Karl Barth en de Kerkstrijd in Duitsland
J
Het „tweede
geweld" in
Latijns Amerika
if H
i
Museum van joodse diaspora
VANDAAG
Voorbijgangers
Paus smeekt bandieten
VU
Stadsvernieuwing:
voor wie en hoe?
•BON
ZATERDAG 6 MEI 1978
KERK
Trouw/Kwartet
door dr. G. van Roon
Hanteren min of meer toevalli
ge getuigen van een verkeers
ongeluk bij hun weergave van
de gebeurtenissen soms een op
vallend „ik-perspectief", hun
familieleden en vrienden thuis
kunnen het bij gebrek aan fei
telijke kennis nog bonter ma
ken Zou het verkeersongeluk
gefilmd zijn. dan zou men kun
nen menen, dat de ..commenta
toren" het over heel andere za
ken hadden Deze algemeen
menselijke zwakte komt ook
bij wetenschapsmensen voor.
Dezen bijten zich dan vast in
persoonlijke belevenissen en
nogal absoluut geformuleerde
standpunten.
Aan een voorbeeld als dit moest ik
denken bij het lezen van het kort
geleden verschenen boek van Hans
Prolingheuer. Der Fall Karl Barth.
Chronographie einer Vertreibung
1934-1935. Zou men wellicht bij het
lezen van de inleiding denken, dat
hier met name een relatie met de
zgn. „Berufsverbote wordt gesugge
reerd (blz XII), dit boek graaft die
per. De aanleiding tot het schrijven
ervan was een in Keulen georgani
seerde tentoonstelling over vervol
ging en verzet in deze stad in de
jaren van het Naziregime.
Bij de voorbereiding hiervan ontdek
te de auteur, dat er eind 1934 in
Keulen tegen Barth een proces was
gevoerd Hij verdiepte zich in ar
chiefstukken hierover en betrapte
eerbiedwaardige boeken als ..Die Re
ligion in Geschichte und Gegen-
wart" en het „Evangelische Kirchen-
lexikon" op onjuistheden. Hierdoor
nog meer gemotiveerd, zette hij zijn
zoekactie voort en schreef tenslotte
dit boek. in een leesbare stijl en met
een aantal zeer interessante docu
menten. Het boek verplaatst ons
naar de overgang van de tweede naar
de derde fase van de Duitse Kerk
strijd
Nauwkeurig
Over de Kerkstrijd zijn de laatste
jaren twee belangrijke nieuwe publi-
katies verschenen, die Ik hier als
achtergrond voor het boek van Pro-
lingheuer even wil noemen en kort
typeren In een tegelijk in Oost- en
West-Duitsland verschenen uitgave
van nu nog twee delen (Der evangeli
sche Kirchrnkampf. Gesamtdarstel-
lung in drei Banden. Vandenhoeck Se
Karl Barth in 1934
Ruprecht. Göttingen» behandelt de
Oostduitser Kurt .Meier de geschie
denis van de Kerkstrijd binnen de
Duitse Evangelische Kerk. Al kan
men wel het een en ander aanmer
ken. niet verwonderlijk bij een om
vang van tot nu toe 1120 blz., en is de
inhoud niet typerend voor „het"
DDR-beeld van de Kerkstrijd, de
verdiensten mogen niet worden ver
zwegen. In de eerste plaats komen
we dank zij Meier weer wat dichter
bij de kerkelijke werkelijkheid van
de jaren na 1932
Heel nauwkeurig beschrijft Meier de
omvang, samenstelling en theologi
sche „kleur" van de vele groepen en
met name van de sterk verbrokkelde
meerderheid, die geen partij koos
voor de Belijdende Kerk of voor de
Duitse Christenen, die beide minder
heidsgroepen bleven. Meer aandacht
is ook geschonken aan de rol van de
..Reformiertendie met name in de
loop van 1934 een belangrijker aan
deel hadden kunnen hebben in het
ontwikkelingsproces van de Belij
dende Kerk. maar ernstig verdeeld
waren.
