n Militaire coup in Afghanistan Geen keus militaire of civiele dienst uropese Raad wil eer mensenrechten Ook Chileense beulen profiteren van amnestie Parlement Libanon aanvaardt akkoord 'resident Daoed „volledig uitgeschakeld" Wereld geeft 400 miljard dollar uit aan bewapening Schuilkelders aangeboden Breznjew bitter over Amerikanen Franse leider communisten: geen kritiek A/estduits Hof verklaart 'briefkaartwet' nietig de 4=_ uDAG 28 APRIL 1978 BUITENLAND Trouw/Kwartet IEW DELHI, ISLAMABAD (Reuter. UPI. AP) De strijdkrach- en in Afghanistan hebben het bewind van president Moham- lad Daoed na zware gevechten in de hoofdstad Kaboel ten val ebracht. Dit heeft radio-Kaboel, opgevangen in het Pakistaan- mogee Islamabad en het Indiase New Delhi gisteren meegedeeld, ran di >e radio zei dat president Daoed „volledig uitgeschakeld" was. ordei 11 dat inhoudt dat de president gedood werd is niet bekend, 'daan e opstandige militairen zeiden ver- 'in<rpiïr dat luitenant-generaal Dagarwal xioel Khader was benoemd tot »ofd van de revolutionaire raad van [Strijdkrachten. „Voor het eerst in geschiedenis van Afghanistan is einde gekomen aan de laatste ;n van imperialistisch tirannie lespotisme", zo werd gezegd. De gevechten in de hoofdstad waren rond het middaguur uitgebroken. Het centrum werd beschoten met tankgeschut en automatische wa pens. MIG-21 vliegtuigen van Russi sche makelij bestookten het vlieg veld van Kaboel. De gevechten con centreerden zich rond het ministerie van defensie en het koninklijke pa- ITRAATSBURG (ANP) De ministers van buitenlandse zaken an de twintig landen van de Raad van Europa hebben gisteren i Straatsburg eenstemmig besloten te onderzoeken hoe de assieke rechten van de mens kunnen worden uitgebreid tot ichten op sociaal en economisch gebied. olgens minister Van der Klaauw is eze beslissing politiek van groot orhdat zij extra nadruk legt terdai de r°lvan de Raad wat betreft de t tege chten van de mens en de funda- fabri< entele vrijheden. De concrete uit- i om rking zal echter volgens de minis- al eintf wel heel moeilijk zijn. CN aai UCN®1 besluit van de ministers van de befad van Europa vloeit voort uit een ovel tiatief van de Belgische minister n buitenlandse zaken. Henri Simo- t. Hij kwam met dit idee in novem- Insti|r vori6 )aar ten tijde van de confe- ntie m Belgrado, die moest uitzoe- n wat er in de praktijk van de ^ereenkomsten van Helsinki was ;echt gekomen. (In Helsinki werd 1975 de conferentie over Europese ede en veiligheid afgesloten). In ide"wa !l&rado probeerden de westerse nden steeds de rechten van de ens (of liever het gebrek daaraan) het Oostblok aan te kaarten. De isteuropese landen weigerden ero- wand endel. ïle hoi ie aan - I de ondag r te praten en verweten de wester- Ianden evenzeer schending van de Kirki chten van de mens. Zij wezen dan it ondeet name op de werkeloosheid in de terwijl !Sterse landen en zeiden dat in huh •speeltnclen tenminste ieder recht op ar- is grat!id had en dan ook werk had-In de •gen EG-lidstaten alleen al zijn er In de geveer zes miljoen werklozen, t Wilhi and on een verband lconce verian der Klaauw wilde echter geen estivit rband leggen tussen de beslissing orge rs. Het an Ha J an J ijs is van de Raad en het verwijt van het Oostblok dat het Westen in ieder geval de economische rechten van de mens zou schenden. ..Wij zijn het niet eens met de benadering dat de klassieke, politieke rechten een soort luxe zijn. en dat eerst de econo mische rechten moeten worden ont wikkeld." Het zal waarschijnlijk een langdurig proces worden om voor alle twintig landen van de Raad af dwingbare sociale en economische rechten te formuleren. Op de vraag of dat de Oosteuropese landen niet de gelegenheid zal geven een propa- ganda-offensief tegen het Westen te beginnen, antwoordde Van der Klaauw: ..Indien zij dergelijke kri tiek zouden leveren, dan zullen wij hen uitdagen