Sadat wijzigt zijn kabinet Britse premier valt stafchef af Rode Loper voor Breznjew in Bonn m -Jf .r/ Bussen in Kaapstad merendeels gemengd Politie Rome arresteert Brigadist Voornamelijk burgers in Afghaans kabinet Arafat wil waarborgen voor Israël en Palestina Lockheedproces Rome begonnen Uitlating Peking voor eigen rekening Geen hoge verwachtingen over tastbare resultaten Y< WOENSDAG 3 MEI 1978 BUITENLAND T rouw/Kwartet CAIRO CUPI, Reuter) President Sadat heeft zijn premier, Mamdoeh Salem, opdracht gegeven onverwijld zijn kabinet te reorganiseren. Het staatshoofd deelde dit gisteren mee op een bijeenkomst van naar schatting 20.000 arbeiders in een voorstad van Cairo. Sadat gaf geen bijzonderheden om trent de ministeries die een andere bewindsman zullen krijgen. Volgens welingelichte kringen zullen de de partementen van buitenlandse za ken en defensie buiten de reorgani satie blijven. In Egypte is onder het publiek een groeiend ongeduld over het binnen landse beleid van de regering: her haaldelijk zijn in de pers berichten verschenen over een ophanden zijn de kabinetsreorganisatie. Volgens Sadat zal het nieuwe kabinet vooral moeten ijveren voor een toeneming van de produktie, een verlaging van de prijzen en een verhoging van de lonen. Speciale aandacht zal worden besteed aan het plan van de presi dent om de woestijn vruchtbaar te maken. „De groene revolutie is een operatie die een mensenleven in be slag zal nemen. Hierdoor zal de pro duktie toenemen en zullen wij onze economische problemen te boven komen", aldus het Egyptische staatshoofd. Volgens de president moeten de le den van het gereorganiseerde kabi net staan voor hun verantwoorde lijkheid en niet bang zijn om beslis singen te nemen. „Het minister schap is vandaag geen kwestie van ambitie of een doel op zichzelf, maar hard werken. De ministers moeten rekening houden met kritiek binnen en buiten de volksvergadering. Zij moeten niet bevreesd zijn voor of zich laten beïnvloeden door een in tellectueel terrorisme", aldus het staatshoofd. Sadat doelde op kritiek in voornamelijk oppositiebladen op bepaalde ministeries. Sadat oefende felle kritiek op linkse en rechtse oppositiepartijen, die hij beschuldigde van „pogingen om de sociale vrede te ondermijnen en het volk te overheersen door het ver spreiden van geruchten, twijfel te zaaien over de onkreukbaarheid en het optreden van alle overheidsfunc tionarissen en de regering te belaste ren". Ook veroordeelde de president, wat hij noemde een „verkeerd ge bruik van de democratie" in het par lement. De president deed een beroep op het parlement om een nieuw reglement voor zich op te stellen, met waarbor gen voor allen tegen laster en onbe hoorlijke aanvallen. Hij legde er de nadruk op dat hij ditmaal de zaak aan het parlement overliet. „In een toekomstige fase kan het tot een confrontatie komen. Dan zal ik op treden met de steun van de boeren en arbeiders en zonder het gebruik van de strijdkrachten." Sadat liet Zich prijzend uit over de pogingen van president Carter in de richting van een vredesregeling in het Midden-Oosten. Sadat noemde de Amerikaanse president een man van beginselen, die recht door zee gaat. Sadat herhaalde de Egyptische eis, dat Israël zich terugtrekt uit de bezette Arabische gebieden. Hij zei ook nogmaals, dat Egypte staat op Palestijnse zelfbeschikking. In zijn .rede hekelde Sadat zijn Arabische critici, die hij politieke tieners noemde. De Syrische staatsradio heeft er gis teren op aangedrongen president Sa dat aan de kant te zetten. Radio- Damascus zei dit in een commentaar op Sadats toespraak. De Syrische radio noemde de Amerikaanse poli tiek „vijandig tegenover de Arabi sche zaak' en zei „We roepen onze Arabische broeders op de waarheid over