelijk door het or-
liseren van grote manifestaties. In Hit-
Duitsland was men hier heel sterk in.
K)d en spelen zeg WK*voetballen en
rmplsche Spelen verdoezelen nog
eds de werkelijke problemen van een
d.
ontwikkeling in de richting van de
soonlijke macht heeft geen geringe ge
lgen. Door het nauwelijks meer mee-
en van de passieve burger wordt de
^cht eenzaam. Het contact met de basis
li verloren. De machthebber weet niet
DEN UYL
als de vertrouwenwekkende figuur
meer wat er aan de hand is. De geïsoleerde
macht neemt verkeerde beslissingen.
Aan de andere kant en dat is nog
ernstiger werkt de vervreemding van
het individu verder door. Ook in politiek
opzicht raakt de mens zichzelf kwijt. De
kiezer en gemanipuleerde bewondert in
zijn politieke idool en kunstidool alles,
waarvan hij zelf beroofd is.
De Franse radicaal concludeert: Zo sterft
de democratie. Terloops vraagt Schwar-
zenberg nog of de politieke superstar wer
kelijk de macht in handen heeft. Of is het
de dominerende klasse. „De nieuwe klasse,
die des te beter haar doen en laten kan
camoufleren omdat de schijnwerpers op
de superstar gericht zijn en ze het publiek
verblinden, dat niet meer in staat is de
ware machthebbers, diegenen, die in wer
kelijkheid de beslissingsmacht hebben, te
onderschatten."
Rollen
Schwarzenberg beweert veel. Maar zijn
voorbeelden van de superstars zijn over
stelpend en ook onthutsend. Het zijn de
superstars, die vaak gemaakt worden door
de deskundigen van public relations en
reclame. Op de eigenschappen van de star
in wording, die alleen van belang zijn voor
hun rol, wordt het accent gelegd.
Die rollen zijn verschillend. Daar is eerst
de rol van de held, omringd met goddelijke
macht. Voor de voorbeelden hoef je geen
VAN AGT
als de gewone graag fietsende man
eeuwen terug te gaan. Tot 1966 was Kwa-
me Nkroemah president van Ghana. Voor
zijn volk hulde hij zich in een geheimzinni
ge goddelijke sfeer. In de gezangen, die
men zong, werd de naam van Christus
vervangen door de naam van Nkroemah.
Moboetoe, de president van Zaïre, doet
niet voor hem onder. Op de scholen in het
voormalige Kongo wordt geen les meer
gegeven in het christendom, maar wel in
het moboetisme. De president is de nieuwe
messlas en Christus wordt de „weerzin
wekkende Joodse profeet" genoemd.
De helden, die zich een goddelijke macht
aanmeten, kunnen ook erg wreed zijn. Ze
vermoorden alles wat hun macht bedreigt
Dan wordt de macht waanzinnig. Stalin en
Amin zijn voorbeelden. De laatste is niet
de enige in de Derde Wereld.
Er zijn totaal andere superstars. Zij, die de
rol spelen van de gewone man en zeggen
eigenlijk niets te maken willen hebben met
die gemene politiek. Een voorbeeld is de
Amerikaanse president Carter. Hij presen
teerde zich in de verkiezingscampagne
niet alléén als de gewone man als „één van
ons", maar ook als een zeer goed christen.
Op de vraag of het waar is, dat hij wel 25
CARTER
als een goed christen
keer per dag bad, antwoordde hij, dat dat
best het geval zou kunnen zijn.
De politieke superstars kunnen nog meer
rollen spelen. De vertrouwde vader-figuur
als politieke leider is immers ook geliefd.
Vooral wanneer het land het moeilijk heeft
en er behoefte is aan gezag. Voorbeelden:
De Gaulle en president Roosevelt met zijn
praatjes bij de haard. Ook mogen de char
mante leiders niet vergeten worden: Ken
nedy, Trudeau en Giscard d'Estaing.
