Lolle Nauta onder indruk vaif)
objectiviteit Russell-tribunaaL
Herdenking negentig jaar
Concertgebouw en orkest
Trouw c| 0
kleine
krant
i
Nederlandse
schoonmakers
naar Bretagne
o
lo
[Feestelijke Inwijding
CONCERT.
Joods theater^
in Sovjet-Unifuitg
Ontsporing
Brieven
Russell
R
DINSDAG 4 APRIL 1978
Kaamlooze Vennootschap
Trouw/Kwartet
DINS
uaa de UsnkrahtoiirMl.
op II April 188#,
Jn tna-h to fcUf *cit an
CMffWUL E\ l\STRl JEMAAL
laama U Ben Mr. HI &l flOTTi 1* Idüaf
wrfiUbt.l ,.co tnwini.
«OLIkTCI.
V«*-oa* Hitumn
Mtjiïn Cu*. Vnauy(Alt).
0* IIMR J. J. HOCMASa(few).
t Jou. M. Mmkh/cjit..
;<M. CaAJtM(He
Kot raa 50ö «zngex* on Orkoot nn 120
kunitotuttra.
Illustratie uit „Van Dolf van Gendt naar Bernard Haitink'
Jurylid ziet aandacht in Duitse pers als succes
door J. den Boef
FRANKFURT/MAIN „Ik ben onder de indruk gekomen van
de objectiviteit die het Russell-tribunaal tijdens de gehele eerste
zittingsperiode heeft kunnen handhaven," aldus de Groningse
hoogleraar Lolle Nauta, als enige Nederlander lid van de Jury, die
vandaag haar voorlopig eindconclusie bekend zal maken.
Van een onzer redacteuren
AMSTERDAM Negentig jaar is het geleden dat het Amsterdamse Conc
werd ingewijd met een „Groot vocaal en instrumentaal concert waarvan de
de leiding welwillend op zich heeft genomen".
Dat openingsconcert vond op 11
april 1888 plaats. Op 3 november van
dat jaar trad het Concertgebouwor
kest als zodanig voor het eerst op,
niet onder Viotta maar onder Willem
Kes, de eerste vaste dirigent van het
orkest.
Op sobere wijze wordt nu dit jaar
heb jubileum van gebouw en orkest
herdacht met een feestconcert op 11
april en een verjaardagsconcert voor
het orkest op 3 november. Bernard
Haitink dirigeert het concert van 11
april waarbij vele officiële gasten
aanwezig zullen zijn; het concert van
3 november staat onder leiding van
Colin Davis. Op dat concert wordt de
symfonie gespeeld die Peter Schat
speciaal voor het orkest jubileum
heeft geschreven, maar die ook al
tijdens een eerder concert (op 29
oktober) wordt uitgevoerd.
Tussen 11 april en 3 november is er'
in de wandelgangen van het Con
certgebouw een tentoonstelling van
historische foto's en op 11 april wor
den geschilderde portretten van Ber
nard Haitink (door Sierk Schröder)
en Eduard van Beinum (door Willem
Hofner) unthuld.
Verder heeft dit jubileumseizoen op
de programma's van het orkest nau
welijks een bijzonder stempel gezet.
Dat bewaart men terecht liever voor
het honderdjarig bestaan.
Maar een zeer interessante herinne
ring aan deze herdenking zal het
fotoboek ..Van Dolf van Gendt naar
Bernard Haitink" blijven.