deze politiek te doorzien. Breng het regime van de overgave in Egyp te ten val en keer terug tot de op de doeltreffende strijd gevestigde Ara bische solidariteit." In een toespraak in Los Angeles heeft Israëls premier Begin laten doorschemeren dat er een aanzienlijke verbetering is ont staan in de betrekkingen tussen Washington en Jeruzalem. Zonder in details uit te wijden liet Begin de mogelijkheid open dat er binnen en kele weken een doorbraak zou wor den bereikt in de impasse in de Egyptische-Israëlische vredesbe sprekingen. Begin verblijft momen teel in de VS om festiviteiten ter gelegenheid van de dertigste ver jaardag van de staat Israël bij te wonen. De „New York Times" meldde giste ren, dat de Palestijnse leider Jasser Arafat heeft gezegd, dat de enige oplossing voor het Midden-Oosten voor de V.S. en de Sowjet-Unie waar borgen zijn voor zowel Israël als voor een Palestijnse staat. Volgens Arafat zal Israël niéts te vrezen hebben van een nieuwe Palestijnse staat, die van meet af aan zou moeten beginnen en het veel te druk zou hebben met zijn eigen vraagstukken. ADVERTENTIE fietsers... dat zijn gezellige lui KAAPSTAD (Reuter) De hardnekkigste aanhangers van de apartheid moeten in Kaapstad tegenwoordig ge duld oefenen, als ze er zeker van willen zijn dat ze niet in de buurt van een zwarte ko men te zitten. Sinds ruim een jaar is de rassenschei ding in het openbaar vervoer van Kaapstad als het ware vanzelf, dat wil zeggen niet officieel, verdwenen. De in woners van deze stad staan stellig soepeler tegenover de segregatie dan die van de andere streken in het land. In het begin, toen duidelijk werd dat nlemanderaan dacht zwarten te verjagen van voor blanken ge reserveerde banken, kreeg de trammaatschappij van Kaap stad, die het busbedrijf beheert, wel enkele klachten, maar niet veel. en vandaag de dag protes teert niemand meer, ze zegt de directie. Kaapstad is eigenlijk van het be gin af aan tegen de rassenschei ding in autobussen geweest. In 1969 moest de regering in Pretoria zelfs indirecte druk uitoefenen om de rassenscheiding in de Kaapstadse bussen te doen nale ven door subsidies toe te kennen voor de aankoop van eventueel Het Italiaanse hooggerechtshof is gisteren begonnen aan het Lockheedproces. In verband met mogelijke omkooppraktijken zullen onder anderen twee voormalige ministers van defensie terecht moeten staan, terwijl onder de beklaagden ook hoge militairen zijn. Op de foto de jurist Lefebvre, die als tussenpersoon zou hebben gefunctioneerd. net als 4.999 fietsenmakers ROME (Reuter, UPI) De politie van Rome heeft gisteren een lid van de Rode Brigade aangehouden, die mogelijk afweet van de ontvoering van de christendemocratische leider en oud-premier Aldo Moro. De briga dist. de 28-jarige Libero Maesano was op bezoek bij zijn familie in een buitenwijk van Rome. Maesano was enkele jaren geleden betrokken bij een actie van de Rode Brigades in Zwitserland. Italiaanse politieke leiders hebben gisteren een oespreking gehad over het voorstel van de socialistische lei der Bettino Craxi met als doel Moro vrij te krijgen door middel van over reding. Craxi wilde reageren op de smeekbeden, die Moro het afgelopen weekeinde heeft geschreven. Na een gesprek met de christendemocrati sche eerste minister Giulio Andreot- ti zei Craxi dat hij 'een daad van barmhartigheid' had voorgesteld. Volgens ingewijden zou de socialist een extremiste willen vrijlaten, die samen met haar baby gevangen zit. De twee grote partijen, de christen democratische en de communisti sche, hebben niet publiekelijk gerea geerd maar waarnemers stellen dat ze het plan niet steunen. Beide par tijen hebben onderhandelingen met Moro's ontvoerders tot nog toe afge wezen. De communistische senator