'Braziliaans energiebeleid deugt niet' laat zich nooit ioor Smith inpakken Rel rond Sociale Werkplaats Zaandam Natuurlijk wassen Eerste fase uitbreiding UC-fabriek kan beginnen Den Uyl: confessionelen overheersen maatschappij éiiwM 7nK-< lirecteur Natuurkundig laboratorium Universiteit Sao Paulo: loglhodesische nationalistische leider in ons land: Zigeuners uit Nederland gezet Grond moet worden verbeterd Filmen met geluid? SanBcyo 'Uranium-stop niet politiek bedoeld' Kaapverdiaanse spant kort geding aan tegen staat IDAG 5 MEI 1978 =^JDAG BINNENLAND in onze redacteur wetenschappen JUSTERDAM Het energiebeleid van de Braziliaanse regering zo veel mogelijk kerncentrales en een complete uranium/ utoniumindustrie deugt niet. Maar de buitenlandse pogin- en om Brazilië daar van af te houden zijn evenzeer fout en illen bovendien niet werken. Net zo min als ze in het geval van dia gewerkt hebben. t betoogt prof. dr. José Goldem- rg. directeur van het Natuurkun- laboratorium aan de universiteit n Sao Paulo. in een bijdrage aan t maandblad Natuur en techniek, jn analyse wordt in een commen- ar bevestigd door prof. dr. J. A. 'Irriterend' „pJoedkoop. wetenschappelijk direc- ur van het Energieonderzoeken- g am Nederland (ECN). ote l schoon uit. kan dicht bij de ver- bruikscentra worden neergezet en leek een paar jaar geleden goedkoop in vergelijking met olie en steen kool". oldemberg legt eerst uit waarom et^ n land zulke geweldige hoeveelhe- n energie nodig heeft. Brazilië (100 iljoen inwoners, groter dan de Ver- ligde Staten) is bezig aan een perio- i biirvan sne^e zb het plaatselijke mo- irnisering. Terwijl de landelijke ge- den „erg onontwikkeld" blijven, oeien de grote steden, met daarin >n leefpatroon dat met het Euro fes-Amerikaanse vergelijkbaar is. aar wonen twintig miljoen mensen, et een opkomende middenklasse t 'jji lie in feite het land bestuurt, via u ims wat autoritaire regimes", aldus oldemberg. et zo als industrielanden heeft deze •ctor van de Braziliaanse economie ote hoeveelheden energie nodig, mdat er geen grote hoeveelheden eenkool of aardolie worden gevon- ?n, „leek kernenergie een paar jaar lieden een natuurlijke keuze: het is lodern (wat in het hier gebruikte opiërende ontwikkelingsmodel een verheersende overweging is), ziet er „Een bijzonder irriterend onderdeel van de Braziliaans-Westduitse over eenkomst", schrijft Goldemberg, „is dat ook opwerkingsinstallaties voor gebruikte brandstof aan Brazilië zouden worden overgedragen. De Verenigde Staten maakten daar hef tig bezwaar tegen, omdat dat de pro liferatie van kernwapens voor de Braziliaanse regering erg makkelijk en verleidelijk zou maken. Omdat Brazilië het non-proliferatieverdrag niet heeft getekend, zou die verden king enige grond kunnen hebben, hoewel dat door regeringsfunctiona rissen heftig ontkend is." Goldemberg noemt de argumenten voor een opwerkingsinstallatie „ei genlijk niet erg overtuigend", maar ziet daarin niet noodzakelijk een aanwijzing dat Brazilië splijtbaar materiaal uit de cyclus wil achtero- verdrukken om atoomwapens te ma ken. „Zoals bekend zijn er eenvoudi ger manieren om dat te doen in on- derzoekreactoren, zoals de Indiërs gedaan hebben." Volgens Goldem berg is de bedoeling van de overeen komst met Duitsland „het krijgen van grotere onafhankelijkheid en het opnemen van kerntechnologie die de Amerikanen ons niet wilden leveren". Dat Brazilië aan een opwerkingsin stallatie zonder „totale garanties" vasthoudt, lijkt Goldemberg niet verstandig: „Als de bedoelingen vreedzaam zijn en dat geloof ik zal opwerking nog vele jaren geen rol spelen. Om er op te staan alvorens volledig toegang te hebben tot ande re, evenzeer noodzakelijke technie ken, lijkt een beetje