Haydn en Mozart op Vara-matinee KINST Wereldpremière van concert voor zelfspelende piano Ikonen: subtiele souvenirs van geloof Anders, maar zeker de moeite waard Debussy: duidelijkste taal Li lAAIBAG 10 APRIL 1978 Tijders pianoladag in Tilburg: Vinkelsluitingswet onaf 1 november Processen-verbaal bij Limburgse verkeerscontroles coupon Ivo de Wijs: Voorjaarsbuien Kind in vijver verdronken BINNENLAND T rouw/Kwartet9 inkl. 'tuin. i 500 door R. J. Degens TILBUR( Zo op het oog leek het)f Lucius Voorhorst zateraagyond op het podium van de Tiburgse Stadsschouw burg op -en ouderwetse trap- naaimaclne aan de gang was. Hij was laar solist bij de we- reldpreirère van het Concert voor pianla en orkest van Jan van DijX en in die hoedanig heid most hij het pianolame- chanism bedienen waarmee de compsitie van Van Dijk ten gehore \erd gebracht. Een vreerdsoortige gebeurtenis, die alle aandcht verdiende en die door het publik met zoveel enthousias me werd otvangen dat het gedeelte lijk nog ens dunnetjes moest wor den overgdaan. Technische liep al les perfec en dat mag een klein wonder heen. Want de naar schat ting 20.001 gaatjes in de pianorol voor het nteren van de pianopartij van deze 2 minuten durende com positie. pis de handelingen die de solistischeoedienaar van de appara tuur moetverrichten, plus de pneu- matiich-mchanische overbrenging van de inpulsen van het pianola- meclanisne op het piano-mechanis me, ;ever ontelbare mogelijkheden tot nislulking. Het ging zo goed dat men een uitstekende indruk kon krijpn vin de technische mogelijk- hedn van deze bespelingswijze, die voo; een menselijke pianist evenzo- veleonmogelijkheden zijn. Zoals ra- zen6nelle octaven- of akkoordloop jes an hoog tot laag en omgekeerd, wijcuiteenliggende akkoorden die metwee handen en tien vingers niet te mvatten zijn, machinegeweer- achg staccatospel enzovoorts. Stiitwerk Jan/an Dijk (niet te verwarren met piaist Louis) heeft daar een goed, zij bt niet uitputtend gebruik van gemakt. Zijn Pianolaconcert werd eenevendig stuk muziek dat precies geneg stuntwerk bevat om het cu- rieie van het gekozen instrument uit i laten komen, zonder dat daar al i sterk de nadruk op valt. De orkstpartij is daar goed bij aange- pas en werd zorgvuldig door het Braants Orkest onder Willem Fre- derr Bon (die deze avond voor ziek- gevorden Hein Jordans inviel) ge speld. Eeien ander gebeurde in het kader vareen Pianoladag met in de stad opabare bespelingen van diverse so eten mechanische muziekinstru- meten, en in de schouwburg een teroonstelling daarvan, plus 's mid- das een concours voor pianolabe- sp<ers die daar een verplichte en ee: zelfgekozen (en meegebrachte) rolnoesten laten afdraaien. Met alle inrepen die daarbij mogelijk en nodzakelijk zijn. Op een, nogal erg orstemde, echte pianolo; die geluk- ki niet voor het concert 's avonds wrd gebruikt. \fcnt zo'n echte pianola (een piano ret een ingebouwd mechanisme om e gaatjes rol te laten functioneren) feeft geen concertzaalvolume. Voor e huiskamer was de zelfspelende iano zo rondom de eeuwwisseling en geliefd instrument dat ook „ge- zoon" bespeeld kon worden. Boven den hebben veel destijds beroemde rianisten (en componisten) eigen en indermans werken op pianola-rollen ngespeeld (via een zeer verfijnde pparatuur) waaraan we nu aardig zat aanvullende documentatie over et spel van bijvoorbeeld Saint- aëns, Richard Strauss, Gustav lahler en Edward Grieg te danken ebben. achterhaald )e grammofoonplaat heeft dat nu llemaal achterhaald en de pianola o zichzelf is