Zwarte aartsbisschop in Bloemfontein
De deur zit nog steeds in een krat
Kierkegaard en het geloven op maandag
Hervormde kerk in
moeilijkheden door
mobiliteit bevolking
Dit brieven van lezers
Tienduizendste lid in
Drachten ingeschreven
Vrijgemaakten
blijven bij
het IKON
Voorbijgangei
IKV-betoging
bij vliegbasis
Commissie voor
werelddiakonaat
geïnstalleerd
Nieuwe
boeken
MAANDAG 22 MEI 1978
KERK
Trouw/Kwartet
door dr. A. Pronkers
Dr. O. de Ru heeft in een door
Trouw geciteerd artikel in het
Hervormd Weekblad zijn be
zorgdheid uitgesproken over
enige verschijnselen in kerke
lijk Nederland.
Hij signaleerde daarbij de bijna uit
sluitende aandacht voor de „gods
dienst van alle dag", voor het „gelo
ven op maandag", die zijns inziens
aan de inhoud van het christelijk
belijden in meer dan één opzicht
afbreuk heeft gedaan.
Ik laat zijn stelling voor wat die is.
maar reageer wel even op het ge
bruik van de aanhalingstekens bij
het woord „geloven op maandag".
Dr. De Ru is zich blijkbaar bewust,
dat hij dit woord meerdere malen
tegengekomen is als aanduiding van
een zaak. die naar zijn gevoelens
minstens om een bepaalde correctie
vraagt. Hij is zich daarbij misschien
niet bewust, waar die uitdrukking
„geloven op maandag" precies van
daan komt en dat is Juist in dit
verband wel van belang. Kleine boe
ken hebben hun lotgevallen, zeiden
de otade Romeinen al en dat geldt
soms ook van losse woorden, die uit
het verband gelicht nogal eens hun
eigen leven gaan leiden.
Waar komt die uitdrukking „geloven
op maandag" precies vandaan? Is
het een kreet uit het moderne jargon
of heeft het misschien toch oudere
papieren? Dat ben ik eens nagegaan
en ik ontdekte daarbij, dat de auteur
van deze uitdrukking al zo'n 150 jaar
geleden leefde en niemand anders
was dan de beroemde Deense theo
loog en wijsgeer Sóren Kierkegaard
(1813-1855)
Kierkegaard gebruikte dit woord in
zijn geschrift „Religieuze illusie",
waarvan fragmenten werden afge
drukt in de uitgave, die prof. Ir. van
Dijk voor Nederland destijds ver
zorgde onder te titel „Keur uit de
werken van Sören Kierkegaard"
(Haarlem 1905).
Ironisch
De uitdrukking komt voor in een
ironisch verband. Kierkegaard was
op het terrein van de ironie een
meester. Hij die de wereld om hem
heen (ook de kerkelijke!) met zulke
kritische ogen bekeek, uit zich in de
betrokken passage, waarin het gaat
om de tegenstelling tussen het gelo
ven in en buiten de kerk in de vol
gende bewoordingen (zie blz. 293 en
294):
„Zondag zei de dominee: „Gij moet
niet op de wereld betrouwen en niet
op mensen en niet op uzelf, maar
alleen op God; want zelf vermag een
mens niets." En dat begrepen wij
allen, ik ook, want het ethische en
het ethisch-religieuze is zo heel ge
makkelijk te begrijpen, maar ook zo
heel moeilijk. Een kind kan het be
grijpen. maar ook zo heel moeilijk.
Een kind kan het begrijpen, de een
voudigste kan het volkomen begrij
pen als er gezegd wordt, dat wij niets
vermogen, dat wij alles moeten opge
ven. alles verzaken. Zondags begrij
pen wij dat verschrikkelijk gemak
kelijke (ja verschrikkelijk, want dit
gemakkelijke brengt dikwijls ge
noeg op dezelfde weg als de goede
voornemens) in abstracto en maan
dag is het zo heel moeilijk te ver
staan. dat het dat kleine en weinige
is in het relatieve en concrete be
staan. waarin de Individu zijn dage
lijks leven heeft.
