Balkontuintjes noodzaak in wooncomplexen
Prijzen aan Belgische
kust vliegen de pan uit
Boeiende expositie in Rotterdams Bouwcentrum
Veel toepassing
van omstreden
asbest-cement
22000 km
wandelen in
Frankrijk
Vrij
Wat mag hotel kosten?
f
door Hans W. Ledeboer
ROTTERDAM Het is allemaal
een beetje langzamerhand ge
groeid. Het begon natuurlijk
met eenvoudige bloembakken, die
we ophingen langs de rand van ons
balkon één hoog, dus niet eens zo
ver van de begane grond.
Daarin wat petunia's, dan hadden
we van binnen uit een leuk uitzicht.
Petunia's vragen veel zon, ons bal
kon licht pal op het zuiden. Het is
een meter breed; als het 's zomers
warm is, kunnen er twee mensen
buiten zitten.
Een mooie aanvulling werd een
oude wasteil. Ons balkon is een
meter breed, de teil past er precies
tussen. In de bodem een paar gaten
geboord om teveel aan water te
I laten weglopen. Een paar blokken
I eronder om niet al te veel „troep"
op het balkon-beton te krijgen en
de hele zaak niet te laten we-
groesten.
Roos
Een kubieke meter aarde erin met
een roos. Grote hilariteit van de
buurt: zo'n roos moet diep worte
len, kan zich niet ontwikkelen, gaat
dood en wat niet al. Wel, het is geen
movie" roos, maar zo'n taai ding,
dat veel buitenmensen gebruiken
om er een ondoordringbare haag
mee te maken.
Hij staat er na vijftien jaar nog,
bloeit elk jaar en levert enkele
heerlijk geurende bloemen voor
vaasjes binnenshuis.
Laatste aanvullingen: langs de af
scheiding met de buren een hang-
gerarium en een grote pot met een
„geraniumboom", die allebei elk
jaar naar binnen moeten. Een oude
plastic emmer met een struik la
vendel, die winter en zomer buiten
blijft, net als de roos.
In de bloembakken nog altijd petu
nia's, die zichzelf soms opnieuw uit
zaaien, zodat er niet elk jaar nieu
we behoeven te worden gekocht.
Dank je wel
Ten slotte een extraatje. Onze be
nedenbuurman ging een grasperk
zaaien. De wind kwam, woei gras
zaad op en tot onze stomme verba
zing was de grond in onze teil onder
de roos op een voorjaarsochtend
bedekt met een teer groen waas
van mooi gazongras. Dank je wel,
buurman!
Dat gras werd later netjes bijge
knipt met een gewone schaar.
Vrienden en verwanten bedeelden
ons op hoogtijdagen wel eens met
een pottje krokussen of blauwe
druifjes voor de vensterbank.
Na uitbloeien vonden we het jam
mer de drogende knolletjes weg te
doen. We stopten ze in de grond, in
het „grasveldje" onder de roos. Ze
komen elk jaar opnieuw tevoor
schijn.
We kregen eerst onverwachte en
later vaste bezoekers: de merel, die
wormen had ontdekt in onze rozen-,
teil, de koolmes, die de takken van
dc ious zo leuk vindt om erin te
buitelen, de spreeuw, die het uiter
ste takje van de roos een mooie
uitkijkpost vindt om daar hele zo
meravonden lang te zitten fluiten.
Soms een roek, die iedereen weg
jaagt en de hele boel voor zichzelf
wil hebben. Maar tegen deze zwarte
piraat heeft alle klein goed zich
broederlijk verenigd en zelfs de
grote roek gaat voor het boze ge
schetter van de vaste balkonbezoe
kers uiteindelijk maar liever een
straatje om. Als straatjongens de
mussen.
Tentoonstelling
Wel, dat alles, al onze genoeglijke
ervaringen, zagen wij bevestigd op
de tentoonstelling „Planten op bal
kons" die tot en met 6 mei in het
Bouwcentrum, vlak tegenover het
Idee van de architect ir D. S. IJ. Bakker uit Duiven voor een balkontuin met
toepassing van veel houtwerk, (tekening Bouwcentrum).
Centraal Station, in Rotterdam is
te zien. We beseffen het, ons bal
kontuintje met roos, lavendel, ge
raniums en petunia's is zo'n beetje
„uit de losse hand" ontstaan.
