alles over meditatie
Boekenbeurs
Hannes loopt (weer) op klompen
Wat is waarheid?
O
Het begon op 't strand
van Wijk aan Zee
De Buitensociëteit
Zwolle
EVANGELISCH-CHRISTELIJKE
U bent van harte welkom
TOT ZIENS IN ZWOLLE
V
VANDAAG
Voorbijganger
ZATERDAG 29 APRIL 1978
KERK
Trouw/Kwartet
door dr. R. Kranenborg
Er wordt wel eens gezegd dat
de jaren zestig de woelige ja
ren van de revolutie zijn en
dat de jaren zeve ntig te zijner
tijd als de rustige meditatie-
jaren bekend zullen staan. Of
deze visie juist is valt nu
moeilijk te beoordelen. We
zullen moeten afwachten wat
toekomstige historici erover
schrijven het is in ieder
geval wel duidelijk dat medi
tatie tegenwoordig een grote
belangstelling geniet, zozeer
dat ieder die op de een of
andere manier wil mediteren
en op zoek gaat ontdekken zal
dat er vele wegen en metho
den zijn. Te veel. En om in
deze verwarrende veelheid
orde te scheppen heeft de
Horstink een documentatie
map uitgegeven met materi
aal over een groot aantal me
ditatiebewegingen (yoga, TM,
boeddhisme, soefi, Jezus-ge-
bed, anthroposofie, autogene
training, een gebedspracti
cum, etc.).
Het is een goed en interessant ge
heel. Natuurlijk is het ene artikel
beter dan het andere, maar over
het algemeen wordt de lezer goed
geïnformeerd over de beschreven
meditatievormen. Omdat het een
documentatiemap is worden de
groepen niet kritisch besproken. Er
wordt ook geen advies gegeven of
voorkeur uitgesproken voor één
van de groepen: daar moet de lezer
zelf over beslissen. Voor het geval
hij zich verder wil oriënteren, is er
een aantal verwijzingen en adres
sen opgenomen.
Twee opmerkingen zou ik nog wil
len maken:
1) De map, heeft als titel: oosterse
en westerse meditatie. Maar de in
houd wordt grotendeels in beslag
genomen door de oosterse medita
tie. Er had m.i. meer in kunnen
staan over wat er in het westen en
binnen het christendom aan de
hand was en is: zo is er geen aan
dacht besteed aan Dechanet en De
Sequeira, twee r.k. geestelijken die
zich intensief met de yoga en de
oosterse meditatie bezighielden.
Ook Klemens Tilmann komt nau
welijks aan de orde. terwijl er over
protestantse meditatie niets is op
genomen. De bundel wordt er niet
minder interessant om maar ik
denk dat veel lezers graag meer
over christelijke meditatie hadden
willen weten.
2) Nu wordt deze eenzijdigheid
door de situatie in de hand ge
werkt: op de meditatiemarkt is
meer oosters dan westers aanbod
en binnen het westers aanbod is
het protestants aandeel gering. Het
valt me ook nu weer op dat de r.k.
theologie zich meer en intensiever
met deze materie bezighoudt dan
/"V
nwt gekruist* benen
de protestantse. En toch kan geen
theoloog om de vragen heen: de
vraag naar de plaats van het li
chaam in de meditatieweg; de eva-
luering van de geestelijke en licha
melijke ervaringen die gedurende
de meditatie optreden; analyse van
wat er in yoga, etc. met de mens
gebeurt; de uitdaging van de auto
gene training voor het theologisch
denken. Er wordt binnen de protes
tantse kring wel over nagedacht,
maar m.i. te incidenteel of te anti
thetisch. Deze bundel bepaalde me
er opnieuw bij dat het hard nodig is
om theologisch over meditatie na
te denken.
Dr. R. Kranenborg, gereformeerd
predikant te Amsterdam, bespreekt:
„Oosterse en westerse meditatie",
DIC-map nr. 69 van „De Horstink",
postbus 400, 3800 AK Amersfoort. De
prijs van de map is 14,90. De illu
straties bij deze recensie zijn er uit
overgenomen.