niet veel meer dan een lukje nostalgie-speelgoed. Maar de Ijzonder boeiende resultaten die Ijvoorbeeld de Amerikaanse com- D pianola EN HAAG De nieuwe winkel- uitingsweg treedt op 1 november vlledig in werking, zo heeft staats- icretaris Hazekamp van economi- the zaken bekendgemaakt. knaf die dag komen de verplichte \kantie en halve-dagsluiting te «rvallen en mogen winkels niet iter dan 52 uur per week voor het pbliek geopend zijn. Dit zandsteenreliëf komt uit de wand van een kerk in Libanon. Het is 57 cm hoog en werd gemaakt in de periode tussen de tiende en twaalfde eeuw. Het stelt de apostel Andreas voor, die over ons heen, in het oneindige kijkt. Een zeventiende-eeuwse koper-icoon met als onderwerp de geboorte van Christus. Deze zak-icoon van 5 bij 6 cm werd honderden jaren meegedragen. De wat afgesleten tekening is „zacht" geworden door het strelen en kussen. Een Russische enkolion draagbaar kastje voor een reliek uit de zeventiende eeuw. Koper met cloisonné email en rivierparel tjes. In het midden een klein koper-icoon met de drie engelen op het gastmaal bij Abraham. 9 bij 15 cm. Lucius Voorhorst en Jan van Dijk bij de vervaardiging van de pianolarol met 20.000 gaatjes.. ponist Conlon Nancarrow er nu (in combinatie met elektronica o.a.) mee bereikt, bewijzen wel dat het pianola-principe mogelijkheden voor muziek van deze tijd heeft. Van Dijk heeft, ik meen als eerste Neder lander, samen met Voorhorst die mo gelijkheden uitgeprobeerd. Het aan trekkelijke resultaat daarvan werd zaterdagavond ten gehore gebracht, niet op een pianola-piano, maar op een gewone concertvleugel met een pianola-voorzetapparaat, dat over het toetsenbord van de vleugel wordt gezet en dat met hefboompjes de juiste toetsen op het juiste mo ment indrukt. De bespeler regelt met schuif- en trapbewegingen van han den en voeten sterkte en snelheid. Een vooral ook spectaculaire ge beurtenis, die bijna zou doen verge ten hoe uitstekend het Brabants Or kest deze avond musiceerde onder Willem Frederik Bon in een lang programma met „Psyché" van Franck, „L'Apprenti sorcier" van Dukas, het Eerste Vioolconcert van Paganini met een magnifiek gespeel de solopartij door A&ron Rosand, en (onder leiding van de componist) een hernieuwde kennismaking met de Eerste Sinfonia van orkestlid Van den Booren, geschreven in 1975 voor het 25-jarig bestaan van het orkest. ECHTELD Kasteel „de Wij- enburgh" in Echteld het ico nencentrum van Nederland staat tot 17 juni helemaal in het teken van de „kleine" reli gieuze kunst uit Byzantium en Rusland. Onder de titel „Iko nen in reliëf" worden er in bijna honderd vitrines bronzen en koperen kruisen, enkolpia en draag-iconen uit het orthodoxe christendom van de vierde tot en met de negentiende eeuw tentoongesteld. Het was in de Byzantijnse en later ook in de Russische orthodoxie een goed gebruik, niet alleen bij de gees telijken, maar ook bij het volk, om kleine „souvenirs" van het geloof, van heiligen of heilige gebeurtenis sen bij zich te dragen. Al in de eerste eeuwen, dat het chris tendom zich verspreidde, werden er vooral bij de Kopten en in Byzanti um stenen „amuletten" en kleine bronzen kruisjes vervaardigd. Ook allerlei kleine devotionalieën, zoals holle kruisjes of doosjes (de eerder aangeduide enkolpia) met een reli kwie, kleine icoontjes in een reiscas- sette, prachtig bewerkte miniaturen met beeltenissen van heiligen, in hout, ivoor, zilver, koper en goud werden voor de dagelijkse intieme devotie meegedragen. Aan veel van de op de tentoonstel ling