NOS klaagt bij opening gebouw
Realiteiten
Minister van CRM reageerde niet
Meer controle zwartkijkers
Joop van Os wordt
correspondent in
Brussel voor NOS
Het Anton Bolder Album
ier
VRIJDAG 14 APRIL 1978
RADIO EN TELEVISIE
TV-COMM ENTAAR
door Ton Hydra
De Jongste kijkcijfers hebben een
vermoeden bevestigd: er Is sprake
van een snel toenemende
belangstelling voor het
enkelvoudige Nederlandse
televisiespel. Het gemiddelde
bedroeg in het laatste kwartaal van
1977 maar liefst 31 procent, tegen 21
procent in de overeenkomstige
periode van 1974,1975 en 1976 Dit
betekent dat ruim een miljoen
mensen meer dan ln de andere
kwartalen regelmatig naar eenmalig
drama van eigen bodem keken. En
daarmee werd de interesse voor
Nederlands seriewerk die altijd al
groot was flink overvleugeld
Ik kan de plotseling groeiende
populariteit van het genre niet
waterdicht verklaren. Zegt u dat het
misschien te maken kan hebben met
de omstandigheid dat wij een beetje
uitgekeken raken op de vele op
elkaar lijkende buitenlandse
produkties, dan zult u mij niet
driftig met het hoofd zien schudden.
Er moeten echter meer factoren m
het geding zijn. Mogelijk ook een
dosis gemakzucht, want men
behoeft zich niet in te spannen om
de plaatjes te bekijken èn de
ondertitels te lezen.
Hoe hetzij, het enkelvoudige spel is
in opmars. Daaraan hebben vrijwel
alle omroepen bijgedragen, maar
vaak betrof het in het Nederlands
vertaalde stukken. Het was (wijlen)
Herman Fortuin die er bij de VARA
een instituut van maakte om
oorspronkelijk werk van
Nederlandse schrijvers op het
scherm te brengen. Met zijn
medewerkers kweekte hij ze. Er
werden mogelijkheden geschapen
voor de oefening die tenslotte kunst
zou moeten baren.
Het Is een moeizaam proces
gebleken met veel vallen en opstaan
en ook wel haken en ogen. waardoor
beginnende schrijvers teleurgesteld
werden. Afgezien van haarkloverijen
en animositeiten zitten wij met een
groot probleem. Onze
theatertraditie is net zo matig
ontwikkeld als een ondervoed
kindje. Wij kunnen ons niet meten
met landen als Engeland. Duitsland
en Frankrijk die sedert de
middeleeuwen een ononderbroken
toneelleven kennen, waaraan ook
het volk deel heeft.
Een van de belangrijke oorzaken van
de achterstand is. dat het de
Nederlandse gewesten heeft
ontbroken aan een hofcultuur, die
elders stimulerend werkte. Bij een
tweede duik in de geschiedenis
stuiten we op de volksaard zoals
deze is gevormd na de reformatie.
Alleen voor de beeldenstorm was het
rederijkerstoneel van de Lage
Landen wijd en zijd vermaard
Pas de televisie heeft de
meerderheid van het protestantse
volksdeel enigszins vertrouwd
gemaakt met drama en comedie
Voor de oorlog was het vrijwel
allemaal taboe. Wij kregen in het
begin van de jaren 1930 mot met de
ouderlingen, toen wij als leden van
de „jongeliedenvereniging" een
toneelstukje wilden opvoeren ln het
Gebouw voor Christelijke Belangen.
Gelukkig zat onze dominee zich slap
te lachen. Dat nam veel wind uit de
boze zeilen.
Inmiddels is men aan veel
toneelrealisme gewend geraakt.
Misschien omdat wij meer dan
vroeger in de gaten hebben, dat het
in de werkelijkheid ook voorkomt.
Dit laatste gaat zeker op voor Paul
Haenens TV-spoel „Een jongen van
zestien", vanavond op Ned. 2 te
volgen. De manier waarop Johnny
op het erotische vlak naar de
volwassenheid groeit, moet zelfs tot
de heel oude realiteiten worden
gerekend. De mensen die hij
tegenover of naast zich vindt, en hun
react ies, ze zijn onmiskenbaar van
deze tijd. Hoewel ik met de grote
toneelschrijvers van oordeel ben. dat
verhulde realiteit suggestiever en
verfijnder werkt dan iemand in zijn
blootje te laten opdraven, gebeuren
zal het wel.
