'Sprookjes over de AOW-premie en de besparingen
De kracht van de
menselijke geest
KUNST
Wezenloze wezens
in visueel verhaal
Turken boos over
EO-bekeringsfilm
FILM
-De sterke schouders van de ambtenaar
'A Block-head Party'
La Question
Bezetting hogeschool
Nijmegen opgeheven
Bezetters van
'Symbiose'
mogen blijven
Geen hoger salaris voor
Rotterdamse orkestleden
RIJDAG 5 MEI 1978
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
PH9
door W. Wieringa
ioud(
neen
aa
luiten
?krin|
Ier er
Als men in deze dagen de kranten leest, diverse uitspraken hoort en de publieke opinie peilt, lijkt
het erop, dat de toekomst van Nederland en het herstel van de nationale economie afhangt van de
positie van het overheidspersoneel. De ombuiging lot zelfs de afschaffing) van het trendbeleid en
een vermindering van de pensioenaanspraken zijn in de ogen van velen de wondermiddelen, die
zouden moeten worden aangewend om de financiën van het rijk weer op peil te brengen en tevens
de nodige lastenverlichting voor het bedrijfsleven tot stand te brengen.
ieer.
1 b
Het kwalijke bij dit alles is: men
doet dit bevooroordeeld, met onvol
doende kennis van zaken en met
onjuiste voorstellingen. Het hoofd
stuk: „De ambtenaren verdienen te
veel" in het pas verschenen boek van
drs. Flip de Kam „Geld dat stom
is.is daarvan een duidelijk be
wijs! Op enkele van die voorzienin
gen, die vandaag zo bekritiseerd wor
den. wil ik eens nader ingaan. Wel
licht zijn er enkelen, die van de dwa
ling huns weegs bekeerd zullen
worden.
Het trendbeleid
Om te beginnen: ik vind het trend
systeem echt geen heilige zaak, maar
het is wel een systeem dat èn de
regering èn de ambtenarenorganisa-
ties de minste moeilijkheden ople
vert en overigens het meest recht
vaardige is. Een beter alternatief is
ook overigens nog nimmer aange
dragen.
In dit verband wil ik nog eens duide
lijk stellen, dat het trendbeleid aan
de ambtenaren niets meer, maar ook
niets minder geeft dan de werkne
mers in de particuliere sector. Het
reeds jaren gevoerde trendbeleid wil
zeggen dat de ambtenaren eerst bij
voorschot en daarna achteraf (de zo
genaamde nacalculatie) datgene
ontvangen, wat aan de werknemers
in grote bedrijfstakken aan verho
ging van de regelingslonen is toege
kend. Dit zijn bedrijfstakken waar
voor C.A.O.'s worden afgesloten, die
tienduizend of meer werknemers
omvatten. De berekening daarvan
geschiedt door het meest objectieve
bureau dat wij in Nederland kennen,
namelijk het Centraal Bureau voor
de Statistiek. De door dat bureau in
de waarnemingsperiode 1 juli tot 1
juli verzamelde gegevens van de stij
ging van de regelingslonen, zijn voor
regering en centrales van overheid
spersoneel maatgevend voor het ver
hogingspercentage van de ambtena
rensalarissen. Per 1 januari wordt
gezien wat in het achterliggende
tweede half jaar is geschied en wat
ongeveer de verwachting zal zijn
voor het komende eerste half jaar.
Dat laatste gebeurt elk jaar door
iedere regering met de nodige voor
zichtigheid. Door dit systeem ont
vangt de ambtenaar het gemiddelde
van de loonstijging in deze bedrijf
stakken. Hij zit dan. om de woorden
te citeren van oud-minister Toxo-
peus: „niet voor in de trein, maar ook
niet helemaal achterin".
De dezer dagen overeengekomen
bijstelling van de salarissen van het
overheidspersoneel van twee pro
cent (te betalen in juni a.sJ had
betrekking op de gemiddelde stij
ging van de prijscompensatie in het
bedrijfsleven over het tweede half
jaar 1977. Overigens wordt de trend
techniek steeds bijgesteld en van
onjuiste of onzuivere elementen
ontdaan.