aanwezige oudheden zie je de sporen van mensenlevens lang ge bruik. Opvallend is de fijnzinnigheid waarmee door de eeuwen heen vele anonieme kunstenaars en ambachts lieden deze kleinoden gemaakt heb ben. Miniatuurwerk in reliëf, vaak ongelooflijk subtiel en expressief. In totaal zijn er op deze expositie een kleine duizend kunstvoorwerpen te zien, van zeer eenvoudige penningen en koperreliëfs, die men in de hand of op het hart droeg tot de meest kostbare, uit meerdere delen samen gestelde miniatuur-altaarstukken, versierd met edelstenen, email of schilderwerk Als begeleiding bij deze expositie is een uitvoerige cata logus verschenen Deze meer dan driehonderd stukken beschrijvende uitgave „Ikonen in re liëf". is het eerste deel van het „WiJ- enburgh Dokumentatie-systeem voor de Ikonenkunst". een zo com pleet mogelijk naslagwerk over de othodoxe religieuze kunst. De Wijen- burgh is geopend van dinsdag tot en met zaterdag van 11 tot 17 uur. O K door Jac. Kort AMSTERDAM Op de Vara-matinee van zaterdag trad ditmaal het Nederlands Kamerorkest op onder leiding van Hans Vonk. De solist was de 17-jarige violist Jaap van Zweden. Er was in zeker opzicht sprake van een zeer opmerkelijk programma. Een heel concert met werken van Haydn en Mozart komt zeer sporadisch voor. Een beiere samenleving krijg je niet door naar elkaar te trappen. Zwarte Pieten doorschuiven heeft ook geen enkele zin. Pas wanneer wij ons samen ervoor inzetten zal er werkelijk iets veranderen. En als we daarvoor ook samen verantwoordelijk willen zijn. .100.000 CNV ers willen dat! VVilt u dat ook? Welnu, deze middag hoorde men al lereerst het Divertimento in Es, een vroeg werk van Joseph Haydn; daar na van Mozart de Symfonie nr. 33 en het Vioolconcert (KV 216) en tot slot Haydns Oxford-symfonie. Het Nederlands Kamerorkest is voor dergelijke muziek een ideaal ensem ble. Het beantwoordt in grootte nauwkeurig aan de orkesten, zoals die er in het laatste kwart van de achttiende eeuw uitzagen. Ook in een grote ruimte, zoals de Grote Zaal van het Concertgebouw, voldoet MAASTRICHT (ANP) - Een groot scheepse verkeerscontrole langs de hele Zuidlimburgs-Belgische grens van Vaals tot Stevensweert heeft in de nacht van vrijdag op zaterdag 105 processen-verbaal op geleverd. Van de 2345 aangehouden voertuigen kregen onder meer 79 be stuurders een proces-verbaal omdat hun auto's teveel mankementen ver toonden, zes omdat ze dronken ach ter het stuur zaten en vier omdat ze in het bezit bleken te zijn van vuur wapens. Verder moesten 16 bestuur ders in het ballonnetje blazen, van wie er 13 een rijverbod kregen opge legd. Van acht bestuurders klopten de papieren niet. deze bezetting uitstekend, gelijk deze middag duidelijk bleek. Hans Vonk had aan de voorberei ding van dit concert grote zorg be steed. hetgeen al dadelijk bleek uit de pittige vertolking van Haydns Di vertimento, in het oeuvre van deze componist een minder belangrijk werk misschien, maar wie schreef er omstreeks 1765 een werk van dit gehalte? Ook Mozarts Symfonie in Bes groot kreeg een fraaie vertolking met krachtige hoekdelen en een lyrisch andante moderato. Evenals bij een vorige gelegenheid voldeed mij het vioolspel van Jaap van Zweden in hoge mate. Technisch is zijn spel vlekkeloos, glaszuiver en ferm van toon. Maar wat men bij zulke jonge mensen niet altijd tegen komt is, dat hij zo'n adagio met een rust en een beheersing voordraagt, die men soms bij ouderen mist. Bui-, tengewoon mooi. Hans Vonk liet het Nederlands Kamerorkest op zeer ge