s
Zuid-Afrika negeert VS
U KUNTZE
NU KOPEN.
Libanon wil versterking VN-troepen
President komt grote steden te hulp
Oproer in Indiase
stad Hyderabad
STAATSLOTEN?
Vance: stop produktie
kernwapengrondstoffen
'Studente
stierf
zoendood'
Radio: Carter moet niet meer over 'moraal' praten
Ghana stemt voor
eenheidsregering
De Staatsloterij.
Méér spelers, méér kansen.
Voorzitter van
Franse parlement
trekt zich terug
Nieuwe staf-chef
Portugese leger
Aangekondigde 'deltaplan' valt wat mager uit
INSDAG 4 APRIL 1978
BUITENLAND
Trouw/Kwartet
JOHANNESBURG/MONROVIA (Reuter, UÊI, AP) Met de 'morele druk' van de Verenigde
Staten om het apartheidsbeleid te veranderen, hoeft Zuid-Afrika geen rekening meer te houden.
lo reageerde de Zuidafrikaanse ra
dio op een toespraak van president
Carter in Nigeria, waarin hij Zuid-
Afrika over de hekel haalde. De
Amerikaanse president, aldus de ra
dio, speelt onder één hoedje met de
.totalitaire heerser van een onder-
twikkeld land. waar in de loop der
ren grove schendingen van de
iens aan de orde van de dag zijn
:weest". Daarom heeft Carter in
ligeria zijn recht om over „moraal"
.morele druk" te spreken ver-
ipeeld. De Zuidafrikaanse radio her-
nnerde er aan dat Nigeria de groot
ste olieleverancier is van de Verenig
de Staten en legde duidelijk een ver
band daartussen en de rede van de
[president.
Omgekeerd zijn zwart-Afrikaanse
landen van mening dat Carter niet
Jver genoeg is gegaan, en het tot nu
itoe alleen bij woorden heeft gelaten.
De president heeft wel gezegd dat
Washington met maatregelen tegen
iZuid-Afrika verder wil gaan dan tot
nu toe, maar liet in het midden hoe.
In het vliegtuig op weg naar Liberia
zei de Amerikaanse president dat als
ACCRA (Reuter, UPD De Ghane-
zen hebben in meerderheid gestemd
voor een eenheidsregering van mili
tairen, politie en burgers. Van de 4,6,.
miljoen kiezers zei 54 procent „ja"
tegen het voorstel van de militaire
regering van Ghana.
Zuid-Afrika een redelijke oplossing
in Namibië van de hand wijst, dat
het voorspel kan zijn van „ernstige
geschillen" met de Verenigde Sta
ten. Zuid-Afrika, dat Namibië (Zuid-
west-Afrika) onwettig bestuurd wijst
tot nu toe toezicht van de Verenigde
Naties op eventuele verkiezingen af,
en wil ook niet dat de verzetsbewe
ging SWAPO aan een stembusstrijd
deelneemt. De Nigeriaanse president
Obasanjo onderstreepte tijdens Car
ters bezoek de steun voor zijn land
aan de SWAPO, maar Carter legde
de nadruk op een regeling die verze
kert dat alle groeperingen een gelij
ke kans hebben bij eerlijke verkie
zingen".
Oneens waren Carter en zijn Nigeri
aanse ambtgenoot Obasanjo het ook
over de rol van Cubanen en Russen
in Afrika. Het Amerikaanse staats
hoofd heeft bij herhaling daarover
zijn ongerustheid uitgesproken. De
Nigeriaanse regering gaat er van uit
dat Afrikaanse landen zelf het recht
hebben uit te maken welke betrek
kingen zij willen onderhouden met
Cuba en de Sowjet-Unie. Carter zei
onderweg naar Liberia dat Obasanjo
en hij beiden ongerust zijn over de
Cubaanse militairen in Afrika, maar
er bestaat „een verschil in nadruk
die door ons daarop wordt gelegd".
Rhodesië
Wel waren Carter en Obasanjo het
beiden eens dat de „binnenlandse
regeling" in Rhodesië het onwettige
karakter van de regering daar niet
verandert. De regeling is onaan
vaardbaar omdat geen werkelijke
machtsoverdracht aan de zwarte
meerderheid wordt geregeld, en niet
alle nationalistische groepen erbij
zijn betrokken.
Het Britse ministerie van buiten
landse zaken bevestigde gisteren
wat Carter al eerder had laten blij
ken: Londen en Washington zullen
alle partijen die betrokken zijn bij
het conflict in Rhodesië uitnodigen
voor een ronde-tafelconferentie. Die
zou kunnen worde» voorafgegaan
door een vergadering van de Vere
nigde Staten, Groot-Brittannië en
het Patriottisch Front, dat onder lei
ding staat van Joshua Nkomo en
Robert Moegabe. Zij zijn buiten de
„binnenlandse regeling" in Rhodesië
gehouden.