Perna zei gisteren nog in een vraag gesprek dat zijn partij geen bezwaar heeft tegen een daad van menselijk- KABOEL (UPI, Reuter) Met de bekendwording van het nieuwe kabinet is Afghanistan het eerste communistische land in Azië geworden dat voornamelijk door burgers wordt bestuurd. In het nieuwe 21 leden tellend kabi net hebben slechts drie militairen zitting. Tot de drie militairen be hoort kolonel Abdoel Khadir, plaats vervangend opperbevelhebber van de luchtmacht en degene die gezien wordt als de leider van de bloedige staatsgreep van verleden week. Ab doel Khadir is in het nieuwe kabinet minister van defensie. In het nieuwe kabinet hebben leden van de Democratische Khalk-partij, die pro Moskou is, de overhand. Of schoon nog niet duidelijk is hoe radi caal de nieuwe regering zich zal op stellen vermoeden diplomatieke waarnemers dat Afghanistan een ze kere mate van onafhankelijkheid ten aanzien van de Sowjet-Unie zal blijven houden. De nieuwe premier Noer Mohammed Tarakki, die te vens oprichter en voorzitter van de Khalk-partij is, wordt gezien als een gematigde politicus die beseft dat Afghanistan niet zomaar in een or thodox communistische staat kan worden omgevormd. Vice-president en tevens vice-premier Badrak Kar- mal staat echter bekend als een ideo logische havik. Dit geldt ook voor de vice-premier die met buitenlandse zaken belast is, Hafizoellah Amir benodigde extra-voertuigen. „Zelfs in deze omstandigheden waren er bepaalde lijnen, waarop nooit enige rassenscheiding is ge weest". aldus een directielid van de maatschappij. In feite zijn er thans nog maar twee niet erg drukke lijnen, waar op nog gescheiden autobussen rij den. De hardnekkige voorstander van de apartheid loopt de kans dat hij, als hij per sé in een „ge scheiden" bus wil stappen, bijna een halve dag moet wachten. Vol gens een onderzoek, dat is ver richt door de Kaapstadse dagbla den. heeft het grootste deel van het publiek de verandering niet eens opgemerkt, en. als dat wel het geval is, zeer gunstig ont vangen. Verre van wrijvingen te veroorza ken begint de desegregatie in Kaapstad zich langzaam uit te breiden tot de spoorwegen. Deze ontwikkeling is des te meer van betekenis, omdat de spoorwegen onder beheer staan van de rege ring. De verandering bij de spoor wegen gebeurt zeer discreet. Op drukke uren besteedt men er geen aandacht aan, en van officiële zij de is geen commentaar geleverd. Maar als men tijdens de daguren 's middags of laat in de avond in de trein stapt, bemerkt men snel dat „ergens langs de lijn een klein stukje apartheid uit het raam is gegooid". MOSKOU, PEKING, LONDEN (Reuter, UPI) De Britse pre mier James Callaghan heeft gisteren gezegd dat stafchef Sir Neil Cameron „voor eigen rekening" sprak toen hij in Peking stelde dat China en Engeland een gemeenschappelijke vijand hebben in de Sowjet-Unie. De regering bepaalt de buitenlandse politiek en de hoogste militaire lei der dient die te steunen, aldus Cal laghan in het Britse parlement. De uitlating, tegenover Chinese gene raals, heeft woede gewekt van de linkervleugel van de socialisten maar de meeste conservatieven noemden de opstelling van Sir Neil „realistisch". „Ik wilde dat de eerste minister zijn stem ook eens durfde te verheffen", riep Tory-leider Marga ret Thatcher. Minister Fred Mulley van defensie zei geen reden te zien om Sir Neil op de vingers te tikken en zeker niet te ontslaan, zoals links Labour wil. De Sowjet-Unie heeft het optreden van Sir Neil vergeleken met dat van een opsnijdende bedwelmde haas. Hij heeft kennelijk zijn zelfbeheer sing verloren, aldus de Prawda, die verder zegt dat geen aandacht aan de woorden van de stafchef-lucht- maarschalk zou hoeven worden ge schonken ware het niet dat hij een