nuanceerde wijze begeleiden. Haydns Oxford-symfonie dankt haar naam aan het feit, dat de componist het werk, dat hij drie jaar tevoren voor Parijs had geschreven, uitvoer de ter gelegenheid van het eredocto raat, waarmee eerstgenoemde uni versiteitsstad hem eerde. Een prach tig rijp werk, dat ditmaal een uiter mate verzorgde uitvoering kreeg, flitsend en speels in de vlugge delen en met een grote warmte in het adagio. Naam: Plaats: Beroep: Handt.: Ja, dat wil ik ook en _m/v Adres:_ Geb. datum: Bedr. tak: Datum: U kunt deze bon in een envelop zonder postzegel opsturen naar het CNV, Antwoordnummer 1096, 3500 VE Utrecht. Het is even wennen aan het optreden van het cabaret Ivo de Wijs in de nieuwe samen stelling. Zoals in het begin door de drie „heren", die de nieuwe groep vormen al werd opge merkt: Ivo de Wijs is Ivo de Wijs, Pieter Nieuwint is Pleter Nieuwint en Marnix Kappers is Aggie Terlingen en Hans Frit- schy. Voorzover daarmee be doeld wordt dat Marnix Kap pers in de plaats is gekomen voor de genoemde voormalige leden van de cabaretgroep, is dat natuurlijk juist, maar daar door Adr. Hager DEN HAAG Hoewel zij composi torisch een geheel eigen taal spre ken, is er een duidelijke verwant schap tussen de in Frankrijk wer kende Xenakis, Messiaen en Boulez. Al was het slechts alleen vanwege het feit, dan Xenakis een leerling was van Messiaen en Messiaen op zijn beurt weer meester van Boulez. Het Residentie Orkest bracht deze drie te samen onder het wakend oog van de „oude meester" Claude De bussy. Voor de musici geen routine avondje, voor het publiek geen avondje ontspanning. Niettemin, een uitstekend bezette PW A-zaal. Het was de jonge Franse dirigent Jacques Mercier die dit zware karwei voor zijn rekening nam. Die ook on derstreepte dat Debussy in zijn mu ziek bij het mysteriespel Le Martyre de Saint-Sébastien meer te zeggen heeft dan Xenakis, Messiaen en Bou lez te samen. Xenakis, door zijn col lega's graag als buitenbeentje ge zien, ls meer dan componist, zo is hij ook architect en mathematicus. Scheikunde speelt een rol in Erida- nos voor blazers en strijkers, de op bouw van organismen volgens het patroon van de meervoudig-nucleai- re genetische ketenen. Xenakis moge dan een theoreticus zijn, dat sluit niet uit dat muziek de basis is, ook van dit werk. En muziek kreeg van Mercier en de zijnen te weinig de gelegenheid tot bloei te komen. „Couleur de la Cité Céleste van Mes siaen heeft als uitgangspunt de Openbaringen die hem aanleiding geven tot klankkleurassociaties. Naast christelijke symboliek spelen het Gregoriaans gezang, het gezang van de vogels en specifiek de ritmi sche structuren een rol. Mede dank zij pianist Jean-Rodolphe Kars was het met name de klankkleur waar aan deze weergave een boeiend ele ment ontleende. Twintig Jaar geleden startte Boulez met Figures-Doubles-Prismes, tien jaar geleden werd het werk het eerste orkestwerk van Boulez onder zangstem voltooid. Een gecompli ceerd stuk muziek voor een in groe pen verdeeld orkest, waarbij men de indruk kreeg dat het orkest, gezien de voorbereidingstijd zijn maximale kwaliteiten benutte. Mystiek is het hart van Debussy's Le MartyTe de Saint-Sébastien. Dank zij Caplet bestaat van dit werk een suite, een complete uitvoering lijkt onmogelijk, al is het woord in feite onmisbaar. Ondanks deze tekortko ming kan men vaststellen, dat De bussy al zijn kunnen in dit werk heeft gelegd, letterlijk hart en ziel. Mercier en het R.O. hebben de genia liteit van deze partituur uitstekend aangevoeld en