Robert Meester en Renske
Schamhart zetten zeer eigentijdse
jongeren neer. Yoka Beretti wordt
tegen het slot meer geloofwaardig
als de oudere vrouw op wie Johnny
verliefd is. Ook de overige figuren
geven in de naturelle aanpak van
regisseur Samuel Meijering de
kijkers de indruk, dat hier iets naar
het leven wordt getekend. Of we het
leuk vinden of niet.
van onze radio- en tv-red actie
HILVERSUM - Bij de opening
van het hoofdgebouw van de
NOS heeft minister M. H. M. F.
Gardeniers van CRM nauwe
lijks gereageerd op „de klaag
roep van een geprangde om
roep," die NOS-voorzitter mr.
Eric Jurgens bij gelegenheid
van haar komst naar Hilver
sum uitte. De voorzitter maak
te gebruik van het feit dat ein
delijk eens „Den Haag" naar
„Hilversum" kwam inplaats
van andersom, zoals zo vele
malen het geval is geweest.
Enkele punten van oud-Hilversums
zeer somde de heer Jurgens op. zoals
het verschijnsel dat de omroep niets
heeft te zeggen over de hoogte van
de omroepbijdrage of over die van de
STER-tarieven. Evenmin kan de om
roep zelfstandig béslissen over de
inkomsten. Zo wil het dat, als de
omroep zuinig is. het saldo van de
rekening in de algemene reservepot
vloeit, waarover de omroep niets te
zeggen heeft.
„Al enkele maanden voor het nieuwe
begrotingsjaar wordt telkens be
kend hoeveel de omroep zal mogen
besteden. Dat betekent dat de be
groting niet tijdig kan worden opge
steld. laat staan dat van meerjaren
planning sprake kan zijn," aldus Jur
gens. HIJ zag directe invloed van de
geringe financiële autonomie op de
programma-autonomie. Als gevaar
zag hij de verleiding voor de zendge
machtigden om de uitzendingen on
dergeschikt te maken. Hij noemde
verschijnselen als sluikreclame,
plugging en merchandising.
Bij de opening van het nieuwe NOS-gebouw werd gisteren geprotesteerd door
filmmakers die er de nadruk op legden dat de directie programma-kosten
sluitpost zijn geworden op de omroep-begroting en door bezuinigingen nog
verder aangetast dreigen te worden.
Verontwaardiging
Hij was ook verontwaardigd dat de
plek in het programma waar de
STER-reclame moet worden uitge
zonden niet door de omroep zelf mag
worden bepaald, terwijl de omroep
ln goed onderling overleg de
zendtijdindeling juist pleegt in te
delen Hij ging ervan uit dat het VcrhOUdiflG
publiek zijn klaagroep wel niet zou
begrijpen, want dit publiek dicht de
omroep veel grotere macht toe. Toch
vond Jurgens zijn klachten van
groot belang. „Het gaat om de vraag
hoe we nu „met z'n allen willen dat
dit grootste medium in de komende
jaren gebruikt gaat worden". Hij
voorzag dat een bestel met zo veel
mogelijkheid tot profileren van de
verschillende geestesrichtingen ln
ons volk toch zo sterk naar een
grootste gemene deler lijkt te wor
den toegetrokken.
De minister van CRM mevrouw Gar
deniers bracht niets anders ln tegen
de klachten en kritiek van de NOS-
voorzitter. die overigens meer haar
voorganger dan haar zelf konden be
treffen. dan dat ze zich in het hol van
de leeuw voelde. In de gangen van
het gebouw dreunde monotoon een
stem op een bandje het getal 89
miljoen, waarmee protesterende
filmers wilden aantonen dat te veel
gelden in gebouwen worden gestopt
en dat te veel wordt bezuinigd op
programma's.
uitgaven, waartoe de directe pro
grammakosten behoren, en de inves
teringsuitgaven. De bewindsvrouwe
sprak al over de volgende bouwfase,
die van het film- en schakelcentrum,
dat 270 miljoen zal kosten. Het kabi
net heeft besloten in de financiering
van de nieuwbouw te voorzien door
jaarlijkse stortingen van 40 miljoen
gulden in het investeringsfonds.