AOW/AWW-premie
De overheid neemt de premie AOW-
AWW voor haar rekening. Dat is toch
wel een geweldige bevoordeling van
de ambtenaren bovefk de werkne
mers in de particuliere sector, die de
volle premie moeten betalen met een
in de lonen verwerkte compensatie
die lager is dan de premie.
Het dunkt mij goed eens na te gaan
of hier inderdaad wel van een be
voorrechting van het overheidsper
soneel (om juister te zijn: van dat
personeel dat ambtenaar ls in de zin
van de Algemeene Burgerlijke Pen
sioenwet) sprake is en/of dat achter
deze schone schijn salaristechnisch
gezien van een mindere bevoorde
ling sprake is. Ik moet dan terug
gaan tot de jaren 1962/1963, toen een
intensief overleg is gevoerd over een
zeer ingrijpend voorstel van de rege
ring inzake het integreren van de
bodempensioenen in de overheids-
W. WIERINGA is voorzitter
van de Christelijke Centrale
van Overheids- en Onderwij
zend Personeels (CCOOP).
pensioenen en het welvaartsvast ma
ken van die pensioenen. Eén van de
punten van overeenstemming was in
1963 (voortgezet in de nieuwe Abp-
wet per 1 januari 1966), dat de over
heid (deftig gezegd: het orgaan) de
premie AOW/AWW voor haar reke
ning neemt, met dien verstande dat
de premiecompensatie AOW/AWW
tot een bedrag van 5,6 procent kwam
te vervallen.
De premie bedroeg toen 8,1 procent.
Daar zat dus 2,5 procent tussen in
het voordeel van de ambtenaar. Aan
gezien in ieder kabinet een minister
van financiën zit, werd „uiteraard"
dit voordelige verschil opgevangen
door een pensioenpremieverhoging.
De Ambtenaren zijn er dus toen en
ook in de loop van de daaropvolgen
de jaren geen cent wijzer van ge
worden.
Dit is de grootste rekenfout, die de
scribent van de „Haagse Post" vroe
ger heeft gemaakt, waar hij van zeer
bevoegde zijde op is gewezen en die
hij „stomweg" in zijn jongste boek
„Geld dat stom isherhaalt.
Heeft dit systeem dan misschien sa
laristechnisch voordelen meege
bracht? Degene die een beetje kan
rekenen, komt tot een tegenoverge
stelde conclusie.
Op 1 januari 1963 waren de bruto
salarissen van de ambtenaren 5,6
procent lager dan in de particuliere
sector. Nadien zijn alle exacte trend
verhoudingen in de particuliere sec
tor op bruto-hogere bedragen toege
past. Ik zal vervolgens niet alle dis
cussies rondom het pensioenpremie-
verhaal in 1965 en 1966 en in 1973,
alsmede het rapport van de commis
sie-Goedhart ophalen. Wel wil ik kei
hard concluderen, dat de welvaarts
vastheid, neet niet te duur, maar wel
duur betaald is en wordt!
Besparingen
Het nobele doel van de anti-ambte-
narenpropagandisten is om de over
heid minder geld te laten uitgeven,
dat door de belastingbetalers bijeen
gebracht moet worden. Daarmee ra
ken zij een gevoelige publieke snaar.
Veel van onze goeie centen gaan
toch maar naar die eters uit de
staatsruif, daarbij vergetende, dat
zonder een optimale dienstverlening
het in Nederland een onvoorstelbare
chaos zou zijn.
Maar terzake: de overheid zou kun
nen besparen, indien vermeende
voordelen van de ambtenaren zou
den worden gelijkgemaakt met de
particuliere sector. Het meest ver
gaande zou dan zijn, dat de overheid
zich ten opzichte van haar dienaren
zou gedragen als iedere particuliere
werkgever. Inclusief het gehele com
plex van de sociale verzekeringen,
van AOW tot WAO. Om het vriende
lijk te zeggen: dat is weer zon
sprookje.
Het geheel van de voorzieningen
voor het overheidspersoneel heeft
voor de ambtenaar zelve zijn plussen
en minnen ten aanzien van de parti
culiere werknemer, maar heeft voor
de overheid als werkgeefster grote
voordelen ten aanzien van de parti
culiere werkgever, welke laatste ge
bukt gaat onder een vrij zware pre
miedruk!
