Steun van banken houdt
iunta Chili in het zadel'
Hypotheekrente 7,5%
Hypotheekrente 7,7%
Hypotheekrente 8,3%
Meer regelingen nodig voor
het omgaan met
grondstoffen
Groepsleidster ging er onderdoor
n
V
Nilfisk,daar
vliegt het vuil
op af!
besluit schoolbestuur
eeuwarden valt slecht
Verdeeld advies over
ncidentele loonopslag
kpport \an Isabel Letelier:
11
ragen over aanstelling
10
Bouwfonds
Symposium 'Op weg naar een schone technologie'
itvoering wet niet-CAO-inkomens
A
Werkweigering
op 1 mei in
vleesindustrie
TET ERDAG 29 APRIL 1978
BINNENLAND
Trouw/Kwartet 9
Renteverlaging per 29 april 1978.
2 jaar vast
In een onzer verslaggevers
ilSTERDAM De Chileense
pta kan in het zadel blijven
kzij de steun van buiten-
idse banken. Isabel Letelier
dat in het rapport Men-
hrechten economische hulp
particuliere banken; het ge-
Chili"
pt;
kik
pd.
;eldt
de
onomische vrijheid en politieke
Öerdrukking gaan hand in hand",
de vrouw van de vermoorde Chi-
hse ex-ambassadeur Orlando Le
er gisteren bij de presentatie van
rapport De levensomstandighe-
|j in Chili worden volgens Isabel
Klier met de dag slechter. Er is
(ake van chronische ondervoe-
jg. terwijl ondertussen onnutte
terikaanse produkten het land
Jnen komen: "Milky-ways in plaats
meik. kauwgom in plaats van
(vrouw Letelier haalde de voorzit-
jvan het Institute for Policy Stu-
Peter Weiss, aan: 'Er mag geen
ierscheid gemaakt meer worden
een 'eerste klas' en 'tweede klas'
jnsenrechten. De electrode op de
iel van een vrouw is een affront
)r dp menselijke waardigheid, de
tepel die (door ondervoeding) geen
melk meer heeft voor het zuigende
kind is dat ook."
Duidelijk conflict
In het geval Chili is er volgens me
vrouw Letelier een duidelijk conflict
tussen dat vrije ondernemerschap
en pogingen de mensenrechten in
dat land te herstellen. Toen de junta
door internationale druk steeds min
der financiële steun kreg van rege
ringen. sprongen de banken in het
..gat". Voor de militairen onder lei
ding van Pinochet in Chili, was dat
het groene licht door te gaan met het
met voeten treden van de mensen
rechten
Particulire Amerikaanse en Europe
se banken hebben volgens mevrouw
Letelier 2.5 miljard gulden geleend
aan de militaire junta. En dat terwijl
de meeste regeringen hun steun aan
Chili hebben beëindigd, vanwege de
flagrante schendingen van de mens
daar. De beschikbaarheid van parti
culiere leningen maakt het de junta
mogelijk daarmee door te gaan. al
dus mevrouw Letelier. Zij wijst er in
het rapport op dat president Carter
het koppelen van leningen van parti
culiere banken en mensenrechten
van de hand wijst, omdat dat in
strijd zou zijn met het zo geroemde
jen
ze nieuwe wet verbiedt werkge-
's om aan werknemers, die niet
ier een CAO vallen, meer loon te
talen dan eind oktober vorig jaar
>eurde. Schriftelijk afgesproken
hogingen en afgesproken prijs-
npensaties zijn uitgezonderd,
arnaast mogen incidentele loons-
hogingen worden toegekend tot
bedrag van een half procent van
loonsom van het bedrijf
he ruimte van een half procent is
Bgens de werkgevers veel te weinig.
willen een ruimte overeenkom-
g het percentage dat in de afgelo-
n twee jaar in de betrokken bedrij
ft gebruikelijk was. Ook het CNV
ilt voor gebruikelijke verhogingen
6 te staan, maar het wil daarbij wel
ondernemingsraad ingeschakeld
tn. om te voorkomen dat een werk-
ver ..vlucht in het incidenteel" om
h de nieuwe wet te ontkomen,
rider inschakeling van de onder-
Zuinige koers
registei
in van
overhe
lezit va
vaardig*
angevu
voor he
Wijn en kaas
van Europa
gids voor de ware
fijnproever
door H.G. Woschek
en N. Eekhof-Stork
groof feestelijk boek
450 bladzijden
800 illustraties
letterlijk alles over
wijn en kaas
geschiedenis, bereiding
soorten, smaken
de beste jaren
recepten, registers
nu 59.50
'straks 69.50)
voordeel 10.-
ervai
ravenl
vrije ondernemersschap in de Vere
nigde Staten.