Speciaal vandaag
De nieuwe Pipo-verhalen
spelen tussen sneeuw en ijs.
Ned. 2/18.59
De veerman is een Engelse
tv-thriller. Een succesvolle au
teur stuit in een hotel op om
standigheden die een griezelige
overeenkomst vertonen met de
door hem beschreven situatie.
Ned. 1/22.05
Na een show van Tommy
Steele (21.17) volgt Haagsche
Kringen, waarin de ministers
Tuynman (verkeer en water
staat) en Van Aardenne (econ.
zaken) de gasten zijn. Ook ge
sprekken met Groenevelt en de
Tweede-Kamerleden Van Ke-
menade, Aantjes en Van der
Hek.
Ned. 2/22.07
De IKON vervolgt de serie
over Villa El Salvador, de stad
die er niet kwam.
Ned. 1/22.55
In Muziek-op-Vier klinken
grammofoonplaten uit groot
moeders tijd, o.a. operafrag
menten en Nederlandse liedjes.
Hilv. 4/15.00
Onder leiding van Bernard
Haitink speelt het Concertge
bouworkest werken van Carl
Maria von Weber, Beethoven,
Ravel en Diepenbrock en Ri
chard Strauss.
Hilv. 2/20.05
Mevrouw Gardeniers meende dat
een verhouding moet worden gevon
den tussen de Jaarlijkse exploitatie-
Maandelijks uitgebreide informatie over
(nieuwe) muziekinstrumenten en
hulp-instrumenten, over speel- en opname
technieken, over speeltechnisch belangrijke Ip's.
Voor een gratis proefnummer:
stuur enveloppe met naam en adres, zonder postzegel
naar Antwoordnummer 65D .Nijmegen of bel:
080 232203 Ook los verkrijgbaar.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De controle op zwart
kijkers en zwartluisteraars wordt dit
jaar opnieuw uitgebreid. De minister
van CRM mevrouw Gardeniers en
staatssecretaris Smit-Kroes van ver
keer en waterstaat willen het aantal
overtredingen van de wet op de om
roepbijdragen opnieuw verder terug
dringen. Daarom worden er dit jaar
van onze radio en tv-redactie
HILVERSUM Met ingang van sep
tember gaat Joop van Os. thans
chef-actualiteitenprogramma's van
de NOS televisie, de plaats van Hans
v.d. Werf als correspondent in Brus
sel innemen. Van Os zal correspon
dent worden van het NOS journaal
en de buitenlandrubriek Panora-
miek. Hij heeft indertijd zelf ver
zocht naar Brussel te mogen worden
overgeplaatst. Bekend is dat hij in
zijn huidige functie nogal wat one
nigheid heeft gehad met de redactie
van Den Haag Vandaag. Deze ru
briek zal voortaan onder de hoofdre
dacteur van het journaal vallen.
Hans v.d. Werf die thans correspon
dent van het NOS-journaal in Brus
sel is, zal eveneens op eigen verzoek
in september naar ons land terugke
ren. Hij wordt dan toegevoegd aan
de buitenlandrubriek Panoramiek.
waar hij programma's zal maken
over de Europese integratie
nieuwe controleurs aangesteld bij de
dienst die nagaat of bezitters van
televisies en radio's hun omroepbij
dragen wel betalen.
Ook vorig jaar werd de dienst uitge
breid. Dat gaf als resultaat dat in
1977 31.000 maal proces verbaal kon
worden opgemaakt. In het jaar daar
voor werden 23.000 zwartkijkers en
-luisteraars gesnapt.
Volgens de wet op de omroepbijdra
gen is men verplicht binnen acht
dagen na aankoop van een radio of
televisietoestel hiervan aangifte te
doen op het postkantoor, tenzij men
reeds geregistreerd staat.