Lydia Lansink en Jan Taat hebben
daarin de geschiedenis van het door
Dolf van Gendt ontworpen gebouw
en van het daarin sinds 1888 spelen
de orkest geboekstaafd. Kernachtig
en zakelijk, daartoe gedwongen door
de betrekkelijk geringe ruimte die
op de 144 pagina's naast het over
vloedige illustratiemateriaal over
bleef. Maar dat is dan ook het essen-
Uële van dit boek. dat terecht als
fotoboek gepresenteerd wordt. Er
zijn niet zo veel afbeeldingen die al
niet eerder gepubliceerd werden,
maar het beeldverhaal dat zijn
vormgeving dankt aan het voortref
felijke ontwerp van Dick Elffers
Stgebouw feestelijk
mr. Henri Viotta
Heer
éerste tot de laatste
boeit van
bladzijde. j I
Lydia Lansiiikl heeft de bouwge
schiedenis (rtifet veel instructieve te
keningen) enl de geschiedenis van
het gebouw niet alles wat er behalve
concerten nog ih gegeven werd (van
bokswedstrijden en vredesmanifes-
taties tot NSB-bijeenkomsten) inte
ressant beschreven. Jan Taat koos
uit het vele dat zich op muzikaal
gebied op en lachter het podium af
speelde, de meest boeiende zaken.
Kortom een zeer interessante uitga
ve die men tot 1 mei voor vijftien
gulden aan de kassa van het gebouw
en bij de Stadsdrukkerij (die het
uitgaf) kan kopen. Na 1 mei kost het
17,50.
aan! „P
Het huisorgaan! „Preludium" is deze
maand van dubbele omvang met ar
tikelen over o.al het Concertgebouw
als monument. De akoestiek van het
Concertgebouw en een openhartig
artikel over Hert Concertgebouwor
kest tijdens qe Tweede Wereld
oorlog.
4 april 1978
Van een onzer verslaggevers
AMERSFOORT Nederlandse jongeren zullen de
komende maanden gaan helpen bij het schoonma
ken van de kust van Bretagne. Scouting Nederland
(de padvinderij) gaat de hulpverlening organiseren.
In Frankrijk is de afgelopen
weken met man en macht
gewerkt om de stranden en
rotsen te ontdoen van de
zwarte laag olie. die afkom
stig van het olie-tankschip
Amoco Cadiz. Zoals Je weet
liep dit schip op 17 maart in
een zware storm op de klip
pen voor de Franse kust.
Niet alleen Fransen zijn bezig
de gevolgen te bestrijden van
de grootste milieuramp uit
de geschiedenis Ook uit an
dere landen, waaronder Ne
derland, zijn helpers toege
sneld
Volgens Cor de Heus van
Scouting Nederland is het
soms moeilijk al die sponta
ne helpers aan het werk te
zetten en 's avonds onder
dak te brengen. Daarom is
het beter met groepen te
gaan
Scouting Nederland denkt
aan groepen van twintig tot
dertig mensen, ongeveer van
af zestien jaar. Hij denkt bij
voorbeeld aan schoolklassen
en jeugdclubs Gisteren had
den al zo'n zeshonderd men
sen zich opgegeven.
Wie mee wil helpen kan zich
opgeven bij Scouting Neder
land, telefoon 033-30404 Eten
en logies zijn gratis, de reis
kosten longeveert vijftig gu-
len) moet je zelf betalen. Er
wordt geslapen in hotels en
tenten.
..Het publiek had geen enkele gele
genheid om inhoudelijk of procedu
reel in te grijpen. Dat is wel eens
geprobeerd, maar de jury heeft on
danks soms grote verschillen van
inzicht wat procedure-kwesties be
treft, er niet aan toegegeven. Zij
heeft zich volledig gehouden aan de
vooraf overeengekomen procedure,"
aldus Nauta. Dit houdt in dat de jury
zich strikt heeft beperkt tot het aan
horen van verklaringen, waarvan de
inhoud in een periode van zorgvuldi
ge voorbereiding tot stand is
gekomen.
De jury had gisteren niet alleen de
moeilijke taak, conclusies te formu
leren ten aanzien van het resultaat
van het onderzoek en antwoord te
geven op de vraag, in hoeverre bij de
12 ten tonele gevoerde gevallen ,3e-
rufsverbote", sprake is geweest van
schending van de mensenrechten.
„Er moet ook een aantal organisato
rische maatregelen worden uitge
werkt voor de samenstelling van het
definitieve rapport, waarin de eind
conclusie van de jury wordt uiteen
gezet. Dit rapport verschijnt in boek
vorm bij het Rotbuch-Verlag in Ber
lijn," aldus het Nederland jurylid.