misplaatst." „Maar het bereiken van technologi sche onafhankelijkheid lijkt het grootste belang van Brazilië te zijn in de overeenkomst met Duitsland." Goldenberg noemt het verkeerd om zijn land die onafhankelijkheid te ontzeggen. „Brazilië en andere lan den aanvaarden niet makkelijk be perkingen van hun soevereiniteit." Hij noemt het noodzakelijk om het non-proliferatieverdrag te wijzigen, dat nu onderscheid maakt tussen landen met en zonder kernwapens „en de laatste tot een staat van per manente afhankelijkheid veroor deelt". Aanmoediging „Alleen verantwoordelijke regerin gen die vrede en vooruitgang willen, zijn een werkelijke garantie tegen oorlogen of interne woelingen. Brazi lië zou moeten worden aangemoe digd in die richting, zonder het de instrumenten te onthouden die het voor vooruitgang nodig heeft", aldus de fysicus. De meeste wetenschaps mensen in het land geloven nu dat andere energiebronnen te prefereren zijn boven kernenergie, vanwege mi lieu-problemen en stijgende kosten. ADVERTENTIE it k 3oe Met Vernieuwde Stilbépan Shampoo. Stilbèpan Kruiden/Herbal shampoo.Tegen vet haar. Stilbépan shampoo met Appelbloesemextract. Verzorgt normaal haar. Stilbépan Anti-roos shampoo. Met aktief PVP-jodium. j Stilbépan Balsam shampoo. v£X£\ Tegen droog en futloos haar. Stilbépan Shampoo. Doet elk haartype goed. Verkrijgbaar bij drogist en speciaalzaak. ien d'an een onzer verslaggevers IMSTERDAM De Rhodesi- regering heeft de leiders jur8^n de twee partijen die het Patriottisch Front vormen, •APU en ZANU, uitgenodigd i uithee te werken aan een vreed- uitame overgang naar zwart neerderheidsbestuur. Deze Ütnodiging is wat de ZANU aj£ietreft aan dovemansoren ge- tèicht. Deze organisatie wil voor j. illes dat premier Ian Smith de nacht aan haar overdraagt. J. eterjoevengwa Moekarati, een van de iout;aderleden van de ZANU (Afrikaan- tho-e Nationale Unie voor Zimbabwe), •ter-iracht de afgelopen dagen een be- dia-oek aan ons land om steun te ver- tererven voor zijn organisatie. Van- gaat hij naar West-Duitsland Ri-im medische hulp te zoeken voor de teüachtoffers van de gewapende strijd teegen de regering van Ian Smith, ïen-foor Moekarati is de gewapende aagitrijd momenteel het enige gerecht- 'aardigde middel om het bewind Smith ten val te brengen. De tijdlANU heeft voor die strijd de brede van de grote massa's van het tolk van Zimbabwe, aldus Moekara- j. „De guerrillastrijd verloopt tame- Ijk succesvol: 29 districten worden tl beheerst door de strijdkrachten J.fan de ZANU, 11 districten zijn nog imstreden maar de strijd gaat loor „Het besluit van de regering in Salis bury is bedoeld om ons de strijd te laten opgeven. Maar voordat wij be reid zijn om deel te nemen aan ver kiezingen in het land, moet het land eerst bevrijd zijn. Verkiezingen on der toezicht van Ian Smith, die de steun krijgt van individuen als Si- thole, Moezorewa en Chirau, zijn on aanvaardbaar, omdat Smith nog steeds het leger en de politie in han den heeft." Moekarati geeft toe, dat de zwarte leiders die met Ian Smith samenwerken, wel enige aanhang hebben, maar die valt volgens hem in het niet bij de steun die de ZANU, vooral op het platteland heeft. „De ZANU zal echter doorvechten tot het laatste stukje van Zimbabwe bevrijd is. De ZANU heeft voor die strijd de steun van buitenaf niet nodig." Op dit punt verschilt de ZANU van de ZAPU, die onder leiding van Joshua Nkomo staat. Nkomo lijkt niet a priori afkerig te staan tegenover steun van bij voorbeeld Cubanen, maar de ZANU moet daar niet zoveel van hebben. Buitenstaanders mogen wel hulp bieden, maar het zal nooit zover mogen komen dat zij Zimbab we voor ons bevrijden, aldus Moeka rati. want die bevrijding houden we in eigen hand. Van