Isabel Letelier schreef het rapport
als medewerkster van het Trans Na
tional Institute, samen met Michael
Moffit. Hun beider echtgenoten kwa
men om het leven toen in hun auto in
Washington in september 1976 een
bom ontplofte. Letelier. een goede
vriend van de vermoorde democra
tisch gekozen socialistische presi
dent van Chili, Salvador Allende. gaf
leiding aan het verzet tegen de mili
taire regering. Steeds duidelijker
wordt dat deze van de aanslag op
hem heeft afgeweten. Leteliers we
duwe kwam daarvoor gisteren met
tal van nieuwe aanwijzingen en
sprak van een „Chileens Watergate"
'Fout van zijn leven'
Zij gelooft niet in de toegevingen die
de junta-leider Pinochet de laatste
maanden heeft gedaan. De amnestie
is volgens mevrouw Leterier zeer be
perkt en heeft ook betrekking op
martelingen en moorden gepleegd
door de veiligheidsdiensten. Het be
gin dit jaar gehouden referendum
behelsede slechts de keus tussen
..Pinochet" en „internationale agres
sie". Isabel Letelier zei dat voor Pi
nochet de volksstemming „de fout
van zijn leven" is geweest omdat
deze de tegenstellingen in Chili,
maar ook binnen de militaire junta,
heeft aangescherpt. Pinochet staat
naar haar zeggen onder zware druk
en gedraagt zieh „als een gewond
beest, en is daarom gevaarlijker dan
ooit. Een gewond beest kan sterven,
maar ook beter worden en 'gezonder'
dan tevoren. Dit 'beest' wordt ge
zond gemaakt met dollars."
B S jaar vast
30 iaar vast
Meer informatie kunt u verkrijgen bij een van de onderstaande Bouwfonds-infocentra.
tic I I lol 1020) 2d 7.' »2 Au
I Hsclll'tlc. HllllkMI
Mkm.i.ii BnlciMiiiiil 28 lel 1072112 OS 12 in 12 17 '>x Anuisl.n
Ihoek SialionsslrciiiO lel 10551 21 (>-1 IAinhcm k«imii(i>
(mvs.OnMsingel 170-172(Inieibmivv /eelamll lel (OIIOOI
Visviuplcin I I. lel (070165OSOO ILj
Middelburg. Kntle Delll 2 lel «IIIHOI 271 58 Nijmegi
(liiieiluMiw /eel.ind» lel
.ini WH. lel O
1.110 intuitu!
<02.0 O .18 52 en
\lnicM|v<Miii
8.160 l ireelil. Vichlctï.i.iNli.i.n 72 lel
I 10.1 tl 1
Asse
WcMemde I I lel (020) 26 72 «2. Apeldoorn. k.in.i.iMr.nu I-Ho
Markl 20. Tel.C05«>20) I 5') 57 I nseliede. Hfinksir.i.ii S7 lel. 105.0 .11 «O 00
(iS o2 liiijun}; reehls n.i.isi Admiiaal tie Kmtcrllni). lel (050) IS .10.1.1 Den I lat
i. Si.iiioiiNweg .10 lel. (05100) 5 01.15 I ebsiad. Bongerd 201 lel (0.120012 74 74
080) 2.122KOLRnliertl.ini Seluedamsedijk 7.1A lel (OKU l.l 6510 lèrneii/en A\el\esiraai 12
"7 II /nipheii si.iiioiisNH.ui 21 lel. (05750) I 55 44 Zwolle I eU.il 2 lel 1052(H)) I |o4t
Van onze redacteur wetenschappen
ENSCHEDE De wetgever kan doeltreffende voorschriften maken om te zorgen dat ontwerpers
van nieuwe produkten zuiniger omspringen met grondstoffen en energie. Deze opvatting ontvouw
de mr J. H. Erasmus van het ministerie van volksgezondheid en milieuhygiëne gisteren op de
Technische Hogeschool Twente. Daar was een symposium met als motto ..Op weg naar een schone
technologie", georganiseerd door studenten ontwerp- en constructieleer in samenwerking met de
ingenieursvereniging Kivi.