„Het onderzoek is voltooid, alle rap
porten zijn compleet en de jury zal
morgen haar voorlopige eindconclu
sie wereldkundig maken. Daarna
gaat het werk van de jury door om
alle materiaal te verwerken en
schriftelijke conclusies te poneren.
Dat selectiemateriaal is nu definitief
en de leden van de jury moeten het
de komende maanden nog definitief
eens worden over de eindteksten,
waarvoor concepten zullen worden
opgesteld," aldus de heer Nauta tij
dens een gesprek dat ik gisteroch
tend met hem had in de bus, die een
aantal juryleden naar het „Bürger-
haus" in het afgelegen Harheim
bracht.
De eindconclusie
Het zal twee tot drie maanden duren,
voordat de jury haar eindoordeel
voor publikatie kan vrijgeven. Naar
aanleiding van mijn vraag of het
mogelijk is, dat de definitieve con
clusie zal afwijken van de vandaag te
verwachten voorlopige eindconclu
sie, zegt de Nederlandse hoogleraar,
dat daar nauwelijks een kans op
bestaat, al is theoretisch vanzelf
sprekend van alles mogelijk. Het
eindoordeel zal gebaseerd zijn op
hetzelfde materiaal dat de jury giste
ren ter beschikking stond om haar
voorlopige eindconclusie vast te
stellen.
Op mijn vraag of het juist was, de
bemoeienis van het Russell-tribu
naal te beperken tot West-Duitsland
en of het niet beter zou zijn geweest
dat h£t zich zou hebben bezig gehou
den met de siatutie in alle Europese
landen die de parlementaire demo
cratie in hun vaandel hebben ge
schreven, antwoordt Nauta ontken
nend. Hij blijft bij deze mening als ik
hem er aan herinner, dat in Italië (in
de jury vertegenwoordigd door prof.
L. Lombardo-Radice, een internatio
naal bekend lid van de Communisti
sche Partij) 1,7 miljoen jongeren on
der de 35 jaar werkloos zijn op een
totaal van 2 miljoen (85 procent),
omdat jong zijn zonder meer ver
dacht is.
Er zijn volgens het Nederlandse ju
rylid drie redenen, waarom het Rus-
sel-tribunaal zich tot West-Duits
land moest beperken. Om te begin
nen zou het echt niet mogelijk zijn
geweest zich op een verantwoorde
wijze bezig te houden met de situa
tie in heel West-Europa. In de twee
de plaats mag een oordeel over de
toestand in West-Duitsland niet
worden uitgelegd als een bewijs van
goed gedrag voor de andere landen.
En tenslotte is de Bondsrepubliek
de enige staat in West-Europa waar
de praktijk van de „Berufsverbote"
juridisch gelegaliseerd is.
Nauta vergelijkt de positie waarin
het Russell-tribunaal verkeerde
toen de beslissing moest worden ge
nomen over de in West-Duitsland te
houden zittingen met die van een
ombudsman, die één belangrijk ge-
RIJ!
moe
opei
wan
zull<
•e
Prof. Lolle Nauta
val in behandeling neemt, maar
weet dat hij aan tien andere geval
len niet zal toekomen. De Russell-
Foundation in Engeland krijgt elke
week aanvragen binnen om zich aan
de meest uiteenlopende problemen
te wijden. Dat kan niet. Er moeteen
keus worden gemaakt, ook al omdat
vanwege de zorgvuldigheid al gauw
een jaar moet worden uitgetrokken
voor de behandeling vafi problemen,
zoals die wat de Bondsrepubliek be
treft aan de orde zijn gesteld.
Positieve zijde
Als positief heeft de heer Nauta het
ervaren dat het tribunaal in de
Westduitse pers niet is doodgezwe
gen. Hij schrijft dat toe aan het feit,
dat de buitenlandse media deze eer
ste zitting over de „Berufsverbote"
niet links hebben laten liggen. De
Westduitse pers heeft het tribunaal
niet alleen bestreden en gekriti
seerd. Bladen als de Frankfurter All-
gemeine Zeitung hebben ook uitvoe
rig gepubliceerd over de gevallen,
die op de zitting op Harheim aan de
orde zijn gekomen. Nauta ziet dit als
een succes omdat aangenomen mag
worden dat talrijke Westduitsers er
kennis van hebben genomen.