de toekomst van Rhodesië heeft Moekarati een duidelijk beeld. Zo dra de ZANU de macht heeft, zal deze organisatie verkiezingen hou- Bemiddeling Het programma waarin alcohol uit suikerriet geleidelijk benzine ver vangt als autobrandstof is een voor beeld. „Maar kernenergie zou een rol kunnen spelen zij het geen overheer sende. In de tussentijd zouden de industrielanden de kanalen met Bra zilië open moeten houden, en in voorkomende gevallen het nodige verrijkte uranium leveren, totdat zich in Brazilië een betere atmosfeer en een gezonder beleid ontwikke len", schrijft Goldenberg. Omweg In zijn commentaar bevestigt prof. Goedkoop dat het voor Brazilië een fantastisch dure en lange omweg zou zijn om atoombommen nu juist met materiaal uit kerncentrales te ma ken. Met onverrijkt uranium in een reactortje van grafietblokken met luchtkoeling is sneller en goedkoper plutonium te maken. De afscheiding is ook simpeler dan in een opwer kingsfabriek. Dit is de manier waar op vrijwel alle huidige kernwapen- staten die status hebben bereikt. Prof. Goedkoop brengt in herinne ring dat ook Noorwegen en Neder land in een gezamenlijk reactortje (maar dan met zwaar water in plaats van grafiet) plutonium gemaakt en afgescheiden hebben, in de tien jaar na 1954 „een paar honderd gram". Dat soort dingen deden wij en ande re kleine landen, schrijft Goedkoop, „voornamelijk omdat wij het niet namen dat de grote landen, althans tot 1955, niet bereid waren om hun kennis op het gebied van kernener gie vrij te geven, een gebied dat voor de toekomst van vitaal belang zou kunnen zijn". Hij kan er vanuit die achtergrond enig begrip voor heb ben dat nu Brazilië en landen in een overeenkomstig stadium van ont wikkeling niet willen accepteren dat hun technische kennis wordt ont houden. AKZO: De 5,5 procent obligatiele ning in Zwitserse franken, die oor spronkelijk zou vervallen in 1982, wordt vervroegd afgelost. De stuk ken zijn op 31 juli tegen 100 procent betaalbaar. ADVERTENTIE DEN HAAG De stichting Rom. die zich inzet voor de zigeuners in Nederland, heeft een scherp protest laten horen tegen het over de grens zetten van veertien zigeunersfami lies woensdag. Volgens de Rom is hier de trekvrijheid van zigeuners in het geding. Ze meent, dat de uitzet ting een gevolg is van het verscherp te zigeunerbeleid van minister Wie gel van binnenlandse zaken. Het argument, dat er geen stand plaatsen zouden zijn voor de onge veer 75 zigeuners noemt de stichting ongegrond. In het kamp Assen zou Van een onzer verslaggevers nog voldoende ruimte zijn. De groep was maandag ons land binnengeko men en via Assen en Amsterdam in Alkmaar terechtgekomen. Vandaar zijn ze onder escorte van de rijkspoli tie via Utrecht en Arnhem naar de Westduitse grens gebracht. De zigeuners waren legaal in Neder land: ze bezaten een Westduits pas poort en voldeden ook verder aan de wettelijke normen. Volgens de Rom waren ze op trektocht en van plan over enige tijd af te zakken naar zuidelijker streken. Een woordvoerder van het ministe rie van justitie zei woensdag, dat het besluit is genomen tegen de achter grond van het nijpend tekort aan standplaatsen voor zigeuners in Ne derland. Dit tekort beloopt momen teel duizend plaatsen volgens cijfers van het ministerie van CRM. den die ten doel hebben een weten schappelijk socialistische staat te stichten, een staatsvorm die door Moekarati wordt omschreven als de „nieuwe democratie". EUROPA MEUBEL Omdat u niet elke dag meubelen koopt Van een onzer verslaggevers DEN HAAG Minister Van Aardenne van economische za ken heeft groen licht gegeven voor de eerste fase van de uit breiding van de ultracentrifu- gefabriek in Almelo. Het be treft hier grondverbeterings werkzaamheden. De