Het volk, de regenten
en de kooplui
Hommage aaif;
WobbeAlkem
kleine
krant
fiüS \m
Trouw de
Leeft
Aldo
Moro
nog? w
Vier eeuwen geleden ging Amsterdam 'om'
Wierookvat onder de hamer
DE P0PPENffl5T VRM DE LÜ5TEBREI 0
!M®
Argentinië
-X-
DINSDAG 18 APRIL 1978
Trouw/Kwartet
door W. F. Stafleu
Het is dit jaar vier eeuwen geleden dat de Alteratie van Amsterdam zich voltrok, de vervanging
van de Spaansgezinde regenten door een protestants stadsbestuur. Het komt dus goed uit dat er
juist nu enkele boekjes verschenen zijn die over die tijd handelen: één over de beeldenstorm van
1566-1567 en één over de Amsterdamse wederdopers. Dan is er een derde geschrift, dat de handel in
de 16e en 17e eeuw beschrijft en dus ook sterk op Amsterdam is gericht, en een vierde dat het lot
van de gewone man in die dagen tekent.
Om met het laatste te beginnen: dat
is een zeer leesbaar en boeiend boek
je van de VU-hoogleraar dr A. Th.
van Deursen. het eerste van een serie
van vier over „het kopergeld van de
gouden eeuw", waarin de auteur de
Hollandse volkscultuur van de zes
tiende en zeventiende eeuw wil ont
sluiten. Aan de hand van om. cijfers
over lonen en prijzen schetst hij het
materiële bestaan van de ambach
tsman en de boerenknecht, de zee
man en de huursoldaat. Honger had
den ze niet. al was hun welvaart
kwetsbaar, en wie voor een dubbel
tje geboren was. werd zelden een
AMSTERDAM Dit zeer
fraaie drievoctige Chinese wie
rookvat zal vermoedelijk een be
drag van ongeveer 35.000 gulden
opbrengen op de veiling van
Aziatische kunst die van 17 tot
en met 24 april bij Paul Brandt
in Amsterdam gehouden wordt.
De hoogte van het kostbare stuk
is 102 cm. In totaal zullen 2500
voorwerpen op deze veiling on
der de hamer komen.
kwartje. Behalve dan vlootvoogden
als Witte de With en De Ruyter.
enkele schilders en dichters en zelfs
hier en daar een koopman, die van
onderop de ladder geklommen was;
maar verder was de sociale mobili
teit beperkt. Een jong gezin kon ove
rigens van het inkomen van één
kostwinner niet bestaan, dus werk
ten de vrouwen van de volksklasse,
hoe karig hun loon ook was en hoe
zeer ze ook net als de mannen lange
dagen maakten.
De landarbeider had het beter dan
de arbeider in de dure stad. En de
dorpeling mocht dan door politieke
discriminatie achtergesteld zijn bij
de stedeling, in de ogen van buiten
landers was hij een benijdenswaardi
ge lieveling van de fortuin. Trou
wens. dat het oorlogsambacht aan
gastarbeiders werd overgelaten, zegt
wel wat over de betrekkelijke wel
vaart van de anderen, en de arbei
dersklasse van de gouden eeuw mag
je dan ook beslist niet afschilderen
als een wanhopig lompenproleta-
riaat.
Een uitzondering vormen wellicht de
vissersdorpen, want de winsten van
de haringvangsten gingen groten
deels naar de stad. En nog beroerder
was het lot van de matroos die
werd pas echt uitgebuit. Maar socia
le onrust was er zelden; het volk
accepteerde de maatschappelijke
orde. Dat anderen er beter aan toe
waren wisten de armen zeer goed.
maar dat deed hun niet tot opstand
besluiten. „Gelijk recht voor allen
was trouwens niet bepaald een leus
die in de 16e eeuw leefde".
De immigratie was haast buitenspo
rig groot. Joden vielen onder een
soort apartheidswetgeving, en wat
zelfs grote geesten als P. C. Hooft, De
Groot en Van Oldenbarneveldt over
de naar het noorden uitgeweken
Zuidnederlanders schreven, is erger
lijk discriminerend. Maar „grote lof
komt de magistraten in de Verenig
de Provinciën toe, dat zij hun armen,
gebrekkigen en zieken zo goed ver
zorgen." schrijft Van Deursen.
