Israël stelt VN gerust
Owen houdt er
de moed nog in
Nieuwe werktuigen maken het werk voor vrouwen lichter
Ophoop
van regen
I Warschau Pact
bijeen in Sofia
Rellen in Turkse stad
na dood burgemeester
Milities nemen heft in
Beiroet weer in handen
Navon (57)
president
van Israël
Thatcher voor
macht bonden
gewaarschuwd
Waldheim in Jeruzalem en Zuid-Libanon
Meningen Rhodesië zeer verdeeld
Argentinië laat
journalist vrij
Grigorenko wil
asiel in Amerika
Militairen in
kanaalzone van
Panama paraat
Vance naar Moskou
i! WOENSDAG 19 APRIL 1978
BUITENLAND
T rouw/Kwartet
Ira,
let,
n
nsU
nodj
Del
?n
tr on
jn
wert
)eidi
7inci
h«
:elin
ngi
LONDEN (Reuter) Een groep be
langrijke Britse conservatieven
heeft haar leider Margaret Thatcher
er voor gewaarschuwd dat een toe
komstige Tory-regering in het geval
van een directe confrontatie met be
paalde machtige vakbonden het on
derspit zal delven. De Conservatieve
commissie, onder leiding van de To-
ry-voorman in het Hogerhuis lord
Carrington, heeft over deze proble
matiek een geheim rapport opge
steld, aldus het dagblad The Times.
De commissie van voormalige minis
ters en adviseurs heeft het bewijs
materiaal voor haar opvattingen ver
iameid onder top-zakenmenscn cn
hoge ambtenaren. De groep stelt dat
een Conservatieve regering vakbon
den van mensen op kwetsbare plaat
sen in de economie en het dagelijkse
leven zoals mijnwerkers en werkne
mers in elektriciteitscentrales niet
op de knieën kan krijgen, zelfs niet
als het leger zou worden ingescha
keld. Met haar conclusie haalt de
commissic-Carrington ook een forse
streep door de opvatting dat de ne
derlaag van Thatchers voorganger
Ted Heath in de confrontatie met de
bonden in 1973 en 1974 het gevolg
was van diens politieke onbekwaam
heid.
Het rapport is niet volledig berus
tend. Zo wordt gezegd dat men in
tijden van politieke en industriële
rust veel meer dan nu wordt gedaan
plannen moet ontwerpen voor nood
situaties en dat er speciale groepen
ambtenaren voor moeten worden
vrijgemaakt. Eén van Heaths fouten
is geweest dat hij dit soort dingen
pas op het allerlaatste moment is
begonnen.
The Times vraagt zjch af of Carring-
tons commissie niet té pessimistisch
is. Zij wijst erop dat ook Labour lang
heeft gedacht dat de bonden niet
zijn aan te pakken. De redelijk goe
de wijze, waarop vorig jaar. de sta
king van de brandweer is opgevan
gen heeft daar echter verandering in
gebracht.
JERUZALEM (Reuter, UPI) De Israëlische regeringhheeft secretaris-generaal Waldheim van de
Verenigde Naties de verzekering gegeven dat Israël zich uit het zuiden van Libanon zal
terugtrekken, zodra dat mogelijk is. Israël wil alleen niet dat er in Libanon een vacuüum ontstaat
dat door Palestijnse guerrillastrijders gevuld wordt.
De secretaris-generaal zei door de
Israëlische regering gerustgesteld te
zijn en kondigde aan dat hij van plan
is het aantal militairen van de VN-
vredesmacht in het zuiden van Liba
non van 4000 op 6000 te brengen. De
eergisteren in functie getreden nieu
we staf-chef van het Israëlische le
ger, generaal Eytan, die generaal
Gur is opgevolgd, onderhandelde
gisteren met de commandant van de
VN-vredesmacht. de Finse generaal
Siilasvuo over het tijdschema van de
Israëlische terugtrekking.
Waldheim reisde gisteren ook naar
het zuiden van Libanon om zich ter
plaatse van de situatie op de hoogte
te stellen. In de niet door de Israëli
sche militairen bezette stad Tyrus
voa
;riti»
vezen
ie in.
