abinet in Rome wordt
oepeler in zaak-Moro
'anama komt er bekaaid af bij verdrag over kanaal
Vervreemding tussen
Portugal en Azoren
Bevruchting in glas
houdt Britten bezig
Willemjan
Often
Henry ii
*«flode Brigades om uitleg eisen gevraagd
■s r
Geweigerde foto
Nog geen nieuw
plan voor het
Midden-Oosten
peter
zonderland
belichtingstijd
Steun voor Carrillo
querido
koloniale tijdperk ook voor Amerika voorbij
HLTERDAG 22 APRIL 1978
BUITENLAND
Trouw/Kwartet
■ten
lust >OME (Reuter, UPI) De Italiaanse regering lijkt haar standpunt dat niet wordt onderhandeld
rati iet de ontvoerders van oud-premier Aldo Moro enigszins te hebben gewijzigd. Het kabinet heelt
h e Rode Brigades gevraagd welke prijs zij precies eisen voor het in leven laten van Moro.
Dütg
and]
nstr J
te
ior
iift, i
rinm 'e
aar' remier Andreotti gaat hierbij in op
communiqué van de familie van
christendemocratische leider, dat
iteren in Rome werd uitgegeven,
erin staat: „de familie en de vrien-
_n van Aldo Moro verzoeken de
iristen-democratische partij een
alistische houding aan te nemen
zlch bereid te verklaren, na te
wat precies de voorwaarden
voor de bevrijding van haar
öorzitter". De ontvoerders hebben
edreigd Moro terecht te stellen als
anmiddag om drie uur hun eisen
it zijn ingewilligd.
diverse politieke partijen in Italië
ebben verschillend gereageerd op
jet ultimatum van de Rode Briga-
b. Tegenover de langzaam versoe
lende houding van de christen-
iocraten staat de onbuigzaam-
van de communisten, de tweede
ij van het land. De regering moet
itrekt afwijzend blijven tegeno-
iedere vorm van chantage, aldus
de communisten. De socialisten me
nen: „Wij vragen de regering niet op
de eisen in te gaan maar we denken
wel dat er nog andere mogelijkheden
zijn om Moro's leven te redden. De
sociaal-democraten denken er onge
veer gelijk over.
Het is de autoriteiten niet duidelijk
wie de Rode Brigades op het oog
hebben als zij de vrijlating eisen van
„de communistische gevangenen".
Er zitten momenteel 312 linkse ex
tremisten vast in Italiaanse cellen.
Deze behoren in hoofdzaak tot twee
groepen, de Rode Brigades en het
proletarische leger NAP, dat ver
schillende bomaanslagen heeft ge
pleegd.
Schuilplaats
De autoriteiten in Rome zijn tot de
conclusie gekomen dat de bij toeval
«nbai tussische technici hebben de afgelo-
i de lufeen dagen geweigerd door Ameri-
rainei aanse journalisten gemaakte beel-
oop dalen van de arrestatie van de Russi-
itsing' che vrouw van de Amerikaanse hoog-
eraar McClellan en haar dochter door
mmme zenden naar het Westen. De Russi-
ehe vrouw, die zich bij haar man in
e Verenigde Staten wil voegen, had
ich aan het hek van de Amerikaanse
mbassade in Moskou vastgeketend
n trok zo de aandacht van de Ameri-
aanse journalisten die in het gevolg
an minister Vance momenteel in
loskou zijn. De Amerikaanse ambas-
ade heeft nu al twee maal een for-
j~r£Sieel protest ingediend bij de Russi-
uHche autoriteiten voor de doelbewuste
[5^HYerkweigering van Russische tech-
Wl lici.
gevonden schuilplaats van de Rode
Brigades in het noorden van de
hoofdstad geen eenvoudige steunba-
sis was maar het werkelijke hoofd
kwartier van de organisatie. Volgens
kringen, die bij het onderzoek zijn
betrokken, is de politie tot deze con
clusie gekomen op grond van de tal
rijke documenten, die in het appar
tement zijn aangetroffen. Daaronder
bevond zich een gedetailleerde kaart
van de wijk waar Moro op 16 maart
wetd ontvoerd.