een beginselprogram ma over de klassieke, politieke rech ten van de mens op te stellen en dit uit te voeren". In Straatsburg werd gisteren opge merkt dat men in Oost-Europa spreekt van een soort collectief, soci aal, recht op werk. Maar door zijn werkloosheidsuitkeringen en mini mumloon kent het Westen al in feite een soort recht op inkomen. Wat echter weer niet geldt voor alle lan den, die aangesloten zijn bij de Raad. Zo bestaat er in Turkije, met miljoenen werklozen, geen werkloos heidsuitkering. Met name in de zui delijke lidstaten zal een concretise ring van sociale en economische rechten problemen opleveren. leis-complex, waar de residentie van Daoed gevestigd was. Volgens bui tenlandse diplomaten was de omge ving bezaaid met lichamen van slachtoffers. Over het aantal doden werden gisteren geen mededelingen gedaan. Gisteravond kwam de nieuwe sterke man voor de radio en zei dat er maatregelen genomen zouden wor den tegen ieder die de orders van de revolutionaire raad zou overtreden. De inwoners van de stad werd op dracht gegeven binnen te blijven. Volgens de radio heeft de revolutio naire raad de situatie volledig onder controle. Volgens berichten die Islamabad be reikten was de strijd ontbrand na een eerder bekendmaking van radio- Kaboel dat het bewind van Daoed zeven communistische leiders had gearresteerd. Een van Afghanistans meest bekende communisten, de lei der van de pro-Sowjetrussische com munistische partij, Amir Akbar Khabir.werd op 17 april doodgescho ten. Partijgenoten gaven de regering Daoed de schuld van de moord. De begrafenis van de man leidde woens dag tot een betoging van de regering en de Verenigde Staten. Ruim 15000 mensen marcheerden langs de Ame rikaanse ambassade en riepen leu zen tegen de Amerikaanse inlichtingendienst CIA. Daarna zou den een groot aantal mensen, onder wie de zeven communistische lei ders, gearresteerd zijn. Een diplomaat in India zei echter niet te kunnen vaststellen of deze arrestaties samenhingen met de daarop volgende gevechten. President Daoed had in juli 1973 de macht overgenomen na een geslaag de coup tegen zijn neef, koning Zahir Sjah. en het land tijdens de staat van beleg tot een republiek uitgeroepen. Hij was bezig een één-partij-staat te vestigen en een aantal landhervor mingen door te voeren. President Daoed kwam aan de macht met steun van een leger dat in de Sowjet- Unie was opgeleid. Maar zijn bewind zou een politiek van niet-gebonden- heid te zullen volgen en geen deel uit te zullen maken van militaire verdra gen. Het land kreeg financiële steun- van zowel de Sowjet-Unie als de Ver enigde Staten. Op binnenlands gebied moest de president zorgvuldig zijn weg kiezen tussen conservatisme dat vertegen woordigd werd door de leiders van. de overheersende islam, en hervor mingsgezinder onder leiding van jonge Russisch getrainde officieren en technocraten. De ideeën van de president zelf worden omschreven als „nationalistisch". In 1975 stuurde Daoed een aantal linkse ministers naar huis, waarna een hoge functio naris zijn filosofie eenvoudig samen vatte als een ..politiek-Afghaanse stijl." Afghanistan is ongeveer even groot als Spanje. Er wonen naar schatting 19 miljoen mensen. De meeste inwo ners zijn analfabeet en het inkomen per hoofd van de bevolking is uitzon derlijk laag. Het grootste deel van de bevolking leeft van de veeteelt (no maden), slechts drie tot vier procent van het bergachtige land is als ak kerland in gebruik. De industrie is zeer bescheiden, daarvan is de tex tiel de belangrijkste tak. STOCKHOLM (ANP) Dc militai re uitgaven die in de wereld gedaan worden hebben de som van 400 mil jard dollar per jaar bereikt. Van dc huidige wapenhandel wordt 75 pro cent gedaan met de derde wereld. Aldus het internationale instituut voor vredesonderzoek in Stockholm (SIPRI). in zijn donderdag gepubli ceerde jaarboek. In het jaarboek van 1978 komt het