'iete
ielni
Ca
'entf
1 vier
als
lija
artet
:endr
er
den
ïni*
LONDEN (Reuter, UPI, AP) De Britse minister van buiten
landse zaken David Owen heeft na zijn terugkeer in Londen het
Britse parlement verteld dat er zwakke tekenen van vooruitgang
zijn met betrekking tot de Rhodesische kwestie.
n di
ent*
e ge
gaan
jst v
vord:
t Ad-
1 Ho
orzit
ukki
erug
In een sobere verklaring zei Owen
dat men in zuidelijk Afrika alge
meen de mening is toegedaan dat
een mislukken van de Amerikaans-
Britse bemoeienis met de zaak uit
eindelijk zal leiden tot een bloedig
conflict dat niet alleen Rhodesië
maar ook de omringende landen zal
raken. Owen erkende wel dat hij en
zijn Amerikaanse ambtgenoot Van
ce grote verschillen van mening heb
ben aangetroffen tussen de nationa
listische bewegingen binnen en bui
ten Rhodesië.
Laatdunkend
Zowel Owen als de Conservatieve
oppositie in het Britse parlement
hadden geen enkel goed woord over
voor de laatdunkende manier waar
op één van de leiders van het radica
le Patriottische Front Robert Moe-
gabe zich in Mozambique heeft uit
gelaten over de missie van Owen en
Vance. Moegabe beschuldigde het
tweetal ervan dat zij er door hun
onverzettelijkheid en niet toegeven
aan de eisen van het Front voor
hebben gezorgd, dat de algehele con
ferentie van alle partijen, die bij de
kwestie-Rhodesië zijn betrokken er
niet zal kunnen komen. Voor de Mo-
zambikaanse radio zei Moegabe dat
Vance en Owen in feite de interne
regeling van Smith en de gematigde
zwarte leiders zijn en dat ze niet naar
een werkelijke regeling streven. Van
daar dat onze wapens de vijand moe-
WENEN (Reuter) De ministers
van buitenlandse zaken van het War
schau Pact komen de komende twee
weken in de Bulgaarse hoofdstad
Sofia bijeen voor onderlinge consul
taties. Deze vinden voor de eerste
keer plaats volgens de verbeterde
voorwaarden voor de onderlinge con
sultaties zoals die in 1976 werden
overeengekomen. De Russische mi
nister van buitenlandse zaken Gro-
miko zal verslag uitbrengen over de
besprekingen over de beperking van
de strategische kernwapens (SALT).
De laatste keer dat de ministers van
buitenlandse zaken van het PACT
bijeen waren, was in mei van het
vorig jaar.
ten blijven vernietigen in de naam
van het volk en met de macht van
het volk, aldus de Frontleider.
Hoopvol
In Londen verklaarde de Ameri
kaanse ambassadeur bij de Verenig
de Naties Andrew Young hoopvol te
zijn in die zin dat alleen al praten er
toe bijdraagt dat een politieke oplos
sing tevoorschijn zal kunnen komen
uit iets dat thans een gewapend con
flict is. Een vooraanstaande woord
voerder van het Patriottisch Front
binnen Rhodesië is vorige week
doodgeschoten toen hij zich niet
hield aan de avondklok. Aldus heeft
een legerwoordvoerder in Salisbury
meegedeeld.
Een Panamese student koelt zijn woede op de Amerikaanse ambassade in Panama-Stad.
werd zijn auto omstuwd door woe
dende bewoners van de stad die de
onmiddellijke terugtrekking van de
Israëli's eisten.
De Egyptische president Sadat zal
binnenkort de Egyptische Veilig
heidsraad bijeen roepen voor een
bespreking van de jongste ontwikke
lingen in het Midden-Oosten. Vol
gens sommige politieke waarnemers
zou Sadat een nieuwe stap overwe
gen om het vredesproces in het Mid
den-Oosten weer op gang te helpen.
Volgens anderen is het wachten op
de Amerikaanse president Carter.
Volgens woordvoerders uit het ge
volg van de over de wereld rondrei
zende Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken Vance, zou presi
dent Carter bezig zijn met de voorbe
reidingen van een nieuwe bemidde
ling. Dit zou gebeuren zodra het de
bat over het Panamakanaal voorbij
is. Zowel in Amerikaanse als in
Egyptische politieke kringen werden
de recente Israëlische uitlatingen
over de 242-resolutie niets nieuws
gevonden.