ADVERTENTIE
onze Haagse redactie
!N HAAG Vanuit de Tweede Kamer is protest geuit tegen de beslissing
i een christelijk schoolbestuur in Leeuwarden om zes getrouwde onder-
zeressen geen vaste aanstelling te geven, omdat hun man ook al werkt,
t schoolbestuur vond het redelijk, gezien de groeiende werkloosheid
der pas afgestudeerde onderwijskrachten, voorrang te geven aan mensen
voor zichzelf of hun gezin als enige een inkomen verdienen
Kamerleden Van der Spek (PSP), mevrouw Beckers (PPR), mevrouw
nhuis (CDA), mevrouw Wessel-Tuinstra (D'66) en mevrouw Haas-Berger
'dA> vinden deze beslissing in strijd met de gelijke behandeling van
nnèn en vrouwen. Zij hebben daarom schriftelijke vragen gesteld aan
lister Pais (Onderwijs). De Kamerleden dringen er bij Pais op aan
nens de regering een afwijzend standpunt over de beslissing aan het
rokken schoolbestuur kenbaar te maken.
Ongeëvenaarde schoon-
maakkracht.
1 Eén van de vele
redenen
I om Nilfisk
I in huis
te halen
in onze sociaal-economische redactie
SN HAAG De werkgeversbonden en het CNV vinden dat de
rkgevers dit jaar te weinig ruimte krijgen voor incidentele
msverhogingen (zoals promoties). De FNV is echter tegen een
rruiming. Dit blijkt uit het advies van de „Stichting van de
beid" aan minister Albeda (sociale zaken) over de uitvoering
n de wet niet CAO-inkomens.
>47'
De stoere stofzuiger uit Denemarken
Nilfisk b v - Diemen Tel. 020 - 99 43 01, toestel 113
Voor wie dacht dat slim ontwerpen
tamelijk ongrijpbaar was voor wette
lijke regelingen, had mr. Erasmus
een serie voorbeelden opgesteld van
bestaande regelingen. Zo bepaalt de
zaai- zaad- en pootgoedwet dat nieu
we rassen aardappelen, rozen of wat
dan ook. alleen in de handel mogen
komen als ze zijn ingeschreven. En
ze worden alleen ingeschreven als ze
bij het verbouwen of in het gebruik
beter zijn dan de bestaande
Ze moeten dus aanwijsbaar nut heb
ben. anders mogen ze niet. Deze be-
dilzuchtige regeling is geen typisch
Nederlandse hobby. Ze is in alle lan
den van de EG gesteld. En zuchten
de kwekers nu onder de zware hand
van de overheid? Nee. de kwekers
juichen, aldus mr. Erasmus. Ze we
ten waar ze aan toe zijn. uit de oor
spronkelijke chaos zijn de betere
rassen overgebleven. En als ze iets
nog beters kweken, waten ze ook dat
er in negen EG-landen een markt
voor open ligt.
Hanteerbaar
Op een soortgelijke manier kunnen
ook eisen op het gebied van energie
en grondstoffen wettelijk geregeld
worden. Een ander voorbeeld: Be
strijdingsmiddelen, Ook weer verbo
den. tenzij ze zijn toegestaan. Daar
voor moet niet alleen met redelijke
zekerheid worden aangetoond dat ze
werken, maar ook dat ze geen scha
delijke nevenwerkingen hebben voor
bodem, water, lucht, planten en
mensen „in een mate die niet aan
vaardbaar is". Ook al weer zo'n
schijnbaar vaag criterium, dat toch
hanteerbaar blijkt te zijn. De afval
stoffenwet maakt het mogelijk goe
deren van een bepaalde samenstel
ling te verbieden „als ze niet of moei
lijk doelmatig te verwijderen zijn".
Met dergelijke middelen zijn ook in
breuken op een zuinige energie en
grondstoffenbeleid te beperken.
