Zuid-Afrika
Iwil Namibië
niet afstaan
Bondsdag steunt Carter
Nieuwe Turkse
voorstellen
over Cyprus
^Slieuwe koers Italiaanse socialisten
§vr' t
r kvZy
Pinochet benoemt
burger tot minister
binnenlandse zaken
n
Bikini te gevaarlijk voor bewoners
Na debat over neutronenbom:
Cambodja biedt
Vietnam aan om
te onderhandelen
Cbij de boekhandel
Doden bij rellen
onder sikhs in India
Ontvoering Moro beïnvloedt politiek congres
iffilJOAG 14 APRIL 1978
ds
BUITENLAND
Trouw/Kwartet
WASHINGTON (AP. Reuter) - De
112 bewoners van het eiland Bikini
n de Stille Oceaan moeten voor de
tweede keer weg. De eerste keer ge-
jeurde dat In 1947, toen zij moesten
wijken voor proefexplosies met zwa
re kernwapens, die tot 1958 werden
roortgezet. Met kunst en vliegwerk
werd het atol in het begin van de
aren 70. toen de radioactieve be
smetting was afgenomen, weer voor
)ewoning geschikt gemaakt.
Maar dat blijkt onvoldoende te heb
ben geholpen. Drie jaar geleden
werd de eerste abnormale verhoging
van radio-actief materiaal in het li
chaam van de bewoners geconsta
teerd. Vorig jaar begon de Ameri
kaanse regering hen van geïmpor
teerd voedsel te voorzien. Maar de
besmetting blijft zodanig toenemen
dat ze weer naar een ander eiland
moeten. Opnieuw tegen hun zin.
Volgens redacteur Howard Kohn
van het tijdschrift Rolling Stone
heeft de Amerikaanse regering nog
een radio-actief probleem: een waar
nemingsinstrument dat de CIA in
1965 door bergbeklimmers in de Hi
malaya liet neerzetten om Chinese
atoomproeven te volgen. Voor de
stroomvoorziening was het instru
ment uitgerust met 4.5 kilo plutoni
um. Een poging om het later onder
een lawine vandaan te bergen, zou
zijn mislukt. De omhulling van het
plutonium zou in tien tot dertig jaar
vergaan. Het plutonium, dat overi
gens slecht oplosbaar is. zou daarna
ooit het water van de Ganges kun
nen bereiken. De CIA weigerde com
mentaar.
en
,eerd
1 het
prt
tiebi
oket'
jf.
jorgr CAAPSTAD (UPI, Reuter) De Zuidafrikaanse premier John
v°c torster heeft gisteren verklaard dat Zuid-Afrika zijn troepen
iSÜ oorlopig niet zal terugtrekken uit Namibië. Ook wil Zuid-Afrika
jle Walvisbaai, de enige diepzeehaven in Namibië, niet overdra-
en aan een toekomstige Namibische staat.
;e verklaring van Vorster heeft de ^en komende dagen in de Tanza-
is op een regeling voor Namibië, niaanse hoofdstad Dar-es-Salaamm-
als vijf westerse landen nu al een tensief overleg over Rhodesie. De
ele tijd nastreven, een flinke deuk
Jege
«geven. Het komende weekeinde
c" b^al de kwestie-Namibië juist weer
forden besproken tussen de minis-
ers van buitenlandse zaken van de
Raa erenigde Staten, Engeland en Zuid-
"r( Ifrika. De Amerikaan Vance en de
'$rit Owen zullen daarvoor zondag-
1 vond hun Zuidafrikaanse collega
erecr Botha in Pretoria opzoeken. Een
'n.Se'nelle regeling voor Namibië (dat
*ioor Zuid-Afrika wordt bezet tegen
e zin van de Verenigde Naties) is
in belangrijk doel van de Ameri-
lanse Afrika-politlek.