Sipri tot onder meer de volgende conclusies: de militaire uitgaven we reldwijd zijn in de laatste twintig jaar verdubbeld en bereiken nu 400 miljard dollar per jaar. De internati onale wapenhandel zou wel eens even gevaarlijk voor de internationa le veiligheid kunnen zijn als de Amerikaans-Russische bewape ningswedloop. Vijfenzeventig pro- cent van de huidige internationale wapenhandel wordt gedaan met de derde wereld. Het aandeel dat deze in de militaire uitgaven heeft, blijft groter worden, vooral in het Midden- Oosten. waar de militaire uitgaven in de laatste zeven jaar zijn vervier voudigd. Het huidige bedrag van 400 miljard is ongeveer het dubbele van het bru to binnenlandse prodiikt van Afrika en 20 maal het totale bedrag aan ontwikkelingshulp dat de rijke lan den geven aan de onderontwikkelde staten, aldus het jaarboek. „Ruim de helft van 's werelds natuurkundi gen en scheikundigen werkt aan mi litaire projecten. Dat is een schande lijke verspilling van talent," zegt Frank Barnaby, directeur van Sipri. Het jaarboek van '78 van Sipri is vroeger dan gebruikelijk versche nen. zodat het geraadpleegd kan worden in verband met de speciale VN-ontwapeningsconferentie in De grote handelsbeurs in Hannover (Hannover Messe heet dat in het Duits) heeft een opvallende trekpleis ter: schuilkelders voor atoom-aanval len. De vertoonde kelders zijn ontwor pen om in de tuin te worden ingegra ven. Er kunnen maximaal tien men sen in. Volgens de fabrikant zijn de betonnen kolossen ook geschikt te ma ken voor bescherming tegen neu tronen-bommen. WASHINGTON <UPI> - De Ameri kaanse president Jimmy Carter heeft toestemming gegeven voor de leverantie van uranium (brandstof voor kerncentrale s) aan India. SANTIAGO (AP) De onlangs in Chili afgekondigde amnestie regeling heeft behalve op activiteiten van de politieke oppositie ook betrekking op moorden, martelingen en ontvoeringen ge pleegd door de veiligheidsdiensten van het bewind van generaal Pinochet. Dit is bekendgemaakt door advocaten, diplomaten en de rooms-katholieke kerk in Chili MOSKOU (R,euter) De Russische president Leonid Breznjew heeft veel bittere herinneringen aan de Verenigde Staten. Dat blijkt uit stukken van het tweede deel van zijn memoires die momenteel verschij nen in het tijdschrift Novy Mir. Het eerste deel van Breznjews memoires, onlangs, gepubliceerd, ging vooral over de Tweede Wereldoorlog. In het tweede deel schrijft de nu 71-jarige partijleider over de eerste jaren van wederopbouw na de oorlog. Hij be schuldigt de Amerikanen ervan dat ze eerst wel allerlei steun beloofden, maar dat ze nog midden in de perio de van wederopbouw op die beloften terug kwamen. Met enige trots stelt Breznjew echter vast dat de Sowjet-Unie erin slaagde het land op te bouwen zonder steun van het westen. „Het is goed zich dit vandaag de dag te herinneren, om dat het leerzaam en actueel is." voegt hij daaraan toe. Breznjew ver telt in zijn memoires dat hij in 1948 door de communistische partij naar een totaal verwoeste stad werd ge stuurd. Hij moest daar samenwer ken met deskundigen van de Vere nigde Naties die na enig onderzoek de conclusie trokken dat de stad niet herbouwd kon worden. Zij gaven de Sowjet-autoriteiten het advies maar ergens anders helemaal opnieuw te beginnen. „Ik heb geen reden om aan te nemen dat deze deskundigen onbekwame of oneerlijke mensen waren." aldus de partijleider. „Wat zij echter niet in hun berekeningen betrokken waren de vitale kracht van ons volk, het patriottisme van de Russische mannen en vrouwen en organisatorische wil van de partij." zo pocht Breznjew. Zii hebben het decreet van 19 april bestudeerd en menen dat in cijfers uitgedrukt de linkse aanhahgers van wijlen president Salvador Allende wel het meeste voordeel van de am nestieregeling zullen hebben. Maar als men de ernst van de gepleegde misdaden in overweging neemt, blij ken het huidige