Dat Meier de „Reformierten" zo in
zijn beschouwingen heeft betrokken,
hangt samen met een breder geogra
fisch perspectief. Daar hij van me
ning is. dat de Kerkstrijd niet alleen
in Berlijn. Stuttgart of München
heeft plaatsgevonden, heeft hij nog
al veel aandacht geschonken aan
regionale ontwikkelingen. Daarmee
blijven ook de gemeenten het
draagvlak van de Kerkstrijd in
zicht. Tenslotte, wie naar bepaalde
namen, titels van boeken en bijzon
derheden over personen en organisa
ties zoekt, wordt door Meier zelden
teleurgesteld.
Boeiend
Een heel ander boek is het eind vorig
jaar met veel publiciteit verschenen
eerste deel van Klaus Scholder. Die
Kirchen und das Drittc Reich (Bd. 1.
Vorgeschichte und Zeit der Illusio-
nen 1918-1934. Ullstein Verlag
Frankfurt/M.). De auteur is hoogle
raar in Tubingen en in ons land niet
onbekend. Zijn boek staat sterk in
de belangstelling en terecht. Het is
in het algemeen boeiend geschreven
en uitnemend geïllustreerd. Nog be
langrijker is dat Scholder uitgaande
van het feit. dat de Nazi's bij alle
verschillen in uitwerking, een ge
meenschappelijke politiek tegen de
kerken als zodanig hebben gevoerd,
de ontwikkelingen in beide grote
kerken tezamen, behandelt, zij het in
aparte hoofdstukken.
De verhouding kerk-staat tijdens
het Derde Rijk is altijd al een sterke
kant van Scholder geweest. De door
hem hierbij gekozen behandelings
methode biedt door de mogelijkheid
van vergelijking belangrijke voorde
len Wel laat Scholder ons. wat de
tails betreft, wel eens in de steek en
worden met name het westen en
noordwesten van Duitsland nogal
onderbelicht.
Nog meer dan Meier besteedt Schol
der uitvoerig aandacht aan de kerke
lijke ontwikkelingen vóór 1933, een
onmisbare voorgeschiedenis. Voor
Scholder opvallend is zijn sterke ac
centuering van de betekenis van
Karl Barth voor de Kerkstrijd, bij
alle waardering voor een figuur als
Wurm. van wie hij verschillende goe
de dingen vermeldt.
Al eerder
De boeken van Meier en Scholder
zijn naast al eerder verschenen
biografieën van bijv. Karl Kupisch en
Eberhard Busch over Barth een goe
de achtergrond voor het onderwerp,
dat Prolingheuer behandelt. Immers
Barth is, na enig aarzelen of dit wel
op zijn weg lag dit noemt Proling
heuer niet eerder gaan spreken
dan zijn kerk en al lang voordat er
van een Belijdende Kerk kan wor
den gesproken. Al vrij spoedig na de
machtsovername heeft hij aange
drongen op een theologische bezin
ning op de toenmalige situatie. In de
formulering van verscheidene uit
spraken (Düsseldorfer Thesen, eer
ste Verklaring van Barmen, Uelsener
Thesen) heeft hij een werkzaam aan
deel gehad. Velen die later voor de
Belijdende Kerk (hierna: BK) kozen,
heeft Barth met zijn „Theologische
Existenz heute" in de zomer van
1933 de ogen geopend.
Hoe is het dan te verklaren, dat toen
de BK bijna overal meer of minder
grote groepen kerkleden wist te be
reiken en te mobiliseren, Barths in
vloed achteruitging? Prolingheuer
wijst er op. dat Barth als Zwitser
door de nieuwe machthebbers lang
is ontzien. Eerst toen de leiding van
i7* «■*.-
te v
Hitier drukt „Reichbischof" Ludwig Müller de hand (1934)
de BK hem aan kant zette, heeft de
staat hem voorzichtig durven
aan te pakken.