weergegeven. HET WEER door Hans de Jong Weerrapporten Het gaat in deze april zoals het in zoveel lentemaanden in Nederland gaat: de wind komt uit de verkeerde hoek. Hij mag dan eens, zoals de afgelopen dagen, een tijdje oost zijn geweest en er mag dan zo een zonnig zondagje tussenin komen zoals giste ren, na kortere of langere tijd is er die trek naar richtingen tussen west en noord (nee, ik vergeet echt niet dat zuidwest in maart het meest in trek is geweest, maar die maand was een buitenbeentje met In Limburg meer neerslag dan op Vlieland: Brunssum 119, Vlieland 93 millime ter tegen de normale hoeveelheden respectievelijk 42 en 47). Onze lente wordt, zoals gezegd, nogal eens ge plaagd door noordwesterbuien en die brengen ook temperaturen aan de lage kant mee, onder bepaalde omstandigheden ook nachtvorst. Op dit ogenblik dringt zeer koude arcti sche lucht Schotland binnen, waar het in de bergen tot sneeuwval komt. Nu kan het ene noordwestelijke weertype vrij veel verschillen van het andere. Op zijn goedaardigst presenteert het in ons land zich met meer zonnige perioden dan voor jaarsbuien. De poollucht is dan droog en bovendien schiet de wind niet zo erg uit zijn slof als de isoba ren betrekkelijk ver van elkaar blij ven. Maarhet verschil tussen de oceaan en Scandinavië kan ook groot zijn. Is die drukverdeling scherper aangepunt, dan beleef je veel meer ongerief van de noordwes ters. Dan jaagt de ene hagel- of natte sneeuwbui zijn voorganger op, is er nauwelijks tijd voor een zonnige bij- komer en voelt het indringend koud aan bij een stormachtige wind. Ook deze week zal de luchtdrukver deling gunstig zijn voor de komst van voorjaarsbuien bij een lager tempeperatuurniveau dan zondag. De luchtdrukverschillen zullen waarschijnlijk dinsdag en woensdag niet overdreven groot zijn: 1035 mil libar ten westen van Ierland met uitlopers naar Groenland, circa 985 millibar boven Scandinavië, althans volgens de Franse computer kaarten. Daarbij kan de wind wel af en toe krachtig uitschieten, maar wordt niet direct stormachtig. Nu wil ik er wel even op wijzen, dat computers secundaire storingen niet zo goed vooraf kunnen peilen. Daar zijn ze wel eens een beetje blind voor. En u weet, van die kleine rustverstoorders en venijnige uitdiepers kan soms het v/eer in korte tijd en vaak ook wel lokaal erg verslechteren. Op de weer kaart van woensdag is een volgende depressie afkomstig uit West-Groen land ingetekend ten westen van IJs land. Die zal in een later stadium vermoedelijk naar de Britse eilan den of de Noordzee komen. Over het geheel genomen voorzie ik in deze nieuwe week weinig verschui vingen in de luchtdruktoestanden, maar dat houdt naruulljk niet in dat er later in april toch nog wel weer eens wat betere temperaturen op ta fel kunnen komen. Op dit ogenblik zijn de 20 graden Celsius-middag- temperaturen vrijwel alleen te vin den in Zuidoost-Spanje en zuid-Ita- lië en 25 graden in Tunesië. Soms kunnen de bordjes in korte tijd wor den verhangen. Tenslotte, bij afwezigheid van ande re hulpmiddelen, een blik op de ge- middelde-temperatuurlijn voor de dagelijkse maxima over dertig Jaar. Vraag: is er later ln april misschien niet een of andere uitschieter naar boven te vinden? Antwoord: volgens KNMI-pubiikatie 33 van dr. C. Braak, is er op 15 april een voorlopig thermisch hoogtepunt, waarna een sterke terugval volgt van 16 tot 19 apriL Rondom de 20ste is het kwik zwaar bew 10 0 onbewolkt 12 0 onbewolkt M 0 zwaar bew 13 0 onbewolkt 13 0 zwaar bew 7 0 onbewolkt 10 0 licht bew