Maandag vier uur
De dominee voegde erbij: „Dit moe
ten wij altijd bedenken". En wij al
len begrepen dat. want „altijd" is een
heerlijk woord, dat zegt alles ineens
en is zo verschrikkelijk gemakkelijk
te begrijpen, maar daarentegen is
het het allermoeilijkste om iets al
tijd te doen. en zo heel moeilijk om
dat maandagmiddag vier uur altijd,
al is het maar een half uur lang. te
begrijpen. Zelfs in de rede van de
dominee was er bijna iets. dat ie
mand indirect opmerkzaam maakte
op die moeilijkheid, want sommige
wendingen waren aangebracht om
aan te duiden, dat HIJ het nauwe
lijks altijd deed
Tot zover het citaat. Daaruit blijkt
hoe duidelijk Kierkegaard de mas
kerade die wij zo dikwijls opvoeren
maandag heeft hij wel gezien en dat
in een ironische vorm onder woorden
gebracht.
Herkenning
Kierkegaard
tegenover God. heeft doorzien en
verder ook hoe hij oog heeft voor de
gespletenheid in het menselijk be
wustzijn. Kierkegaard zag de gesple
tenheid van het moment in de tijd en
vroeg zich af. waarin die gespleten
heid bijvoorbeeld is gelegen, als het
gaat om tien uur zondagmorgen en
maandagmiddag vier uur. Geloven
op maandag betekende eerst recht
de opgave én de spanning tegenover
de kans op het verraad, dat in een
middaguur op de werkdag zo gemak
kelijk kan zijn gelegen.
Natuurlijk is het leefklimaat daarbij
niet bepaald door onze moderne
spanningen, die door de industriële
arbeid worden opgeroepen. Maar het
conflict tussen de zondag en de
Geen wonder, dat de woordcombina
tie „geloven op maandag" ons daar
om nog aanspreekt. Geen wonder,
dat er hier en daar gebruik van werd
gemaakt om te onderkennen, waarin
spanningen tussen de zondag (en de
eredienst) en de maandag (de werk
dag) voelbaar op mensen afkomen.
Enkele herinneringen. De journalist
N. G. J. van Schouwenburg pakte
jaren geleden het gegeven thema op
in een toespraak in een pauzedienst
voor bedrijfsmensen in de Utrechtse
Dom onder de titel „geloven op
woensdag" (de dag waarop de dienst
werd gehouden). Het tijdschrift Wen
ding kwam eveneens jaren geleden
met een speciaal nummer uit „gelo
ven op maandag." In de bijbelactie
De Grote Trek in 1954 werd het
woord van Kierkegaard opgenomen
als een terzake dienende vertolking
van moderne geloofsspanningen.
Ook nu heeft de uitdrukking naar
mijn gevoel een meer dan toevallige
symboolwaarde, nu telkens weer kri
tisch de vraag gesteld wordt naar de
verhouding van geloof en dagelijkse
levenspraktijk. „Schrikkelijk ge
makkelijk" zal het daarbij voor ons
nooit kunnen zijn.
Dr Dronkers is hervormd emeritus
predikant te Utrecht.
GRONINGEN De gereformeerde
kerken (vrijgemaakt) zullen voor de
uitzending van hun radio- en televi
sie-kerkdiensten de band met de
IKON niet verbreken.
Dat besloot de generale synode van
deze kerken, die in Groningen verga
dert. De synode had zeer ernstige
kritiek op het beleid van de IKON.
maar de vrijgemaakte kerken dra
gen voor dat beleid geen verantwoor
ding.
Een verbreken van de band zou bete
kenen. dat men minder zendtijd ter
beschikking zou krijgen. Er was een
tegenvoorstel ingediend door ds P.
van Gurp en ds H. J. de Vries, die
vonden dat men de band met de
IKON wel moest verbreken. Zij wil
den dat de kerken zelf zendtijd zou
den aanvragen bij de minister van
CRM. Dit tegenvoorstel verwierf
slechts zeven stemmen.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Bevestigd tot predikant (gister
mevr. F. Zeldenrust. hulppredike
Hilversum.