ZWOLLE „Hommage aan Wobbe Alkema", datis een
zichtstentoonstelling van schilderijen, gouaches, tekeningei
grafiek, die tot 8 mei in Librije, Broerenkerkplein 15 te Zwi
gehouden wordt.
Alkema heeft in de jaren 1920-1930 in
Nederland een belangrijke bijdrage
geleverd aan de voorstellingloze
kunst. Hij behoorde tot de z.g. Gro
ninger Constructivisten, maar dat is
een naam die er later aan gegeven is;
deze kunstenaars vormden niet wer
kelijk een groep; ze hadden nauwe
lijks contact met elkaar. Tot deze
richting hoorden ook Hendrik Werk
man en Jan van der Zee voor die
overigens maar korte tijd gebruik
maakten van louter vierkanten,
rechthoeken, cirkels en driehoeken
bij het opbouwen van hun schilde
rijen.
De scharenslijper, van Adriaan van Ostade (ontleend aan het
hierbij besproken boekje van prof. Van Deursen).
In zijn boekje over de beeldenstorm
in Amsterdam wil Henk van Nierop
twee vragen beantwoorden. Ten eer
ste: uit welke sociale klassen waren
de beeldenstormers afkomstig, was
er een komplot en wat waren de
motieven en ten tweede: wat wa
ren de drijvende factoren van de
opstand tegen Spanje. Welnu, Van
Nierop komt tot een genuanceerd
oordeel. In de beeldenstorm alt
hans te Amsterdam ging het niet
om een spontane religieuze inspira
tie, zoals Groen van Prinsterer
meende, maar ook niet om een sa
menzwering van de bourgeoisie te
gen het opkomende proletariaat, zo
als de marxist Kuttner concludeert.
Beslissende factor was de gematigde
middengroep, lange tijd de zwijgen
de meerderheid, met Willem van
Oranje als woordvoerder. Religieuze,
sociale en politieke motieven heb
ben een vaak ingewikkelde rol ge
speeld. De beeldenstorm en het op
treden van de wederdopers hebben
overigens de Amsterdamse regenten
ertoe gebracht in het belang van de
handhaving van orde en rust vastbe
raden de Spaanse kant te kiezen.
Vandaar dat het tot 1678 duurde eer
Amsterdam omzwaaide.
Wederdopers
Albert Meilink, die in 1953 op de
wederdopers in de noordelijke Ne
derlanden promoveerde, werkt
thans aan een bronnenuitgave over
de dopersen. In het kader daarvan
schreef hij nu een studie over de
dopers in Amsterdam, dat in de zes
tiende eeuw bijna een tweede Mun
ster was geworden. Het anabaptisme
is voor een aantal historici een gelief
koosd onderwerp, m. door de huidige
marxistische belangstelling voor de
vroegburgerlijke revolutie.
Meilink beschrijft de doperse bewe
ging in Amsterdam als bij uitstek
een beweging van de kleine burgerij,
die in het geschiedbeeld van de Ne
derlandse Opstand vaak te weinig
tot haar recht is gekomen. Zo ont
staat een levendig beeld van een
stad die ook toen al roerig en vrij
heidslievend was, en een overheid
die op het geëxalteerde groepje ket
ters, die de wrake Gods predikten,
wel met uiterste gestrengheid na
melijk met doodvonnissen rea
geerde^ een vervolging waar eigen
lijk veel te weinig over bekend is.
Negotie
Er is in Nederland schrijft Hans
den Haan in zijn studie over de moe
dernegotie en de grote vaart wei
nig onderzoek gedaan naar de so-
ciaal-economische ontwikkelingen
Bij Alkema was het gebruik van deze
geometrische middelen een nood
zaak om zo puur en eenvoudig moge
lijk uitdrukking te geven aan de
waarheid, de zuiverheid, aan datge
ne wat in laatste instantie nage
streefd moet worden. Onthechting
in de zestiende en de zeventiende
eeuw. Enkele scripties, geschreven
in het kader van een project van het
Instituut voor neerlandistiek van de
Universiteit van Amsterdam, wor
den nu uitgegeven als materiaalver
zameling om de gewenste bestude
ring te vergemakkelijken van deze
periode, waarin de overgang van feo
dalisme naar kapitalisme zijn beslag
kreeg. Die overgang heet in Neder
land een handelskapitalistische fase,
concludeert Den Haag en de politie
ke macht kwam dan ook bij de koop
lieden. Voor deze stelling draagt hij
veel gegevens bij, ook over de grote
handelscompagnieën.