IS 0 zwaar bew. 8 0 onbewolkt IS 0 sneeuwbui 8 3 onbewolkt 17 0 onbewolkt 13 0 zwaar bew 12 0 onbewolkt 14 0 onbewolkt 17 0 hall bew. 18 0 geheel bew. 4 0 licht bew 18 0 onbewolkt IS 0 zwaar bew. 12 0 half bew 15 0 geheel bew. 17 0 geheel bew 7 onbewolkt IS 0 half bew 17 0 licht bew. 21 0 licht bew 18 0 weer op ongeveer hetzelfde peil te rug. In de derde aprildecade wordt het geleidelijk warmer tot er zich ln de eerste dagen van mei opnieuw een inzinking voordoet, die op haar beurt voorafgaat aan een sterkere temperatuurstijging tot circa 7 mei Ziezo, nou weet u tenminste wat. houdt de vergelijking dan ook wel mee op. In de nieuwe samenstelling is er dui delijk veel meer sprake van drie he ren, die een grote variatie van liedjes ten gehore brengen, afgewisseld met enkele conférences. Het optreden van de groep doet minder „collec tief" aan dan in de oude samenstel ling en dat is duidelijk een gevolg van het feit dat Marnix Kappers meer als individualist opereert, zon der dat dat storend werkt. Het is gewoon weer eens iets anders. Kap pers is veel meer de man van de rare sprongetjes en de hik- en boergelui- den dan de beide anderen en dat springt er nu eenmaal uit. Inhoudelijk is er niet zoveel verschil met wat in de oude samenstelling werd gebracht. Ogenschijnlijk niet al te harde teksten, die toch te dik wijls een verrassende dubbele bo dem blijken te bezitten, waardoor een totaalindruk achterblijft van subtiel tegen gevestigde en aanvaar de zaken aanschoppen. Het is een indruk, die geleidelijk aan ontstaat en de gehanteerde middelen zijn doorgaans indirect. Ciiché's worden vermeden. Meteen in het eerste num mer „De snelwegkat" geheten, wordt uiteengezet dat er onder invloed van het primaat van de mens een geheel nieuwe diersoort ontstaan is: de bloederige, platgereden, onherken baar verminkte kat op de autoweg. Het is echt een liedje om te lachen, maar als het uit is, is het de toehoor ders wel duidelijk dat de overheer sende rol van het verkeer door Ivo de Wijs cs. niet wordt toegejuicht, overi gens zonder dat het publiek daar een snelwegkater aan overhoudt. Twee liedjes van Jan Boerstoel, waarin Pieter Nieuwint, als altijd wat quasi-onhandig, er blijk van geeft het métier meer dan voortreffe lijk te beheersen, moeten apart ge noemd worden. Vrijwel alle andere teksten zijn van de hand van Ivo de Wijs en daar is niets bij wat uitge sproken zwak is te noemen. Integen deel, het gaat over het algemeen om knap opgebouwde teksten, die bo vendien tot uitdrukking brengen dat Ivo de Wijs een scherp oog heeft voor het bizarre, het opgeblazene, het on waarachtige, Zeer sterk waren „Een lied voor haar". „Een hele gekke tijd", waarin een krankzinnige esca latie van een echtacheidingsgeschie- denls uit de doeken wordt gedaan eo „Wat een tijd", waarin de commer cie, die bedreven wordt met de Twee de Wereldoorlog aan de kaak wordt gesteld. In dit nummer is duidelijk sprake vaneen „teamoptreden", dat sterk doet denken aan gelijksoortige groepen van „drie heren". Het optre den van Marnix Kappers zal moge lijk nog wat meer geïntegreerd moe ten worden, maar als geheel maakte het nieuwe gezelschap, dat als titel voor het programma „Formule-2" heeft gekozen, een veelbelovende Indruk. F_J_ TEXEL (ANP) - De 2-jarige Fablan Kampstra is in een vijver in het gehucht Oost op Texel verdronken Er was reeds urenlang naar het Jon getje gezocht toen de buurvrouw het kind in de vijver bij haar woning ontdekte

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1978 | | pagina 9