Wat en wie ze ook zijn, de rollen moeten
gespeeld worden. Nixon deed voor de tele
visie een bekentenis over het ontvreemden
van verkiezingsgeld. De „spontaniteit"
van de bekentenis deed menige Ameri
kaanse huisvrouw een traan wegpinken.
Nixon had het één-mans-toneel met be
hulp van een videorecorder niet voor niets
acht dagen lang gerepeteerd.
Ook hier
In „politieke superstars" komt Nederland
niet aan de orde. Het boeiende van het
boek is, dat de vergelijking met de Neder
landse politiek zich onweerstaanbaar op
dringt. Naar de vader-figuur hoeft niet
lang gezocht te worden: Drees. Premier
Biesheuvel werd „mooie Barend" ge
noemd en viel, evenals later Lubbers, goed
in de smaak van de vrouwen. Biesheuvel
kan fungeren als de „charmante leider".
Kijkend naar de ontwikkeling van de laat
ste jaren kan niet ontkend worden, dat ook
GISCARD
als de charmante leider
in Nederland duidelijk het accent van de
programma's naar de personen is verlegd.
Het enthousiasme, waarmee zo'n tien jaar
geleden de verkiezingsprogramma's wer
den opgesteld en op de partij vergaderin
gen geamendeerd heeft zich niet meer
voorgedaan.
De smalle marges van de democratie wa
ren in de verkiezingsslag niet zo goed te
verkopen. Voor de laatste verkiezingen,
van de Tweede Kamer werd over de hoof
den van de kiezers het (politieke) driestro
menland uitgeroepen. De lijsttrekkers Den
Uyl, Van Agt en Wiegel moesten het maar
maken. Het was ondenkbaar dat, zoals in
het verleden, dat voor de grote partijen
voor verschillende delen van het land ver
schillende lijsttrekkers optraden. Zelf het
pas samengesmolten CDA dacht niet aan
meer dan één lijsttrekker.
Het trio van het driestromenland speelde
de kleine partijen voor een deel weg en
noemde dat winst voor de democratie.
Den Uyl werd gepresenteerd als vertrou
wenwekkende figuur. Van Agt kwam er
meer uit als de gewone, graag fietsende,
man, die, evenals Carter, het wel moeilijk
had met de politiek. In deze rol werd
bovendien een slachtofferig element opge
nomen.
De familie bleef niet achterwege op het
Nederlandse politieke toneel. Het „vrouw
tje" van Van Agt kwam achter de coulis
sen vandaan en in de strijd om de gunst
van de kiezers nam Den Uyl zijn dochter
mee naar de show van Sonja voor de
VAR A-televisie.
Zo werd ook in Nederland de aandacht van
de werkelijke politiek en partijprogram
ma's afgeleid.
De programma's van PvdA en CDA, die
het dichtst bij elkaar lagen, hebben boven
dien niet de doorslag gegeven bij de kabi
netsformatie. Dit wijst op personallsering
van de macht. De uitslag van de verkiezin
gen wees duidelijk in de richting van een
coalitie tussen PvdA en CDA. De persoon
lijke (machts)problemen maakten deze sa
menwerking onmogelijk.
BIJ de op gang gekomen campagnes van
de raadsverkiezingen is dezelfde tendens
te bespeuren: meer aandacht voor perso
nen en minder voor de programma's, die
niet al te concreet zijn. In een willekeurig
PvdA-programma van een willekeurige ge
meente lees ik vage algemeenheden als
meer verkeersveiligheid en betere onder
wijsvoorzieningen. maar er wordt niet dui
delijk gemaakt hoe de verlangens verwe
zenlijkt moeten worden. Wel zie je in de
zelfde gemeente op een affiche de vrolijke,
schrandere en lieve gezichten van jonge
socialisten, die ook aan politiek doen. Zeer
persoonlijk alles.
Onderwijs
Schwaraenberg is pessimistisch in zijn
conclusie. Hij zegt, dat de democratie ster
vende is. Het klinkt overdreven. Maar de
verschuiving van het accent naar de perse
nen en de versimpeling van de pfóblemen
in die mate, dat elke kiezer er het zijne in
vindt, betekenen wel een verarming van de
democratie.