Uit de stukken zou zijn gebleken dat
bij de ontvoering niet minder dan
zestig mensen betrokken moeten
zijn geweest. Ook zou de politie heb
ben ontdekt dat de Brigades voor de
financiering van de ontvoering van
Moro de afgelopen maanden vier
mensen hebben ontvoerd, van wie
één in Rome. Gisterochtend werden
in een gebouw tegenover de flat pa
pieren gevonden, die ook eigendom
waren van de Rode Brigades.
CAIRO (Reuter, UPI) De Ameri
kaanse bemiddelaar in het Midden-
Oosten, Alfred Atherton, is gisteren
in de Egyptische hoofdstad Cairo
aangekomen voor besprekingen met
de Egyptische regering. Atherton
deelde bij aankomst mee dat hij
geen speciale Amerikaanse voorstel
len bij zich had om het gesprek tus
sen Israël en Egypte uit het slop te
halen. Ook zei de bemiddelaar geen
uitnodiging voor president Sadat bij
zich te hebben van president Carter.
Er gingen de laatste tijd geruchten
dat de Verenigde Staten een nieuw
initiatief in petto houden.
De leiders van de Israëlische vredes
beweging, die vindt dat de huidige
regering Begin een te harde koers
vaart, hebben gisteren gesproken
met de eerste minister. Na afloop
van het gesprek tussen vertegen
woordigers van de uit vele ex-militai
ren bestaande beweging, deelde een
woordvoerder mee dat er geen enke
le verandering is te bespeuren in de
houding van de huidige regering.
Israëlische militairen intensiveerden
gisteren de veiligheidsmaatregelen
in het land in verband met de viering
van het Pesachfeest. Men wil voorko
men dat Palestijnse guerrilla's dit
feest van Israëls bevrijding uit Egyp
te verstoren. Vooral in de directe
omgeving van Jeruzalem en bij de
grens met Libanon waren de veilig
heidsmaatregelen bijzonder scherp.
Palestijnen
Zowel de Amerikaanse omroep CBS
als de Amerikaanse persbureaus AP
en UPI (waarvan bovenstaande foto
afkomstig is) zijn het slachtoffer ge
worden van deze praktijken. De Rus
sische autoriteiten hebben op de pro
testen gereageerd met de mededeling
dat zij de actie van Irina McClellan
beschouwen als een door Amerikaan
se journalisten opgezette provocatie.
Over de besprekingen tussen Vance
en Gromiko is bijzonder weinig be
kend gemaakt. Bij een vorig bezoek
aan Moskou gaf Vance elke dag uitge
breide informatie aan de pers, maar
dat irriteerde de Sowjet autoriteiten
nogal. Vandaar dat er nu voorname
lijk stilte betracht wordt rond de be
sprekingen.
LISSABON— Tot tweemaal
toe ontstonden er afgelopen
week grote rellen op het voor
naamste eiland van de Portuge
se Azoren in de Atlantische O-
ceaan. Een honderdtal woeden
de Azorianen tuigden vice-pre
mier Almeida Santos af die
een bezoek wilde brengen aan
het partij bureautje van de so
cialistische partij op Sao Migu
el. De minister moest uitwijken
naar een van de andere eilanden
waar hij beter ontvangen werd.
Bij zijn terugkeer donderdag via het
vliegveld van Ponta Delgada ont
stonden echter opnieuw rellen. Er
werd geschoten vanuit de menigte
en er ontplofte een bom. Beslist niet
'de laatste in een lange reeks bo
maanslagen die door het bevrij
dingsfront van de Azoren (FLA),
sinds de omverwerping van de dicta
tuur in Portugal in 1974, zijn ge
pleegd.