rechtse bewind en zijn vroegere geheime dienst DINA het meest te profiteren. Bij de amnestie werden 1121 Chile- nen in ballingschap en 950 binnen lands verblijvende Chilenen hun straffen kwijt gescholden Van deze laatste groep was het merendeel al op proef vrijgelaten. Meer dan 60 anderen zijn de afgelopen dagen in vrijheid gesteld. De amnestieregeling heeft ook be trekking op misdrijven gepleegd vlak na de militaire staatsgreep in 1973. Deze kunnen volgens de bron nen bestaan uit activiteiten varië rend van het verspreiden van vlug schriften tot het vermoorden van politieke gevangenen dent Pinochet aangekondigde auto ritaire „nieuwe democratie." Het hoofd van de afdeling van de rooms- katholieke kerk in Chili, die zich bezighoudt met politieke gevange nen. vermiste personen en dc rech ten van de mens in het algemeen, monseigneur Christian Precht. heeft kritiek geuit op de poging misdaden tegen gevangenen ..onder de mantel der liefde te bedekken. BEIROET (UPI) Het Libane- se parlement is gisteren met grote meerderheid akkoord ge gaan met de richtlijnen voor een nieuw te vormen kabinet Met 75 stemmen voor en nul tegen werd het akkoord aan vaard dat als basis voor de nieuwe regering moet dienen. Dat niemand in het parlement tegen stemde leek mooier dan het was verscheidene tegenstanders van het basis-akkoord waren tijdens de stemming niet aanwezig In totaal woonden 24 parlementsleden de stemming niet bij. Onder hen waren de vroegere premier Rashid Karami (een soeni-moslem) en de rechtse af gevaardigde Tony Fransjieh. zoon van de vroegere president Soeleiman Fransjieh. Beiden keren zich tegen één van de belangrijkste bepalingen uit het akkoord, de opheffing van alle niet-officiële legertjes in Libanon Door deze bepaling is het akkoord een bedreiging voor de Palestijnen in Libanon. Palestijnse woordvoer ders hebben al verklaard een „recht te hebben op het instand houden van een Palestijnse strijdmacht in Libanon Dat is volgens hen geen Libanese, maar een pan-Arabische kwestie De voorstanders van het akkoord hadden er heel wat mooie woorden voor Er werd gesproken over .de meest hoopgevende veraoening" in Libanon sinds twintig jaar Verder werd gezegd dat er nu voor het eerst een kans was dat de geschillen bin pen Libanon zouden kunnen worden opgelost langs parlementaire weg Totnutoe zijn de Libanese tegenstei lingen steeds weer op gewapende conflicten uitgelopen, met als voor lopig dieptepunt de bloedige burger oorlog van twee jaar geleden Alles vergeten De regering heeft deze laatste inter pretatie van het decreet niet weer legd. maar benadrukt dat alles ver geten en vergeven moet worden, nu Chili zich begeeft naar de door presi- PARIJS (DPA) De leider van de Franse communistische partij. Georges Marchais. heeft donderdag elke kritiek van partijgenoten op de leiding van de hand gewezen. In een verklaring die donderdag na het ein de van de tweedaagse bijeenkomst van de partijleiding werd uitgege ven. zei Marchais dat een „overweldi gende meerderheid in de partij in stemt met het beleid van de partij en met de wijze waarop de leiding doen de is" Volgens Marchais dragen degenen die kritiek leveren slechts bij tot de liquidatie van de Franse CP Tot dc critici behoren ondermeer de promi nente partijleden Louis Althusser en Jean Elleinstcin Althusser verwei de partijleiding onlangs dat zij pro beert de lagere partijkaders te mam puleren. De verheviging probeert dc lagere partijkaders te manipuleren Dc verheviging van de kritiek spruit ondermeer voort uit de nederlaag du- de linkse partijen bij de jongst f vi i kiezingen in Frankrijk leden Marchais onderstreepte overigens in zijn verklaring dat de communisten niet verantwoordelijk waren voor deze nederlaug. daarmee zijn beleid goedpratende en de zwarte piet aan de socialisten toespelend e >or RT de maaif" orde ncert. Reside met n en di leveniil'ii enberg In del an hetfci mdags sneert Chris o.l.v. gt mi Iden (zi enl .