Struikelblok
d ërmindering van het aantal Zuidaf-
kaanse troepen in Namibië is tot-
utoe steeds één van de struikel-
'dl lokken geweest bij het overleg dat
^7oor de Verenigde Staten, Engeland,
anada, West-Duitsland en Frank-
,k gaande wordt gehouden. Pre-
iier Vorster maakte gisteren in het
arlement duidelijk dat hij op dit
unt niet tot grotere soepelheid be-
eid is. „Zuid-Afrika kan zijn troepen
Namibië niet verminderen, laat
taan terugtrekken als niet duidelijk
gebleken dat daar geen geweldda-
en en geen moorden meer worden
epleegd," legde hij uit. Over de Wal-
isbaai zei de premier dat het hier
m Zuidafrikaans grondgebied gaat,
-vaarover niet kan worden onderhan
deld in internationaal verband. Pas
lis het Zuidafrikaanse parlement
at wil kan er over dat gebied wor-
en gepraat. De Waivisbaai behoort
iet tot het gebied waarover Zuid-
frika krachtens een mandaat van
e Verenigde Naties het beheer
reeg. (Een mandaat dat inmiddels
mg verstreken is). Aardrijkskundig
n historisch hoort het echter wel bij
t nu Namibië wordt genoemd. Bo-
•ndien is het als haven praktisch
imisbaar voor een toekomstige on-
y ^jfhankelijke staat.
Domper
ie harde verklaring van de Zuidafri-
taanse regering betekent een eerste
lomper op dc vreugde die de Ameri
kaanse minsiter Vance zou kunnen
(eleven aan zijn grote reis, die
roensdag begon. Vance eerste grote
leisdoel is zuidelijk Afrika, waar zijn
Iritse collega Owen zich vandaag bij
lem zal voegen. Beide ministers heb-
Optimisme
meeste belangstelling gaat uit naar
hun ontmoeting met Nkomo en Moe-
gabe, de leiders van het Patriottisch
Front. Dit „Front" voert in Rhodesië
de guerrilla tegen het blanke be
wind. De organisatie is niet betrok
ken bij de zogenaamde interne rege
ling, de afspraken over machtsover
dracht die de blanke premier Smith
heeft gemaakt met drie gematigde
zwarte leiders. De Amerikaanse re
gering heeft na enige aarzeling deze
interne regeling (voorlopig) links la
ten liggen en concentreert zich nu
eerst op een overeenkomst met het
Patriottisch Front. Deze Amerikaan
se beleidslijn werd duidelijk ge
maakt door president Carter bij
diens bezoek aan Nigeria. Minister
Vance borduurt daar nu op voort.
Nigeria is de komende dagen ook bij
het overleg betrokken.
Een bus met vluchtelingen stopt bij een controlepunt in Libanon. Nu de Israëli's xich geleidelijk uit zuid-Libanon
terugtrekken begint de stroom van terugkerende vluchtelingen op gang te komen. Naast de bus met vluchtelingen staat
een Israëlische soldaat en rechts achter wappert de Israëlische vlag.
BONN (Reuter, DPA) Het Westduitse parlement heeft zich gisteren aangesloten bij het
standpunt van de Amerikaanse president over de neutronenbom. Het nieuwe wapen moet worden
ingebracht bij de besprekingen over ontwapening tussen Oost en West. In afwachting daarvan
moet het nog niet in produktie worden genomen.
Nu de Amerikanen (en in hun keilzog
de Britten) Nkomo en Moegabe de
voorrang geven worden de kansen op
een vergelijk over Rhodesië wat ho
ger aangeslagen. Totnutoe hebben
Nkomo en Moegabe steeds overluid
nee gezegd tegen de Amerikaans-
Britse plannen voor Rhodesië. Zij
hebben daarvoor steeds steun ont
vangen van de zogenaamde frontsta-
ten, de Afrikaanse landen die het
nauwst bij de Rhodeslsche kwestie
betrokken zijn. De kans bestaat dat
deze landen nu wat meer naar de VS
en Engeland zullen overhellen.
BANGKOK (Reuter) Premier Pol
Pot van Cambodja heeft de voor
waarden genoemd voor vriendschap
pelijke betrekkingen met Vietnam,
welk land hij beschuldigt van voort
durende aanvallen met als doel de
overneming van Cambodja en de
vorming van een regering onder con
trole van Hanoi.
In een vraaggesprek, waarvan radio
Phnom Penh een weergave gaf, deed
Pol Pot een beroep op Vietnam de
vriendschap van Combodja te aan
vaarden, maar Hanoi zou dan wel de
Cambodjaanse onafhankelijkheid
en grenzen moeten aanvaarden.