Het kopergeld van de Gouden Eeuw,
I. Het dagelijks brood, door prof. dr.
A. Th. van Deursen. Uitgave Van
Gorcum, Assen, 158 blz., 15.
Beeldenstorm en burgerlijk verzet in
Amsterdam 1566-1567, door Henk van
Nierop. Uitgave Socialistiese Uitge
verij Nijmegen, 150 blz., 15.
Amsterdam en de wederdopers in de
zestiende eeuw, door Albert Meilink.
Socialistiese Uitgeverij Nijmegen, 124
blz., 12,50.
Moedernegotie en grote vaart, door
Hans den Haan. Uitgave SUA Am
sterdam, 248 blz.
van het aardse, afzien van de t
lige verschijningsvorm, wegl
van persoonlijke toevoegingen
daarvan de consequenties.
Om dit werk te maken is grote
centratie en aandacht vereist: li kele
periode tot 1930 ontstaat maar
klein oeuvre, te meer omdat AJkipach
ook nog een volledige baan als bo agse
kundig opzichter had. (nten
ut va
zove
In 1933 geeft Alkema het schilde |onti
op. De maatschappelijke ontwik ik gr
ling, met name in Duitsland erva jswijl
hij zó, dat voor hem de zin vanf
kunst niet meer duidelijk is.
vanaf 1947 ontstaan weer nieu
werken, eerst aarzelend en zoeke jndei
naar een vrijere opvatting, later
meer spontaniteit en dan met
grote reeks werken in verschilleCteg
technieken.
De expositie is hierna nog te zien lag is
Dordrecht en Franeker. Het Hai ngek
Gemeentemuseum en het Stedel nde
Museum te Amsterdam volgen da en. D
na met een eigen expositie.
it r
ibew
Wobbe Alkema: 'Zonder titel'
5f
18 APRIL 1978
Veldslag in
Ferdinand Bol
In de Ferdinand Bolstraat,
een drukke winkelstraat in
Amsterdam, is zondagmid
dag een veldslag losgebroken
tussen twee groepen Marok
kanen. Beide groepen werken
als gastarbeider in Neder
land. Waarom slaan ze elkaar
dan toch met stenen, stokken
en fietskettingen om de
oren0
De inzet voor het conflict is
een kamertje in het gebouw
van de stichting Welzijn Bui
tenlandse Werknemers aan
de Ferdinand Bolstraat. De
ene groep, het Komitee Ma
rokkaanse Arbeiders in Ne
derland. heeft al anderhalf
jaar een kamer in het ge
bouw De tweede groep, de
stichting Moskee, wil nu ook
ruimte in het huis. Maar de
eerste groep Marokkanen wil
dat niet
Spionage
Ze zeggen dat de stichting
Moskee nauw samenwerkt
met de Marokkaanse rege
ring De tweede groep Marok
kanen zou de opdracht heb
ben hun landgenoten te be-
spionneren. Als zij iets ver
keerd zeggen of doen wordt
dat doorverteld aan de Ma
rokkaanse regering. Later als
ze terug gaan naar hun eigen
land. kunnen ze er straf voor
krijgen De eerste groep Ma
rokkanen wil dat er een einde
komt aan die spionage Daar
om willen ze niet dat de twee
de groep een kamer krijgt in
het zelfde huis.
De kleine krant
Medewerkenden
Piet Hagen
Hanneke Wijgh
Herman Amelink
Willem Schrama
Rimmer Mulder
Gilles Sloop
Brieven naar Trouw
De kleine krant
Postbus 859, Amsterdam
Dode vogels
Bij de ramp met de Amoct
Cadiz zijn meer dan 20.000
vogels omgekomen. Dat
lijkt op het eerste gezicht
niet veel, maar onder de
slachtoffers zijn veel zeld
zame vogels. Zoals de klei
ne soort pinquin, die aan
de kust van Bretagne nog
een enkele maal werd ge
zien. De vogels gaan dood
zodra er maar een drupje
Van een onzer verslaggevers
ROME Is de Italiaanse politicus Aldo Moro nog
wel in leven? Dat is een vraag waarover bijna heel
Italië steeds ongeruster wordt. Zeker nu Moro door
een „volkstribunaal", een sooft rechtbank van de
„Rode Brigades", ter dood is veroordeeld.
olie op hun veren terecht
komt. Hun eigen vetlaag,
die de vogels tegen water
moet beschermen, wordt
namelijk door de olie aan
getast. Een lek, zou je kun
nen zeggen. Het water kan
nu gemakkelijk binnen
dringen en de vogel sterft
aan de koude.