Driebergen Deze zomer bestaat de Bijbel Kiosk Vereniging
vijftig jaar als centrum voor evangelisatiemateriaal. In 1928
kwamen enkele badgasten in Wijk aan Zee op het idee een
strandkiosk in te richten met bijbelse en stichtelijke lectuur.
De resultaten bleken zo bemoedi
gend, dat, met medewerking van
hervormde, gereformeerde en chris
telijke gereformeerde predikanten,
weldra de Bijbel Kiosk Vereniging
(B.K.V.) werd opgericht, die thans
87 000 leden telt en voor bijna een
miljoen per jaar omzet. Twee jaar
geleden zijn de 24 bijbelkiosken aan
plaatselijke organisaties overge
dragen.
De vereniging stelt evangelisatie
middelen beschikbaar aan kerken,
evangelisatiecommissies, scholen,
verenigingen en particulieren. „Aan
iedereen", aldus direkteur B. Hart
man, „die de moed heeft om de blij
de boodschap niet alleen voor zich
zelf te houden maar vooral door te
geven."
Dankzij een financiële actie heeft de
B.K.V. vorig Jaar haar bureau „De
Beukenhorst" in Driebergen uitge
breid met een centrum voor evange
lisatiemateriaal, waar naast de eigen
uitgaven van de vereniging ook pu-
blikaties van andere christelijke uit
gevers staan uitgestald. Behalve bij
bels en andere boeken omvat de rui
me collectie ook kinderlectuur, pos
ters, kaarten, puzzels, grammofoon
platen en cassettes.
Sinds jaar en dag organiseert de
B.K.V. ook zangavonden. Er zijn er
tot nu ruim 2500 gehouden door het
gehele land. Vanwege het jubileum
zijn in het najaar vier „gouden zang
avonden" voorzien.
Dit jaar houdt de vereniging een
financiële actie voor de aankoop van
„De Beukenhorst", aangezien het
huurcontract over enkele jaren af
loopt. Met 250.000 gulden is ruim een
derde van de koopsom bijeen en zou
de hypotheek voor de Bijbel Kiosk
Vereniging te betalen zijn.
vrijdag 5 mei 1978
voor de boekhandel
zaterdag 6 mei 1978
voor iedereen die belangstelling heeft voor het christelijke
boek
(tegenover N S.-station)
De beurs is open van 10.30-17.00 uur
Presentatie en informatie door ruim 40 uitgevers
door A. J. Klei
Aangezien ik er zo eentje ben van
vroeg uit de veren, wandel ik soms
bij 't krieken van de dageraad naar
dt krant. Ik neem dan de Albert
Cuyp. De markt is nog niet
begonnen, maar de eerste kramen
worden al naar hun plaats gereden.
Het geratel van de wielen klinkt
tegen de straatwand op. Een paar
kooplui roepen iets naar elkaar en
even later zie ik ze een klein
koffiehuis binnengaan.
Uit de open deur van een bakkerij
stroomt de geur van versgebakken
brood en bij een groentehal sjouwt
een jongen kisten met fruit naar de
ingang. Op het trottoir voor een
meubelwinkel zijn twee mannen in
stofjas bezig met een aandoenlijk
bankstel, ze stallen het zo voordelig
mogelijk uit en aan een leuning
plakken ze een schreeuwerig
prijskaartje. Een klein meisje holt
voorbij, een gele plastic tas
zwiebert langs haar benen. Ze moet
zeker nog vóór schooltijd een
boodschap doen.
Opeens breekt de zon door en zet
de huizen aan de overkant in het
licht. Ik merk het op vanuit de
schaduw en ben me er prettig van
bewust dat ik van heel dichtbij
meemaak hoe de stad wakker
wordt. Mijn gevoelens van deernis
gaan uit naar hen die buiten
wonen, zij zitten nu in een file en ik
loop vrij rond in de beschutting
van lieve negentiende-eeuwse
panden, waarvan we de
schraapzuchtige bouwers allang
vergeven hebben.