Deze mening is neergelegd in een
motie die de Westduitse bondsdag
met 240 tegen 224 stemmen aannam
na een debat van ruim vier uur over
de neutronenbom. Tegen de motie
stemden de christen-democraten, de
oppositie in West-Duitsland.
In zijn bijdrage voor het debat zei
bondskanselier Helmut Schmidt dat
hij zes maanden geleden al aan pre
sident Carter had gezegd dat West-
Duitsland de neutronenbom eventu
eel wel binnen zijn grenzen wilde
laten opslaan. Die bereidheid is er
nog, maar de bondskanselier her
haalde de twee voorwaarden die
daaraan zijn verbonden: de hele
NAVO moet het eens zijn over invoe
ring van het nieuwe wapen en ten
minste nog één land moet het projec
tiel op zijn grond tolereren. Schmidt
onderstreepte dat er tussen hem en
Carter geen grote meningsverschil
len bestaan over de ontwapenings-
politlek. Hij betuigde opnieuw in
stemming met Carters besluit de
neutronenbom voorlopig.niet in pro
duktie te nemen. Ook minister van
buitenlandse zaken Genscher deed
zijn best de indruk weg te nemen dat
er een conflict tussen West-Duits
land en de Verenigde Staten zou zijn
op dit punt. De minister zei dat de
vriendschap met Amerika „het be
langrijkste fundament" was voor
West-Duitslands bestaan als een vrij
land. De christen-democratische lei
der Helmut Kohl vond dat Schmidt
zich eerder duidelijker over de neu
tronenbom had moeten uitspreken.
Hij vermoedde dat de Amerikaanse
beslissing dan anders was uitgeval
len. Kohl verweet de bondskanselier
dat die teveel toegaf aan „linkervleu
gel" van de sociaal-democratische
partij.
Schmidt zinspeelde ook in de bonds
dag op een nieuw initiatief van het
westen bij het ontwapeningsoverleg.
Dat zal waarschijnlijk het eerst wor
den gelanceerd bij de onderhande
lingen in Wenen waar de landen van
oostelijke en westelijke militaire
blokken al jaren praten over vermin
dering van de troepen in centraal
Europa. In Wenen werd gisteren be
kend dat de NAVO-landen nieuwe
voorstellen hebben ingediend om de
beroemde musea
grote kunstgidsen
nu thuis verkennen
wat u straks tijdens
uw vakantie bezichtigt
Louvre Parijs
British Museum
Londen
Vaticaanse musea
Rome
Prado Madrid
National Gallery
Washington
Pinakothek München
Rijksmuseum
Amsterdam
Museum Boston
per stuk 41.50
Kabinet Chili afgetreden
SANTIAGO (UPI, Reuter) Nadat het gehele Chileense kabinet
deze week was afgetreden heeft generaal Pinochet voor het eerst
sinds de staatsgreep in 1973 een burger als minister van binnen
landse zaken benoemd.
Chileense regeringswoordvoerders
wilden geen reden opgeven voor het
aftreden van het kabinet. Pinochet
benoemde kort daarop een nieuwe
minister van binnenlandse zaken en
een nieuwe minister van defensie
Als minister van binnenlandse zaken
is de thesaurier-generaal Sergio Fer
nandez aangewezen. Fernandez die
niet uit de gelederen van de militai
ren afkomstig ls volgt generaal Cesar
Benavides op. die minister van de
fensie is geworden. Het ls de bedoe
ling dat Fernandez binnen enkele
dagen een lijst met namen van de
andere ministers aan Pinochet zal
voorleggen.
Fernandez werd vlak voor het refe
rendum in januari in Chili tot the
saurier-generaal benoemd. Daarvoor
diende hij ais minister van arbeid. In
deze functie werd hij zeer impopulair
bij de Chileense vakbeweging door
zijn weigering om te onderhandelen.
In regeringskringen in Santiago ver
luidt dat de Chileense regering is
afgetreden om generaal Pinochet de
vrije hand te geven om hervormin
gen in te voeren. Deze hervormingen
moeten leiden tot de „autoritaire de
mocratie" die het Chileense staats
hoofd voor ogen staat.