De problemen worden in deze samenleving
steeds ingewikkelder en technischer. Het
algemeen kiesrecht, dat de superstars blij
ven hanteren, dreigt een schijn te worden.
Omdat de echte keus elders ligt: bij de
economische groepen en het technisch-
bureaucratisch apparaat.
De Franse radicaal geeft een middel aan
om de democratie te redden: vorming en
onderwijs. Zijn advies kan zo uit de Jaren
zestig zijn overgewaaid. Iedereen moet een
gewaarschuwd burger worden, die met
kennis van zaken stemt en een oordeel
heeft over de problemen. De politiek moet
weer van allen worden. De kiezers mogen
geen toeschouwer blijven. Dan krijgtn de
superstars minder kans. Schwaraenberg
wil bij het onderwijs beginneb. Het is geen
geringe opgave. Maar in deze richting
moet worden gekoerst. Anders blijft het
tobben met de democratie en blijft de
valse mensverheerlijking de monsterlijke
kop opsteken.
Uitgave Standaard Uitgeverij Antwerpen/
Amsterdam. Prija 26,50.
n een onzer verslaggevers
tEDA Er is geen enkele reden politiemensen het stakingsrecht te onthouden. Het artikel in
t wetboek van strafrecht dat stakingsacties van onder anderen politie-ambtenaren strafbaar
ilt, dient zo spoedig mogelijk te verdwijnen.
;zei Wlm Spit, vice-voorzitter van
Federatie Nederlandse Vakbewe-
g (FNV), gisteren bij de opening
een tweedaagse congres van de
derlandse Politiebond in Breda,
bijna 16.000 leden tellende bond
tangesloten bij de FNV.
It zei het een „volslagen raadsel"
Vinden waarom de voorzitter van
Algemene Christelijke Polltiefe-
ratie (ACP), Herman Teeuwen
tt stakingsrecht uit handen wenst
geven". Vorige week zei Teeuwen
het congres van zijn bond het
fccipieel onjuist te vinden om als
litie stakingsrecht te verlangen,
e FNV." hield Spit gisteren zijn
koor voor, „wenst u wel als vol-
ardige werknemers te behandelen
claimt met u het recht op sta-
Ig."
voorzitter van de NPB, Leen van
r Linden, zei in zijn openingsrede
t onverkort aan het stakingsrecht
»et worden vastgehouden, „ook al
)dat nog nimmer een geluid is ver
men dat andere, vervangende
ddelen in geval van een belangen-
ftflict in het vooruitzicht stelt." Hij
lüch er wel bewust van te zijn dat
t „grote risico's voor de democra-
r met zich meebrengt als de poli-
die een essentiële functie in de
menleving vervult, het korter of
Iger laat afweten.
het congres zal vandaag ook ge
roken woprden over deelneming
h het weerstandsfonds van het
rv, naar aanleiding van daartoe
lekkende voorstellen van de afde-
Igen Leeuwarden en Assen. Het
iofdbestuur heeft al laten blijken
positief tegenover te staan.
eiligheid
tn kwestie die ook de aandacht van
[congresgangers zal opeisen, is de
lligheld van de politieman. Bonds-
•orzitter Van der Linden legde er de
Idruk op dat het illegale wapenbe-
1 krachtig dient te worden bestre-
tn, waarbij hij erop wees dat in
tnmige Europese landen „wapens
I broodjes over de toonbank
Ij zei In dat verband het volstrekt
*is te zijn „met diegenen die zeg-
tn dat premier Van Agt er beter aan
W gedaan zijn Belgische collega
Mer druk te zetten, teneinde de
«breidelde wapenverkopen in
kt land tot staan te brengen, dan
Van een onzer verslaggevers
BREDA Behalve bij politionele
aangelegenheden werden de leden
van de Nederlandse Politiebond gis
teren ook bepaald bij de, zoals voor
zitter Leen van der Linden zei. „drei
gende aanslag op de positie van de
ambtenaren". Van der Linden liet
weten dat Van Agt en Wiegel de NPB
tegenover zich zullen vinden als zij
de ambtenaren „extra willen
pakken".