Ten slotte: wij zullen ons in Neder
land moeten realiseren, dat zonder
het brengen van offers er geen reële
oplossing mogelijk is. Ook het over
heids- en onderwijspersoneel zal in
de komende periode zijn bijdrage
moeten leveren in de matiging van
inkomens en andere materiële voor
delen. Dit zal wel evenwichtig dienen
te geschieden. Het mag niet zo zijn,
dat de ene groep dubbel wordt ge
pakt ten voordele van een andere
groepering. Wel zal moeten vast
staan, dat de zwaksten in de samen
leving extra bescherming dienen te
genieten en dat over de gehele linie
zowel in de particuliere als in de
overheidssector de sterkste schou
ders de zwaarste lasten dienen te
dragen.
a. De juistheid van het trendbeleid
is genoegzaam aangetoond. De amb
tenaren krijgen wel vaak minder (in
tijden van hoogconjunctuur) dan de
werknemers in het particuliere be
drijfsleven, maar nooit meer. Ook
niet als het slechter gaat. Dan delen
zij gelijk op. Extra matiging of een
afzonderlijk inkomensbeleid wijs ik
volstrekt af. Wel moet de trend zui
ver worden gehouden.
b. Pensioenvoordelen zijn sprook
jes. De ambtenaren hebben er meer
dan wie ook voor betaald en doen dit
nog. De financiële positie van het
Abp is niet alleen zeer goed, maar
ook een belangrijke nationale bespa
ring en daardoor een bijdrage tot
vergroting van de nationale produk-
tie. Uit de 22% premie worden zowel
de ouderdoms-, weduwen- en wezen
pensioenen gefinancierd, als het in-
validiteitsrisico. Dat is èn een ge
ruststelling èn een voordeel voor de
overheid als werkgeefster en als
hoedster van het algemeen belang.
c. Als het op vergelijking en sterkste
schouders aankomt, is niet de amb
tenaar in een voordelige positie ten
opzichte van de particuliere werkne
mer. maar de overheid ten opzichte
van de particuliere werkgever. En
dat is dan weer in het belang van de
Nederlandse belastingbetaler
Ik moge eindigen met een citaat van
een niet-ambtenaar. de grote dichter
Joost van den Vondel:
„De wijsheid spruit uit kloek beleid
van ambtenaren,
„die dag en nacht zichzelf niet
sparen,
„geschapen tot eens ieders nut"
door Dirkje Houtman
AMSTERDAM Zes spelers en zes onken komen samen in
„ONK, A Block-Head Party", dat georganiseerd wordt door
1NCCOPRODING, de afkorting van INCorporeal COPROducti-
ons INCorporated, hetgeen zoiets betekent asl „twee onlichame
lijke produkten tot één lichaam verenigd."
En dat proces en zijn consequenties
vormen de kern van deze voorstel
ling die tot en met 13 mei (aanvang
20.30 en 22.15) in het Shaffy Theater
te zien is.
Onken zijn enorme robot-achtige
wezens, met ledematen die op de
bekende plaatsen met moeren be
vestigd zijn. Alles beweegt zoals bij
een mens, maar dan moeten er wel
zes spelers aan te pas komen, die
met gereedshcap de vaak weerbar
stige gevaartes in de door hen ge
wenste poses sleutelen. Aanvanke
lijk is er een onderscheid tussen onk
en speler, maar in de loop van de
voorstelling vervaagt dit. Onken ont-
poppen-zich als alter ego's van de
spelers, die niet minder wezenloos
zijn dan de houten geraamtes. De
onken doen wat de spelers willen en
de spelers volgen elkaar; geen eigen
initiatief, geen eigen verantwoorde
lijkheid. Tussen de gedachten en
wensen van de spelers en de uitvoe
ring ervan door de houten poppen zit
uiteindelijk geen verschil meer.
Dat blijkt als een van de spelers zich
buiten het collectief opstelt door een
afwijkend gedrag. Dat onken een
afspiegeling zijn van hun spelers,
blijkt ook het geval bij deze rebel.
Hij is een kunstenaar en zijn onk een
kunstwerk. De anderen maken
bouwwerken, zo meent hij.