Bij de beëdiging van de ministers
Fernandez en Benavides verklaarde
Pinochet, dat de nieuwe minister
van defensie vooral tot taak zal heb
ben, het door de Verenigde Staten
begonnen onderzoek naar de moord
op de voormalige Chileense minister
van buitenlandse zaken Orlando Le-
telier te bespoedigen. Een Ameri
kaanse balling. Michael Vernon
Townley, werd zaterdag door Chili
naar de VS uitgewezen. Daar wil een
rechtbank hem horen over de zaak-
Letelier Hij was in Chili opgepakt
nadat hij na een bezoek aan Ameri
ka daar was teruggekeerd met valse
papieren.
Het Amerikaanse onderzoek naar de
moord op Letelier die in september
1976 in Washington om het leven
kwam doordat er in zijn auto een
bom was geplaatst, heeft aanwijzin
gen opgeleverd dat de huidige
machthebbers in Chili meer van de
zaak moeten weten
conferentie (bekend onder de afkor
ting MBFR) nieuw leven in te blazen.
Over de inhoud van die voorstellen is
niets bekend gemaakt. Waarschijn
lijk is dat het westen bij de Oosteu-
ropese landen opnieuw zal aandrin
gen op drastische vermindering van
het aantal tanks in midden-Europa.
Het oostblok heeft daaraan een
enorm overwicht.
WENEN (UPI, Reuter) Turkije heeft gisteren aangeboden om
zijn troepen uit het gebied dat de Turkse van de Griekse
gemeenschap op het eiland Cyprus scheidt, terug te trekken. Het
aanbod maakt deel uit van nieuwe Turkse voorstellen om de
kwestie Cyprus op te lossen.
De nieuwe voorstellen werden giste
ren door vertegenwoordigers van de
Turks-Cypriotische gemeenschap
aan de secretaris-generaal van de
Verenigde Naties, Kurt Waldheim,
die momenteel in Wenen verblijft,
overhandigd. Volgens professor
Moemtaz 8ojsal, die adviseur is van
de Turks-Cypriotische leider Raoef
Denktasj, is Turkije bereid zijn troe
pen, die in 1974 een deel van Cyrpus
bezetten, terug te trekken zodra de
Grieks- en Turks-Cypriotische ge
meenschappen overeenstemming
hebben bereikt over de grondwette
lijke toekomst van het eiland.
Volgens de Turkse voorstellen zal
Turkije bij overeenstemming zich op
zes punten langs de
wapenstilstandslij n terugtrekken.
De Grieks-Cyprioten zouden dan het
beheer mogen overnemen van het
niemandsland dat de beide gemeen
schappen op het eiland scheidt. Niet
bekend is hoeveel gebied van de 36
procent van het eiland dat zich mo
menteel in Turkse handen bevindt,
teruggegeven zal worden. Maar vol
gens welingelichte kringen zou het
om vijf procent gaan van het gebied
dat nu onder Turks beheer staat. De
Grieks-Cyprioten eisen dat de Tur
ken achttien procent van het gebied
retourneren. VN-secretaris-generaal
Waldheim vond het „voorbarig"
commentaar te geven op de Turkse
voorstellen.
NEW DELHI (Reuter) Minstens
acht mensen zijn om het leven geko
men en 200 gewond bij ongeregeld
heden onder Sikhs in Armitsar in de
Indiase staat Pendsjaab. Het pers-
burau „Samachar" meldde dat min
stens 50 gewonden er ernstig aan toe
zijn.
De moeilijkheden begonnen toen
twee vrachtwagens met Nihang-
Sikhs, die doorgaans bewapend zijn
met speren en in het hele land heilig
dommen van de Sikhs bewaken, een
religieuze bijeenkomst, georgani
seerd door een andere Sikhsgroepe
ring, overvielen. De politie loste
schoten in de lucht en maakte ge
bruik van traangas om een eind te
maken aan de ongeregeldheden.
oor J. den Boef
er
uur
62
het door terreur, stakingen, werkloosheid en toenemende ontevreden-
ïid verscheurde Italië, dat door besluiteloosheid van politieke partijen
;enlijk niet geregeerd kan worden, heeft zich vorige week het begin
(getekend van wat wel eens een belangrijke verandering teweeg zou
innen brengen in de politieke verhoudingen ter linkerzijde zij het niet
korte termijn.
iag
3445.