HEELSUM De Nederlands
deling van de Zakbijbelbond i
15.000 gulden naar Indoensië
stuurd voor het laten drukken
100.000 Johannesevangeliën in
Javaans en hoopt daar deze zo
nog 5000 gulden aan toe te kun
voegen.
:uia 1
R( I
BEVERWIJK De kritische
meente IJmond heeft een docui
tatie uitgegeven over „Hans
een Berufsverbot in de Bondsre
bliek". Roth mocht in Hessen g I
leraar worden, omdat hij daarv z
de juiste mentaliteit zou missen
zien zijn politieke inzichten.
door Hennie Serfontein
BLOEMFONTEIN Voor het eerst in de geschiedenis krijgt de
r.k. kerk in Zuid-Afrika een zwarte aartsbisschop. Paus Paulus
benoemde vorige week dr. Peter Buthelezi tot aartsbisschop van
Bloemfontein.
De benoeming is te opmerkelijker,
omdat Bloemfontein, de hoofdstad
van Oranje Vrijstaat, de stad is met
het hoogste percentage Afrikaans
sprekenden in Zuid-Afrika. meer dan
negentig procent.
Pater A. D. Scholten. de secretaris
generaal van de r.k. bisschoppencon
ferentie van Zuid-Afrika. verwacht
te. dat kerken van alle taalgroepen
in Zuid-Afrika de benoeming van
Buthelezi zouden verwelkomen. Hij
maakte zich geen zorgen, of hij wel
aanvaard zou worden in zijn aarts
bisdom. „Wij zien geen enkel pro
bleem voor hem in Bloemfontein. De
meesten van de 70.000 rooms-katho-
lieken daar zijn zwart"
Maar ook de blanke rooms-katholie-
ken in Bloemfontein hebben positief
gereageerd. Eugene Saffy. voorzitter
van de parochieraad, zei dat de be
noeming lang op zich had laten
wachten. „Ik ken de nieuwe aartsbis
schop niet. maar ik geloof dat hij een
zeer bekwaam man is. Dat hij zwart
is. zal in onze gemeenschap geen
enkel verschil maken." zei Saffy.
Theoloog
Bisschop Buthelezi (47) is een theo
loog van naam. Hij studeerde lange
tijd in Rome en was daarna profes
sor en rector van het Augustinus-
seminarie in Roma, Lesotho. In juli
1972 werd hij hulpbisschop van Jo
hannesburg.
dr. Peter Buthelezi
Hij spreekt of leest maar liefst twaalf
talen: Zulu, Sotho. Sepedi, Engels.
Afrikaans. Italiaans, Frans. Neder
lands. Duits, Hebreeuws, Latijn en
oud-Grieks.
Zijn benoeming komt in een tijd.
waarin de bisschoppen in Zuid-Afri
ka hard bezig zijn, de leiding van
hun kerk meer representatief te ma
ken voor hun leden. Hoewel de mees
te rooms-katholieken in het land
zwart zijn, zijn haast alle bisschop
pen blank.
De r.k. kerk ken geen rassenschei
ding. evenmin als de anglicanen, de
presbyterianen en de methodisten.
Het hoofd van de methodistenkerk,
ds. Abel Hendricks, is een kleurling.
De presbyterianen kregen een aantal
Jaren geleden voor het eerst een
zwarte synodepraeses, terwijl bis
schop Desmond Tutu hoofd van de
anglicaanse kerk in Johannesburg
was. met een parochie in het cen
trum van de stad. voordat hij secre
taris-generaal van de Zuidafrikaanse
raad van kerken werd.
De*e fub"ek is uitsluitend bestemd voor korte reacties op m dere krant geleren
berichten artikelen en commentaren en met voor ged<hten open brieven oproepen
o* reacties op advertenties (deze laatste d enen tot de directie gericht te wordeni De
inzendingen voor deze rubnek dienen zo beknopt mogelijk te zi|n De redactie behoudt
zich het recht van bekorting voor Hel is ons helaas niet mogeii|k over eik geval
van bekorting o) metpiaatsmg (doorgaans een gevo'g van een te groot aanbod) te
corresponderen Bneven adresseren can Secretaris hoofdredactie Trouw.