^or J. den Boef e ideale mogelijkheid om het schrijven van een iefkaartje van militaire enstplicht af te komen, be aat niet meer in West-Duits- nd. ried n Mi U' (zan m itrèoi ezeer de cl en ds. 10 april a; en Bot TH erkonldl funct lactei stond m, Gravi Ds n itaat.. •t was te mooi om waar-te zijn. irig jaar maakte een initiatief-wet- mtwerp van sociaal-democratische i liberale leden van de Bondsdag in eind aan het toen nog gebruike- k onderzoek naar gewetensbezwa- van dienstweigeraars. Het soci- ll-democratisch-liberale coalitieka- iet van kanselier Helmut Schmidt •nd niet van harte achter het wets- •rstel. dat in feite een keus moge- Ik maakte tussen militaire en civie- dienst Van 1 augustus af maakten i veel dienstplichtigen gebruik van fut mogelijkheid, dat na enkele ianden een groep van ongeveer 000 jongeren helemaal niet werd (geroepen, omdat er voor hen geen ats was in de civiele dienst-sector. daarmee begonnen de moellijk- len. Kort nadat de Bondsdag (te rgelijken met onze Tweede Ka- An ''r' de wetswijziging op 13 juli had ,eijBnvaard. dienden de christen-de- cratische oppositiepartijen en de •r christen-democraten geregeer- f deelstaten Baden-Württemberg. U tol r i Beieren en Rijnland-Palts een klacht in bij het „Bundesverfas- sungsgericht", de hoogste gerechte lijke instantie in West-Duitsland. ge makshalve het „Federale Hof in Karlsruhe" genoemd. Dit Hof moet desgevraagd de wetgeving van het parlement aan de grondwet toetsen, zo ook de wetswijziging die een eind maakte aan het onderzoek naar ge wetensbezwaren van dienstplich tigen. Eerst afwachtend Aanvankelijk nam het Hof een af wachtende houding aan. nadat het had geweigerd om in augustus op verzoek van de christen-democraten het van kracht worden van de wet op te schorten, totdat het een uitspraak zou hebben gedaan. Toen evenwel bleek dat vele tienduizenden jonge ren die voor de militaire dienst be dankt hadden, ook niet voor de civie le dienst werden opgeroepen en de Westduitse strijdkrachten met een tekort aan personeel geconfronteerd dreigde te worden, greep het Hof in december in. Het bepaalde dat de wet die burgerdienstpllcht in plaats van militaire dienstplicht mogelijk maakte, tijdelijk buiten werking moest worden gesteld. Het Hof nam zijn besluit in decem ber met algemene stemmen. Daaruit kon worden opgemaakt dat geen po litieke beslissing werd genomen en dat er evenmin sprake was van een buiging naar de oppositie. Voorstan ders van de wet gaven zelfs toe dat de Westduitse regering, die geen voorstander van de wetswijziging was. het Hof in een positie had ge bracht waarin dit meende niet an ders te kunnen handelen dan het gedaan had. De indruk bestond dat de regering in Bonn geen moeite had gedaan om de wet in de Bondsdag tegen te houden, omdat zij sterk met de mogelijkheid rekende, dat het Hof de, oppositie in het gelijk zou stellen. Hetgeen in zekere zin in de cember al gebeurde Toen al kreeg de regering van kanse lier Schmidt te horen dat zij had verzuimd om voldoende plaatsen in de sector van de civiele dienstverle ning ter beschikking te stellen van de jongeren, die van de nieuwe mo gelijkheden gebruik wilden maken. Onbedoeld werd daardoor voor tien duizenden de verleiding steeds gro ter om een briefkaartje te posten om zowel van de militaire als van de burgerdienst af te zijn. Ook bij de behandeling van de klacht van de oppositie liet Schmidts regering ver stek gaan. door zich slechts door enkele hoogleraren en ambtelijke adviseurs te doen vertegenwoordi gen. Het Hof moest grotendeels op eigen bevindingen afgaan en van ei gen verantwoordelijkheid uit han delen. Wat te verwachten was is nu ge beurd: hof Hof heeft de wetgeving nietig verklaard en de Westduitse regering in overweging gegeven nieuwe wijzigingsvoorstllen in te die nen. die rekening houden met de door het Hof aangevoerde