Toetsingscriteria als „gebruikswaar
de en nut" worden al op Europees
niveau gehanteerd. De wetgever kan
het kennelijk best. constateerde mr.
Erasmus Men werkte dan vaak met
commissies die volgens vaste proce
dureregels oordelen Zuinigheid met
grondstoffen en het tegengaan van
verspilling zijn voor elke lidstaat van
dc EG een officieel richtsnoer, vast
gelegd in een door de ministerraad
aanvaarde Europese actieprogram
ma voor het milieu. Bij elk stukje
nieuwe wetgeving zal dat meespelen.
Het kan ook als extra grondslag in
bestaande wetten worden ingevoerd.
Mr. Erasmus dacht hier aan de wo
ningwet. die minimumeisen stelt aan
de gemeentelijke bouwverordenin
gen. En wat hem betreft zou grove
overtreding van de maximum snel
heid best onder de werkingssfeer van
de wet economische delicten kunnen
worden gebracht, wat een aanmerke
lijk steviger aanpak mogelijk zou
nemingsraden zouden de werkgevers
zich wel moeten houden aan het hal
ve procent, vindt het CNV. De FNV
wijst elke verruiming af.
Werkgevers en vakbeweging onder
schrijven voor de rest de zuinige
koers van de minister bij vrijstellin
gen. Wel willen beide partijen dat de
sectoren, die altijd de ambtenaren-
trend volgden, toch per 1 januari een
prijscompensatie mogen toekennen.
De vrijstellingen gelden slechts tot
eind juni. Dan zal namelijk de minis
ter bepaald moeten hebben welke
loonsverhogingen voor de niet-CAO-
inkomens worden toegestaan. De
hoogte daarvan zal de minister aflei
den uit de grootte van de loonsver
hogingen van de CAO's. De meeste
CAO's zullen tegen die tijd wel rond
zijn.
Op een kwade dag plofte er een brief op de
deurmat. Ze maakte hem open en las:
„Mevrouw. Zeer tot onze spijt moeten wij u
meedelen, dat wij de dienstbetrekking met in
gang van 1 februari als geëindigd beschouwen.
U bent van 1 december tot eind januari bij ons in
dienst geweest, in welke tijd bleek, dat uw pro
gramma. waaronder uw studie, te zwaar beladen
was. zodat het zowel voor u als voor ons te
belastend werd; uw werk in het tehuis kwam
daardoor in het gedrang. Hopende dat u elders
een u passende werkkring zult vinden, verblijf
ik"
De brief kwam niet als een verrassing. Het werk
als groepsleidster in het jongenstehuis was haar
boven het hoofd gegroeid en zij wist dat de
directeur van het tehuis een ontslagbrief in petto
had. Maar nu het ontslag een feit was, had ze niet
het gevoel dat er een loden last van haar schou
ders was gegleden. Integendeel, de zorgen sta
pelden zich op. Als gescheiden vrouw stond ze
voor de zorg van haar opgroeiende dochter, ze
zat vlak voor het eindexamen Sociale Academie,
aan de korte werkperiode in het tehuis had ze
een maagzweer overgehouden en nu dit weer:
Een ontslag
Toen ze de brief nog eens las. begreep ze dat het
een nogal onduidelijk epistel was. „Tegenover
een ontslag tijdens de proeftijd sta ik machte
loos. Maar als uit zo'n brief niet duidelijk blijkt,
dat ik tegen mijn wil in word ontslagen, dan kan
ik moeilijkheden krijgen bij het aanvragen van
een WW-uitkering," dacht ze. Ze ging terug naar
de directeur van het tehuis en vroeg om een
nieuwe ontslagbrief. De man zette zich achter
het bureau en tikte een nieuwe brief:
..Mevrouw. Tot onze spijt moeten wij u medede
len. dat wij het dienstverband met ingang van 1
februari aanstaande als beëindigd moeten be
schouwen.
De reden van ontslag is. dat duidelijk is geble
ken. dat u door de groep, waarin u werkt niet
wordt geaccepteerd en dat wij u derhalve onge
schikt achten tot werken in ons tehuis.