Postbus. 859. Amsterdam Bi| pubi<catie worden naam en woonplaats van at
schrijver vermeld
Verpleging
Wat Oz. Verkuyl zegt in Trouw van 9
mei „We koersen in de verpleging op
een ramp af" is mij uit het hart
gegrepen en realiteit voor mij. want
het aantal ouderen neemt zeker toe.
Ik had een baan als verzekeringscor
respondente. en sinds 20 jaar ben ik
mij (na wat verpleegopleidingen)
voor de ouderen in gaan zetten. Ik
ben nu 66 en werk intern, met in de
week wat huishoudelijke hulp erbij
en ik ben bij prima mensen. Toch is
het zo. dat men dadelijk het stempel
huishoudster opgedrukt krijgt door
een bepaalde mentaliteit rondom
soms. Het was voor mij ook een
drempelvrees Nu ben ik ongehuwd,
maar ik weet zeker dat het voor
velen en voor de weduwen juist ook
een drempelvrees is. Maar laat ik
zeggen dat het werk veel voldoening
geeft. Al is het op de achtergrond.
Amstelveen J. Roeloffs
Vaccinatie
Deuteronomium 22 vers 8: „Wanneer
gij een nieuw huis zult bouwen, zo
zult gij op uw dak een leuning ma
ken. opdat gij geen bloedschuld op
uw huls legt, wanneer de man vallen
de daarvan afvalt". Ik vraag mij
meermalen af of onze gelovige broe
ders en zusters die zo tegen Inenting
zijn, wel goed hun bijbel kennen.
Volgens bovenstaand woord, mogen
wij voorzorgsmaatregelen treffen, te
gen het onverwacht gevaar. Wij mo
gen niet alleen, wij moeten het doen.
De Heer heeft het ons bevolen in de
wet van Mozes. En als wij het niet
doen. dan laden wij bloedschuld op
ons huis. En laten wij toch God
danken, dat Hij de medische weten
schap zoveel kennis en wetenschap
heeft gegeven om verscheidene ziek
ten en besmettingen te voorkomen.
Dordrecht J. Bos
DRACHTEN De grootste gere
formeerde kerk van ons land. die in
Drachten, heeft het tienduizendste
lid ingeschreven. Twintig jaar gele
den had deze kerk nog maar 3200
leden. Ondanks de stormachtige
groei denkt men in Drachten niet
aan kerksplitsing, zoals gereformeer
den elders in grote plaatsen plachten
te doen, maar waarmee de ervarin
gen niet altijd gunstig waren. Aan de
kerk zijn acht predikanten ver
bonden.
DEN HAAG - In totaal heeft de
hervormde kerk er 57 dominees bij
gekregen, doordat de synode be
sloot, dat hulppredikers tot predi
kant bevestigd konden, worden.
Voornaamste verschil: zij mogen nu
doop en avondmaal bedienen.
PIETERMARITZBURG Het
theologisch seminarie van Alice.
Zuid-Afrika wordt herbouwd in
Edendale. In 1974 werd het semina
rie onteigend door de regering. Er
komen faciliteiten voor 120 studen
ten. Een speciaal comité gaat geld
inzamelen om de bouw mogelijk te
maken.
OSLO Van de Noorse versie van
„Groot Nieuws voor u" (het nieuwe
testament in de omgangstaal) zijn in
drie jaar een half miljoen exempla
ren verspreid. En dat terwijl er maar
vier miljoen Noren zijn. De verkoop
had volgens het bijbelgenootschap
nog veel hoger kunnen zijn. Veel
mensen blijken te wachten tot eind
dit jaar. als de hele bijbel in om
gangstaal verschijnt.