grondwet telijke bezwaren. Bijzonder afwij zend staat het Hof tegenover de af schaffing van het gewetensonder zoek bij dienstweigeraars, zonder dat er iets voor in de plaats kwam. De grondwet kent alleen aan gewe tensbezwaarden vrijstelling van dienstplicht toe en de vervangende dienst in de civiele sector kan niet .worden gezien als een vreedzame vervulling van de militaire dienst plicht. Bovendien is het Hof van oordeel dat de vorig jaar wettelijk ingevoerde „burgerdienstplicht" niet kan wor den beschouwd als een „gelijke be lastende plicht". Het Hof ziet haar niet als een werkelijk alternatief, omdat de burgerdienstplichtigen niet ver van huis in kazernes hun tijd hoeven uit te dienen, maar in hun plaats van inwoning of de onmiddel lijke omgeving te werk gesteld kun nen worden en verder een normaal ..burgerlijk leven" kunnen leiden. Het Hof meent dat de civiele dienst alleen acceptabel is als een „lastig alternatief" voor principiële dienst weigeraars. ook wat de duur betreft De militaire dienstplicht duurt in West-Duitsland ten minste vijftien maanden. Volgens de nu nietig ver klaarde wet moesten dienstplichti gen in de civiele sector drie maanden langer dienst doen. Het Hof meent dat dienstweigeraars voortaan ten minste twee jaar vervangende dienst moeten doen. Dit betekent dat dege nen die als principiële dienstweige raars worden geaccepteerd, in de toekomst mogelijk twee jaar lang onder met die voor militairen verge lijkbare omstandigheden in kazer nes moeten verblijven om van daar uit hun vervangende burgerdienst plicht te vervullen. Tegen deze mo gelijkheid hebben de vele tiendui zenden betrokkenen al een fel pro test laten horen. Bondsraad omzeild Het zal voor de Westduitse regering niet eenvoudig zijn om een nieuw wetsontwerp op' te stellen, dat niet alleen grondwettelijke bezwaren uit de weg ruimt, maar ook de medewer king van de oppositie krijgt. Want het Hof heeft bepaald dat een even tuele wetswijziging niet tot stand kan komen zonder de instemming van de Bondsraad (te vergelijken met onze Eerste Kamen, waarin de regeringen van de deelstaten zijn vertegenwoordigd Het vorig jaar door de Bondsdag aanvaarde wets voorstel werd in augustus van kracht, hoewel de Bondsraad had geweigerd er zijn fiat aan te geven De Raad achtte het wetsontwerp In strijd met de grondwet, omdat het militaire en burgerdienst met elkaar gelijkstelde. Toch bestaat er een mogelijkheid dat de drie fracties in de Bondsdag overeenstemming bereiken over een Nu de wel op de „burgerdienstplicht" nietig is verklaard, moeten weer meer Westduitse jongeren in militaire dienst. regeling, die een reële verbetering brengt in de onbevredigende situa tie, zoals die vóór augustus bestond Dc christen-democratische opposi tiepartijen hebben in december al laten weten dat zij geen terugkeer wensen naar de in de praktijk niet te hanteren methode van het gewetens onderzoek. Er moet gezocht worden naar een tussenoplossing die voor komt dat de discriminatie onder de jonge Westduitsers groter wordt dan nodig is. De vorig jaar aanvaarde wet bleek deze discriminatie onbedoeld sterk in de hand te werken Overigens is een te gemakkelijk ver vangende burgerdienstplicht (ook wanneer er voldoende plaatsingsmo gelijkheden zijnook om een andere reden geen zaak daar te licht over kan worden geoordeeld Als de West dultse strijdkrachten te weinig dienstplichtig personeel In hun gele deren kunnen opnemen, zullen zij genoodzaakt zijn een beroep te doen op vrijwilligers De toenemende werkloosheid heeft al geleid tot ver groting van het aantal beroepsmtll tairen En ook onder de jongeren tussen de 13 en 18 jaar valt een grote belangstelling voor het militaire ap paraat waar te nemen Fanclubs schieten uit de grond Een beroepsle ger is echter het laatste, waar West Duitsland behoefte aan heeft

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1978 | | pagina 7