Deze waarschuwing werd onder
streept door het applaus dat veelvul
dig opklonk bij de toespraak van
Theo Sonneveld, secretaris van het
Algemeen comité ter behartiging
van de belangen van het overheids
personeel (ACOP). Sonneveld merk
te bitter op dat de ambtenaar, als zo
vaak in het verleden, redding moet
brengen als de regering in het nauw
komt. „Je kunt", stelde hij daarte
genover, „ambtenaren niet blijven
gebruiken als kunstmest teneinde
daarmee de economische groei te
bevorderen."
obligaat te verklaren dat hij zo graag
in dat land zou willen wonen".
Mr. J. M. de Graaf, directeur-gene
raal voor openbare orde en veilig
heid van het ministerie van binnen
landse zaken, hield de congresgan
gers voor dat hun „mentaliteit en
Instelling" dient te veranderen. De
politieman, zei hij, kan het zich niet
meer veroorloven laconiek en goed
moedig op te treden.
Naar zijn mening wordt de politie
man er door de omstandigheden toe
gedwongen zijn „gemoedelijke hou
ding" te laten varen. „Verhoogde
waakzaamheid is nodig," zei hij. „De
eigen veiligheid en het eigen leven
kunnen ermee gemoeid zijn. Er blijft
ons geen andere keuze."
Van der Linden constateerde dat
niet alleen de politieman, maar ook
de burgers zich in toenemende mate
onveilig voelt. Hij signaleerde gevoe
lens van machteloosheid over het
„onzinnige, blinde terrorisme" dat
niet bij de landsgrenzen stilstaat, en
waartegen „we ons nooit afdoende
zullen kunnen bewapenen en verwe
ren, zonder daarbij onze Nederland
se samenleying te maken tot een
totalitaire staat."
Van der Linden liet zich positief uit
over het vorige week ook door ACP-
voorzitter Teeuwen ter sprake ge
brachte instructie-programma voor
benadering van gevaarlijke perso
nen. Anders dan Teeuwen, repte hij
niet over de noodzaak de burgers
over dat programma te informeren.
De bondsvoorzitter zei ook in te
stemmen met het plan speuracties
naar illegaal wapenbezit te intensi
veren, ook als daaromtrent niet meer
dan (sterke) aanwijzingen bestaan.
In linkse kring wordt de vrees geuit
dat de politie daarmee te veel vrij
spel krijgt, maar Van der Linden zei
niet bang te zijn voor 'razzia-achtige
toestanden'.
Uitbreiding
AMSTERDAM - De ambassadeur
van Zuid-Afrika in Nederland heeft
geweigerd een petitie van Neder
landse journalisten in ontvangst te
nemen, waarin zij vragen om vrijla
ting van hun in Zuid-Afrika gevan
gen zittende collega's. De duizend
ondertekenaars, Nederlandse en in
Nederland werkende buitenlandse
journalisten, leden van Amnesty In
ternational, hebben daarom de peti
tie per post naar de Zuidafrikaanse
ambassade in Den Haag gestuurd.
MOSKOU, MüNCHEN (AP, UPI,
Reuter) Een onbekende man. die
verklaarde lid te zijn van het „Russi
sche bevrijdingsleger" heeft gisteren
twee personen gegijzeld in het kan
toor van de Finse luchtvaartmaat
schappij Finn air in het centrum van
Moskou. De man eiste een ongehin
derd vertrek naar het buitenland.
Nadat de man acht geweerschoten
had gelost wist de Russische politie
1'/» uur na begin van de gijzeling de
man te overmeesteren. Op het mo
ment dat de man het kantoor van
Finn air binnenstapte was een vrouw
van de afdelingen boekingen en een
chauffeur aanwezig. Het üjkt on
waarschijnlijk dat de man banden
onderhoud met het Russische bevrij
dingsleger. De meeste leden van dit
leger, dat tijdens de tweede wereld
oorlog aan de kant van de Duitsers
vocht, zijn na de oorlog terechtge
steld of veroordeeld tot langdurige
gevangenisstraffen.