En zoals bekend, kan kunst ontrege
lend werken. Dus wat doe je als je de
eenheid in je gelederen wilt handha
ven, je ruimt de maker ervan uit de
weg. De kunstenaar wordt dan let
terlijk ingepakt in bruin papier met
een touw erom niet een museum,
zoals Cristo dat jaren geleden deed,
maar een mens en men creëert
voor hem een strop. De spelers be
denken het, hun onken vormen de
galg. Tussen bedenken en uitvoeren
zit dan geen verschil meer.
In deze voorstelling zijn de spelers
de hele avond druk in de weer. Zoals
monteurs hun machines in en uit
elkaar schroeven, zijn zij bezig met
hun onken. Ze sleutelen eraan, ma
ken er ingenieuse constructies van,
die ze afbreken om vervolgens elders
weer op te bouwen. Een tamelijk
zinloze bezigheid, die aanvankelijk
wat moeizaam aandoet, maar een
schok teweeg brengt als je je reali
seert dat dit uitmondt in een galg
waaronder een ingepakt mens. Men
sen verworden tot dingen. Dat wordt
hiermee visueel sterk uitgebeeld. En
iedereen moet zelf maar bedenken
welke conclusie hij daar uit trekt.
UTRECHT (ANP) Onder de in ons land wonende Turken is
verontwaardiging ontstaan naar aanleiding van de televisiefilm
Yoneko, die de EO dinsdag heeft uitgezonden. De omroep kwam
op de gedachte om deze Japanse film in het Turks na te
synchroniseren. Het betreft een bekeringsgeschiedenis en na
afloop van de film konden Turken die belangstelling hadden
voor het evangelie de EO bellen.
Het Turkse lid van de Utrechtse mi-
grantenraad, T. Ejder, vindt dit een
belediging voor de moslims. Tele
grammen van afkeuring zijn gezon
den naar de EO. de NOS en het
ministerie van CRM. Ook zal een
protestbrief worden geplaatst in het
Turkse dagblad Huriyet. Bedoeling
is dat de Turken in ons land de brief
zullen uitknippen en opsturen aan
de EO.
„Een misselijke film" noemt de cor
respondent van de krant Huriyet,
Lihan Karacay, de Japanse film Yo
neko. De film gaat over een Japans
meisje, dat haar moeder door de
dood verliest. Ze besluit tot zelf
moord, springt voor de trein, maar
wordt later wakker in het zieken
huis. Ze moet haar benen missen.
maar een jonge christen weet haar
tot het christelijke geloof te brengen.
In de protestbrief die in de Turkse
krant komt staat dat de Turken ver
van hun gezin in vaak slechte huis
vesting leven en moeilijkheden heb
ben met integratie in de Nederlandse
samenleving. „Het zou een daad van
christelijke naastenliefde zijn ge
weest. wanneer de EO in zijn zend
tijd aan deze problemen aandacht
had besteed. In plaats daarvan zendt
u een film uit die ons het meest
waardevolle dat we bezitten wil afne
men. Ons geloof is onze troost. Het is
ook onze waardigheid."
De EO die dit soort reacties zegt te
hebben verwacht meldt dat tussen
de stroom binnenkomende telefoon
tjes ook positieve zaten.
De ondervraging van Charlèque.
De film La Question te vertalen als „het gehoor", met gedachten uan een pijnbank gemaakt
door Laurent Heynemann, is een „eerste film". Zij heeft van dat „eerste" alle frisheid, maar zonder
het onzekere, het zoekende dat gebruikelijk is bij filmers, die debuteren.
Ondanks beleidsbezwaren
Groningen blijft Forum subsidiëren
GRONINGEN (ANP) - De gemeen
te Groningen blijft het Operagezel
schap Forum noodgedwongen subsi
diëren. maar zet grote vraagtekens
bij het beleid en bestuur van dit
gezelschap. Op zo kort mogelijke ter
mijn zullen burgemeester en wet
houders van Groningen zich beraden
hoe Forum onder druk te zetten be
leid en bestuur aan te passen aan de
eisen die Groningen daaraan stelt.
Stopzetten van die subsidie moet
daarbij een mogelijkheid blijven,
wanneer er geen verbetering bij Fo
rum intreedt.
De Groninger gemeenteraad besloot
dinsdagavond voor het seizoen 1977'
1978 Forum een subsidie van 375.000
gulden te verlenen. In november
1976 had de raad besloten de kraan
dicht te draaien, maar de afdeling
rechtspraak van de Raad van State
vernietigde dit besluit. Deze afdeling
was van oordeel dat de Raad bij
afweging van de betrokken belangen
niet in redelijkheid tot dit besluit
heeft kunnen komen.