minister heeft dit besluit geno men omdat de grondverbetering niet gereed zal kunnen zijn voor de ko mende winter, als nu niet reeds wordt begonnen. Zou nog langer worden gewacht, dan zou de vertra ging die er reeds is nog met enkele maanden worden vergroot. De be doeling van deze toestemming van Van Aardenne is, dat de werkzaam heden voor de eigenlijke uitbreiding van de fabriek zo spoedig mogelijk kunnen beginnen, zodra er definitief een beslissing hiertoe zou worden genomen. De kosten van de werkzaamheden die nu beginnen bedragen 2,5 mil joen gulden. Zij zullen door de drie Urenco-partners gezamenlijk wor den betaald. Antwoord op brief Eind deze week of begin volgende week wordt in Den Haag het ant woord verwacht op een brief die pre mier Van Agt enkele weken geleden stuurde aan de regeringen in Bonn en Londen over de problematiek van de levering van verrijkt uranium aan Brazilië vanuit de Almelose ultra centrifuge-fabriek. Vanuit Bonn komen voortdurend be richten die erop wijzen, dat de West duitse regering blijft vasthouden aan de levering aan Brazilië onder de door de Tweede Kamer in februari gewraakte voorwaarden. Men lijkt zich wel voortdurend vriendelijk te genover de problemen in Nederland te willen opstellen, maar houdt tege lijkertijd vast aan thans te geven zekerheid aan Brazilië over de ver rijkte uraniumlevering. De onenig heid die sinds de Tweede Kamer uitspraak in februari (de motie-Van Houwelingen) is ontstaan, wijst men in West-Duitsland steeds terug tot een „meningsverschil tussen de Nederlandse regering en het Neder landse parlement". ADVERTENTIE Sprekend over de Amerikaans-Brit se bemiddelingspogingen verklaart Moekarati dat er niets tegen is om te vernemen wat de Verenigde Staten en Groot-Brittannië van de kwestie Rhodesië vinden. Primair blijft ech ter de gewapende strijd, de diploma tieke onderhandelingen komen pas op het tweede plan. „De twee landen zullen er niet in slagen om ons af te houden van onze gewapende strijd. Alleen onze leider Moegabe kan de strijd doen ophouden, maar hij zal dat pas doen als geheel Zimbabwe bevrijd is," aldus Moekarati. Onder de 700 politieke gevangenen die deze week door de regering in Salisbury zijn vrijgelaten, bevinden zich ook aanhangers van de ZANU. Deze vrij lating is volgens Moekarati ook be doeld om de ZANU in te palmen. Veel van de nu bevrijde gevangenen zijn betrokken geweest bij de volks beweging die de ZANU in Rhodesië heeft georganiseerd. „Maar als de regering Smith denkt dat zij ons op die manier kan overtuigen om mee te doen aan êen interne regeling, dan kan ze dat rustig vergeten," verze kert Moekarati met grote stelligheid. Vraag naar de nieuwe Sankyo Sound XL-400S Lichl in gewicht Handzaam Automatische g«' luidssterkterege- Img en belichtings- metlng.4x Zoom Sankyo Sound XL-300S.XL-400S en XL-600S. HILVERSUM (ANP) Oud-premier Den Uyl vindt dat het kabinet-Van Agt niet van plan is enige haast te maken met democratisering van onze maatschappij. Hij denkt daar bij vooral aan wetgevende maatrege len, „waardoor de bestaande scheef gegroeide verhoudingen in de be stuursvorm van onderwijs, gezond heidszorg en welzijnswerk wat wor den rechtgetrokken. In die sectoren overheersen nu de confessionele or ganisaties." Den Uyl zegt dit in een televisie uitzending van het Humanistisch Verbond waarin aandacht wordt be steed aan de onevenredig grote in vloed van confessionelen op veel maatschappelijke sectoren. Den Uyl noemt dat een verschijnsel van on voltooide democratie, omdat veel mensen zich onvoldoende vertegen woordigd weten. Als voorbeelden noemt hij de Katholieke schoolraad, de vereniging voor maatschappelijk werk en economische belangenorga nisaties: „Ze praten met ambtenaren