Eigenlijk al het hele jaar 1933 door
wordt Barth er van diverse kanten
aan herinnerd, dat hij als buitenlan
der de „nationale opleving" nooit zo
kan meevoelen als de Duitsers.
Daarbij meende Barth ten onrechte
(blz. 254. vgl. 55) ook de Duitse natio
naliteit te bezitten. In de loop van
1934 groeide de onenigheid onder
Barths potentiële achterban, de „Re
formierten". Slechts een deel hier
van sloot zich bij de BK aan.
Het buitenland
Het was ook de tijd. waarin het bui
tenland veel aandacht wijdde aan de
Kerkstrijd en Barth vanuit het bui
tenland enige malen werd geïnterve
nieerd. Deze gang van zaken veront
rustte Hitier en de NSDAP en pogin
gen om aan de verdeeldheid een ein
de te maken, werden van deze kant
uitdrukkelijk gestimuleerd. Maar
dan moest Barth weg. Dank zij het
marchanderen van de tot de BK
behorende lutherse bisschoppen van
de zgn. intacte landskerken (Wurm.
Marahrens, Meiser) vond in novem
ber 1934 een soort van kerkelijke
staatsgreep plaats, waarbij de pas in
oktober gekozen leiding van de BK
(de zgn. Sechster-Rat, waarvan ook
Barth deel uitmaakte) ten val werd
gebracht en door een gematigder en
meer tot compromissen met de nazi-
staat geneigde leiding werd ver
vangen.
Nu ging de staat, wellicht daartoe
aangemoedigd, tot handelen over.
Na enkele verhoren kwam Barth
voor de Keulse rechtbank. De kwes
tie van de eed was hierbij eigenlijk
maar een bijzaak, het ging om Barth
zelf. Wel werd het vonnis ontslag
door een hogere rechterlijke in
stantie in Berlijn ongedaan ge
maakt. maar minister Rust greep in
en stuurde Barth met vervroegd pen
sioen.
Terwijl hij steeds meer wordt geïso
leerd en de nieuwe leiding van de BK
vroegere beloften van een leerstoel
aan een kerkelijke hogeschool niet
nakomt, wordt Barth in Basel be
noemd. Toen de BK steeds meer
ging zwijgen, was het de „Schweizer
Stimme" die bleef spreken. Zolang
dat nog kon, zorgden in ons land
toen mensen als J. Koopmans, H.
Berkhof. G. H. Slotemaker de Brui
ne, J. Eykman e.a. voor een ongere
geld contact tussen Barth en leiden
de figuren en predikanten uit de
Belijdende Kerk. Van een leidende
rol kon daarbij geen sprake meer
zijn. Die was hem door de Nazi's,
maar met hulp van collega's uit
Bonn en leidende figuren uit de BK.
ontnomen.
Dr. G. van Roon, docenl voor eigen
tijdse geschiedenis aan de Vrije Uni
versiteit te Amsterdam bespreekt
Hans Prolingheuer. Der Fall Karl
Barth. Chronographie einer Vertrei
bung 1934-1935. Neukirchcner Verlag,
Neukirchen 1977. XX1I1 410 blz.,
DM 48,De illustraties bij dit artikel
zijn uit: „Karl Barth" door Karl Ku
pisch (uitg. Ten Have. Baarn).
door Lieke Frese
Er gaat geen gemeente-avond voorbij over Zuid-Afrika of Latijns
Amerika, zonder dat de vraag van het geweld ter sprake komt.
Het geweld van de bevrijdingsbewegingen en de guerrillastrij
ders natuurlijk.
Dat was ook de ervaring van dr. Bert
Schuurman, toen hij uit Buenos Ai
res. Argentinië terugkwam, waar hij
jarenlang als theologisch docent
werkzaam was Hem werd vaak ge
vraagd over de toestand ginds te
vertellen en dan bleek hoe moeilijk
het in het algemeen is over dat ge
weld een zinvol gesprek te voeren.