Diezelfde Frankfurter Allgemeine
Zeitung meldde gisteren dat het
Russell-tribunaal bijna alle eisen
had ingewilligd, die de bezetters van
het protestantse kerkgebouw in
Harheim hadden gesteld. Nauta ont
kent dat dit het geval is. De jury zal
geen enkele bemoeienis hebben met
de leden van de zo genoemde „Rote
Armee Franktion", die in gevangen
schap in hongerstaking zijn gegaan.
Het Nederlandse jurylid staat t
vendien niet achter het klaarblijr
lijke voornemen van enkele ande
juryleden, als „individuen" bij d(
gevangenen op bezoek te gaan.
Voorts ontkent Nauta dat de j'
zou hebben toegezegd, een comi
sie te vormen die een onderzi
moet instellen naar de omstandl
heden, waaronder de leden van i
RAF gevangen worden gehoudi
„Als dat was gebeurd, zou ik z
vertrokken," zo luidt zijn commi
taar. Hij voegt er aan toe dat
absoluut niet waar is. dat de j>
een onderzoek zal (doen) instel
naar de omstandigheden, wai
der leden van de RAF in gevani
nissen om het leven zijn gekomi
„Mocht dat wel het geval zijn
weest, dan zou ik nu geen lid van^j corn
jury meer zijn." aldus het zeer residefil
lute jurylid Lolle Nauta.
gen
In de Sovjet-Unie bestaat voor
eerst in dertig jaar weer een jo<
theater. Met toestemming van (word
raad van ministers en subsidie va ties
het ministerie van cultuur is hiden
Joods Kamermuziek theater opgCRN
richt. Hoewel het officieel is geve staaj
tigd in Birobidzjan, de als tegenhai rapp
ger van het zionisme door het Kren acht
lin 1928 uitgeroepen Joods AutonUde s
me Republiek nabij de Chinei aant
grens, bestaat het Joodse theater j men
werkelijkheid in Moskoud. Het stal reco
onder leiding van de joodse dire naas
teur Yuri Sherling en heeft zestj op c
spelers. Een deel daarvan is nie wort
joods. stuu
Het is de opzet dat het theater stu| besli
ken gaat brengen in het jiddis insti
Daartoe staat het Dagboek
Anne Frank en Anatevka op
programma. Thans studeert mi
een jiddisje rock opera Nyeunyvi
ushchiye (Eeuwig optimisme)
Aangezien jiddisj al lang g<
spreektaal meer is in de Sovji
Unie, zal niet eerder op toernee w<
den gegaan, dan dat de spelers
jiddisj voldoende beheersen.
Het laatste Joodse theater, hj
Joods Staats Theater, werd in 1
ontbonden, nadat op bevel van Si
lin de directeur Solomon Mickoi
werd vermoord. Sindsdien trekki
wel af en toe individuele zangi
met jiddisje liederen door het li
maar van een werkelijk Joods thi
ter was geen sprake meer.
stad
zoek
tijd,
rech
van
heti
juli
het
In Zoetermeer is vorige week zaterdag een trein ontspoord. 1
trein was net vertrokken van de halte Meerzicht, toen hij bÉj
zijn wissel uit de rails liep. Waarschijnlijk hebben kindere*
een steen op de wissel gegooid, maar niemand weet dit mei.
zekerheid te zeggen Wel hebben die avond jongens en meisje^
stenen naar de ruiten van het wachthuisje gegooid. Meri
vermoedt dat een van de stenen op de wissel terecht ig
gekomen. 'J
De heer Melnsma van de Nederlandse Spoorwegen noemt de
ontsporing een uniek geval. „Het is bij mijn weten de eerste
keer dat door kinderen een trein is ontspoord." De steen was
geen klein kiezeltje. „Hij was zo groot als een vuistdikke kei."'