BUENOS AIRES (AFP. AP) - De
bekende Argentijnse journalist. Ja-
cobo Timerman, die een jaar geleden
om politieke redenen gevangen ge
nomen werd. is gisteren vrijgelaten
Hij werd vorig jaar vast gezet omdat
hij een van de leden van de Graiver-
clan zou zijn. een economische groep
die door Monteneros geroofde gel
den lucratief belegd zou hebben De
komende veertien dagen heeft Ti
merman huisarrest. Daarna verhuist
hij naar Israël. Timerman zou tij
dens zijn gevangenschap gemarteld
zijn.
MALATYA (Reuter, UPI) De dood van burgemeester 'Hamit
Fendolgoe van de Turkse stad Malatya, die 500 kilometer ten
zuidoosten van Ankara ligt, heeft geleid tot ernstige politieke
ongeregeldheden. Daarbij werden tenminste 60 mensen gewond.
De burgemeester kwam om het le
ven toen hij een pakketje opende dat
een bom bleek te bevatten. Ook de
schoondochter en twee kleinzoons
van de burgemeester kwamen bij de
ontploffing om het leven. De 58-jari-
ge burgemeester stond aan het
hoofd van een tamelijk grote clan.
die onmiddellijk na het bekend wor
den van de aanslag de straat op ging.
Bij de ongeregeldheden die uitbra
ken. werden verschillende winkels in
de as gelegd en werden aanvallen
ondernomen op regeringsgebouwen.
De Turkse regering heeft inmiddels
militaire versterkingen naar Mala
tya gestuurd. Volgens een woord
voerder van de politie zouden bij
huiszoekingen in de stad meer dan
1000 mensen aangehouden zijn.
Burgemeester Fendogloe werd in de
cember met steun van rechtse partij
en gekozen. De betogingen naar aan
leiding van zijn dood ontaardden
daardoor onmiddellijk in tegen de
regering gerichte rellen. Ook gebou
wen van linkse politieke partijen
moesten het ontgelden.
De Turkse premier Ecevit heeft het
nucleaire energiecentrum in de
hoofdstad Ankara gesloten. Het is
namelijk komen vast te staan dat de
pakketbom daar gefabriceerd is. mo
gelijk door een vroegere medewerker
van dit centrum, de rechtse jeugdlei
der Maharram Samsek, die in ver
band met de aanslag gearresteerd is.
De afgelopen vier jaar zijn in Turkije
420 mensen om het leven gekomen
bij gewelddadigheden met een poli
tiek karakter. Sedert premier Ecevit
begin dit jaar aan de regering kwam
vielen er 120 doden. Oppositieleider
Demirel. voor wiens partij de omge
brachte burgemeester parlementslid
is geweest, gaat naar Malatya om de
begrafenis van de burgemeester bij
te wonen.
NEW YORK (UPI) De Russische
dissident Pjotr Grigorenko, die door
de Sowjet-Unie van zijn staatsbur
gerschap beroofd is. heeft in de Vere
nigde Statenom politiek asiel ge
vraagd. Grigorenko (70), die ooit ge
neraal was in het Rode Leger is mo
menteel in de Verenigde Staten.
PANAMA (Reuter, UPI) De
Amerikaanse militairen in de Pana
makanaalzone werden gisteren in
staat van paraatheid gehouden in ver
hand met mogelijke reacties op de
discussies in de Amerikaanse senaat
over het verdrag over het Panamaka
naal. Afgelopen maandag besmeur
den demonstranten de Amerikaanse
ambassade in Panamastad met verf.
Dit gebeurde, nadat de Panamese mi
nister van buitenlandse zaken, Nicoa-
las Gonzalez, had verklaard dat de
houding van de Amerikaanse senaat
een test zou zijn voor de mate waarin
de Verenigde Staten de rechten van
andere staten respecteren.