SOESTERBERG (ANP) - Zater
dagmiddag is bij het vliegveld van
Soesterberg een vreedzame demon
stratie gehouden ónder de leuze van
het interkerkelijk vredesberaad
„Help de kernwapens de wereld uit
te beginnen uit Nederland". De
demonstranten boden de Nederland
se commandant een brief aan, waar
in doel en beweegredenen van het
IKV werden uiteengezet.
Dr. H. van Munster, vicaris van het
r.k. aartsbisdom Utrecht, hield een
korte toespraak tot de militairen
„aan de andere kant van het hek".
Hij riep hen op tot bezinning op de
bewapeningswedloop in het alge
meen en de atoombewapening in het
bijzonder.
In de brief wordt aan de Nederlandse
commandant gevraagd, de inhoud
ervan ter kennis te brengen van zijn
Amerikaanse collega op het vlieg
veld. die verantwoordelijk is voor de
bewaking van de atoomwapenen, die
op het vliegveld liggen opgeslagen.
De brief erkent, dat het weinig zin
heeft, direct aan de Nederlandse re
gering te vragen, dat de Verenigde
Staten de kernwapens uit Nederland
weghalen, want „de meerderheid
van het Nederlandse volk maakt
zich op dit moment nog weinig zorg
over de kernwapens". Maar de brief
wijst er ook op. dat het besef van de
enorme gevaren langzamerhand bij
brede lagen van de bevolking door
dringt.
Het initiatief voor de demonstratie
was genomen door de IKV-afdeling
in Leersum. Soortgelijke demonstra
ties werden gehouden in Leeuwar
den en Den Bosch, eveneens op initi
atief van plaatselijke IK V-groeperin
gen. Het interkerkelijke vredesbe
raad staat achter deze initiatieven.
UTRECHT Tijdens de jaarvergadering van de vereniging vj
kerkvoogdijen in de Nederlandse hervormde kerk heeft voorzi
ter dr. W. J. Diepeveen een dringend beroep gedaan mp
solidariteit van de gemeente om de gevolgen van de mobilite
van de bevolking op te vangen.
DELFT De doopsgezinden en
remonstranten in Delft hebben be
sloten tot nauwere samenwerking.
Met ingang van 1 september is de
remonstrant ds G. Bloemendaal de
gezamenlijke predikant van beide
gemeenten.
Hij wees erop. dat de gemeenten in
de jaren vijftig de gevolgen voor het
kerkelijke leven niet hebben onder
kend van de groei van de tuinsteden.
Dit heeft hier en daar „verwoestende
gevolgen" gehad. Hetzelfde ver-
schijnsel dreigt zich nu te herhalen,
maar dan andersom.
In de kleinere gemeenten in de wijde
omgeving van de steden vestigen
zich nu veel gemeenteleden, die zich
voor het kerkelijke leven soms nog
goeddeels op de stad blijven concen-
Zendingsconferentie
1980 in Melbourne
GENÈVE (EPD) De volgende we-
reldzendingsconferentie zal in mei
1980 in de Australische stad Mel
bourne worden gehouden. Het the
ma is „Uw Koninkrijk kome". Hier-,
toe heeft de commissie voor zending
en evangelisatie van de wereldraad
van kerken besloten.
Op de conferentie in Melbourne zal
de vraag centraal staan wat het ge
bed om en de komst van Gods ko
ninkrijk in onze tijd betekent. In de
bekendmaking van de conferentie
wijst de commissie als valse inter
pretatie van het Koninkrijk Gods af
elke gelijkstelling van dat Konink
rijk met een „rechtvaardige mense
lijke samenleving". Tegelijk zegt de
commissie, dat het gebed om de
komst van Gods Koninkrijk de
christen niet ontslaat van zijn plicht
om voor recht en gerechtigheid zich
in te spannen.
De wereldzendingsconferenties wa
ren altijd mijlpalen voor kerk en
zending. Die van 1963 in Mexico on
der het motto „Zending in zes conti
nenten" gaf aanzet tot wat men later
het „tweerichtingsverkeer" in de
zending ging noemen. Op die van
Bangkok in 1972 (thema: heil in de
wereld van vandaag) werd diep inge
gaan op de verhouding tot de andere
godsdiensten.
treren. De traditionele structuur v
de hervormde organisatie brer-
met zich mee, dat deze kleinere i
meenten hun inkomsten soms i
onaanzienlijk zien stijgen. De staij"
gemeenten moeten evenwel
Nkomsten missen, terwijl de sted 1
hun taak als centrum-gemeente, o I
in het kerkelijk leven, toch blijv J
behouden.