„Baldadigheid komt zo vaak voor," zegt de heer Meinsma.
„Het wordt ook elk jaar meer." Voorbeelden wil hij niet
noemen. Hij is bang dat kinderen erdoor op een slecht idee
worden gebracht Maar de Neder landse Spoorwegen moeten
elk jaar een fiks bedrag uittrekken om alle kapotte dingen te
vernieuwen.
Kinderen van elf tot vijf
tien bepalen voor een be
langrijk deel welke platen
op de hitlijsten komen.
Die top-zoveels worden sa
mengesteld op grond van
de verkoop van kleine
plaatjes.
Dat staat in het speciale
jongerennummer van de
Consumentengids. Verder
vind je hierin allemaal wij
ze raad over het aanschaf
fen van (radio) cassettere
corders, brommers enzo
voort. Behalve allerlei
technische wetenswaar
digheden over tweede
hands brommers ook deze
tip: „neem een nuchter
persoon mee, die plotse
linge verliefdheid op het
tweedehandsje kan tem
peren."
Vervelen
De heer Meinsma: „Het lijkt wel of de kinderen zich meer
vervelen dan vroeger. Ze gaan kattekwaad uithalen. Bij
haltehuisjes, op de spoorbermen In de speciale voetbaltrei-
nen zijn het vaak de jonge kinderen, die voor de grootste
vernielingen zorgen Jongens of meisjes, het maakt niet uit.
Maar zij beseffen niet dat de spoorwegen van iedere Nederlan
der is. Dat iedere Nederlander dus ook voor de schade moet
opdraaien. Zij zelf ook
Zomertijd
Eergisteren bleef het langer
donker. Dat is niet erg. want
toen lagen we nog in bed.
Maar 's avonds toen we gin-
Igen slapen, bleef het langer
licht. Dan hoeven de lampen
niet zo vroeg aan
Robert de Vries (9 jr)
Hilversum
Staphorst
In heel Nederland is in de
nacht van zaterdag op zon
dag de klok een uur voor
uitgezet. Behalve in Stap
horst. Daar heeft men pas
in de nacht van zondag op
maandag de wijzers ver
schoven. De mensen in
Staphorst wilden op het ge
wone uur naar de kerk en
niet een uur later. Dus
Kassa! Kassa!
Bij Albert Heijn zijn ze bezig
een nieuwe kassa uit te pro
beren. Dat is een kassa die
zelf de prijzen kan lezen. De
man of vrouw aan de kassa
kan dan sneller werken en de
klant kan (nog) vlugger zijn
of haar boodschappen in
pakken.
Op de dingen die je koopt
staan de prijzen niet in gewo
ne cijfers 0,78), maar in ge
heimschrift dat alleen een
computer kan lezen. Je moet
dus goed opletten als je iets
uit de rekken pakt, want al
leen daar staat de prijs nog
gewoon aangegeven.
Vooral op zaterdagen helpen
veel scholieren in de super
markt. Als de proef met de
nieuwe kassa slaagt en Al-
bert Heijn en andere super
markten dit overal gaan in
voeren, zijn er straks dus
minder mensen achter de
kassa nodig. Dat zou Je den
ken. Maar bij Albert Heijn
zeggen ze dat we daar niet
bang voor hoeven te zijn. De
boodschappen kunnen toch
niet vlugger verwerkt worden
dan de klant kan inpakken.
En dat gedoe met de compu
ter is vooral bedoeld om pre
cies te weten welke artikelen
verkocht worden. Dan kan de
computer een seintje geven
als iets op raakt.
Belasting
Voor de inspecteur van belas
tingen was 1 april een belang
rijke dag. Op die dag móesten
.alle mensen, die belasting be
talen, hun belastingformulier
inleveren. Op dat formulier
staat precies vermeld hoeveel
iemand in 1977 heeft verdiend.
De inspecteur van de belastin
gen gaat nu uitrekenen hoe
veel de man of de vrouw aan
de schatkist moet afdragen.