heid, die valt binnen de regels van de rechtstaat, de democratische regels en de wet. Volgens een andere com munist zou het leven van Moro eer der gespaard kunnen worden als alle partijen als één blok tegenover de ontvoerders blijven staan en rjlet toegeven aan de eisen. De christendemocratische partij was maandagnacht voor het eerst sinds Moro werd ontvoerd bij elkaar om zich te beraden over de gebeurtenis sen. Ofschoon de mening overheerst dat men niet wil toegeven aan de eisen lijkt een deel van de partij bereid tot onderhandelen als daar mee het leven van Moro kan worden gered. De christen-democraten zul len nader praten op een bijeenkomst van het partijbestuur. De secretaris generaal Zaccagnini had eerder maandag al een gesprek met de com munistische leider Berllnguer. Die zei toen dat er geen reden was om onverzettelijkheid jegens de ont voerders op te geven. De Italiaanse senaat is gistermiddag begonnen met de behandeling van het wetsvoorstel inzake de legalise ring van abortus. Het debat zal vier tot vijf dagen duren. Het Vaticaan heeft gisteren nogmaals opgeroepen de wet te verwerpen. Er waren onder meer bijeenkomsten ln Romeinse kerken. vertegenwoordiger is van de Britse regering en in die hoedanigheid uit spraken doet. die niet passen in de Brits-Russische betrekkingen. De Prawda vergeleek Sir Nell verder met de Amerikaanse minister van defensie James Forrestal, die ln 1949 zijn dood tegemoet sprong vanuit het raam van een ziekenhuis, waarin hij was opgenomen wegens een op gevechtsmoeheid lijkende depressie. „De Britse maarschalk zal de eerste niet zijn. Iemand voor hem krijste tijdens de Jaren van de koude oorlog even schril over het Russische ge vaar: de beruchte Forrestal. Laten we niet vergeten hoe hij aan zijn einde kwam. Met de kreet ,De Russi sche tanks komen' sprong Forrestal uit het raam van een psychiatrische kliniek", aldus de Prawda. Intussen vertrok de stafchef gisteren vanuit Peking naar Sjanghai, de laatste halteplaats van zijn bezoek aan China Van de kant van zijn gevolg werd de nadruk gelegd op het warme onthaal dat Sir Neil ten deel was gevallen en werd gesteld dat het ging om een militaire missie als ver dere stap ln de richting van het vesti gen van goede betrekkingen tussen de legerleiders van beide landen. Nixon over Mao De voormalige Amerikaanse presi dent Richard Nixon zegt in zijn me moires dat wijlen de Chinese partij voorzitter Mao Tse-toeng hem in 1972 heeft verteld dat hij in het Wes ten graag rechtse regeringen aan de macht zag. Tot die rechtse leiders rekende Mao onder meer Nlxon zelf. de Britse oud-premier Edward He ath en leidende figuren in de West- dultse CDU-CSU Nixon onthult voor het eerst bijzon derheden over zijn gesprekken met Mao en andere Chinese leiders. Mao had volgens hem veel gevoel voor humor. Nixon zegt in zijn memoires er nadrukkelijk op te hebben gelet de hand te schudden van de toenma lige premier Tsjoe En-lai omdat in 1954 de minister van buitenlandse zaken John Foster Dulles dat op een conferentie in Genève had gewei gerd. De oud-president kon goed op schieten met Tsjoe, die hij briljant en dynamisch vond. De Chinese vrouwen vond hij irritant en agres sief. door J. den Boef Morgen wordt in Bonn de rode lpper uitgelegd voor Leonid Breznjew, de machtigste man in het Kremlin. De hoge bezoeker uit het Oosten zal met het grootst mogelijke eerbetoon worden ontvangen. Men zal in Bonn van alles doen om het hem naar de zin te maken, want bij de besprekingen van de komende vier dagen hebben de Westduitsers hun gast weinig meer aan te bieden dan blijken van hun goede bedoelingen. Tegen de achtergrond van de kritiek die zowel in West- als in Oost-Europa op de gang van zaken in de Bondsrepubliek Duitsland wordt