In een Kamper cahier onder de titel
„Bevrijding en geweld" probeert hij
nu op deze vraag nader in te gaan. In
de eerste plaats wil hij tegenstand
bieden tegen wat hij noemt „folklori-
serende" tendenzen in dit debat
Daarmee bedoelt hij argumenten
als: „geweld hoort nu eenmaal bij
Latijns Amerika"; „Die mensen we
ten niet beter, het zit ze in het
bloed". „Die fase hebben we hier ook
doorgemaakt, ze staan nog aan het
begin daar". Schuurman zegt in dit
boekje, dat er bepaalde spelregels
gelden, als Je wilt meespreken over
gewend in Latijns Amerika. We kun
nen niet tijdloos of algemeen over
geweld spreken, maar we zullen ons
Onze adressen:
AMSTERDAM:
Postbus 859
Wibautstraat 131
Tel. 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/
DORDRECHT:
Postbus 948
Westblaak 4. Rotterdam
Tel. 010-115588
(Red. en klachten)
Schiedamsevest 52
Tel 010-115700 (adv.)
DEN HAAG/LEIDEN:
Postbus 101
Parkstraat 22. Den Haag
Tel. 070-469445
ZWOLLE/ORON1NOEN:
Postbus 3
Melkmarkt 56. ZwoUe
Tel 05200-17030.
moeten verdiepen in de vraag: Waar
om juist nu dit geweld in deze situa
tie. in Latijns Amerika? Schuurman
noemt dat doorstoten naar de La-
tij nsameri ka a nse particulariteit.
Hij voert daartoe twee Argentijnse
gesprekspartners ten tonele: de kat
holieke theoloog Juan Luis Segundo
en de filosoof Enrique D. Dussel. Ze
staan alle twee in de traditie van de
Latijnsamerikaanse bevrijdingsthe
ologie. Door hen aan het woord te
laten wil Schuurman eigenlijk zeg
gen: Je kunt pas over Latijns Ameri
ka met al zijn problemen van onder
drukking en dictatuur meepraten,
als je eerst bereid bent te luisteren
naar wat van daaruit gezegd wordt
door mensen, die de onderdrukte be
volking vertegenwoordigen.
Dat uitstapje in zijn boek levert wel
wat moeilijkheden op. want het gaat
hier om twee denkers, die niet zo
eenvoudig te volgen zijn. Daar is wel
boekennieuws
VOOR MOEDERDAG
NEL VEERMAN
PORTRET VAN EEN MOEOER
92 bU 9 30
Een bnzoodef dwp omroerend boekje
over de moeder van een groot gezm.
genen door de ogen van de nog jonge
oudste dochter
MINK VAN RUSDUK
HOOR HAAR EENS
2e druk, 108 Nz 11,75
e (vrouwen)-
i Een boek|e voor
A. M. DE MOOR-RINGNALDA
ZING JE NOG WEL EENS7
2e druk 00 bU geb I 7 50
Oe ichnjfve» heeft de iu*!e toon getrol-
hear lezers telkens een moment stil te
Staan Om vgntfen op te vangen uit de
bebei En dan toch zingen ook ais het
FROUWIEN VAN OER VOOREN-KUVPER
VROUWENPORTRETJES
D>f I b 90
Gedchten d» het geheet eigene het
kaïaktensheke van een bepaald vrouwe-
V beroep weergeven Een scherpe op-
merk^igsgeve en een tevenog woorden
spet zyi de kenmerken vand* tyummge
door M. Kopuit
KOK KAMPEN
Dr. L. Schuurman
enige theologische of filosofische
voorkennis bij nodig. Bovendien
heeft de academische discussie in
Latijns Amerika zo zijn eigen jargon
en wie Schuurman volgt op zijn weg
langs Segundo en Dussel moet even
heenbijten door woorden als „de pe
riodisering van het geweld", „univer
saliteit en particulariteit", „de ge-
margineerde klasse", „periferie en
metropool" Maar wie er enige moei
te voor over heeft, komt geholpen
door Schuurmans verder vlot leesba
re stijl wel door het 48 pagina's tel
lende boekje been.