van de secretarie, gemeentebesturen en er wordt van alles bedisseld. Dat gebeurt niet te kwader trouw, maar parlement en gemeenteraad zitten in de achterbak, want er is geen echte controle." Den Uyl is nog kritischer ten aanzien van stichtingen, de besturen die zichzelf altijd aanvullen. „Dat zijn in feite regentenbesturen uit de zeven tiende eeuw, maar in de praktijk van het moderne leven zijn ze inhammen van de geschiedenis, die de meeste mensen het gevoel geven dat alles over ze heen gaat. Ik vind dat een bezwaarlijke zaak", aldus Den Uyl. Hij beseft dat met wetgeving niet alles mogelijk is. In een levende de mocratie zullen betrokkenen zelf ook de bereidheid moeten tonen te willen meepraten. „Dan pas voor kom je dat slimme jongens de zaak beredderen", aldus den Uyl. ITmn/contlncntó) WibauHlraat 212 Amsterdam BRUSSEL (ANP) Europees ener giecommissaris Guido Brunner heeft volstrekt ontkend dat er enige politieke betekenis moet worden ge hecht aan het opschorten van de Amerikaanse uraniumleveranties aan Euratom in Petten. Dat heeft niets te maken met de in Amerika aangenomen non-proliferatiewet, verklaarde Brunner. Hij wilde dat de discussie over de zaak niet zou wor den opgeschroefd, om de goede sa menwerking die met de Amerikanen bestaat, niet te vertroebelen. Brunner ontkende niet dat er tussen de Verenigde Staten en Euratom een geschil bestaat over de onderhandel baarheid van de overeenkomst die de Gemeenschap sinds 1959 met Amerika heeft inzake uraniumleve ranties. Deze zijn door de Amerika nen ter discussie gesteld op grond van de recent aangenomen non-pro- liferatieweg. door Frans Dijkstra ZAANDAM Om zijn persoonlijke veiligheid niet in gevaar te brengen blijft de directeur van de Sociale Werkplaats in Zaandam voorlopig thuis. De spannin gen in het bedrijf om zijn beleid zijn zo hoog opgelopen, dat de gemeente op verzoek van de vakbonden aan directeur Th. Van Driel heeft gevraagd, een paar weken vrijaf te nemen. Maar daar mag het volgens de ambtenarenbonden ABVA en KABO niet bij blijven: er zijn „structurele" veranderingen nodig om tot een „werkelijk sociaal beleid" te komen. Naar alle waarschijnlijkheid wil dat zeggen, dat het hoofd van de directeur moet rollen. Maar ook de rest van de leiding en de gemeente zullen niet buiten schot kunnen blijven. Een opstand onder het perso neel van de Zaanse Sociale werkvoorziening hing al eni ge tijd in de lucht. Sinds de benoeming van Van Driel drie jaar geleden is volgens de actievoerders gebleken, dat de man er niets van kan. Met name zijn slechte pro- duktiebeleid, zijn manier van communiceren en de wijze waarop hij de regels van me dezeggenschap met voeten treedt, maken een goede uit voering van de Wet op de sociale werkvoorziening on mogelijk. „In die wet staat de mens centraal. In Zaanstad gaat het echter in de eerste plaats om de produktie, maar zelfs daar komt niets van terecht." zegt Frans Kramer, die als bestuurder van de Algemene ambtenarenbond ABVA een centrale rol speelt in de actie. De katholieke bond KABO neemt deel aan het verzet te gen de directeur; de Federa tie Nederlandse vakbeweging en de christelijke NCBO heb ben hun steun betuigd aan de actievoerders. Maandag krijgt wethouder Breedveld van Zaanstad een waslijst van klachten aange boden. In grote lijnen komen de verwijten aan het adres van de leiding neer op de gebrekkige produktieplan- ning, het herhaaldelijk stop zetten om economische rede nen van de produktie zonder overleg met de werkers, het aannemen van orders die niet of nauwelijks uitgevoerd kunnen worden, een verdeel- en heerspolitiek, onheuse be jegening van het personeel en het schijn-inspraakbeleid waarbij overlegorgangen be wust misleid worden. Al met al. een „verlicht des potisme" dat de onvrede „tot onverantwoorde hoogte" heeft doen stijgen bij de staf. het ambtelijk personeel en de vijfhonderd min of meer ge handicapten (WSW'ers) voor wie de Sociale werkvoorzie ning is opgezet. Achtergrond van het conflict is volgens vakbondsman Kramer, dat steeds meer WSW'ers in Zaanstad in de gaten hebben gekregen, dat ook zij werknemers zijn en zich hebben aangesloten bij een vakbond. „WSW'ers ko men niet zo gauw in opstand. Het zijn mensen die deuken hebben opgelopen en allang blij zijn, dat ze tenminste er gens kunnen werken", zegt Kramer van de ABvA. Het gaat in Zaanstad niet al leen om de positie van de directeur. „Ook de rest van de leiding als je daar nog van kunt spreken zal het moeten ontgelden", zegt Kra mer „Ze hebben te veel ge slikt. ze hebben zich laten misbruiken door dc direc teur. En als onze klachten waar blijken te zijn. dan zal ook de gemeente zich moeten verantwoorden. Die heeft toegelaten, dat de zaken scheefgroeiden, hoewel de ge meente verantwoordelijk is voor het sociale beleid van de Werkvooreiening Zaanstad is volgens Kramer niet de enige gemeente, waar de WSW'ers in actie komen Ook in Appingedam, Arnhem en Hoofddorp zijn al moei lijkheden aan de oppervlakte gekomen. ABVA-bestuurder Kramer: „Overal proberende werkplaatsen en de gemeen tebesturen de WSW'ers klein te houden. Men denkt nog steeds te kunnen betuttelen en de inspraak met een korrel zout te kunnen nemen. Maar nu binnenkort een Konink lijk besluit van kracht wordt, waarin de medezeggenschap geregeld is, kunnen de werk plaatsen er niet meer om heen Men zal de WSW'er cen traal moeten stellen in het beleid. Gebeurt dat niet, dan komen er meer acties. Zaan stad zal dan een voorproefje blijken te zijn ADVERTENTIE herd^ mculcnholTumsicnlam Abel J. Herzberg Kroniek der Jodenvervolging 1940-1945 Aangrijpende kroniek over de joodse tragedie in de nazi-periode. Een van de hoofdwerken van Abel J. Herzberg. Een onmisbaar document. derde druk, 284 blz., f27,50 HEEZBEB0S KRONIEK HEBDRDKT ROTTERDAM (ANP) - De zestien jarige Kaapverdiaanse Manuele Cor- reia Cabral. die illegaal in Nederland verblijft, zal een kort geding aan spannen tegen de staat der Neder landen. Het geding zal op 16 mei om 15.30 uur dienen voor de president van de rechtbank in Den Haag. Manuela eist via haar advocate, me vrouw mr. V. M. Weski, dat zij toe stemming zal krijgen om in Neder land te blijven, totdat een definitie ve beslissing zal zijn genomen over de door haar aangevraagde verblijfs vergunning. Deze werd afgelopen dinsdag door de Rotterdamse vreemdelingenpolitie geweigerd. Zou Manuela Nederland toch moe ten verlaten, dan eist zij een redelij ke (tenminste drie maanden) termijn voor vertrek. In die periode zou zij de psychische begeleiding moeten krij gen, die de deskundigen noodzake lijk voor haar achten. Manuela heeft tegenover de politie verklaard, dat zij door de ex-vriend van haar zuster is verkracht. Het Kaapverdiaanse meisje heeft met het aanspannen van het kort geding ingestemd, ondanks het feit dat zij dan nog enkele weken door de vreemdelingenpolitie zal worden vastgehouden. Mr. Weski heeft van het ministerie van justitie de toezeg ging gekregen, dat gezocht zal wor den naar een andere verblijfplaats Manuela zit nu nog steeds in een arrestantencel op het Rotterdamse hoofdbureau van politie. Volgens haar advocate heeft zij er alles voor over om te proberen in Nederland te mogen blijven. „Zij is bang om te worden teruggestuurd naar de Kaapverdlsche eilanden, waar ver krachting een schande is", aldus mr. Weski. ADVERTENTIE „Mam, vanaf vandaag zal ik mijn levertraan steeds innemen."

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1978 | | pagina 3