Solidariteit
Ook nu dreigt het beleid weer teki
te schieten, aldus dr. Diepeveen.
beklemtoonde, dat de problemati
van de stad met haar landelijke o
geving slechts vanuit een besef v
solidariteit zal kunnen worden op(
lost. Dat zal volgens dr. Diepeve
een van de uitdagingen voor de h
vormde gemeenten in naaste t<
komst zijn.
De praeses van de generale syno
van de Nederlandse hervormde kei
ds. G. Spilt, hield een inleiding ov
de toenemende samenwerking
het plaatselijk vlak tussen gereft
meerde en hervormde gemeentt
Voor de kerkvoogdijen beteke
deze samenwerking, dat de versch
lende regelingen voor financieel
heer in beide kerken naar elkaar t
dienen te groeien. De werkgroep
ganisatie en financiën" van Sam
op Weg heeft tot opdracht ond
meer het zoeken naar gelijke vorm
van financieel beheer in beide k<
ken, aldus ds. Spilt.
AMSTERDAM:
Postbus 859
Wibautstraat 131
Tel. 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM'
DORDRECHT:
Postbus 948
Westblaak 4. Rotterdam
Tel. 010-115588
(Red.)
Schiedamsevest 52
Tel. 010-115700 (adv.)
DEN HAAG/LEIDEN:
Postbus 101
Parkstraat 22. Den Haag
Tel. 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN:
Pcstbus 3
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel. 05200-17030.
door A. J. Klei
Hervormden die op het standpunt
staan, dat de classis Amsterdam
van hun kerk in 1866 innam, kun
nen de stichter van de gereformeer
de kerken beschouwen als de eerste
kraker: Abraham Kuypér kraakte
in de doleantie-strijd de consistorie
van de Nieuwe Kerk op de Dam.
Hij deed dit door met zijn mede
standers een paneel los te wrikken
van de consistoriedeur. die op last
van t classicaal bestuur van een
nieuw slot voorzien en met ijzeren
platen versterkt was teneinde de
dolerenden tegen te houden. Dit
voorval staat te boek als de „pa
neelzagerij". hoewel er geen zaag
aan te pas kwam.
Over dit roemrucht onderdeel van
de geschiedenis der vierhonderd
jaar oude hervormde gemeente van
Amsterdam schrijft de kerkhistori
cus drs. C. H. W. van den Berg. die
verbonden is aan de door genoem
de Kuyper gestichte Vrije Universi
teit. Hij doet dit in een speciale
uitgave van „Present", de kerkbo
de der hervormde Amsterdam
mers. dat verschenen is bij de vie
ring van vi«»r eeuwen hervormd
.-kwi<(*rd»m en u«v voor deze gele-
genhetu lormaat en uiterlijk van
een „magazine" toebedeeld kreeg.
Dat ik VARA-verslagge'ers wel
eens moet uitleggen hoe een kerke
lijke gemeente precies he«-t is tot
daar aan toe. maar dat ik een kerk
historicus op dit punt onderricht
dien te geven, stemt me droef Ik
zal echter aan hetgeen ik als mijn
plicht zie. niet voorbijgaan en ik
breng thans de heer Van den Berg
onder het oog dat hij niet kan
schrijven: de N.H. Kerk van Am
sterdam. aangezien dit fout is. Het
is: de hervormde gemeente van
Amsterdam, die dan weer deel uit
maakt van de N(ederlandse) Her
vormde) Kerk.
Overigens vloog ik het eerst af op
het artikel van de heer Van den
Berg, omdat hij met zulke aardige
bijzonderheden komt over het lot
van de befaamde consistoriedeur.