De echte tuinliefhebber kan er, als
hij de zaak wat deskundiger dan
wij opzet, en er het nodige tuinders-
werk voor over heeft, misschien
heel wat mooiers van maken. Wel,
die liefhebber kan in het Bouwcen
trum te Rotterdam volledig aan z'n
trekken komen en er verrijkt met
veel tuinderskennis van naar huis
gaan.
Zo'n balkontuin is geen mode-ver
schijnsel. In deze moderne samen
leving met haar kleurloze nieuw
bouwwijken, galerij woningcom
plexen en grauwe binnensteden is
de balkontuin een noodzaak aan
het worden, een voorwaarde om
niet te verkommeren in een duffe
steenwoestijn.
Ons balkon heeft ons wat handig
heid en een paar guldens aan plan
ten gekost en we zijn er best mee
tevreden. Men kan er, zo zagen we
in het Bouwcentrum, ook 750 gul
den per vierkante meter aan beste
den. Dan krijgt men een toestand,
die is ingericht door een heuse tuin
architect met een „beplantings
plan". waarin veel mooi houtwerk
is opgenomen.
Maar ook als men minder grote
bedragen wil uitgeven om toch een
aantrekkelijk balkontuintje te ma
ken, kan men van allerlei handige
technieken gebruik maken, die niet
zoveel behoeven te kosten. Zoals
steenwol, dat water vasthoudt. Of
hydrocultuur (water met voedings
stoffen en keramische korrels).
Andere ideeën: een Japanse „bon-
sai"-miniatuurtuin) een moeras
met turf en plasticfolie denk aan
de benedenburen! een echte re-
naissance-tuin-in miniatuur met
prieeltjes, nymfen, sierlijke hout
staketsels met klimop en witte
mini-boompjes.
Etemit
Eén ding valt ons op bij ons bezoek
aan „Planten op Balkons": de rui
me toepassing van etemit. waar
van het merendeel van de exposan
ten op ruime schaal gebruik maakt.
Inderdaad, etemit-bakken lijken
ideaal voor balkonbeplanting. Zij
zijn niet duur. wegen weinig, heb
ben weinig overbodig volume en
zijn onverwoestbaar, zij worden
door weer en wind niet aangetast.
Maar etemit is de handelsnaam
voor het zeer omstreden asbest-
cement. Verwerken van asbest en
vervaardigen van etemit geven
aanleiding tot dodelijke longziek
ten en er zijn landen waar de ver
vaardiging van asbest-cement en
het bewerken van dit materiaal zijn
verboden.
Verladen, verschepen, verzagen en
boren van platen etemit zijn net zo
gevaarlijk als het vervaardigen er
van, in ons land zelfs wellicht ge
vaarlijker.
De vervaardiging is bij ons sinds
vorig jaar aan strenge beperkingen
gebonden, die onder meer speciale
maskers voor de werkers en bijzon
dere afzuiginrichtingen met filters
voor de fabrieken voorschrijven.
Tegelijkertijd zoekt men naar een
vezel, die asbest kan vervangen,
zoals glasvezel of cellulosevezel.
Ook steenwol is wel eens genoemd.
Maar elk alternatief is duurder dan
asbest-cementals men de men
senlevens niet incalculeert.
Toen ons balkontuintje begon te
groeien, was ons van al deze narig
heid niets bekend. Dat wij geen
etemit-bakken hebben is mis
schien toeval, omdat we alleen ge-
bruik hebben gemaakt van voor
werpen die in het huishouden geen
dienst meer deden, behalve dan de
plastic bakken langs de balkon
rand. Achteraf bezien zijn we er blij
mee.
We zouden niet graag ons genoeg
lijke balkontuintje willen hebben
ten koste van de gezondheid van
een aantal asbest-werkers. Laten
we hopen dat er gauw vervangend
materiaal op de markt komt.
Op 13 april is er in het Rotterdamse
Bouwcentrum een voorlichtings-
en discussiedag over dakterrassen
en balkontuinen. Architecten en
tuinarchitecten belichten dan de
architectonische en technische as
pecten, tuinbouwdeskundigen
spreken over planttechnische mo
gelijkheden, praktijkervaringen en
allerlei toepassingen. Natuurlijk is
er gelegenheid tot stellen van vra
gen tijdens een forumdiscussie.