uitgeoefend, kan het be zoek van Breznjew van groot belang zijn ook als tastbare resultaten in de vorm van verdragen zouden uitblijven. Terecht heeft men in Bonn gewaarschuwd tegen te hoge verwachtingen en heeft men zich verzoend met de gedachte dat het op zichzelf al een goede zaak is dat het boezoek eindelijk doorgang vindt. Niet vergeten mag worden dat het deze zomer al twee jaar geleden is dat een bezoek van Breznjew aan Bonn werd aan gekondigd. Er moesten dat jaar in West- Duitsland Bondsdagverkiezingen worden gehouden. Klaarblijkelijk had kanselier Helmus Schmidt een succesje nodig om het al bij deelstaatverkiezingen van 1976 gehavende prestige van zijn sociaal-demo cratische partij (SPD) te verbeteren. Schmidt zei reden te hebben om aan te nemen dat Breznjew kort na de verkiezin gen zou komen. Wie er echter kwam, Breznjew liet zich niet zien De belangrijkste reden was waar schijnlijk dat de Russische leider het nut er niet van inzag, al was het alleen maar omdat van hem concessies werden ver wacht met betrekking tot de uitleg van het viermogendhedenakkoord over Berlijn. Daar komt bij dat Breznjew in eigen land heel wat om handen had, zoals de voltooi ing van de werkzaamheden voor de nieuwe grondwet en de voorbereiding van de vie ring van de 60ste verjaardag van de okto berrevolutie van 1917. Veranderingen Sinds 1976 hebben zich enkele belangwek kende veranderingen voltrokken. Zo was Breznjew toen hij twee jaar geleden door Schmidt werd benaderd, als leider van de communistische partij al de belangrijkste man in Moskou. Soms leek het of hij over het hoogtepunt van zijn persoonlijke macht heen was. Na verloop van tijd bleek dan weer het tegendeel het geval te zijn, met name toen Breznjew de plaats ging innemen van Nikolai Podgorni als presi dent van het parlement van de Sowjet- Unie, de Opperste Sowjet, in welke hoeda nigheid hij ook als staatshoofd fungeert. Vorig jaar leden ook de relaties tussen de Sowjet-Unie en West-Duitsland onder het uitblijven van stappen die noodzakelijk waren om de in 1975 in Helsinki uitgestip pelde ontspanningspolitiek te bevorderen. De weigering van Moskou om het pro bleem van de al of niet naleving van de bepalingen betreffende de mensenrechten ter discussie te stellen, leidde ertoe dat de vervolgconferentie van Belgrado (die met enkele onderbrekingen van juni tot febru ari duurde) het tegendeel van ontspanning bracht. Pas toen de Belgrado-conferentie op een voor de Sowjet-Unie aanvaardbare wijze was beëindigd en de gezondheidstoestand van Breznjew het weer toeliet, kon men in Moskou aan nieuwe Europese initiatieven gaan denken. Een belangrijk nieuw onder werp leende zich hiervoor: de zgn. neutro nenbom die de Verenigde Staten aanvan kelijk in West-Europa wilden stationeren om ze in geval van een aanval uit het Oosten met een overmacht aan tanks, te kunnen inzetten. En zo viel in Moskou vrij onverwacht het besluit dat Breznjew naar Bonn zou reizen. Men heeft er in de Sowjet-Unie van het begin af geen geheim van gemaakt, dat het voornaamste doel van het bezoek van Breznjew is, de Westduitse regering van gedachten te doen veranderen wat betreft haar eventuele bereidheid, het stationeren van neutronenbommen op het grondge bied van de Bondsrepubliek mogelijk te maken. In een commentaar van het Sow- jet-persagentschap TASS werd onomwon den gezegd dat „de aanwezigheid van deze wapens in West-Europa een groot gevaar betekent voor de volken van West-Europa en in de eerste plaats voor het volk van de Bondsrepubliek Duitsland". Ontwapening Na druk overleg achter, de schermen in Moskou en Bonn blijkt men het er over eens geworden te zijn, niet speciaal over de neutronenbom te spreken, maar over ont wapening in het algemeen. Aangezien kan selier