Gisteravond kwam de Amerikaanse
Senaat bijeen om het uiteindelijke
oordeel te geven over het kanaalver
drag dat president Carter en president
Torrijos vorig jaar sloten. Inmiddels is
er verandering gebracht in de bewoor
dingen van de passage die de Ameri
kanen het recht zou geven militair in
te grijpen in het geval de neutraliteit
van het kanaal na het jaar 1999 in
gevaar komt. Aanvankelijk wilde de
Senaat de Amerikanen het recht voor
behouden onder alle omstandigheden
te mogen ingrijpen: Men heeft nu aan
het interventierecht de zinsnede toe
gevoegd, dat dit recht niet inhoudt dat
de Verenigde Staten zich kunnen be
moeien met binnenlandse aangele
genheden. Voor de Panamezen zou
een dergelijke formulering acceptabel
zijn.
BEIROET (Reuter, UPI) De rechtse milities in Beiroet hebben
gisteren zelf weer het heft in handen genomen, omdat zij niet
langer hun veiligheid gegarandeerd achten door de Libanese
autoriteiten.
De commandant van de christelijke
milities in Libanon, Basjir Gemayel,
deelde gisteren mee dat de rechtse
christenen voortaan zelf weer voor
hun veiligheid zullen zorgen en 24
uur per dag gewapend in hun wijken
zullen patrouilleren.
De dood van twee Libanese politie
mensen leidde gisteren weer tot een
vergroting van de spanningen in Bei
roet. De twee agenten, die een aantal
gewapende mannen wilden aanhou
den. werden onder vuur genomen.
De gewapende mannen, vermoede
lijk Palestijnen, zijn ontkomen. Dit
incident leidde in verscheidene de
len van Beiroet weer tot schietpartij
en tussen moslims en christenen. Mi
nister van binnenlandse zaken Salah
Salman riep alle partijen op zich
rustig te houden. Hij deed met name
een beroep op de jongeren het recht
niet in eigen hand te nemen.
Vooral van de kant van de christelij
ke milities bestaat ernstige kritiek
op de voornamelijk uit Syriërs be
staande Arabische vredesmacht, die
sedert de burgeroorlog in Libanon
gelegerd ls. Deze vredesmacht zou
bij pogingen om eeneinde te maken
aan schietpartijen zich steeds aan de
kant van de linkse moslims op
stellen.
LONDEN (UPI) De Amerikaanse
minister van buitenlandse zaken Cy
rus Vance vliegt vandaag uit Londen
naar Moskou voor besprekingen met
de Russische autoriteiten over be
perking van de strategische kernwa
pens (SALT). De verwachting is dat
het moeilijk zal zijn voor hem om
Russische concessies voor een twee
de SALT-akkoord los te krijgen. Ver
der zullen ook allerlei wereldproble
men. zoals de situatie in zuidelijk
Afrika en in de Hoorn in Afrika de
revue passeren. Gisteren woonde
Vance in Londen een vergadering bij
van de CENVO. de Centrale Ver
dragsorganisatie. waarbij Groot-
Brittannië. Iran, Pakistan en Turkije
zijn aangesloten.
door James Dorsey
Israël kiest vanmiddag zijn
nieuwe president. Voor de eni
ge kandidaat, de 57-jarige poli
ticus Jitzhak Navon. is het pre
sidentschap veilig gesteld
Misschien het meest opmerkelijke
aan deze verkiezing is het feit dat
Navon. lid van de Israëlische arbei
derspartij. het hoogste ambt in zijn
land gaat bekleden dankzij het Li-
koed-blok. In 1973 slaagde Navon er
niet in om onder het bewind van
Golda Meir tot presidentskandidaat
van de Arbeiderspartij genoemd te
worden. Voor de zoveelste keer zorg
de zijn eigen partij ervoor dat hij in
de hiërarchie van de Joodse staat
niet hogerop zou klimmen.