De gematigde groepen die daarbij
wel zijn betrokken, hebben de voor
stellen voor een nieuwe conferentie
onmiddellijk van de hand gewezen.
Woordvoerders noemden ze „vruch
teloos'' en zeiden dat het akkoord
dat begin maart is gesloten met de
blanke minderheidsregering niet
meer te veranderen is.
Onthaal
Bij aankomst in Liberia kreeg presi
dent Carter een warm onthaal, maar
het ministerie van voorlichting zei
dat de Verenigde Staten Liberia
gesticht door Amerikaanse negersla
ven tot nu toe hadden verwaar
loosd. Ook liet het weten dat Was
hington te weinig doet voor bevrij
dingsbewegingen in Zuid-Afrika en
niet genoeg hulp geeft aan ontwikke
lingslanden. „Zijn grootheid zal af
hangen van zijn bereidheid krachti
ger stappen vooruit te zetten", aldus
de verklaring van het ministerie.
Carter bleef maar een paar uur in
Liberia, waarna hij naar huis ver
trok. In één week bezocht hij Vene
zuela, Brazilië, Nigeria en Liberia en
de president zei dat zijn reis een
„groter succes" is geworden dan hij
aanvankelijk had verwacht.
Op het vliegveld van de hoofdstad Monrovia werd president Carter verwelkomd
door zijn Liberiaanse ambtgenoot Tolbert. Carters vrouw kijkt toe.
ADVERTENTIE
NEW DELHI (Reuter, UPI, AP) De Indiase regering heeft
troepen gestuurd naar Hyderabad, de hoofdstad van de centraal-
Indiase deelstaat Andhra Pradesj, nadat er negen mensen ge
dood en minstens tachtig gewond werden tijdens een oproer die
door de politie neergeslagen werd.
De eerste minister van de deelstaat,
M. C. Reddi, gaf de schuld van de
moeilijkheden aan „georganiseerde
bendes en oproerkraaiers". Reddi
werd benoemd nadat mevrouw
Gandhi eind februari de verkiezin
gen in Andhra Pradesj had ge
wonnen.
In Hyderabad en de tweelingstad
Secuderabad heerst al vijf dagen on
rust na berichten dat de plaatselijke
'politie een man in hechtenis had
gedood en zijn vrouw had verkracht.
De autoriteiten hebben inmiddels
een avondklok ingesteld die twee
dagen moet gelden om een eind te
maken aan de opstanden. Het leger
moet intussen de orde handhaven.
Studenten hebben een grote demon-
Jtratie georganiseerd uit protest te
gen de dood van de man die volgens
de studenten door de politie is dood
geslagen. Het hoofd van de politie
van de staat Andhra Pradesj heeft
inmiddels opdracht gegeven een on
derzoek naar dit incident in te
stellen.
In Hyderabad was het dagelijkse le
ven vrijwel tot stilstand gekomen
toen de bevolking in groten getale
gehoor gaf aan een oproep tot een
algemene staking. De staking werd
uitgeroepen door politici van de op
positie tegen de deelstaatregering
die in handen is van de afgescheiden
vleugel van de Congrespartij onder
leiding van India's voormalige pre
mier, mevrouw Indira Gandhi. Veel
stakers gingen de straat op en vielen
openbare gebouwen aan. Spoorweg
overgangen werden geblokkeerd en
bussen werden in brand gestoken.
Volgens het Indiase persbureau Sa-
machar opende de politie op ver
schillende punten in de stad het
vuur om te pogen de situatie in de
hand te houden. Daarbij werden ne
gen mensen gedood en ruim tachtig
gewond.
Speel eens samen in de Staatsloterij
met méér loten heeft u méér kansen.
Verkoopadressen in de Gouden Gids.
Per giro spelen kan ook.
Bel voor informatie: 070 - 653955.
NEW YORK (AFP) De Amerikaanse minister van buitenland
se zaken, Cyrus Vance, heeft president Carter aangeraden om op
internationaal niveau voorstellen te doen voor een stopzetting
van de produktie van splijtstoffen die gebruikt kunnen worden
in kernwapens. Dit schreef de Amerikaanse krant New York
Times gisteren.
Het Initiatief van Vance wordt in
kringen van het Pentagon (ministe
rie van defensie) bijzonder betreurd,
aldus de Times, die het verhaal ba
seert op de uitspraken van hoge
functionarissen van het ministerie
van buitenlandse zaken.
In een brief aan Carter heeft Vance
gevraagd om de oprichting van een
werkgroep die zijn ideeën zou moe
ten concretiseren. Vervolgens moet
het voorstel op internationaal ni
veau worden verspreid via het bu
reau voor wapenbeheersing en ont
wapening.