'Tweede geweld'
Zijn betoog komt dan op het volgen
de neer. Het geweld van bevrijdings
bewegingen moet worden verstaan
als een „tweede geweld", dat wil zeg
gen als een reactie op het „eerste
geweld", zoals dit al eeuwen vanuit
onze wereld op Latijns Amerika
wordt uitgeoefend. Daaronder valt
ook het economische geweld, dat
door ons handelssysteen en onze
multinationale bedrijven wordt be
dreven. Hoezeer deze bedrijven sa
menwerken met de onderdrukkende
regimes ginds, is vooral duidelijk ge
worden door onthullingen over de rol
van ITT en de Amerikaanse inlich
tingendienst CIA bij het om zeep
helpen van het socialistische experi
ment van Salvador Allende in Chili.
Als tegen georganiseerde terreur van
imilitaire» regeringen verzet komt. is
dat een reactie, die niet veroordeeld
mag worden zonder tegelijk ons ei
gen geweld te analyseren en bestrij
den. Schuurman onderscheidt nog
een „derde geweld", de repressie die
het verzet ondervindt van de kant
van politie en leger. De talloze moor
den en verdwijningen onder vak
bondsmensen, journalisten en critici
in Argentinië en andere landen zijn
daar een sprekend voorbeeld van.
Inzicht geven
Schuurmans eigen standpunt wat
dat „tweede geweld" betreft sche
mert hier en daar door. als hij bij
voorbeeld zegt dat hij niet het ge
bruik van geweld in iedere situatie
automatisch wil veroordelen. Voor
namelijk wil hij ons echter inzicht
geven in het historische proces in
Latijns Amerika en blindheden in
ons eigen denken daarover. Hij le
vert geen nieuw betoog, maar wel
een dat in onze kerken, waar kreten
als „geen kerkgeld voor geweld" het
nog steeds goed doen, te weinig ge
hoord en begrepen is.
De inbreng van Segundo en Dussel
in het geheel blijft wat problema
tisch Ze dienen in het betoog van
Schuurman om enkele argumenten
aan te dragen, die en Schuurman
geeft dat zelf toe zeker voor dis
cussie vatbaar zijn. Hun bijdragen
zijn ook te incidenteel om echt in
zicht te geven in wat de bevrijdings
theologie nu eigenlijk wil.
Lieke Frese. medewerkster aan
IKON-radiu. bespreekt: L. Schuur
man, Bevrijding en geweld. Enkele
stemmen uit Latijns Amerika. Kam
per Cahiers no. 32, Uitgeverij Kok te
Kampen. Prijs 9,50.
Vijfentwintig eeuwen Joods leven in
de wereld zal te zien zijn in een
speciaal daartoe opgetrokken mu
seum in Tel Aviv. Op 15 mei zal het
worden geopend als geschenk van de
Joodse wereld voor de dertig jaar
bestaande staat Israël. Niet hele
maal onbaatzuchtig. Het museum
heeft ten doel de Israëli's en toeris
ten die naar de Joodse staat komen,
te laten zien hoe de Joden de eeuwen
door hebben stand gehouden te mid
den van andere volken.
Het Beth Hatefoetsot. museum van
de Joodse diaspora, zoals de naam is,
zal vol leven zijn. Er zijn diaprojec
ties en filmvertoningen, een compu
ter zal antwoord geven op vragen
over Joodse persoonlijkheden. Jood
se gemeenschappen en Joodse
religie.