Hopend, dat u elders meer voor u geschikt werk
zult vinden, teken ik
Daar kon ze het mee doen Aan duidelijkheid
geen gebrek tenminste dat dacht ze Een
paar weken later kreeg ze van de bedrijfsvereni
ging een koele, formele brief, waaruit bleek dat
haar een WW-uitkering werd geweigerd Dit wijze college keek eerst eens naar de werk
omstandigheden bij het jongenstehuis. Duide-
De bedrijfsvereniging zette de feiten nog eens op lijk werd dat er bij het tehuis een zeer intensieve
een rijtje. Ze was per 1 december als groepsleid
ster in dienst getreden van het jongenstehuis.
inzet en lange werktijden van de pedagogische
medewerkers werden geëist. De pupillen in het
Van haar werkgever mocht ze anderhalve dag tehuis waren intern en dat bracht regelmatig
per week van haar werk wegblijven om haar nachtdiensten met zich mee. waarin nogal eens
studie aan de Sociale Academie af te ronden. Na corrigerend moest worden opgetreden Dit werk,
een paar weken kwam ze al tot de ontdekking gecombineerd met de zorg voor haar dochter en
dat het werk en de tijdrovende studie moeilijk de studie, werd te veel voor haar Daardoor
ontstonden er ook spanningen tussen de groeps
leidster en de aan haar toevertrouwde overi
gens moeilijke groep pupillen. Het ontging de
waren te combineren. Daarom vroeg ze aan haar
werkgever of het niet mogelijk was haar Werktij
den nog meer aan te passen aan haar studie, die
ze in mei zou afronden. De werkgever, die vond centrale raad niet dat "dé groepsleidster haar
dat hij zich al soepel genoeg had opgesteld
weigerde en ging over tot ontslag.
I M3M
„Ze wist van te voren hoeveel uren zij aan haar
werk moest besteden en dat daar nog een tijdro
vende studie bijkwam, redeneerde de
bedrijfsvereniging. „Uit het oogpunt van een
redelijke toepassing van de Werkloosheidswet
kon van haar worden verlangd, dat zij zich méér
voor de door haarzelf gekozen werkkring had
ingezet. Het ontslag tijdens de proeftijd heeft zij
daaromaan eigen schuld en toedoen te wijten,
besliste de bedrijfsvereniging.
Voor de groepsleidster betekende de uitspraak
dat zij met-onvrijwillig werkloos was de be
drijfsvereniging vond immers dat zij zich ver
wijtbaar had opgesteld dat zij niet in aanmer
king kwam voor een WW-uitkering. Maar zij liet
het er niet bij zitten en stapte naar de Raad van
Beroep Die gal haar gelijk, maar nu zocht de
bedrijfsvereniging het hoger op en ging te rade
bij de Centrale Raad van Beroep
privé-omstandigheden zo goed mogelijk aanpas
te. maar een tijdelijke stopzetting van de studie
had ze niet overwogen, omdat dat met het
eindexamen in zicht nog een vol jaar extra zou
hebben gekost.
Zoals gezegd: ze kreeg ontslag. Maar als gevolg
van de maagzweer, die inmiddels was ontstaan,
kreeg ze van eind januari tot eind april een
uitkering krachtens de ziektewet In mei deed ze
met goed gevolg haar eindexamen en per juli
vond ze weer werk in een tehuis.