ADVERTENTIE
wensen u graag 4.999 fietsenmakers
RADIO-EN TELEVISIEPROGRAMMA^
Radio vandaag
HILVERSUM I (298 M en FM-kanalen)
KRO 7 00 Nieuws 7 02 Het levende woord
7 08 fSl Gevarieerd prof mm ma (7.30
Nieuws 7 41 Echo) 8 30 Nieuws. 8 30 Gym
nastiek voor de vrouw 8.45 (S) Gevarieerd
programma <10.30 Nieuws) 11 00 Gesprek
ken met fotojournalisten 12 00 (S) Gevari
eerd programma (12 26 Mededelingen 12 30
Nieuws. 12 41 Echo) 14 00 (Sl Gevarieerd
programma (15 30 Nieuws) 18 00^Spreek
uur 17 00 (S) Souvenirs. 17 30 Nieuws 17.32
Echo 18 00 Niet alles staat in de folders,
informatief programma PP 18 19 Uitzen
ding van de PSP KRO 18 30 Nieuws. 18.41
Marktberichten. 18.44 (S) FUmklapper. in
formatief programma. 19.30 (S) Lichte mu
ziek. 20.00 (S) In antwoord op uw schrijven,
verzoekplaten. 22 00 (S) Als het kijkglas
maar vol is. cabaretprogramma 22 25 Over
weging 22 30 Nieuws. 22.40 <S> Goal sport
programma 23 55-24.00.
HILVERSUM II (402 m en FM-kanalen)
NCRV: 7.00 Nieuws 7.11 Ochtendprmnas-
tiek. 7 20 Te Deum Laudamus: gewijde mu
ziek. 7.54 Op de man af 8 00 Nieuws. 8.11
Hier en nu 8 25 Vandaag... vrijdag: gevari
eerd programma. 9 00 Politiek en samenle
ving NOS 9.10 Spiegel van Belgie 9 35
Waterstanden 9 40 Schoolradio 10.00 De
Taaishow 10 30 NOS-Jazzportret 1100
Nieuws. 11.03 Meer over minder. 12.30 Rech-
toprecht OVERHEIDSVOORLICHTING
12 49 Uitzending voor de landbouw NOS
13 00 Nieuws NCRV 13.11 Hier en nu NOS;
13.30 Vonken onder de as: volksverhalen en -
gebruiken. 13 45 Onder de groene linde, lied
jesprogramma. 14.00 Repertorium van de
NOS-koren en orkesten. 15 00 Verhaal 15 30
Ingesloten., uitgesloten. 15.45 Zoeklicht op
Nederland <16.00 Nieuws VPRO 17.00 We
lingelichte kringen 17 45 SYMBIOSE. 17.55
Mededelingen. 18.00 Nieuws. 18.11 Embargo
18.45 God's Eigen Radioprogramma NOS:
19 50 Praten met de minister 20 00 Nieuws.
20 05 (S) Europees Concertpodium: Concert
gebouworkest m.m.v solist (In de pauze
grammofoonmuziek.) Aansl Horizon 23 00
(S) Met het oog op morgen 23.55-24 00
Nieuws.
HILVERSUM III (445 m en FM-kanalen)
EO 7 02 (S) Tijdsein 9.02 (S) De muzikale
TV vandaag
NEDERLANOI
10 50 MOS/NOT: SchOOMv
18 30 lasGsfla.«as(Mm 30)
18 S0 MOS' Oe Pabak|*lhrani
18.55
18.50 TROS: Oe man van zes mrf|o»n
20 28 Muzw* urf Aazenöen
21 37 NOS: Journaal
21.55 TROS: Gesprek mei d#M«wi*r-Pfeside»it
22.05 Oe veerman, ihniief
22.55 IKON: Oe meuwe ketters - Zuid Amerika
23.25 Journaal
NEDERLANDR
18.50 NOS: Paspoort voor Spanjaarden
18.55 Journaal
18.59 VARA: Pipoen de noorderzon (t)
19.25 Hoe bestaat hei
20 00 NOS: Journaal
20.28 VARA: Dubbelleven, tv-sene
21 18 Tommy Steek) en een show
22.07 Haagse krmgen
23.12 NOS: Journaal
106
„Dat kwam toen ik de mogelijkheid
overwoog dat meneer Arnold Rand
om de moordenaar was. Hij was
degene die er bij zou verliezen als
zijn broer een later testament had
gemaakt. Hij was het die met chan
tage werd bedreigd: door William
Jackson, en, indirect door Clarice
Dean. Hij was degene van wie men,
meer dan van wie ook, kon zeggen
dat hij het grootste belang had bij
hun dood. Alles wat hem vrijwaarde
voor de zwaarste verdenking was
het alibi dat juffrouw Mildred Blake
hem had verschaft. Als zij de waar
heid sprak, had hij William Jackson
niet kunnen vermoorden. En als zij
loog om hem van een alibi te voor
zien, welke reden had zij daar dan
voor? Dorpspraatjes hadden mij er
van op de hoogte gebracht dat me
neer Arnold Random haar vroeger