Beth Hatefoetsot heeft een plaats
gevonden in een gebouw van vier
verdiepingen op de campus van de
universiteit van Tel Aviv. Daar is de
Joodse wereld verdeeld in zeven
hoofdafdelingen. Familieleven, de
ruggegraat van het Joodse voortbe
staan is het eerste, het Joodse leven
is te volgen van geboorte via de
religieuze meerderjarigheid en hu
welijk naar de dood. Ook de feesten,
vasten- en treurdagen zijn hier weer
gegeven. Afgebeeld is zowel de diep
religieuze huwelijksvoltrekking uit
Polen in de 19e eeuw als de moderne,
op society beluste feesten bij een bar
mitswa (godsdienstige meerderjaar-
digheid van een 13-jarige jongen) in
de Verenigde Staten.
De tweede belangrijke sectie is de
gemeenschap in de verschillende
landen. In films van tien minuten
wordt het verschil getoond tussen
het Joodse leven in Saloniki, Fez. en
de kleine hoofdzakelijk door Joden
bewoonde dorpjes in Oost-Europa.
Het derde deel van de weergave van
2500 jaar Joods leven in de verstrooi
ing heeft betrekking op het geloof.
Daarvoor zijn maquettes opgetrok
ken van verschillende typen synago
gen. Er staat er een zoals zij was in de
vierde eeuw in Turkije, de dertiende
eeuw in Praag, de zeventiende eeuw
in China, en de zeventiende eeuw in
Amsterdam. Hiervoor staat de Por
tugees Israëlitische Synagoge
model.
De Joodse cultuur heeft een aparte
afdeling. In een enorme muur staan
de namen gegrift van de Joodse
schrijvers met hun werk. de beeld
houwers, de schilders, architecten en
toneelspelers
De laatste afdeling is gewijd aan de
Terugkeer naar Zlon. Niet alleen uit
onze tijd. maar de gehele geschiede
nis door. Op films en dia's zal men
permanent de geschiedenis kunnen
volgen van verschillende Joodse ge
meenschappen als Marokko. Oost-
Europa. Ethiopië
Ook hoogte- en dieptepunten van de
Joodse geschiedenis zullen worden
getoond. De verdrijving van de Jo
den uit Spanje in 1492. de gevolgen
van de verschillende bloedsprookjes,
de Dreyfuszaak en zo meer. Maar
ook zullen huwelijksvoltrekkingen
te zien zijn, het schrijven van de
wetsrol.
In het Beth Hatefoetsot in Tel Aviv
zal worden gepoogd de herinnering
van het Joodse bestaan tijdens 2500
jaar verstrooiing vast te houden.
Want in vele landen in Europa, Azië
en Afrika is dat Joodse bestaan op
gelost. Of door de vervolgingen of
door massale trek naar Israël.
naar Jerusalem terug
Met die woorden begint de
schriftlezing van de zondag na
hemelvaart, dez.g. wezen-zondag
Nadat Jezus ten hemel was
opgenomen keerden de apostelen
van de Olijfberg naar Jerusalem
terug (Handelingen 12-14). Ik had
juist een interessant boek over
Jerusalem onder handen. Het is van
de hand van Irene Lande-Nash en
heet: 3000 Jahre Jerusalem. Volgens
deze schrijfster is het oudste
gegeven dat wij over Jerusalem
hebben een vage mededeling in een
soort vervloekings-formule uit de
19de eeuw voor Christus. Haar
reconstructie van de scherven geeft
zoiets als: „De heerser van
Jerusalem genaamd Eqamen alle
vertrouwelingen die bij hem zijn enz.
enz. die willen strijden, die een
revolutie in 't hoofd hebben, in dit
gehele land zij zulle» sterven".
Ik liet het een en ander weg. maar
hier komt het op neer. De scherven
van de vaas zijn in Egypte gevonden
en zouden erop duiden dat
Jerusalem aan Egypte onderworpen
was. Zeshonderd jaar later komt er
weer een signaal van Jerusalem. De
„koning" van Jerusalem beklaagt
zich bij Echnaton (Farao
Amenhotep IV) dat hij hem
onbeschermd laat. Ook verder is de
geschiedenis, de eeuwen door. er een
van veel rumoer, opstand en
wisseling van macht. De muren van
Jerusalem hebben armoede en
rijkdom, recht en onrecht, wijsheid
en dwaasheid gezien. Een stad als de
wereld. De Heer is heengegaan.