Italiaanse Socialistische partij (PSI)
;ft op haar 41ste congres in Turijn (de
fd waar het proces tegen leden van de
le Brigades" wordt gevoerd) haar on-
ïchtbare dogmatische houding opgege-
Zij deed dit door afstand te nemen
de Communistische partij (PCI) en het
ip „Eurocommunisme" te vervangen
.Eurosocialisme". Met dit laatste be-
elt de PSI een socialisme naar Frans,
tugees en Spaans voorbeeld, dat een
zou moeten slaan naar het democrati-
socialisme, dat zich In de noordelijke
len van West-Europa sterk heeft kun-
maken.
koerswijziging binnen de PSI zou
week niet mogelijk zijn geweest, als
antvoering van de christendemocratl-
partljvoorzitter Aldo Moro zich niet
hebben voorgedaan en als de poging
de Franse socialisten, samen met de
lunlsten in Parijs de macht over te
ïn, niet op een mislukking zou zijn
elopen. Om met het laatste te begin-
succes voor links zou de PSI ervan
ïn weerhouden, een weg te kiezen die
t haar mogelijk kan maken zich te profi-
i als een beter alternatief dan de com-
stlsche partij, die ideologisch op twee
ichten blijft hinken.
noodsituatie waarin Italië zich als ge-
van de ontvoering van Moro bevindt,
het de leiding van de P8I gemakke-
genaalct, een meerderheid voor de
IJzlglng te verkrijgen. Zij heeft er
ook toe geleld, dat het congres voor de
toekomst samenwerking met de christen
democraten niet meer uitsluit, terwijl tot
voor kort nog kon worden vernomen, dat
dit „nooit meer" het geval zou zijn. Voor
het laatst hoorde ik deze opmerking nog
uit de mond van de socialistische senator
Aldo AJetto, met wie ik een interview had
op de dag van de ontvoering van Moro.
Grote fouten
Achteraf ls de PSI tot de conclusie geko
men dat zij een grote fout maakte toen zij
in het begin van de Jaren zestig ministers
leverde aan een door de christen-democra
ten beheerste regering. De partij, die toen
nog onder leiding van Pietro Nenni stond,
wilde met het aanvaarden van regerings
verantwoordelijkheid bereiken dat in de
Democrazia C ris tl ana de invloed van de
linkervleugel zou toenemen. Het resultaat
was negatief, want de DC bleek te sterk te
zijn georganiseerd. Wèl ging de aanhang
van deze partij achteruit, maar daarvan
profiteerden de communisten en niet de
socialisten
Nadat de samenwerking met de christen
democraten was beëindigd kreeg de groe
pering binnen de PSI die voor nauwere
samenwerking met de communistische
partij was, meer invloed op de standpunt-
bepal.ng binnen de partij. Met name nadat
PCI-leider Enrico Berlinguer met zijn „his
torische compromis" naar een regerings-
verbond met de Democrazia Cristiana ging
Na de door de PSI gekozen koerswijziging staat partijleider Bettino Craxi in
het centrum van de belangstelling.
streven, groeide binnen de PSI de hang
naar een „alternatief": de vorming van een
volksfront tussen PCI en PSI binnen vijf of
tien jaar, een periode waarin volgens sena
tor AJetto beide partijen in de oppositie
zouden moeten blijven
Bij de verkiezingen van 20 juni 1976 bleek
ook dit alternatief geen goede keus te zijn
geweest De PSI die kort na de tweede
wereldoorlog nog goed was voor ongeveer
32 procent van de stemmen, verloor twee
jaar geleden opnieuw en moest genoegen
nemen met nog geen tien procent van de
stemmen. „Wij hadden een deel van onze
potentiële kiezers ook nu weer recht
streeks doorgestuurd naar de communisti
sche partij", aldus AJetto, die er rekening
mee hield dat deze fout zijn volgende ver
kiezingen nog stemmen zal kosten. Dat
kan volgende maand al blijken als in een
deel van Italië plaatselijke verkiezingen
worden gehouden.