Ik citeer uitvoerig (en daarom staat
dit verhaal vandaag op de plek van
de rubriek „Uit de kerkbladen"):
„De deur heeft met haar faam een
symbolische waarde gekregen. Met
opzet is zij nooit hersteld (wel liet
het Classicaal Bestuur destijds
voor het paneel een plaat schroe
ven) en nooit vervangen. Voor de
hervormden was zij het zichtbare
bewijs van het kwalijke optreden
van Kuyper en zijn aanhangers, en
dus van hun gelijk. Men voorzag
toen nog niet dat die deur op de
lange duur een probleem zou
worden.
Toen de herinnering aan de Dole
antie begon te verbleken en de te
genstelling haar scherpte verloor,
begon aan hervormde kant bij som
migen het besef op te komen dat
die deur voor de gereformeerden
wellicht een minder aangenaam
symbool was. In 1927 stelde de heer
J Rustige de zaak aan de orde. Z.i.
moesten de kerkvoogden de deur
maar laten verdwijnen. Hij zag
daarin een krenking van de nage-
.tchtenis van een van de grootste
Nederlanders. Deze actie gaf de ge
reformeerden de gelegenheid hun
visie nog eens te geven
H. H. Kuyper, zoon van Abraham
Kuyper. uitte in „De Heraut" zijn
waardering voor het protest van
Rustige tegen de „kleinzieligheid
der kerkvoogden", maar vond dat
er geenszins reden was „voor het
nakroost der Doleantie om met ze
ker schaamtegevoel dit stukge-
zaagde paneel in de Nieuwe Kerk te
aanschouwen. Het staat daar eer
der als een gedenkteeken tot wat
laffe Insinuaties kerkelijke harts
tocht destijds de gemoederen op-
zweepen kon". Het was juist een
bewijs „hoe ver destijds de machts-
susurpatie van het Classicaal Be
stuur is gegaan". De kerkvoogden
lieten de deur voor wat zij was. Er
was voor "t idee van Rustige blijk
baar weinig bijval. Vele hervorm
den waren nog zeer gesteld op „het
getuigenis" van de deur. De beken
de predikant G. A. Lingbeek
schreef over de gedachte de deur te
vervangen: „Als zulk pogen slaagt,
wordt straks de geheele paneelza
gerij voor een legende verklaard!"
Hij wilde de herinnering aan wat
Kuyper en de zijnen deden levend
houden.
Enkele jaren later, eind 1935, bijna
vijftig jaar na de Doleantie, kwam
de deur weer In discussie. Prof. dr.
A. H. de Hartog betoogde in de
hervormde kerkeraad van Amster
dam dat de tijd gekomen was om
het paneel eindelijk weer in zijn
oorspronkelijke vorm te herstellen.
Z.i. was het grievend voor de gere
formeerden de deur zo te laten.
Maar met grote meerderheid werd
dit voorstel verworpen. Hierop ging
de gereformeerde ds. D. Sikkel in
de „Amsterdamsche Kerkbode" in.
Zijn reactie stemt maar op één
punt overeen met die van Kuyper
De Oude Kerk te Amsterdam
in 1927. Ook Sikkel vond dat de
deur maar in haar huidige staat
moest blijven. Maar zijn motive
ring verschilt hemelsbreed van die
van Kuyper: „Laat die deur maar
blijven spreken van de reformatie
van 1886. Wij zijn er nog steeds niet
aan gewend, dat wij kerkelijk ge
scheiden leven van zoovelen die
met ons één in geloof zijn. Wij ho
pen er ook nooit aan te wennen.
Voor Sikkel is de deur symbool van
de nog steeds niet „herstelde
breuk".
Deze lijn heeft zich doorgezet. De
deur is niet langer symbool van het
hervormde of gereformeerde gelijk,
maar van de nog niet herstelde
breuk. En daarmee is de deur een
probleem geworden.
De N.H. Kerk van Amsterdam werd
in 1960 opnieuw met de deur gecon
fronteerd. In verband met de res
tauratie van de Nieuwe Kerk werd
de hele consistorie voor de sloper
bestemd. Maar de befaamde deur
lieten de kerkvoogden zorgvuldig
in een krat pakken en veilig weg
bergen. Opnieuw werd aan her
vormde zijde hiertegen geprotes
teerd. Deze maal was het ds. J. J.