De regeringen in Lissabon hebben
steeds gezegd dat de FLA niet meer
dan een klein groepje bandieten is,
zonder enige steun bij de eilandbe
volking. Ook nu een groep van ruim
honderd man in Ponta Delgada (Sao
Miguel) er in slaagde het bezoek van
de vice-premier volledig in de war te
schoppen, blijft de regering van me
ning dat de „echte" Azorianen Por
tugezen zijn.
door Jan Halkes
ESAOJORGE ~^T£RCEIRA -
- iTdoHerasT"
nen, duren echter voort
De machtskliek op de Azoren voelt
zich nog steeds bedreigd door de
progressieve wetgeving op het vaste
land. Ook al zijn de Azoren net als de
Madeira-archipel volgens de nieuwe
Portugese grondwet autonome ge
bieden met eigen regeringen, de be
langrijkste wetten komen nog steeds
van het parlement in Lissabon. De
communisten en de socialisten ge
nieten op de Azoren dezelfde vrij
heid als op het vasteland. Ook al is
hun aanhang vooralsnog minimaal,
zeker op de lange duur vormen zij
een bedreiging voor de achterlijke
verhoudingen waar de samenleving
in de Azoren nog steeds op stoelt.
Aanpakken
Spijtoptanten
De onechte Azorianen zouden Fdan
de „retomados" zijn die de rellen op
touw hadden gezet. Retomados is de
Portugese naam voor de spijtoptan
ten uit de Afrikaanse ex-koloniën.
Vice-premier Almeida Santos, zelf
afkomstig uit Mozambique, speelde
als minister van interritoriale coördi
natie een belangrijke rol bij de deko
lonisatie van de Portugese gebieden
in Afrika. Vandaar dat hij bij de
Portugese retomados zo gehaat is.
Verreweg de meesten van hen, die
zich de laatste tijd liever „ontheem
den" noemen, hebben de dekolonisa
tie nog steeds niet verwerkt en voe
len zich verraden door wat zij noe
men het internationale commu
nisme.
De Azoren zijn van oudsher Portu
gees gebied geweest. Toen de Portu
gezen in de vijftiende eeuw de vul
kaaneilanden ontdekten, woonde er
niemand. Evenals tot voor kort op
het Portugese vasteland, heeft de
samenleving op de Azoren nog vele
middeleeuwse trekken. De politieke
verhoudingen worden er bepaald
door het grootgrondgebezit dat van
vader op oudste zoon wordt over
geërfd. Een handjevol notabelen,
moreel gesteund door de katholieke
kerk deelt er de lakens uit. De in
vloed van de kerk is groot. De altijd
aanwezige dreiging van vulkanische
uitbarstingen en het isolement in de
grote oceaan bevordert het geloof in
het boven-natuurlijke. De enige ma
nier voor de boerenbevolking de ar
moede dragelijk te maken is een wit
voetje bij de heren notabelen, of
emigratie naar de Verenigde Staten.
In de Tweede wereldoorlog stelde
dictator Salazar militaire bases op
de Azoren ter beschikking voor de
duikbotenoorlog aan zijn Duitse en
Italiaanse vrienden. Met het keren
van de oorlogskansen namen de En
gelsen en Amerikanen bezit van de
bases. Nog steeds is er een belangrij
ke Amerikaanse marinebasis en heb
ben de Fransen op het Bloemenei-
land een lanceerinrichtlng voor ra
ketten.
Revolutie
De Portugese revolutie kon dan ook
niet ongemerkt aan de Azoren voor
bij gaan. Amerika's minister van bui
tenlandse zaken Henry Kissinger
verklaarde destijds: „Wat er ook met
Portugal gebeurt, de Verenigde Sta
ten zullen op de Azoren blijven". Uit
dezelfde tijd stamt de oprichting van
de FLA en haar eerste terreuracties.
Maar die concludeerde dat de FLA
en de CIA een pot nat zouden zijn. is
bedrogen uitgekomen. De Amerika
nen zijn met het aan de macht ko
men van Mario Soares weer Portu-
gals beste vrienden geworden. De
bomaanslagen, in de regel gericht
tegen linkse of progressieve Azoria-
Tot nog toe heeft de Portugese rege
ring het probleem van de FLA steeds
gebagatelliseerd. De aanhang van de
FLA moet zeker niet overdreven
worden. Buiten het hoofdeiland Sao
Miguel, waar juist de heersende klas
se zetelt. bestaat zij nauwelijks en
worden ook geen aanslagen ge
pleegd. Aan de andere kant heft de
regering weinig gedaan om het pro
bleem bij de wortel aan te pakken.
Met een voortvarend ontwikkelings
plan moet nog steeds een begin wor
den gemaakt.