Ik zal niet gauw over bestiering
spreken, maar 't is toch
merkwaardig, om niet te zeggen
hoogst merkwaardig, dat op
dezelfde ochtend als waarop ik
medelijden koester voor steedse
plattelanders, de post mij een
geschriftje bezorgt, waarin deze
bevolkingsgroep juist krachtig
wordt aangepakt.
Het is een uitgave van de centrale
voor vormingswerk/hervormde
vrouwendienst (adres: De Horst 5,
3971 KS Driebergen), dat „Lief
platteland, vaarwel!" heet, dat
door Wil van Zijl geschreven èn
geïllustreerd is (één tekening van
de auteur gaat hierbij) en waarvoor
dominee C. van Gelder, de
secretaris van de genoemde
centrale, een voorwoord
vervaardigde. Het is de bedoeling,
zo begrijp ik, dat „mensen die nu
op het platteland wonen, de
oorspronkelijke bewoners èn de
nieuwkomers" met elkaar aan de
praat raken over de
„voortschrijdende ontwikkelingen
op landbouwgebied" en over wat
daarmee allemaal samenhangt,
„opdat we niet te laat tot de
ontdekking zullen komen dat veel
moois en waardevols helaas
verloren is gegaan en we niets
anders kunnen doen dan zeggen:
Lief platteland, vaarwel!"
Ik wil aan dit boekje van 32
pagina's best „de nodige
aandacht" schenken, zoals me uit
Driebergen verzocht wordt, ik
haast me mee te delen dat het op
vijf cent na vier gulden kost, maar
ik moet kwijt dat ik hierin een
herderlijk woord mis aan 't adres
van al degenen die tegen hun zin op
het platteland wonen. Het tweede
hoofdstukje heet: „Hannes loopt
(weer) op klompen'en dat is leuk
gevonden van Wil van Zijl, die deze
paragraaf met de volgende strenge
woorden besluit:
„De .landelijke boerenstijl-trend' is
een vercommercialisering van de
interesse van het grote publiek
voor alles wat met natuur- en
plattelandsleven te maken heeft.
Reclame en publiciteit houden de
nostalgie in stand opdat de
boerenstijl-koopkracht blijft.
Daaronder valt ook het
here-boer-isme als hobby, met duur
ADVERTENTIE
Stadsuitbreiding. III. uit „Lief platteland, vaarwel!
Lees de open brief
van de Vereniging
„Schrift en
Getuigenis"
aan allen die de Gereformeerde
Kerken liefhebben, op pagina
12 van deze editie.
levend .speelgoed' op schaarse,
kostbare grond!"
Ik weet dat er lieden zijn die uit
modezucht in duur opgetutte
stallen of zo kruipen, met twee
auto's voor hun rustieke deur,
waarmee ze elk ogenblik naar de
stad vliegen om vooral niks te
missen. Het lijken me echter geen
mogelijke afnemers van de
waarschuwende werkjes, die de
centrale voor
vormingswerk/hervormde
vrouwendienst op de markt brengt.
Maar ik heb mensen uit mijn eigen
prijsklasse op het oog, die door de
nood gedreven de wijk namen naar
het platteland. Ze konden in de
stad geen geschikte woning vinden.
Daar zitten ze nu, in een saaie
nieuwe dorpsbuurt, in zo'n huisje
met een doorzonkamer, waarin je
geen kant uit kunt, en met
daarachter een door een miezerig
hegje omgeven tuintje. „Jullie
wonen hier best leuk begin ik
luidkeels te jokken, maar met een
hoofdbeweging naar het tuintje
ernaast wordt me beduid, dat ik
zachter moet praten. „Als de heg
maar eenmaal gegroeid is
fluistert m'n gastheer en ik voel
daarachter een diep heimwee naar
de beslotenheid van een stadse
waranda twee-hoog. „Je hoort hier
de vogels mooi fluiten", zegt de
gastvrouw dapper, maar achter
haar woorden knaagt het
verlangen naar 't vrolijke getingel
van een tram, die haar naar de
Albert Cuyp kan voeren Ach
dominee Van Gelder, wanneer
komt er eens een boekje voor hen,
die snakken naar de dag, waarop ze
vaarwel! kunnen zeggen tegen het
platteland?