Een jaar voor de presidentsverkie
zingen van 1973 slaagde hij er even
eens niet in om voorzitter van het
Israëlische parlement te worden In
januari 1976 bij de verkiezing van de
voorzitter van het Jewish Agency gaf
oud-premier Jitzhak Rabin de voor
keur aan Jozef Almogi boven Navon
Pas toen verleden jaar Likoedleider
Begin aan de macht kwam en op
nieuw verkiezingen in de Jewish
Agency plaats vonden, stelde de Ar
beiderspartij zich achter de kandida
tuur van Navon op Deze keer werd
Navon verslagen door de kandidaat
van de Likoed. Arie Dulzin
Nederlaag voor Likoed
Navon trok toen lering uit zijn erva
ringen. Pa$ nadat de Cheroetpartij
van premier Begin en de Liberale
Partij, die beiden deel uitmaken van
het regerende likoedblok, het over
een presidentskandidaat niet eens
konden worden, stelde Navon zich
beschikbaar Navon's verkiezing be
tekent een nederlaag voorde Likoed
Behalve dat Begin niet in staat was
om een eigen kandidaat-president
naar voren te schuiven, is het voor de
premier niet erg plezierig een van de
belangrijkste woordvoerders van de
Arbeiderspartij een weliswaar sym
bolische, maar toch formeel het
hoogste ambt in het land te zien
bekleden.
In één opzicht voldoet Navon aan de
eisen die Begin stelde aan de nieuwe
president van Israël: hij is van sefar
dische. dat wil zeggen oriëntaals-
Joodse afkomst. Navons uit Marok
ko afkomstige grootouders speelden
reeds een belangrijke rol bij de ver
krijging van land voor Joodse neder
zettingen in Palestina. Van 1952 tot
1963 diende Navon Israels „oude
man" David Ben Goerion als politie
ke secretaris. Onder het bewind van
Jitzhak Rabin werd hij voorzitter
van de Knesseth-commissie van bui
tenlandse zaken en defensie
nu-
door Nico Kussendrager
Op het platteland in het Westaf^ikaanse land Boven-Volta doen
de vrouwen het werk. Zij stampen de gierst tot meel, sprokkelen
hout, halen water, koken eten, zorgen voor de kinderen, moeten
naar de markt en gaan het veld in om voedsel te zoeken.
„De vrouwen in de Afrikaanse dor
pen hebben het erg zwaar." zegt Ma
rie Touré. En zij kan het weten. Deze
Senegalese, die tegen de dertig oogt,
maar rond de vijftig moet zijn. groei
de op op het Senegalese platteland.
Haar vader, een metselaar, stierf
toen zij nog jong was. Maries moeder
wist het uiteenvallen van het gezin
te voorkomen, en verdiende de kost
met het verven van kleding. Een
zuster voedde de kleinere kinderen
op. en zo kon Marie Touré naar
school. Op de vrije donderdag echter
leerde zij het maken van verven uit
bladeren en as, en het koken van een
evenwichüge maaltijd met schaarse
middelen.
Later ging Marie Touré naar de uni
versiteit van Dakar, waar ze kinder
geneeskunde en voedingsleer deed.
In tegenstelling tot veel andere afge
studeerden in ontwikkelingslanden,
bleef ze niet In de stad „hangen",
maar ging terug naar het platteland.
Aankomende artsen leerde ze in de
Weine dorpen te werken, buiten het
ziekenhuis, bijna zonder medicijnen,
en gebruik te maken van de lokale
mogelijkheden en de lokale medi
sche kennis.
Kinderfonds
Nu verlet M»rie Touré voor UNICEF
•het kinderfonds van de Verenigde
Naties) op het platteland van Boven-
Volta. Zij heeft er 'n programma
opgezet voor voedingsvoorlichting
en scholing aan vrouwen. Ook is ze
betrokken bij het ontwerpen van ge
reedschappen en werktuigen, die het
werk van de vrouwen wat lichter
moeten maken. „Aangepaste tech
nologie", en dan nu eens niet gericht
op de man.
„De gemiddelde vrouw op het platte
land staat om vijf uur 's ochtends op
en is 's avonds rond een uur of elf pas
klaar", weet de Senegalese uit onder
vinding. „In de tussentijd heeft ze
dan niet alleen erg hard moeten wer
ken, maar ook kilometers gelopen
naar de waterput, en om voedsel en
brandstof te zoeken".