U I"'
Moro werd 16 maart (al bijna
vijf weken geleden dus) op
klaarlichte dag ontvoerd.
Dat was een stout stukje.
Ontvoeringen komen in Ita
lië meer voor dan hier. Daar
om werd Moro goed bewaakt
Hij is een belangrijk man: hij
is enkele malen eerste minis
ter geweest van Italië. Moro
is ook voorzitter van de
grootste politieke partij, de
Christen-Democraten. Moro
had daarom vijf lijfwachten
bij zich. Maar de ontvoerders
schoten alle vijf dood en na
men Moro mee.
Sindsdien weet niemand in
Italië (behalve de ontvoer
ders natuurlijk) waar hij zit.
De grote speuractie van de
politie, waarbij heel Rome is
uitgekamd, heeft niets opge
leverd. Zo nu en dan krijgt de
politie of de familie van Moro
een berichtje van de ontvoer
ders, maar die passen wel op
hun schuilplaats niet te ver
raden.
Rode Brigades
Die ontvoerders noemen zich
de „Rode Brigades". Zij zijn
erg ontvreden over de toe
stand in Italië. Zij vinden dat
de regering en dè eigenaren
van de grote bedrijven veel te
- weinig doen voor de gewone
man.
Als je d« toestand In je land
'.'wilt veranderen, kun je pro
testeren en bij verkiezingen
- op mensen stemmen die ook
veranderingen willen. Maar
de Rode Brigades doen het
anders: zij gebruiken geweld.
Zij overvallen banken om
aan geld te komen en plegen
bomaanslagen om verwar
ring te stichten.
Rechtszaak
Een paar leden van die Rode
Brigades zijn toch opgepakt
en komen nu voor de rechter.
Hun kameraden hebben
Moro ontvoerd om deze
rechtszaak in de war te stu
ren. Zij willen een ruil doen:
wij laten Moro vrij als jullie
de „Rode Brigades" vrij la
ten. Maar de Italiaanse rege
ring wil dat niet Die hoopt de
ontvoerders toch te kunnen
vinden. Maar tot nu toe is het
niet gelukt. En de kans dat
de Rode Brigades hun geduld
al hebben verloren en Moro
reeds hebben vermoord is erg
groot.
onnodige industrie en de
spuitbussen. Wat kunt u
doen? Gebruik geen spuit
bussen in de wc. maar stuk
jes zeep. Gebruik een vlie
genmepper in plaats van een
spuitbus Laat de auto staan
als de afstand ook te lopen is.
Of maak gebruik-van het
openbaar vervoer.
Actie
Best volk van Nederland. U
weet dat het milieu wordt be
dreigd door het verkeer, de
Marco Oskamp (11 jr)
Mark Spiering (11 jr)
Peter Has (II jr)
Frank van Kasteel (11 jr)
PSV
In de Kleine Krant van 11
april stond dat PSV hun oude
spelers de tijd gaf om een
opleiding voor een ander vak
te volgen Dat kan PSV doen
omdat ze ovec een fabriek
beschikken. De andere clubs
hebben dat niet. Hoe zit het
dan met de oude spelers van
de andere clubs?
Joop Kolkman (11 jr)
Zwijndrecht
Het antwoord op Je vraag
staat in de Kleine Krant fan
volgende week. Redactie.
Discjockeys
Er wordt de laatste tijd nogal
druk gepraat over de discjoc
keys van Hilversum 3. Helaas
niet altijd omdat ze zulke
goede platen draaien, maar
meer omdat sommigen van
hen dingen doen die niet he
lemaal door de beugel kun
nen. Veel discjockeys zijn na
melijk verbonden aan
muziekuitgeverijen en/of pla
tenmaatschappijen. De dis-
cjockey verdient zodoende
een extraatje en in ruil daar
voor hoort de uitgeverij of
platenmaatschappij zijn ar
tiesten regelmatig op Hilver
sum 3. En je weet het: als je
een plaatje maar vaak ge
noeg draait, wordt het van
zelf een hit. Kassa!