het hof had gemaakt, en dat men
had verwacht dat die twee zouden
zijn gaan trouwen. Als ik juffrouw
Blake niet zelf had leren kennen zou
ik misschien op het idee zijn geko
men dat zij er toe werd aangedreven
door de herinnering aan een voor
bije liefde, maar na haar een paar
maal ontmoet te hebben was het mij
onmogelijk aan zoiets geloof te
hechten. Alle dorpsroddel en zelfs
het goed bedoelde commentaar
daarop van mevrouw Ball sterkte
mij in de overtuiging dat zij een
keiharde, egocentrische, inhalige
persoonlijkheid was, wier grootste
hartstocht geldzucht was. Er was
zelfs een lichte aanduiding van an
dere 'mogelijkheden in die richting.
Mevrouw Ball en de dominee maak
ten zich enigszins bezorgd over de
boekhouding van de knapenvereni-
ging. De vorige dominee was erg
oud. Hij en juffrouw Milderd beheer
den al de geldmiddelen. Ruth Ball
scheen meer verontrust daarover
dan gerechtvaardigd zou zijn als het
alleen maar een zaak was van wat
vergeetachtigheid van een negentig
jarige."
Frank floot.
„Een zeer onplezierige situatie."
Miss Silver knikte.
„Zoals je zegt. Meer en meer richtte
ik mijn aandacht op juffrouw Mil
dred Blake. Hoewel zij een behoor
lijk inkomen had, liep zij rond met
kleren aan die echt alleen maar ge-
Patricia Wentworth
0001
r een
Jen)
buite
A W Sijthofl - Alphen
schikt zouden zijn geweest voor een
vogelverschrikker. Als er in haar te
genwoordigheid over de moorden
werd gesproken toonde zij niet al
leen geen greintje medelijden voor
de jongeman die zij gekend moet
hebben vanaf de tijd dat hij in de
wieg lag, of voor het meisje dat tot
haar eigen huishouden behoorde,
maar ik kon inderdaad sporen be
merken van voldoening, en zelfs van
sadistisch genot. Het was veel waar
schijnlijker dat bij iemand van dit
soort een romance die op niets was
uitgelopen, wrok zou veroorzaken
dan zachtere gevoelens."
Frank zat haar strak aan te kijken.
„Weet u, nu wordt het buitengewoon
interessant."
Er lag een zweem van verwijt in haar
stem toen zij vervolgde:
„Ik ging de gebeurtenissen nog eens
na van die vrijdagavond waarop
William Jackson is vermoord. Iplicht
neer Arnold Random was aan
oefenen in de kerk. De naaikran
de pastorie was aan de gang, en
pas om kwart over tien afgeloj
Even voor tien uur, toen men
orgel nog duidelijk kon horen ten h
len, stond juffrouw Mildred BI oeld
op en zei dat zij hem even wect
'spreken over het overnemen V6iii
zijn beurt. Mevrouw Ball zegt da
de indruk had dat het orgelspel
opgehouden en de klok tien uur
geslagen voordat juffrouw Mile
werkelijk de deur uit was. De laa
verklaringen waarover wij besc ndrul
ken wat betreft de plaats waar w)bedra;
am Jackson zich bevond waren
Van zijn vrouw Annie, en van
ward Random. Edward Rant
zegt dat hij William voorbijliep 5
de helling en hem welterusten t»c
ste, en hij meent dat hij wat laherlec
toen hij al in de dorpsstraat wari
klok hoorde slaan. Annie hoorde|
ward Random welterusten zei
tegen haar man en dat hij di
tegen de helling op, en ook 2
dat zij daarna de klok heeft h(
slaan. Wetend dat William JackLkeninc
het voornemen had zijn werkgf n de
te chanteren, vroeg ik mij af of VI
am zo'n uitstekende kans voo
zou laten gaan. Van het geluid
het orgel kon hij afleiden dat
neer Arnold Random in de kerk 7
en hij had zich behoorlijk moed
gedronken. Zelfs voordat Annie;
alles vertelde van wat zij die avl
had gezien achtte ik het zeer w
schijnlijk dat William naar de H
was gegaan."