Voor de centrale raad lag nu nog de vraag of de
weigering van de WW-uitkering nu wel of niet in
strijd met de redelijkheid was
..Hoewel aan haar bij de indiensttreding is ge
zegd. dat aan haar inzet zware eisen zouden
worden gesteld, en zij haar krachten kennelijk
heeft overschat gaat het hier toch om onvrij
willige werkloosheid." oordeelde de raad
..Weliswaar werd haar werk beïnvloed door haar
studie, maar aangezien aan haar toestemming
was verleend de studie voort te zetten iets wat
in dit soort functies niet ongewoon is en
aangezien zij kort voor het eindexamen stond,
kon van haar niet in redelijkheid worden geëist
haar studie te staken of te matigen. Gelet op de
omstandigheid, zo vervolgde de raad. dat van de
groepsleidster naast haar studie nog dienstén
werden gevergd van ruim 49 uur. waarvan bijna
17 uur in nachtdienst, kan het niet verwonderlijk
worden geacht, dat zij ondanks een serieuze
inzet, er niet in is geslaagd haar arbeid in het
tehuis tot tevredenheid van de leiding te ver
vullen
Zo kreeg de groepsleidster lang nadat de
slopende combinatie van werk. studie en huis
houden haar had geveld als pleister op de
wonde toch nog haar stukje sociale zekerheid:
Een paar weken WW
maken. Er kan m de beleidssfeer erg
vee!, aldus mr Erasmus. mits het
zittende kabinet dat wil. Hij dacht
daarbij, met merkbaar gebrek aan
enthousiasme, terug aan het ge
ruchtmakende interview van minis
ter Tuynman met NRC-Handels-
blad De liberale bewindsman ver
klaarde zich toen niet bereid of in
staat tot een beleid dat rekening zou
houden met een mogelijke energie-
schaarste in de toekomst
Wijnflessen
Ir W P Fornerod van het industri
eel dienstencentrum TNO rekende
het symposium voor. dat Nederland
O 05 procent op zijn energieverbruik
zou kunnen besparen, door af te
stappen van de wegwerpwijnfles
Voor echt goede wijn wilde hij er
geen punt van maken, maar als we
het industriële massaprodukt bij de
kruidenier In karton zouden willen
aanschaffen, was dat wel zo zinnig
PPR-Kamerlid Leo Jansen stelde
vast dat de constructeurs in hoge
mate onze leef- en werkomgeving
bepalen en dat het dus niet verwon
derlijk is. dat de politiek iets over
hun activiteiten te zeggen heeft
Door de overheid te stellen eisen
komen voort uit de waarden en nor
men die in de samenleving heersen,
en die zijn voortdurend in beweging
Omdat communicatie en besluitvor
ming tijd kosten, lopen de eisen al
tijd achter en dat signaleerde hij op
dit moment in sterke mate. „Geen
verwijt aan de politiek, maar mis
schien een nadeel van onze democra
tische procedures."
Jansen zag in de economie een we
reldhandelspatroon structurele ver
schuivingen. die zullen resulteren in
blijvend lagere economische groei of
stagnatie „Dat betekent minder ex
port en dus ook minder import (Wie
zei dat de PPR zweverig is?) Dat
betekent dat we wel energie- en ma
teriaalzuinig. onderhoudbaar en re-
pareerbaar zullen móéten ontwer
pen. en dat we langer in de economi
sche moeilijkheden zullen blijven,
naarmate we daar later mee begin
nen." aldus Jansen.
Advies voedingsbond
UTRECHT (ANP) De voedings
bonden FNV hebben de werknemers
In de slachthuizen en de vleesverwer
kende bedrijven opgeroepen, maan
dag 1 mei werk te weigeren. Volgens
de voedingsbonden willen enkele be
drijven de werknemers verplichten,
op deze nationale feestdag w-e-1 te
werken. De bonden noemen dit „lijn
recht in strijd" met de CAO's in de
betrokken sectoren: De vleeswaren
industrie, de verzendgrossiers in
vlees, de groothandel in vlees op de
slachthuizen en de groothandel in
slachtafval en darmen
Een woordvoerster van de voedings
bonden zei. dat de moeilijkheden
rond de verplichte vrije dag zijn ont
staan door een advies van mr. Van
Aubel. secretaris van de Nederland
se vereniging van vleeswarenfabri-
kanten, die uitsluitend 30 april als
Koninginnedag wenst te beschou
wen Op grond van zijn advies me
nen directies, hun bedrijven op 1 mei
open te kunnen houden
Tegensputterende werknemers wor
den volgens de voedingsbonden on
der druk gezet „In enkele gevallen is
zelfs al gedreigd met ontslag" De
bonden adviseren hun leden, maan
dag werk te weigeren, tenzij de direc
tie een vergunning van de arbeidsin
spectie kan tonen
AMSTERDAM De rechtbank in
Amsterdam heeft gisteren een 18
jarige scholier uit de hoofdstad we
gens het plegen van een reeks bero
vingen veroordeeld tot een gevange
nisstraf van' zes maanden Er was
twaalf maanden waarvan vijf voor
waardelijk. tegen hem geelst.