Foto links: De bewoners van het
huis links hebben van hun balkon op
de allereenvoudigste manier iets
leuks gemaakt: een rijtje hard-plas-
tic bloembakken en twee hard-plas-
tic potjes bij de deur. De buren
rechts gebruiken hun balkon als
rommelbergplaats. Twee puzzeltjes
voor de huisvrouw van links: over
het algemeen mogen bloembakken
niet buiten de balkons hangen; hoe
moet zij haar was buiten drogen? Op
de foto rechts: een balkon, hoe klein
ook, biedt altijd fleurige perspectie
ven. (foto Bouwcentrum).
De toerisme-promotors van de Belgische westkust zien het
zomerseizoen met enige zorg tegemoet. Zelfs de volle blikken
clichés, die in de zonnige audio-visuele presentaties worden
leeggestrooid om meer buitenlanders naar Belgiës kust te
trekken, vermogen die niet te verdoezelen.
De plaatselijke autoriteiten wor
stelen meer dan ooit met hun door
Brussel opgelegde belastingen, die
het vakantieleven achter de brede
stranden zo duur heeft gemaakt,
dat men een terugloop vreest. In
een jaar tijd werd de BTW ver
hoogd van 6 via 14 naar 16 procent
en werd er ook nog eens een extra
belasting van 7,5 procent gecreëerd
op de verhuur van appartementen.
En dat is al duidelijk aan de prijs
kaartjes te merken.
Op veel terrassen moet voor een
koffie of een pils al drie-en-een-
halve gulden worden betaald, ter
wijl de prijzen van appartementen
al evenzeer de pan zijn uitgevlogen.
Voor een drie-kamerappartement
worden in het hoogseizoen maand
bedragen van 2300 tot 3700 gulden
gevraagd. Voeg daarbij het effect
van het slechte weer van vorig jaar
en het is duidelijk, dat de Belgische
toerisme-promotors niet zonder re
den somber zijn.
luxe
Zelfs voor Nederlanders, die op
Ruimte genoeg aan de Belgische stranden voor zeilwagenraces, maar de
badgasten laten het afweten.
Genoeg van de files of andere druk
te? Stap dan als u nu eenmaal
tóch in Frankrijk bent eens vilt
die auto en maak een fikse wandel
tocht. De Fransen geven daarvoor
alle gelegenheid met hun „sentiers
de grande randonnée", routes, die
door stille en natuurlijk mooie ge
bieden lelden, verweg van de grote
weg en stad.
In totaal is nu 22.000 km wandel
weg uitgezet, waarvan jaarlijks
zo'n 500.000 wandelaars gebruik
maken. Er zijn grote en kleine par-
coursen. Wie wil, kan heel Frank
rijk van noord naar zuid en van
oost naar west doorkruisen, maar
ook routes volgen van enkele da
gen of een week, zelfs van een halve
dag. Ook routes die in een cirkel
lopen, zodat men weer bij het uit
gangspunt terugkeert. Elke soort
route ls aangegeven met bepaalde
wegwijzers.
prijzengebied toch wel wat gewend
zijn, lijkt een België-vakantie een
luxe te worden die nauwelijks meer
betaalbaar is. Het feit dat men er
gemakkelijk per auto komt (lage
reiskosten dus) doet daar weinig
aan af. Reden waarom Nederlandse
reisorganisatoren de Belgische
westkust ook niet in hun program
ma's hebben opgenomen. De Bel
gen moeten het alleen hebben van
de individuele vakantievierders.
Overigens, zo blijkt uit de statistie
ken, is de belangstelling onder Ne
derlanders voor de Belgische kust
altijd nogal mager geweest. Onder
de buitenlanders, die samen 15 pro
cent van het aantal overnachtin
gen op hun naam zetten (85 procent
van de gasten zijn Belgen) nemen
zij de vierde plaats in na de Duit
sers, Britten en Fransen.
Appartementen
Het gros daarvan brengt de vakan
tie door in appartementen, eën lo-
giesvorm die de Belgen ook bewust
stimuleren. Elk jaar opnieuw wordt
het aantal betonblokken pal aan
het strand vergroot. Van de 300.000
beschikbare bedden staat 55 pro
cent in appartementen en villa's, 19
procent op de kampeerterreinen en
13 procent in hotels (de rest in
tweede huisjes). Een verhouding
die in de toekomst nog verder ten
gunste van het appartement zal
worden ontwikkeld. Dit vooral ten
nadele van de kampeerders, die
aan de kust nauwelijks een plaats
kunnen vinden doordat het aantal
terreinen al jarenlang niet is uitge
breid en de bestaande campings
voor het overgrote deel in beslag
worden genomen door Belgen, die
voor een heel jaar een staplaats
reserveren.