Buskes. Hij dreigde „net als Sim-
son de deur op te pakken en in het
IJ te gooien". Hij was dit symbool
van verdeeldheid liever kwijt dan
rijk. Ook deze actie slaagde niet.
De deur staat nog steeds in haar
krat. Maar te zijner tijd zal toch een
beslissing genomen moeten
worden.
Als antiek stuk hout is de deur
ongetwijfeld eigendom van de N.H.
Kerk. Maar als symbool van de nog
niet herstelde breuk is zij bezit én
probleem van hervormden en gere
formeerden samen. Met een dum
ping in het IJ wordt het probleem
niet opgelost, raak je alleen maar
een monument kwijt. Er is maar
één goede oplossing: zorgen dat de
deur symbool wordt want sym
bool blijft ze van de herstelde
breuk. Misschien een goed idee
voor 1986."
Tot zover drs. Van den Berg. Er
staan trouwens nog méér bijdragen
in dit speciale nummer van „Pre
sent", die ook voor niet-Amster-
dammers en niet-hervormden boei
end zijn. Ik noem de artikelen van
dr. J. J. Buskes (over de kerk en de
sociale vragen), van Réveil-kenner
dr. P. L. Schram („Gods hand in de
geschiedenis"), van de antiquair en
kenner der joodse geschiedenis M.
H. Gans („Kerk en Joden in Am
sterdam") en van de lutherse kerk
historicus prof. dr. C. W. Mönnich.
die mooie verbanden legt tussen
kerk en stad. Dit nummer van
„Present" kost een rijksdaalder en
kan besteld worden bij het kerke
lijk bureau, Hunzestraat 87. Am
sterdam-Zuid.
UTRECHT De omzetting van
sectie internationale hulpverleni
van de hervormde kerk in de co
missie werelddiakonaat van de get
rale diakonale raad is een feit. De;
dagen is de commissie geïnstallee
Voorzitter is de heer J. Bos uit Odij
De sectie is opgeheven en de co
missie is daarvoor in de plaats gel
men om het binnenlandse en buit*
lanse diakonaat van de hervorm
kerk te integreren. In de commis
zijn diverse deskundigheden en a<
tergronden terug te vinden. Dit
treft niet alleen kennis van het b
tenlandse werkterrein en het buit*
landse diakonaat op verschillen
niveaus, maar ook de raakvlakk
met de zending en andere organi
ties en de verschillende modaliteit
binnen de hervormde kerk.
De leden en adviseurs zijn ir.
Gerlagh, ir. J. van der Graaf, drs
P. de Groot. D. W. de Haan. dr. J,
Hebly, drs. C. J. P. Lam, mevr. J.
Pon, mevr. L. C. J. Ossewaarde,
Y. Schaaf, mevr. W. J. van
Schans-den Duyf en ir. L. van i
Waal.
Bij uitgeverij Patmos, Antwerp
Amsterdam verschenen: Geesteli,
Leiding vandaag, een werkboek v
J. Bots en P. Penning de Vries 2051
- ƒ28.90; Gegrepen door het lev
van S. Lievens. 131 blz - 18.50 en
maar een hart in de zorg om de me
van de schrijver A'Goos en J.
Beleyr. 102 blz - 18.50.
Uitgeverij Elsevier, Amsterdam zo
de volgende boeken: Eerst sterft
droom, roman van H. Robbins.
blz - 32.90; Opvoeden en trainen
uw hond, door J. Lubbers 222 bl
27.50 en Beroemde erotische
len, samengesteld door Loek P
ders. 311 blz - ƒ24.50
De dag dat de paus werd ontvoerd,
een roman van M. Sheperd uitge)
men bij uitgeverij Veen in Wageni
gen. 255 blz - 22,50. Van dezell
uitgeverij is de roman van P. Alexi
der: Dood van een dictator. 191 bl
19.50