Eerlijk is dit niet. De omroe
pen. bij wie de discjockeys
werken, zouden dit eigenlijk
moeten verhinderen, maar
ook zij kunnen weinig doen.
Soms zijn de discjockeys zo
beroemd dat niemand ze iets
kan maken, maar ook de
„kleintjes" kunnen zich. ge
makkelijk verweren door te
zeggen dat er geen opzet in
het spel is. En bewijs het te
gendeel maar eens!
Hilversum 3
Wat vinden jullie overigens
van de muziek op Hilversum
3? Vind je het goed, kan het
beter of vind je het slecht?
Schrijf het ons eens. We zijn
benieuwd!
f -Vvy 1 'Ar
n'* xa
vp T# r
VAN I6 NAAR"5 6esi£&EN
^1£T STip 'IN ONZE Eim
NRTiONRLE" HiTPflRBDE
VAN D£ DfRTiG BEi>T,
UtRKOCHTE PLfjTEN i
(6E2flkT irJ onze A
NfDERLfl ND5TRL.SE
TOP TIEN w 3
NflflR 7 MftflR GE
STEGEN in DE r-
ÊUROPflRPDE H
faE f?URM5CWyF.
NlECJU/ 3INNJEN-
GEICOMEW iN
D£ top 40 op
DiT iS DE
ENi6e
TROETELS^?
18 APRIL 1978 i
O
Op het grote plein in Buenos Aires, voor
het paleis van president Videla van
Argentinië, komen elke donderdag een
aantal moeders bij elkaar. Niet voor de
gezelligheid, maar omdat zij hun kinde
ren of hun man kwijt zijn. In Argentinië
regeert het leger en dat duurt nu al
meer dan twee jaar. Iedereen die het
niet met de militairen eens is, krijgt het
met ze aan de stok. De afgelopen twee
jaar zijn 10.000 mensen vermoord. 8000
mensen in de gevangenis gezet en zijn
maar liefst 15.000 mensen zo maar ver
dwenen, zonder dat iemand weet waar
ze gebleven zijn.
De afgelopen twee jaar is het steeds
slechter gegaan met de Argentijnen.
Ook als ze niet worden opgepakt, is het
leven moeilijk voor hen. De prijzen van
brood, vlees en alle andere dagelijkse
dingen zijn hard omhoog gegaan, maar
de lonen zijn veel minder sterk geste
gen. Steeds meer Argentijnse moeders
sturen hun kinderen daarom de straat
op om te gaan bedelen. Andere moeders
bakken zelf brood, wat goedkoper is
dan brood kopen. Hun kinderen verko
pen dat brood dan weer op straat, zodat
die gezinnen wat extra geld krijgen
voor andere dingen.
De militaire regering vindt het natuur
lijk niet leuk dat ze zo slecht bekend
staat. Ze doet daarom haar uiterste
best om haar slechte naam kwijt te
raken. Een mooie gelegenheid daarvoor
zijn de wereldkampioenschappen voet
bal die over een maand beginnen. Dan
komen er heel veel toeristen uit de hele
wereld. Het leger is nu hard bezig ervoor
te zorgen dat deze mensen een goede
indruk krijgen van het land. Alles wat
met ellende te maken heeft wordt daar
om weggehouden van de voetbalstadi
ons. De militairen hebben zelfs een re
clamebureau ingeschakeld om Argenti-
•nië beter te „verkopen" in het buiten
land.
Véél mensen vinden dat Nederland
maar niet moet meedoen aan de wereld
kampioenschappen. Het leger gaat
daarmee maar mooi weer spelen. En de
gewone Argentijnen die heel erg veel
van voetballen houden, kunnen niet
eens naar de wedstrijden komen kijken.
De prijs van de kaartjes voor de wed
strijden kost namelijk evenveel als wat
een Argentijn in één maand verdient,
als hij tenminste werk heeft.
tooi
DIN
conc
seize
orga
geil
cula:
Dank
orgar
van 1
het fe
over
moge
progi
alleei
klavi
koori
gebo
dien
en kl
Een i
Migu