LIEFDE EN GEBOD
In Johannes 14 spreekt Jezus met
zijn leerlingen over de tijd die komt
als Hij weg is. Verweesd zullen ze
niet achterblijven. Uit deze woordi
spreekt wat de leerlingen in de tijd
na Jezus' heengaan bezig gehoudei
heeft. Ze voelen zich blijkbaar toch
verlaten en als wezen. Vandaar dat
ze elkaar herinneren aan wat Hij
vroeger zei. In die woorden is
tweemaal sprake van de verbinding
tussen liefde en gebod. Jezus zegt
tweemaal hetzelfde, alleen de
tweede keer zegt hij het in een
andere volgorde, zodat de
verbondenheid er des te sterker doo
uitkomt, Welk woord bedoel ik? Dit
„Als ge Mij liefhebt, zult ge mijn
geboden onderhouden," en even
later. „Wie mijn geboden
onderhoudthij is het die mij lief
heeft." Het eerste woord gaat van d<
liefde uit, het tweede van het gebod
Beide willen ze als 't ware zeggen:
Jezus liefhebben is: zijn geboden
bewaren, onderhouden, doen. Dat
kan ons verder helpen. Ik denk dat
er veel mensen zijn die "de
moeilijkheid van die eerste
gemeente zoveel eeuwen later op ee
ander manier beleven. Jezus
liefhebben, hoe gaat dat? Wij weten
ondanks alle lijkwaden, niet hoe Hi
er uitzag. Liefde heeft bij ons toch
ook iets te maken met het uiterlijk
Maar ook zijn innerlijk, als je daar i
van spreken kunt, staat niet vlak
naast ons. Duidelijk is dat de liefde
tot Jezus een andere gestalte heeft
dan de liefde die wij tot elkaar
kunnen hebben. Er wordt wel eensl
gemakkelijk over gesproken. Hier, i
deze woorden vinden we een hulp.
Liefde gaat niet op in een
liefdesverklaring. Bij liefde hoort
een bepaalde wijze van handelen.
Die wijze van handelen wordt in de
liefde tot Jezus bepaald door het
gebod. Door wat wij van Hem wetei
wat Hij wilde, wat hij deed en in
welke richting zijn gedachten met
onze wereld uit gingen. Als we er
moeite mee hebben ons voor te
stellen wat de woorden: Ik heb Jezi
liefzouden kunnen betekenen,
dan worden we hier geholpen. £o is
tHij
wilde; en als je daarmee omgaat, gi
het met je, als je bewaart wat f
je met Hem om.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Schelluinen: Th. W.
v.d. Heijden te Zalk en Veecaten;
Vlaardingen: C. J Baart te Vaass«
Bedankt voor Dirksland: G. C. Po
te Baarn; voor Hierden: I. Kok
Zoetermeer; voor 's-Grevelduin-Ci
pelle: C. den Boer te Wageningen
GEREF. KERKEN
Beroepen te Treebeek: W. Nawijn
Balk.
Aangenomen naar Niezijl: J. Kei
kand. aldaar.
Benoemd tot staflid bij het alg. dia
bureau te Leusden: J. J. Brinkman!
Arnhem.
Bisschop Hipolito
De Braziliaanse r.k. bisschop AdrW
no Hipolito van Nova Iguazu is wed
mikpunt van bedreigingen. Recha
extremisten, die zich de anticomirj
nistische alliantie van Brazilië ncj
men, ontvoerden hem in 1976. i
kleedden hem uit en bestreken h
met rode menie. Hij krijgt nu anonl
me brieven, waarin hem wordt ml
gedeeld, dat hij van zijn eerste I
blijkbaar niets heeft geleerd en du
om nu „rijp voor het ziekenhuis^
worden geslagen."
Peter Vins
Peter Vins. de 22-jarige zoon van!