De socialisten wijten de economi
sche problemen op de eilanden aan
de heerschappij van de PSD. De
PSD-regeringen van de eilanden ge
ven met even weinig recht de schuld
aan Lissabon. Het merendeel van de
Azorianen blijft intussen arm. onwe
tend en doelwit van de chauviniststi-
sche argumenten en uiterst rechtse
demagogie. Nu duidelijk gebleken is
dat het FLA in feite heer en meester
is op Sao Miquel, waar zij straffeloos
openbare vergaderingen houdt en de
plaatselijke politie toeziet hoe een
socialistische minister wordt afge
tuigd, lijkt de regeringspolitiek naar
het andere uiterste doorgeslagen te
zijn. Onmiddellijk werd de regering
in Lissabon in spoedvergadering bij
eengeroepen. Er zullen straffe maat
regelen worden genomen. Zonder
overleg met de regionale regering
stuurde Lissabon een afdeling van
de oproerpolitie naar Ponta Delga
da. Maar het gevolg is dat de rellen
voortduren, de situatie verslechtert,
en de band tussen de regionale PSD-
regering en het FLA alleen maar
hechter wordt.
U, lezer, vindt nu in
iedere boekhandel de
eerste gedichten van
Peter Zonderland.
Belich tings tijd bevat
momentopnamen van
de werkelijkheid.
Lees dit debuut. Koop
het voor fl ï,90. U, nu.
MADRID (Reuter) De leider van
de Spaanse communistische partij
Santiago Carrillo heeft op het eerste
zongres van de partij dat sedert de
Spaanse burgeroorlog weer binnen
de grenzen van de Spaanse staat
gehouden wordt, brede steun gekre
gen voor zijn onafhankelijke politie
ke koers. Wel werd hem gevraagd
uitleg te geven over de fouten die er
onder zijn leiding de afgelopen acht
tien Jaar in de PCE gemaakt zijn.
Veel aandacht kreeg de negatieve
houding van de Amerikaanse presi
dent Carter ten aanzien van het Eu-
rocommunisme.
Binnen de Palestijnse organisatie
PLO is ernstige verdeeldheid ont
staan over eventuele samenwerking
tussen de Palestijnen en de vredes
macht van de Verenigde Naties die
in het zuiden van Libanon gelegerd
is. Jasser Arafat, de leider van de
PLO en de daarin participerende or
ganisatie Al Fatach, is voorstander
van een dergelijke samenwerking.
Binnen de PLO bestaat toenemend
verzet tegen deze coöperatieve hou
ding van de Palestijnse leider. De
oppositie binnen de PLO wordt ge
leld door Sal ah Khalaf, die als de
tweede man van de PLO beschouwd
wordt en door Aboe Daoed, een Pa
lestijnse guerrillaleider die door wes
terse inlichtingendiensten ervan ver
dacht wordt, betrokken te zijn ge
weest bij de slachting onder Israëli
sche atleten tijdens de Olympische
Spelen in München.
Querido van Singel 262
Uw boekverkoper heeft
ook Salamanders
LONDEN (Reuter) Twee Britse
artsen weigeren elk commentaar
op het bericht dat zij een eicel in
een reageerbuis zouden hebben
bevrucht en met succes weer in de
baarmoeder teruggebracht.
„Wonder-geboorte zal in Juli
plaatsvinden", meldde de Daily
Mirror gisteren in een fors beme
ten kop, maar dokters Patrick
Steptoe en Robert Edwards wil
len het niet ontkennen of beves
tigen.
Er komt binnenkort een perscon
ferentie, zei een woordvoerder
van Steptoe. en het onderzoek zal
in een wetenschappelijk tijd
schrift worden gepubliceerd.
Steptoe en Edwards zijn al jaren
met deze techniek bezig.
Volgens prof. Charles Douglas,
hoofd van de afdeling verloskun
de van de universiteit van Cam
bridge. is het grote probleem de
Juiste voedingsoplossing voor de
bevruchte en zich delende eicel
gedurende de zeven dagen dat hij
buiten het lichaam blijft, en de
juiste tijdstippen van afname en
inplanting. „Ik denk dat ze de
problemen bijna opgelost heb
ben, maar ik weet niet of de eerste
baby morgen komt of over tien
jaar", aldus prof. Douglas. „De
heer Steptoe is een enthousiaste
ling, dat is de moeilijkheid." Step
toe en Edwards publiceerden
twee jaar geleden in het medische
tijdschrift Lancet dat een vrouw
een door hen geïmplanteerd foe
tus tien weken gedragen had
voordat het mis ging.