Uit opiniepeilingen dié gehouden werden
voordat de PSI haar congres in Turijn
hield, moest worden afgeleid dat de partij
tot een dieptepunt van zes procent van de
stemmen zou zijn weggezakt, als er verkie
zingen gehouden zouden zijn. Dit verlies
zou voor een deel verklaard kunnen wor
den door het feit, dat Italië de laatste jaren
op weg lijkt te zijn naar een twee-partijen
systeem, dat tot een toenemende confron
tatie tussen de christen-democraten en
communisten kan leiden. In de P8I is men
tot de ontdekking gekomen, dat de partij
gedoemd is een snlpperpartij te worden,
als zij geen duidelijk eigen gezicht gaat
vertonen.
Meer afstand
In het gesprek met senator Ajetto werd
vorige maand al duidelijk dat er binnen de
PSI een ontwikkeling gaande was om wat
meer afstand te nemen van de communis
tische partij, met uitsluiting echter van de
mogelijkheid om naar hernieuwde samen
werking met de christen-democraten te
streven. „Wij geloven", aldus Ajetto, „dat
de veranderingen in de strategie van de
PCI goed gemeend zijn. Maar het aanvaar
den van deze partij als regeringspartner
betekent nog niet dat zij meer stemmen
zal krijgen. Eerst moet het éën en ander
veranderen in de internationale relaties
van de PCI."
Zij kan niet tegelijkertijd democratie en
vrijheid aanhangen en tegelijkertijd goede
betrekkingen onderhouden met de Sowjet-
Unie en andere Oosteuropese landen, die
geholpen hebben om Tsjechoslowakije te
bezetten", aldus de opvatting van de sena
tor. die op het P8I-congres terug te vinden
was in de rede van partijleider Bettino
Craxi. die na de nederlaag van 1976 de
weifelende Francesco de Martino opvolg
de. Craxi oefende kritiek op de houding
van Berlinguers PCI tegenover „autoritai
re systemen met een 8owJet-stempel" en
nam de PCI-leider kwalijk, dat hij met zijn
democratisertngsmaatregelen halverwege
was blijven steken.
Met Craxi heeft een nieuwe generatie
die der veertigers de leiding van de PSI
in handen genomen. De nieuwe leiding, die
een meerderheid van 65 procent achter
zich weet, wil blijkbaar gebruik maken van
het feit dat de communistische partij ei
genlijk wat in haar maag zit met het begrip
„Eurocommunisme", dat aanvankelijk in
haar voordeel leek te werken. Blijft van
zelfsprekend de vraag of het door Craxi
ingevoerde begrip „Eurosocialisme" in Ita
lië wèl tot de verbeelding van de kiezers zal
spreken. De verkiezingen van volgende
maand geven misschien al een aanwijzing
Langere termijn
Of de behoedzaam door te voeren nieuwe
koers van de PCI werkelijk zoden aan de
dijk zal zetten, kan echter pas op langere
termijn worden beoordeeld. Uit plaatselij
ke verkiezingen valt met name in de
Italiaanse situatie niet altijd een be
trouwbaar algemeen beeld op te maken
Het nieuwe begin is er echter en dat bete
kent al heel wat als men weet, dat de PSI
altijd meer dan een debatingclub dan van
een politieke partij heeft weggehad
Voorlopig is de PSI gebaat bij politieke
rust in eigen gelederen om begrip te win
nen voor haar veranderde koers. Het stre
ven naar een volksfront met de communis
ten is in feite in de ijskast gestopt De
partij wil echter ook geen regeringsverant
woordelijkheid dragen en stelt zich om
zeer pragmatische redenen op het stand
punt. dat Italië in de komende Jaren het
best kan worden geregeerd door een chris
ten-democratisch minderheidskabinet,
dat aangewezen is op steun van commu
nisten en socialisten in het parlement
Zelfs voor een kabinet van christen-demo
craten, communisten en socialisten voelt
de PSI nu niets meer, formeel omdat een
goede democratie niet buiten een krachti
ge parlementaire oppositie kan. maar toch
ook in belangrijke mate omdat de partij in
zo'n coalitiekabinet geen rol van betekenis
zou kunnen spelen.