„Dus Annie heeft haar mond op
gedaan?"
Wordt vervd
fruitmand 10 03 (S) Te elfder ure. TROS:
11.03 Gerard de Vries draait op verzoek.
12 03 (S) Nederlandstalige Top-10. NCRV:
13.30 (S) Pop-contact. 15.03 (S) Elpee-pop.
NOS 16 03 (S) Nationale Hitparade 18 03 De
vacaturebank. 18.10 (S) NOS-maal. VOO:
19.02 De Nederlandse Top-40. VPRO: 20.02
(S) VPRO-vrijdag-op-drie. 23.02 (S) Amigos
de Musica AVRO: 1.02 (S) Radio Pandora.
2 02 (S) Blues. Ballads St Beat. 3.02-7.00 (S)'n
Nachtje AVRO
HILVERSUM IV (FM-Kanalen) NOS 7.00
Nieuws 7.02 (S) Vroeg Klassiek. 9.00 Nieuws.
9 02 (S) Stof van eeuwen. 10.00 Vrijdagmor
genconcert 12.00 (S) Van het Nederlands
Concertpodium. EO: 13 00(S) Klankspiegel.
14.00 Nieuws 14 02 (S) Klankbord. 14.20 (S)
Scfer 't Hillim 14.45 (S) Woord der waarheid
VPRO 15.00-17.00 (S) Muziek-op-vier.
1
2
3
4
5
6
7
Horizontaal: 4. karperachtige rivier-
vis. 5. omwenden, 6. kortwieken. 7.
op zijn gemak wandelen.
Verticaal: 1. muziekinstrument, 2.
onbevooroordeeld, 3. betogen.
Oplossing vorige
Horizontaal:
1. samenhang
2. Eris - iel - OE
3. nestel - end
4. tets - ter - nu
5. Ida - tal - aar
6. Meran - Aare
7. els - pen - aan
8. neon - nol - RD
9. temptatie
puzzel
Verticaal:
1. sentiment
2. are - edel - Ee
3. mist - ar - som
4. Est - stap - NP
5. niet - An - ent
6. hel - elan - oa
7. al - era - aait
8. non - nar - Ari
9. gedurende
deel 16
I ziet
aet df
s alle
frkt i
n ber
onnei
klas
looi l
n exp
Anton Bolder slaagt met vlag en wimpel. Maar onder het motto ..gehad is gehad" me in e<
hi| zich niet bij de universiteit maar voor vervroegde dienst. Een half jaar later is hij a luurli
vaandrig Bolder diep in Limburg gelegerd Majoor G. H van der Graeff de Luste (6 bcht
herinnert hem nog: ..Uiteraard. Een voortreffelijk militair. En neemt u van mij aan. ik fiPO V
heel wal vergelijkingsmatenaal aan mijn ogen voorbij zien trekken De dagen v stei]
democratie, thuis slapen en zelf brood meenemen. Maar dèt is geen leger heb ik
jongens van mijn compie altijd voorgehouden De oorlog houdt niet op met het strij
van de vlag om vijf uur. Soldaat zijn, dat is discipline. Wij officieren sliepen ook
thuis, maar ik kan me erop beroepen altijd stand-by te zijn geweest. Mij kunnen ze
verrassen, die rooien Maar die jongelui. Als er bij mij eentie kwam vragen of hij thi
mocht slapen dan zei ik. vriend ik zal eens een goed bed voor je opzoeken. Achter s
wacht. Kt|k, dat is karaktervorming. Zo maak |e d'r kerels van Dat had die Bolder o huis"
goed in de gaten Hou ze d'r onder anders zitten ze zo boven je. dat is altijd mijn devi op„ei
geweest Zo en nu rechtsomkeer, aaaaaarrrrs
teraai