De Groninger gemeenteraad blijft
van mening dat het beleid en be
stuur van Forum niet stroken met de
standpunten van deze raad. Van ver
schillende kanten uit de raad wordt
er dan ook sterk op aangedrongen
om met een voordracht te komen,
waarin de subsidiestop wel voldoen
de onderbouwd wordt.
Een verklaring daarvoor zou het feit
kunnen zijn dat Heynemanns eerste
ling in de lijn ligt van een genre
films, dat heel sterke en heel navran
te voorbeelden heeft voortgebracht.
Het genre films, dat een man als
Costa Gravas vermaard heeft ge
maakt. Door zijn films „Z" en
„L'aveu". Er is een verschil. Gravas
brandmerkte met zijn films in de
eerste plaats een systeem. Het sys
teem van de totalitaire macht, die
alle gelijk aan zich trekt. Ook bij het
flagrantste ongelijk. Tot behoud van
zich zelf moet het alles en alles erop
zetten om denkbeelden, die zelfs
maar de schijn hebben van enigszins
afwijkend te zijn, de kop in te druk
ken. Het systeem overtreft daaraan
het recht om dat individu naar eigen
believen schuldig te verklaren en te
vernietigen.
De films van Gavras maakten vooral
daarom zo'n indruk, omdat de door
trapte en perfide logica van het tota
litaire systeem als onaantastbaar
voor de dag kwam. Aan het individu
werd op die manier behalve het le
ven ook nog alle menselijke waardig
heid ontnomen. Onbruikbaar gewor
den voor het systeem kon het met
minachting worden weggeworpen.
In Heynemanns film is het niet een
regime, dat zich aan mensonterende
martelingen schuldig maakt. Al
thans niet in directe zin. Het regime
treft alleen het verwijt overigens
een zeer ernstig verwijt dat het in
zijn bonafide functionarissen niet
actief genoeg is geweest (of zelfs
heeft kunnen zijn) om de misdadige
utwassen van een militaire bezet
tingstroep de kop in te drukken. Het
gaat in de film om de kritieke dagen
in Algerije (vanaf de beginjaren '50
tot de beginjaren '60), toen Franse
door D. Ouwendijk
parachutisten zich in hun onder
drukking van het Algerijnse natio
nalisme individueel volleerde adep
ten toonden van de Gestapo-syste-
matiek.
Waar verhaal
De geschiedenis die in „La Questi
on" is gefilmd is een waar verhaal.
Zij behelst de ervaringen van de au
teur van het boek, dat aan de film
ten grondslag heeft gelegen. Henri
Alleg. Diens naam is voor de film
veranderd in Henri Charlèque. Vol
gens het verhaal van de film (waar
dus de ervaringen van Alleg in zijn
verwerkt) was Charlègue hoofdre
dacteur van de krant „Alger Démo-
cratique". waarvan de kolommen
open stonden voor Algerijnse natio
nalisten.
Na een officieel verbod van de krant
was Charlègue gedwongen om onder
te duiken. Hij wordt door parachu
tisten. die Algiers bezet hebben, op
gepakt als hij een bezoek brengt aan
een pas gearresteerde vriend, de wis
kundige Oudinot. De twee worden
op weerzingwekkende manier ge
marteld. Franse overheden, die po
gingen doen om de twee aan de wille
keur van de parachutisten te ont
trekken. worden op de brutaalste
manier gebruskeerd en misleid. Ou
dinot bezwijkt onder de behande
ling, zodat de schuldige officieren
hem laten „verdwijnen". Charlègue
heeft het „geluk" van zijn bekend
heid als journalist, zodat er navraag
naar hem wordt gedaan. Dat is in
laatste instantie zijn behoud. Wat
Heynemann voortreffelijk in zijn
film heeft laten zien is de waardig
heid en de kracht van de menselijke
onbuigzaamheid. Hij heeft verme
den om, door te grove effecten, van
de martelingen die Charlègue moet
ondergaan een bloederige show te
maken. Hij suggereert meer dan dat
hij laat zien. Zijn film wordt daar
door het beeld van een taaie strijd
tussen de verfijnde wilskracht van
de geest (Charlègue) en ordinaire
bestialiteit van indivuduele door de
remmen heen geschoten militairen
die, in hun pogingen hun nationali-
satlsche eer hoog te houden deze op
de grofste manier verontreinigen.