Daarheen keren de apostelen, want
zo heten ze nu. „gezondenen", terug
En daarmee hebben wij te maken.
Opnieuw zal er door deze terugkeer
van alles gebeuren. Nog een jaar of
veertig en de stad zal verwoest
worden. En daarna weer opgebouwd,
om tot in onze tijd een twistappel en
plaats van ruzie en onmin te zijn. De
„stad van de vrede", zoals de naam
wel eens zou kunnen betekenen. Na
de hemelvaart hebben we met die
stad te maken. En we behoren
samen bij de gezondenen. Soms
denk ik: Jerusalem zelf moeten we
maar eens even vergeten (om
misverstand te voorkomen: niet wat
er aan die stad vast zit en het heil dat
uit de Joden is en de verbondenheid
met hun geloof maar de stad sec.
De zg. heilige plaatsen spelen in de
bijbel verder geen rol meer. Terecht.
We hebben andere heilige plaatsen,
plaatsen waar we ons op dienen te
concentreren. Plaatsen in die grote
stad die wereld heet en waar nog
altijd honger en ellende, ruzie en
tweedracht, angsten dreiging is. De
terugkeer is geen uitstapje „naar het
heilige land". Het betekent heel ons
leven vanuit wat ons deze laatste
dagen verteld is.
Ds C. Eggeraat
Op 67-jarige leeftijd is overleden ds
C. Eggeraat te Wolvega. Ds Eggeraat
werd in 1946 hervormd predikant te
Holwerd. Van 1955 tot 1959 was hij
voorganger van de afdeling Varsse-
veld van de Nederlandse protestan
tenbond. Daarna was hij tot zijn
emeritaat in 1976 hervormd predi
kant te Oldelamer.
ADVERTENTIES
op de knieën om Moro vrij te laten in een ontroerende, eigenhandig
geschreven brief.
Wij zouden de paus echter de vraag willen stellen: „Op grond waarvan
smeekt u dat? Op grond van Gods Woord? Maar u hebt zelf enkele weken
geleden dringend opgeroepen om Maria aan te roepen en te vereren.
Daardoor overtreedt uzelf Gods gebod dat wij uitsluitend ons vertrouwen
moeten stellen op de éne Middelaar, Jezus Christus (1 Tim. 2 5). Zo maakt
u door uw eigen voorbeeld uw beroep op Gods Woord krachteloos."
Daarom: steun ons Reformatorisch Centrum in Italië, giro 901.000 t.n.v. In de
Rechte Straat te Velp, met vermelding: Ref. C. It.
magazine
Stadsvernieuwingen zijn gigantische operaties
zowel financieel als technisch Alle grote steden
hebben er wel mee te maken Oe vraag echter
voor wie de stad nu eigenlijk wordt vernieuwd is
lang niet overal beantwoord Er wordt verhit gedis
cussieerd tussen gemeenten en bewoners Waar
over gaat die discussie' Hoe kunnen bewoners
opboksen tegen 'het apparaat'? Aan de vooravond
van de gemeenteraadsverkiezingen komen deze
vragen aan de orde in het VU-magazine
Verder deze maand onder meer:
De overlevingskansen bij verkeersongelukken
Hoe ontstond de bodem van Noord-Friesland?
Een toerist in het Israël van nu
VU-magazine, een opinieblad waar studie achter
zit!
Te verzenden in open enveloppe zonder postzegel aan: Vrije
Universiteit. Antwoordnummer 1771, Amsterdam
Woonplaats
geeft zich op als abonnee op het VU-magazine voor de prijs van
I 20.- per iaar Voor betaling wordt uw acceptgirokaart afgewacht.
Datum
Handtekening