Onderzoek op dit terrein werd tot
1974 ook aan de universiteit van
Leeds uitgevoerd door prof.
Douglas Bevis. Deze beweerde
toen dat hij drie succesvolle ge
vallen had gehad, maar kon de
twijfel van zijn vakgenoten niet
wegnemen. De behandeling is be
doeld voor vrouwen die door een
defect aan de eileiders niet langs
de gebruikelijke weg zwanger
kunnen worden.
ADVERTENTIE
U, lezer, vindt nu in
iedere boekhandel het
eerste toneelstuk van
Willem Jan Otten,de
dichter. Henty 11 wordt
doorGlobe gespeeld.
Het heeft schit-tc-ren-
de kritieken.
Lees het. Koop het
voorf!6,90.U,nu.
Querido van Singel 262
Uw boekverkoper heeft
ook Salamanders
or Herman Amelink en Rimmer Mulder
p Amerikaanse president Jimmy Carter kreeg deze week ook het laatste
in de twee verdragen over het Panama-kanaal door de Senaat. Om de
(eun van tweederde van honderd senatoren te verwerven heeft hij wel het
iderste uit de kast moeten geven. Dat betekent dat zijn verdragspartner
i de andere kant, president Torrijos van Panama, er zeer bekaaid is
lekomen. Voor Torrijos zijn de beide kanaal-verdragen het uiterste
num wat hij tegenover zijn landgenoten nog kan verdedigen.
p Verenigde Staten hoeven het kanaal
s over 22 jaar aan Panama over te dra-
X een termijn die op zichzelf al voor veel
namezen moeilijk te verteren is. Daar
mt dan nog bij de pijnlijke bepaling dat
I Verenigde Staten ook na 31 januari 1999
F recht zullen hebben om militair in te
»en als „de neutraliteit van het ka
al" zou worden geschonden. Deze bepa-
'g stond min of meer verhuld al In het
rspronkelijke verdrag. Maar zij is nog
TRANf* ulWrukkeliJk vastgelegd door de Se-
■at op voorstel van senator Dennis De-
toclni van Arizona. Dit amendement-
ïConcini is in Panama al bekend gewor-
n als het „amendement del cochino",
„gemene streek" betekent.
•rrijos heeft zich krachtig verzet tegen
wijziging in het verdrag. In een bood-
ip aan de Verenigde Naties sprak hij
een schending van de internationale
dingen die een staat beschermen te-
inmenging van buitenaf. Het voorstel
en nat n DeConcini is in de Verenigde Staten
Hout ®ers nadrukkelijk gepresenteerd als
ji (he n mogelijkheid voor de Amerikanen om
ande grijpen als de vrije doorvaart door het
ondef "Kal gevaar zou lopen door stakingen of
andere ongeregeldheden in Panama. De
regering-Carter moest deze wijziging ech
ter wel accepteren. Anders had het verdrag
in de Senaat nooit de vereiste tweederde
meerderheid gekregen. En een verwerping
zou voor president Carter, die toch al veel
tegenwind heeft, uiterst pijnlijk zijn
geweest.
Verzet
President Torrijos moet nu maar zien hoe
hij het zaakje verder aan zijn landgenoten
zal verkopen. Er is de afgelopen weken in
Panama al breed verzet gerezen tegen de
kanaal-verdragen. Zelfs de traditioneel
pro-Amerikaanse Liberale Partij heeft zich
tegen het verdrag gekeerd nu daarin het
Amerikaanse recht op inmenging is vast
gelegd. De ironie wil dat diezelfde Liberale
Partij ruim tien jaar geleden zelf met een
verdrag op de proppen kwam waarin vol
gens de critici te veel concessies werden
gedaan aan de Amerikanen. Dat verdrag
was toen de aanleiding voor de staatsgreep
die Torrijos aan de macht hielp. Het kan
verkeren.