Oekrainse baptistenpredikant Ger
gi Vins, is in Kiev veroordeeld Ij
een jaar werkkamp wegens „pai
tisme". Peter Vins is werkloos s
hij vorig jaar ontslagen werd,
geen van zijn sollicitatiepogingj
hadden succes. Waarnemers f
schouwen zijn activiteiten in de 0
krainse Helsinki-groep als de werl|
lijke reden voor zijn straf.
Onze adressen:
AMSTERDAM;
Postbus 859
Wibautstraat 131
Tel. 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/
DORDRECHT;
Postbus 948
Westblaak 4. Rotterdam
Tel. 010-115588
(Red.)
Schiedamsevest 52
Tel. 010-115700 (adv.)
DEN HAAO/LEIDEN:
Postbus 101
Parkstraat 22, Den Haag
Tel. 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN:
Postbus 3
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel. 05200-17030.
Dat hebt u toch ook. vooral wat
oudere lezenes). dat u bij een be
paald woord altijd moet denken aan
de eerste keer. dat u zo'n woord
hoorde gebruiken? Zo kan ik het
woord „disponibel" niet horen, of ik
zie mijzelf als kleine jongen op het
Rotterdams abattoir staan en hoor
een veekoopman tegen mijn vader
zeggen „Ik heb op het ogenbük geen
beestje disponibel."
Zo is er ook het woord „nihilist". Dat
woord is voor mij gekleurd met de
toestanden in Rusland zo omstreeks
1905. Nihilisten waren bommengooi-
ers. mensen die we tegenwoordig ex
tremisten of terroristen noemen.
Als men het boek Nihilisme en Cul
tuur van J Goudsblom leest, moet
men dat Russische bijgeluid maar
gauw vergeten. Het werk is een uit
gave van AthenaeumTolak Van
Gennep. Amsterdam (309 blz.. 40 -
Hft gaat hier over wetenschappelijk
nihilisme, dat in zijn strenge vorm de
dadendrang veeleer afremt, dan dat
het tot geweid zou prikkelen Het is
voor de gemiddelde lezer een wel
helder geschreven, maar toch moei
lijk boek. omdat het nogal wat ken
nis van de cultuurgeschiedenis, van
filosofie en sociologie veronderstelt.
Ik acht het daarom mijn taak u, lezer
of lezeres, in eenvoudige trant in de
buurt van het boek te brengen Het
gaat namelijk over de waarheids-
vraag. Niet op de sceptische toon
van Pilatus: „Wat is waarheid?",
maar met de bloedige ernst van de
waarheidszoeker. Er zijn mensen
voor wie de vraag naar de waarheid
bijna een obsessie is. Ze zijn ervan
bezeten, want en daar gaat het om
zonder waarheid kun je niet gemo
tiveerd handelen en eigenlijk niet
leven.
Het begon in onze cultuur bij Socra
tes. wiens vragen de Atheners van
zijn tijd (hij leefde van 469 tot 399 v.
Chr.) als een horcel om de oren zoem
den Zijn stadgenoten meenden heel
wat te weten, maar Socrates bracht
ze bijna tot wanhoop door hun
schijnzekerheden te ontrafelen. Men
moest hem ten slotte toegeven „Ik
weet dat ik niets (met zekerheid)
weet". Ook het latere christendom
door dr. C. Rijnsdorp
kende de onzekerheid omtrent het
weten: eenlingen als Montaigne
(1533-1592), en de bekeerde Pascal
(1623-1662) die zijn tijdgenoten van
het échec der kennis tot het geloof
wilde leiden. Vooral de Verlichting
(tweede helft achttiende eeuw)
bracht een gunstig klimaat mee voor
nihilistische tendenzen in het den
ken. In de 19e eeuw is het dan Sören
Kierkegaard (1813-1855) die van de
waarheidsvraag bezeten is en bij wie
de afgrond van het nihilisme roept
tot de afgrond van het geloofsmyste
rie. Tot, naar Goudsbloms voorstel
ling. pas bij Nietzsche (1844-1900) het
wetenschappelijk nihilisme geheel
rijp. zelfstandig en duidelijk omlijnd
als een eigen factor in onze cultuur
optreedt, om deze cultuur sindsdien
mede te bepalen.