Dat is soms een flink bedrag.
Van al dat geld worden de
wegen betaald, de scholen, de
ziekenhuizen en nog veel
meer.
toen de dominee om tien
uur in Staphorst preekte,
was het in heel Nederland
elf uur. Sinds maandag is
Staphorst weer bij de tijd.
1 aprilgrap
De 1 aprilgrap bestaat al
eeuwen lang. Niet alleen in
Nederland, maar ook in
Frankrijk, Duitsland, En
geland, België en Amerika.
Op 1 april houden de men
sen elkaar met kleine grap
jes voor de gek. De kranten
en de televisie doen er ook
aan mee. De NOS maakte
zaterdag bekend dat het
Nederlands elftal niet zou
deelnemen aan de wereld
kampioenschappen voetbal
in Argentinië. Dat bleek
achteraf een 1 aprilgrap.
Wie het eerst op het idee
van de 1 aprilgrap is geko
men, weet niemand. In Ne
derland denken veel men
sen dat de grap te maken
heeft me de verovering van
Den Briel op 1 april 1572.
Maar dat is niet zo Eeuwen
ervoor werden ook al 1
aprilgrappen gemaakt.
Ik ben toch
maar v/an die
SporL«óc>iooJ
afgegaan Vbor
ik nu helemaal
gek van ben is
stratego.Ok
heb nu al
keer van myn
yriend gewonnen
Zijn Duitse mannen en vrouwen vrij in
het kiezen van hun beroep? Over die
vraag hebben schrijvers, professoren
en dominees zich de afgelopen week
gebogen. Zij vormden de jury van het
Russell-tribunaal, dat in Frankfurt
vergaderde over de mensenrechten in
Duitsland. Het tribunaal is een soort
van rechtbank, maar er kan niemand
echt veroordeeld worden. Wel is de
uitspraak belangrijk, want de hele we
reld wordt op de hoogte gebracht.
In 1972 is in Duitsland een decreet
ingevoerd. Zeg maar een wet, die het
mensen moelijk maakt politiek actief
te zijn. Wie bij voorbeeld meedoet aan
een demonstratie tegen de neutronen
bom wordt door de politie opgeschre
ven. Ga je een paar weken later sollici
teren naar de baan van leraar of trein
bestuurder, dan krijg je die baan mis
schien niet. Omdat je in de demon
stratie hebt meegelopen.
Over dit onrecht heeft de jury in
Frankfurt vergaderd. Twaalf mensen
hebben ze gehoord, die allen werkloos
zijn, omdat ze aan een actie hebben
meegedaan. De jury besliste dan ook
dat de mensenrechten in Duitsland
worden geschonden. Mensenrechten
zijn alle rechten die elk mens heeft.
Bijvoorbeeld het recht op onderwijs,
het recht op een eerlijk proces als men
verdacht wordt van een misdrijf en
4 april 1978
het recht op een goede behandeling in
de gevangenis.
Het tribunaal is genoemd naar de En
gelse geleerde Bertrand Russell. Hij
overleed in 1970 op de leeftijd van 98
jaar. Heel zijn leven heeft hij zich
ingezet voor de vrede. Hij heeft in zijn
eentje vredesmarsen gelopen. Hij
heeft tegen de atoombom geprotes
teerd. Op 89-jarige leeftijd belandde
hij in de gevangenis, omdat hij op
straat ging zitten om zo te demonste
ren tegen kernwapens.
Del
in d
vijfi
sub:
mee
FBC
mer
spel
kriji
com
I raki
BB1
een
der
pen
zoei
niei
gele
Nie-
con
stui
rap;
drie
Op
(tra
tisc
bar
nee
een
ten
mai
con
j bui
VOO
riei
j eve
dig
I der
j oef'
aar
nie
drij
de
gev
vot
hoi
tra
AU
org
stii
noi
ger
dis
len
gin
me
de
dei
eer
De
lij»
(bi
plï
als
V\
nie
cli
sts
hei
vai
voi
ge^
de
tri.