Er zijn toch veel fietsen in Boven-
Volta, hoe arm het land ook is. Wat al
die rijwielen betreft, waan je je bijna
in Nederland. „Die fietsen zijn er
wel", zegt Marie Touré. „maar ze zijn
erg duur en de vrouwen mogen er
daarom van de mannen niet op. Ze
moeten maar lopen met de emmers
water of de bossen sprokkelhout op
het hoofd. Wij zijn nu bezig met het
ontwerpen van eenvoudige, goedko
pe karretjes waar een paar vrouwen
gebruik van kunnen maken om wa
ter en hout te halen, maar ook om
produkten naar de markt te bren
gen. Iets anders is het maken van
kleine graanmolentjes, zodat de
vrouwen en kinderen niet urenlang
hoeven te stampen op de gierst. Een
zeer tijdrovende en vermoeiende be
zigheid".
UNICEF richt zich vooral op kinde
ren en vrouwen, en probeert een ont
wikkeling op gang te brengen waar
ook zij voordeel van hebben.
Marie Touré: „Tot nu toe is dat veel
te weinig gebeurd. Neem de mecha
nisatie. Alle materialen die er kwa
men een tractor of een ploeg
waren bestemd voor de man. Er werd
niet gedacht aan machines die het
werk van de vrouwen vergemakke
lijken".
Minder waard?
Wel bestaat mogelijk het gevaar dat
vrouwen door mechanisatie „minder
waard" worden. Als de machine het
werk doet, hoeft de man aan de
vrouwen nog minder aandacht te
geven dan hij al deed. Er zijn streken
bekend waar na enige mechanisatie
de sterfte onder meisjes steeg. Ze
kregen minder te eten, omdat vrou
wen niet meer zo „nodig" waren voor
het werk.
„Dat gaat hier niet op", zegt Marie
Touré. „De vrouwen hechten erg aan
het invoeren van eenvoudige gereed
schappen, die het leven van alledag
wat draaglijker voor hen maken. Er
komt tijd vrij voor de opvoeding van
de kinderen of bijvoorbeeld het vol
gen van lessen in voeding en
hygiëne.
Die voorlichting is belangrijk, „want
voor vergroting van de landbouwop-
brengsten moet je de voeding verbe
teren, moeten de mensen goed ge
zond zijn, maar voor betere voeding
is meer produktle nodig. Het werkt
op elkaar in", zegt Marie Tóuré. „Je
kunt niets afzonderlijk aanpakken.
Schoon water en gezondheidszorg
zijn nodig, want anders is een goede
voeding van de kinderen zinloos.
Voorlichting in hygiëne heeft alleen
zin als de mensen die ook in praktijk
kunnen brengen, en ook dat bete
kent goed water en afvoer van het
vuil. Het heeft geen nut als „ontwik
kelingswerkers" zich maar op één
onderdeel toeleggen. Je moet alles
tegelijk doen". Struikelblok in Bo
ven-Volta is het gebrek aan mensen
die voorlichting en scholing kunnen,
geven. Met steun van UNICEF is aan
een paar honderd jonge meisjes een
korte cursus gegeven waarna zij in
de eigen dorpen 'als „animatrice" aan
het werk gaan, en proberen de vrou
wen daar bij elkaar te brengen, maar
het blijft mondjesmaat.
Ramp dreigt
Marie Touré komt in alle uithoeken
van Boven-Volta, en vreest een nieu
we hongersnood, net als een paar
jaar geleden. „Tussen 1973 en 1975
was de toestand rampzalig, daarna
kwam een lichte verbetering, maar
door de huidige droogte staat een
nieuwe ramp voor de deur. In de
gehele Sahel dreigt een tekort van
600.000 ton. Ik ken de dorpen waar
nu al gebrek ls".
Is dat voor iemand die in Boven-
Volta werkt niet om moedeloos van
te worden? Iedere keer komt er een
nieuwe terugslag. „Desondanks
moet de ontwikkeling doorgaan",
zegt Marie Touré. „Met name voor de
vrouwen, want zij zijn er tot nu toe
amper aan te pas gekomen. En bij
een nieuwe hongersnood zullen vrou
wen en kinderen weer de eerste
slachtoffers zija Dat moeten we
voorkomen".
Dit is het laatste van zes artikelen
over de Kaapverdische eilanden, Se
negal en Boven-Volta. De vorige ver
halen stonden 1, 5, 8, 12 en 15 april in
de krant.
Marie Touré