Dostojewski had geschreven: „Als
God niet bestaat, is alles geoor
loofd." Dat is logisch, want als er
geen hoogste Zedenmeester is, zijn
er geen bindende normen voor het
handelen. Zegt men daarentegen:
„Niets is waar, alles mag", dan volgt
het tweede niet logisch uit het eer
ste Men springt dan zomaar uit de
orde van het ware naar de orde van
het goede. Beslissend is hier de er
kenning van het bestaan van God als
hoogste Wetgever. Valt die erken
ning weg, dan is inderdaad, theore
tisch althans, alles geoorloofd. Maar
laat men gewoon elke godsvoorstel
ling buiten spel en constateert men
en bij de echte nihilist met een
smartelijk accent „Niets is waar",
dan kan men wel met een sprongetje
belanden in de uitspraak: „Alles
mag", maar dan is die consequentie
toch niet strikt logisch
Ook de meest consequente theoreti
sche nihilist kan niet leven zonder
geloof, al was het maar dat de radio
de juiste tijd geeft en dat zijn spoor
boekje klopt. Daarom moet de nihi
list een of andere modus vivendi
vinden, een middel om te kunnen
blijven leven. En zo kan men het
meemaken, dat het nihilisme zich
zelf in de staart bijt door te vragen.
„Is het wel waar, dat niets waar is?"
In laatste instantie heft het theore
tisch nihilisme zichzelf vragender
wijs op Intussen heeft de auteur
gelijk, wanneer hij constateert dat
sinds Nietzsche het wetenschappe
lijk nihilisme (en uiteraard ook nihi
listische praktijken) een bestand
deel van onze cultuur vormen. Hoe
dit alles zo ontstaan is kan men uit
Goudsbloms boek uiti »erig te weten
komen: ik heb u met n jn lekepraat-
je tot aan de solide, we) nschappelij-
ke deur geleid en zelfs even aange
beld, om me dan terug te trekken.
Rest me nog te vertellen, dat het
boek voor het eerst in 1960 verscheen
en bij deze derde druk voorzien is
van een Voorwoord. Wie behoefte
heeft aan, of zelf intens streeft naar
een totaliteitsvisie op onze cultuur,
kan van dit boek veel opsteken We
moeten wel geloven als kinderen,
maar denken en handelen als vol
wassenen
boekennieuw
I
DHwen» I
Dezer dagen verschenen:
Olck Houweart (samenstelling)
TROUW Een ondergrondse krant
•316 biz geb. I 32.50
Heru<lgave van atie Trouwnummers mt
Wereldoorlog Onverkon en op oorsp'orwek|k
maat Een rustonsch document
waarde1
Ir J van der Greet
DELEN OF HELEN?
292 biz geb <4 50
Hervormd kerkelijk leven in en met de GeretP
meerde Bond, 1906-1951. Dit monumentale bon
geeft een prachtig inzicht in een rr
kerkgeschiedenis Rifk geïllustreerd
T *ee n.euwe delen m de sene
Cehiers voor hel chrtetell|k onderwijs
Prof Or Jee Schouten
DE DOELSTELLINGEN VAN HET CMRISTEU*
ONDERWIJS
80 bö.. I 9 90
Een aanzei tot een onderwijskundige onder*»
wing Bedoek) ais een hand'ewmg aan alten 0*
orderwiie geven Oe auteur stelt vooral O
n.sch-onder*eskunt*ge aspecten v;
'•ngsproblemen binnen het christetip I
aan de orde
Werkgroep „Unie"
BUITENGEWOON ONDERWIJS
NAAR OE TOEKOMST
90 f: l 9 90
Een aantal opvattingen over d«
buiiengewoon onderwas O auleurs Gi
kestein. Hun Gunneman Peter Hece. H
Menkvetd - beKhten vanuit nun e«gen
IMO KOK KAMPEI*