De vier grote politieke partijen in Panama
Een van de sluizen in het kanaal.
willen nu dat Torrijos de gewijzigde ver
dragen opnieuw voorlegt aan het volk.
Eind vorig Jaar werden de oorspronkelijke
verdragsteksten met een meerderheid van
tweederden bij een referendum aanvaard.
Formeel zou Torrijos weer zo'n volksstem
ming moeten houden omdat de teksten op
enkele punten zijn gewijzigd. Torrijos kan
zich zo'n herstemming niet veroorloven,
want met de gehate „inmengingsbepaling"
zullen de verdragen zeker niet weer zo'n
ruime meerderheid (een vereiste) krijgen.
De sterke man van Panama heeft deze
week daarom ook al gezegd een nieuw
referendum niet nodig te vinden.
Géén naasting
Daarmee heeft Torrijos duidelijk gemaakt
er niet voor te voelen een botsing met de
Verenigde Staten te riskeren door het Ka
naal gewoon tot zich te nemen. Waar
schijnlijk zou ook de huidige Amerikaanse
regering in het geval van zo'n naasting met
geweld terugslaan. Maar nog afgezien van
dat militaire risico zou Torrijos zich een
hoop narigheid op de hals halen als hij het
kanaal op korte termijn zou naasten. Hij
verspeelt daarmee in één klap de uitge
breide financiële steun die hij van de Vere
nigde Staten krijgt en die de komende
jaren zal oplopen tot miljarden dollars. De
inkomsten die Panama dan eventueel uit
het kanaal zou kunnen halen, steken daar
povertjes bij af.
Nu Torrijos dus door wil gaan met het
verdrag zoals het er nu ligt, zal hij toch Iets
moeten doen om het binnenlands verzet te
sussen. Waarschijnlijk zal hij nu aansturen
op algemene verkiezingen voor een nieuwe
nationale assemblee, waarbij ook andere
zaken dan de geladen kanaal kwestie een
rol zullen gaan spelen. Voorlopig hangt het
lot van het verdrag sterk af van de stuur
manskunst van Torrijos.
Als Torrijos de zaak zou klaren is daarmee
overigens nog niet gezegd dat de kanaal
kwestie voorgoed uit de wereld Is gehol
pen. De regeling tussen Panama en de
Verenigde Staten komt neer op een „deko
lonisatie op termijn". Tot 2000 blijven de
Amerikanen de baas en of de Panamezen
dat zullen blijven pikken Is onwaarschijn
lijk. Torrijos heeft niet het eeuwige leven
en de volgende machthebbers kunnen best
proberen hun aanzien bij het volk te verho
gen door de kanaalkwestie weer op te
rakelen. De Panamezen zijn voor deze
zaak wel eerder in vuur en vlam geraakt.
Waas
Onzeker is ook hoe de Verenigde Staten in
de toekomst met het Panama-kanaal zul
len handelen. Het idee dat de Amerikanen
dit strookje grond tot in alle eeuwigheid
bezet zouden mogen houden is nu tenmin
ste toch losgelaten. Rijkelijk laat is ook de
meerderheid van de Senaat tot het Inzicht
gekomen dat het koloniale tijdperk ook
voor Amerika voorbij is. Het is de verdien
ste van Carter dat hij heeft geprobeerd
deze vlek op het Amerikaanse blazoen te
verwijderen.
In zijn contacten met Zuidamerikaanse
landen kan hij er zijn voordeel mee doen.
Misschien dat. nu de politieke strijd over
de eerste sleutelverdragen achter de rug is.
het Panamakanaal ln de Verenigde Staten
langzaam naar de achtergrond zal verdwij
nen. Grote zakelijke belangen hebben de
Amerikanen niet bij het kanaal. Het verzet)
tegen de verdragen van Carter werd voor
een goed deel geleid door mensen die ken
nelijk een waas voor de ogen krijgen bij
het idee dat anderen dan Amerikanen zo'n
scheepvaartroute zouden moeten beheren.
ZIJ vormen een minderheid die na hun
nederlaag van deze week nog wel even
zullen blijven namokken. Of ze in staat
zijn een volgende Amerikaanse regering te
verhinderen de dekolonisatie van Panama
te versnellen is onwaarschijnlijk.