Schmidt zich voornamelijk moet be perken tot het uiteenzetten van het beken de standpunt van West-Duitsland als NA- VO-bondgenoot, kan Willy Brandt als par tijvoorzitter (SPD) meer kanten uit. Moge lijk zal Breznjew nog meer belang hechten aan zijn bespreking met de vroegere kan selier Brandt (die nu ook voorzitter van de Socialistische Internationale is) dan aan die met Schmidt. Sinds Breznjew de dubbelfunctie van par tijchef en president heeft, bestaat er ook geen formeel bezwaar meer tegen het feit dat hij zowel met regeringspersonen als partijleiders confereert. Is Brandt voor de Sowjetleider de meest interessante politie ke figuur, Helmut Kohl en Franz-Joseph Strauss, de voorzitters van de twee chris tendemocratische partijen CDU en CSU (Beieren), zijn als gesprekspartners toch ook de moeite waard. Niet alleen omdat zij misschien weer eens aan de regering ko men, maar gewoon omdat zij de bezoeker uit Moskou in een persoonlijk gesprek duidelijk kunnen maken, wat de oorzaak van hun negatieve Instelling is. De drie belangrijkste onderwerpen die in de komende vier dagen in Bonn aan de orde komen zijn: ontwapening, economi sche samenwerking en het Berlijnse pro bleem. Over het eerste onderwerp is niet meer mogelijk dan een openhartige uitwis seling van gedachten, die de ooizaken van de spanning in Europa blootlegt en een eind maakt aan de al te gemakkelijk geui te beschuldiging, dat West-Duitsland een vergaarbak is van militaristen en revan- chisten, die de nederlaag van 1945 maar zo gauw mogelijk ongedaan zouden willen maken. Dat zou al van heel groot belang zijn. Moskou wil ruilen Wat de economische samenwerking be treft. moet ook nu nog op de dag vóór de aankomst van Breznjew en diens enorme gevolg worden geconstateerd, dat er wei nig reële mogelijkheden aanwezig lijken om ze in belangrijke mate uit te breiden Het Westduitse zakenleven toont al jaren ff Leonid Breznjew (rechts en Helmut Schmidt schudden elkaar de hand tijdens het bezoek van de Westduitse Bondskanselier aan Moskou in oktober 1974. achtereen weinig belangstelling, omdat een planning op lange termijn ontbreekt en inschakeling bij de verwezenlijking van vijfjarenplannen in een vroeg stadium on mogelijk blijkt. Bovendien wil de Sowjet- Unie zich tot de ruilhandel beperken, waarvoor men in Bonn heel weinig voelt. „Het geld is niet voor niets uitgevonden," aldus onlangs de Westduitse minister van economische zaken. En dan nog de Berlijnse kwestie, die voor West-Duitsland, maar ook voor zijn bond genoten in de NAVO nog altijd de graad meter voor de werkelijke ontspanning in Europa is. Al enkele jaren weigert de Sow jet-Unie drie verdragen met West-Duits land te ondertekenen, omdat Bonn als van ouds ook de belangen van West-Berlljn wil behartigen. Deze verdragen regelen de we derkerige rechtshulp, de wetenschappe- lijk-technologische samenwerking en de uitbreiding van culturele uitwisseling. Te betwijfelen valt of een oplossing wordt bereikt, die recht doet aan de Westduitse verlangens Het Sowjetblad Literaturnaja Oazeta, dat nog niet zo lang geleden felle kritiek had op de jongste ontwikkelingen ln West- Duitsland. schreef dezer dagen dat „de mogelijkheden van het in 1970 gesloten verdrag tussen Moskou en Bonn als een gigantisch stuwmeer zijn, dat nog niet voor de helft gevuld is". De beeldspraak is niet onaardig, maar als zij een aanmaning aan het adres van de Westduitsers is om te zorgen dat het stuwmeer voller wordt, gaat het blad met de fraai klinkende naam wel van de naïeve gedachte uit, dat in een huwelijk uit berekening de liefde maar van één kant hoeft te komen, nl. van degene die toch al aan het kortste eind heeft getrokken

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1978 | | pagina 7