Kriterion, Amsterdam, 16 jr.
NIJMEGEN (ANP) - De bezetters
van de katholieke hogeschool voor
verpleegkundigen in Nijmegen heb
ben gistermiddag hun actie beëin
digd. Na negen dagen werd de bezet
ting stopgezet, nadat bestuur en di
rectie van de hogeschool alle eisen
hadden ingewilligd. Die eisen waren
met name gericht op voortzetting
van het huidige opleidingsniveau,
een discussie binnen de gezond
heidszorg en het verbinden van een
hogere kaderoplelding aan de
school.
AMSTERDAM (ANP) - De vijf
tien medewerkers van de omroep-
stichting Symbiose, die twee weken
het kantoorpand van de stichting
aan de Prinsengracht te Amsterdam
bezet houden, mogen blijven. De
president van de rechtbank in de
hoofdstad heeft de eis van het be
stuur om opheffing van de bezetting
afgewezen.
Het stichtingsbestuur van twee be
zetters een dwangsom geëist van
honderd gulden per dag. Daarbij
werd aangevoerd dat het bestuur
door de bezetting van het kantoor in
de uitoefening van zijn werkzaamhe
den werd belemmerd.
De rechter zegt in zijn vonnis dat
daarvan niets is gebleken: „De be
zetters voeren slechts een demon
stratieve actie, terwijl zij de werk
zaamheden voor symbiose gewoon
voortzetten.
Michel van der Plas heeft de Tollens-
prijs gekregen voor zijn dichterlijk en
essayistisch werk en voor zijn cabaret
teksten. De prijs een geldbedrag en
een penning wordt sinds 1903 om de
vijf jaar door het Tollens Fonds toege
kend aan een Nederlandse letterkun
dige. Eerder werden o.a. bekroond
Lodewijk van Deyssel, Louis Coupe
rus, Bertus Aafjes en Anton Kool
haas.
Landsadvocaat Drooglever Fortuyn:
DEN HAAG (ANP) Rotterdam mag niet uit eigen middelen
hogere salarissen aan de leden van het Rotterdams Philharmo-
nisch Orkest betalen. Bij het verstrekken van een rijkssubsidie
aan het Rotterdams Philharmonisch mag de minister van CRM
de hoogte van de salarissen bepalen. Als die wordt overschreden
moet de bewindsman de mogelijkheid hebben de gehele rijks
subsidie in te trekken. Dat is het enige pressiemiddel dat hem is
overgebleven.
Landsavocaat mr. Drooglever For
tuyn heeft dit dinsdagmiddag ge
zegd voor de afdeling rechtspraak
van de Raad van State in Den Haag.
Die behandelde het beroep van de
gemeente Rotterdam en het Rotter
dams Philharmonisch Orkest tegen
het standpunt van de minister van
CRM in deze zaak. De minister wil
vasthouden aan verschillende sala
risniveaus bij de orkesten in Neder
land. Daarbij geldt voor het Concert
gebouworkest 120, voor Residentie
Orkest en Rotterdams Philharmo
nisch Orkest 110 en voor de geweste
lijke orkesten 100. Rotterdam be
sloot in 1976 de salarissen van het
Rotterdamse orkest in 1977 met vijf
procent te verhogen. Dat besluit
werd bij Koninklijk Besluit van 18
april 1978 vernietigd. Rotterdam wil
dat de minister zijn standpunt van
bindende voorwaarden voor subsi
dieverlening verlaat. De landsadvo
caat stelde dat als de gemeenten de
vrije hand in het bepalen van orkest
salarissen krijgen die een opwaartse
druk op de salarissen van alle Neder
landse orkesten zou betekenen. Het
„onrustzaaien" van Rotterdam heeft
al geleid tot aanvragen van salaris
verhoging van verschillende Neder
landse orkesten, waaronder Concert
gebouworkest en Residentie Orkest.
De afdeling rechtspraak van de
Raad van State zal op 13 Juni uit
spraak doen.