Dat de toeristische organisaties be
wust de buitenlandse kampeerder
willen tegenhouden, wordt officieel
ontkend, maar het feit blijft dat
aan verbetering van de gebrekkige
accommodatie op de bestaande
campings al jarenlang nauwelijks
iets ls gedaan. De Belgen zélf type
ren de outillage van de campings
als droevig.
En wat de hotels betreft: ook daar
liggen nog maar weinig mogelijk
heden voor de buitenlander zolang
de prijzen op hun huidige peil blij
ven: honderd gulden per nacht
voor een tweepersoonskamer (in
clusief ontbijt) is ongeveer het ge
middeld gevraagde. Een niveau,
dat zelfs een weekendje-uit tot een
prijzige zaak maakt.
Pal aan strand
En dat is eigenlijk Jammer, want
toeristisch heeft die Belgische kust
nogal wat te bieden. De lengte er
van in aanmerking genomen (maar
70 km) meer dan de Nederlandse.
Met name door de betere bereik
baarheid ervan. Vrijwel langs de
hele kust stapt men van hotel of
appartement zo de zee in. De stran
den zijn breed en schoon en vertier
is er genoeg.
Dat dit niet voldoende is, laten de
statistieken zien: sinds 1970 zit er
geen groei meer in. Wat zeggen
de toerisme-operators ook voor
de staatskas een kwalijke ontwik
keling is. Tenslotte brengt die kust,
waar zestig procent van alle toeris
ten neerstrijkt, zo'n slordige een
miljard gulden per Jaar op.
Dat bedrag lijkt nu eerder omlaag
dan omhoog te gaan. Alleen al door
de openstelling van casino's in Ne
derland derfden de Belgen vorig
jaar zo'n twintig procent welkome
Nederlandse dagtoeristen.
En als het huidige prijspeil als ge
volg van de verhoogde belastingen
moet worden gehandhaafd, vreest
men die teruggang ook bij het ver-
blljfstoerisme
Betaalbaar blijft Belgiës kust al
leen nog in de zeer eenvoudige lo-
giesvorm. Wie prijs stelt op wat
moderner comfort met douche en
toilet op de kamer, kan beter boe
ken, voor een vliegreis naar Spanje.
Gebruik van de routes (opgezet
door de Touring Club de France), is
vrij, men hoeft nergens lid van te
zijn en kan ze zowel in groepsver
band als individueel bewandelen.
Overnacht kan worden in de etap
pe-slaapplaatsen, meest berghut
ten, grote schuren, verlaten boerde
rijen of hooizolders met enig sani
tair en de mogelijkheid een potje te
koken, maar men kan ook de eigen
tent meenemen.
Een (gratis) catalogus ls verkrijg
baar bij Pied Terre in Amsterdam
(Singel 393. tel. 020-274455). Heeft
men eenmaal een streek uitgeko
zen dan kan men bij dezelfde boek
winkel de meer gedetailleerde to-
pogidsen kopen. Meer informatie is
verkrijgbaar bij het „Comité natio
nal des sentiers de grande randon
née", Rue Clignancourt 92, Parijs.
Wat heeft een toerist
financieel over voor
zijn hotel? Vindt hij,
dat hij altijd te veel
betaalt of is hij wel
akkoord met de reke
ning? Een aantal ho
teliers in Grachen in
het Zwitserse Wallis
heeft dat eens op een
nogal gedurfde ma
nier onderzocht.
Drie weken lang
draaiden zij de rollen
om: aan het eind van
de vakantie stelden
niet zij zelf de reke
ning op, maar lieten
dat hun gasten doen.
De resultaten ervan
waren opvallend.
Zo'n 75 procent van
de gasten stond erop,
dat niet zij, maar de
hotelier de eindafre
kening samenstelde.
Van de resterende 25
procent betaalde 7,4
procent meer dan no
dig was geweest, 67
procent min of meer
de geldende prijzen,
19 procent minder
dan de minimumprij
zen (ongeveer 10 tot
15 procent minder)
en 6,6 procent het
zgn. „nultarief*. In
het laatste geval ging
het om enkele groe
pen studenten en
scholleren, die op
een voordelige va
kantie uit waren.
Bijkomend voordeel
voor Grachen was,
dat door de actie het
aantal logeernachten
steeg van de normale
3400 naar 6500 in de
proefperiode.