In de nacht van dinsdag op woens
dag is een poging van drie Tsjecho-
slowaken, die zich meester hadden
gemaakt van een bus met dertig
scholieren om naar de Bondsrepu
bliek te vluchten, mislukt Tsjecho-
slowaakse grenswachten openden
het vuur en verwondden het drietal.
Door het Beierse ministerie van bin
nenlandse zaken is meegedeeld dat
de kinderen in veligheid zijn. De
vluchtpoging werd gedaan bij de
grensovergang Mühlbach.
DEVENTER (ANP) Bij Wagemans
Vleesunie b.v. op het Deventer indu
strieterrein is bij een brand het ver
pakkingsmagazijn verwoest. De
schade wordt geschat op ongeveer
600.000 gulden. De overige bedrijfs
gebouwen bleven gespaard.
Rechterlijke macht Bij het ge
rechtshof te Amsterdam zijn be
noemd tot advocaat-generaal: mr. H.
W. P. Remmerts de Vries, thans offi
cier van Justitie in het arrondisse
ment Haarlem, en mr. A. N. A. M.
Josephus Jitta, thans officier van
Justitie in het arrondissement
Alkmaar.
Van der Linden zei het nog steeds
noodzakelijk te vinden dat de politie
wordt uitgebreid, hoewel in het ge
ruchtmakende rapport „Politie in
verandering" een fundamenteler be
nadering van het politie vraagstuk
wordt bepleit. De NPB-vooraitter liet
zich lovend over dat rapport uit,
maar hij vond niet dat met uitbrei
ding van de politie gewacht moet
worden, totdat de daarin opgewor
pen vragen beantwoord zijn.
Volgens Van der Linden „mankeren
op dit moment altijd nog zo'n slordi
ge 2200 politiemannen en -vrouwen",
waardoor de maatschappelijke
dienstverlening in het gedrang komt
en de werkdruk op het politieperso
neel toeneemt. „Uitbreiding is on
middellijk noodzakelijk", aldus de
NPB-vooraitter. „en behoeft de dis
cussie over de doelstelling van de
politie niet in het minst te frus
treren."
Onaanvaardbaar
Van der Linden zei het ook onaan
vaardbaar te vinden dat met de ver*
betering van de politieopleiding
wordt gewacht totdat de personeels
tekorten zijn weggewerkt. HIJ be
pleitte een proefneming met een ver
beterde en verlengde opleiding, bij
voorbeeld in Rotterdam, waar het
tekort al is Ingelopien. Zo'n expert-
ment. waarbij ervaring wordt opge
daan met een meer maatschappelijk
gerichte opleiding, kan naar zijn me
ning vrtj snel worden verwezenlijkt.
Een atlas inderdaad,
en wel van de makers van
de befaamde Bos atlas.
176 Overzichtelijke
pagina's, 91 gedetail
leerde kaarteenheden.
Maar daarnaast:
118 schinerende kleuren
foto's over natuur- en
cultuurlandschappen.
Speciale pagina's over
de munten van de wereld.
Uitgebreide landen
documentatie met
informatie over grootte,
inwoners, taal, landbouw,
industrie en handel.
Een overzicht van ons
planetenstelsel.
Hoe komt u aan deze
atlas? Als u in de aktie-
periode t/m 2 juni een
'spaarrekening opent
(minimale inleg f15,-)
kunt u deze atlas kopen
voor slechts f 19,50.
Bovendien ontvangt u
van de Amro Bank ook
nog f 7,50 spaarpremie
(die u één maand moet
laten staan). Tot en met
juni hebt u nog de tijd
om van dit unieke aanbod
te profiteren. Wees er
snel bij, want voor de
atlas geldt: zolang de
voorraad strekL
Royaal formaat 24J5 x 34J cm.