Enkele functionarissen zeiden dat
het Amerikaanse voorstel tegen het
einde van de maand mei afgerond
moet zijn zodat het kan worden voor-
BEIROET, JERUZALEM (Reuter, UPI, AP) De Libanese regering onder leiding van president
Elias Sarkis heelt er bij de Verenigde Naties op aan gedrongen de troepenmacht in het zuiden van
het land uit te breiden en om te vormen tot „een afschrikwekkende kracht" in plaats van
„hulpeloze vredeshandhavers".
De voorzitter van het Libanese par
lement, Kamel Assaad, heeftin over
leg met de Libanese president, een
beroep gedaan op VN-secretaris-ge-
neraal Kurt Waldheim „de omvang
en uitrusting van de VN-strijdkrach-
ten te versterken opdat zij hun enor
me taak kunnen volbrengen".
De oproep van de Libanese regering
heeft in eigen land meer gewicht
gekregen nu ook Camille Chamoen,
de leider van het rechtse verbond
„het Libanese front" zich voor ver
sterking van de VN-vredesmacht uit
gesproken heeft. Aan de andere kant
is de controverse tussen rechtse Li
banese leiders en de links-radicale
Palestijnse guerrillagroeperingen er
door verdiept. De radicale Palestij-
nen hebben herhaaldelijk laten we
ten dat het leger van de VN hun er
niet van kan weerhouden Israëlische
stellingen in het zuiden van Libanon
en het noorden van Israël onder vuur
te nemen.
De Libanese regering, en met name
de rechtervleugel, vreest dat deze
Palestijnse dreigementen het twee
weken oude bestand in Zuid-Liba-
non zullen ondermijnen. „Laten wij
Israël geen excuus geven nog meer
Libanees grondgebied af te snijden
en nog meer Libanese en Palestijnse
burgers dakloos te maken", zo waar
schuwde oud-parlementsvooizitter
Adey Osseiran.
Inmiddels heeft secretaris-generaal
Kurt Waldheim van de VN gezegd
dat de situatie in Zuid-Libanon gis
teren betrekkelijk rustig was, hoewel
er hier en daar nog wel geschoten
werd. Wel werd gisteravond gemeld
dat vrijwel alle troepen in het gebied
bezig waren zich in te graven. „Pales-
tijnen, Israëli's en VN-soldaten gra
ven zich in en laten versterkingen
aanrukken", aldus een woordvoerder
van de PLO. Het lijkt er nog niet op
dat de Israëli's voorlopig hun troe
pen zullen terugtrekken.
Arafat
Het hoofd van de PLO, Jasser Ara
fat, zal binnenkort een bezoek bren
gen aan Roemenië voor besprekin
gen met president Nicolae Ceauses-
coe, zo heeft gisteren het Libanese
blad „An-Nahar", op grond van me
dedelingen uit diplomatieke Arabi
sche bronnen, meegedeeld. Momen
teel verblijft de Israëlische minister
van buitenlandse zaken, Mosje Da-
jan, in Boekarest. Hij praat met de
president en leden van de Roemeen
se regering over de problemen in het
Midden-Oosten. Roemenië is het eni
ge Oost-Europese land dat normale
betrekkingen onderhoudt met Israël
en uit dien hoofde bemiddelend kan
optreden tussen Israël en de Arabie
ren. Ceausescoe schijnt ook een rol
gespeeld te hebben bij de voorberei
dingen van de reis van de Egyptische
president Anwar Sadat naar Israël in
november vorig jaar.
Volgens An-Nahar heeft Arafat ver
der een boodschap ontvangen van
de Russische partijleider en staats
hoofd Leonid Breznjew.
Intussen is van de zijde van de Ame
rikaanse ambassade in Beiroet ver
nomen dat zich in de Libanese
hoofdstad een Amerikaanse delega
tie bevindt die zich gaat bezig hou
den met het op poten zetten van het
geregelde Libanese leger. De delega
tie staat onder leiding van overste
Robert Day. Hij heeft gisteren ge
praat met de Libanese minister van
buitenlandse zaken en van defensie
Foead Boe tros.
MuNCHEN De 23-j*rife
Westduitse studente Anneliese
Mkhel is volgens de geestelijke
Ernst Alt een „zoendood" ge
storven. Hij staat samen met de
ouders van het meisje terecht
voor „dood door schuld". Zij
overleed op 1 juli 1976 aan „zeer
sterke vermagering", nadat
maandenlang was geprobeerd
„de duivel uit haar te bannen".
De geestelijke zegt dat het
meisje „bewust" heeft geboet
voor uit het ambt gezette katho
lieke priesters, voor Duitsland,
voor politici en vooral voor de
Duitse jeugd. Sinds 1969 leed zij
aan vallende ziekte, wat leidde
tot neerslachtige buien en het
waandenkbeeld dat zij van de
duivel bezeten zou zijn.
Alt zei ervan overtuigd te zijn
dat het meisje door de duivel
bezeten was. Zij had nadat ze
was aangesproken in een taal
die ze niet kende „juist gerea
geerd" en de diefstal van hos
ties uit een kerk voorzien. In de
tenlastelegging wordt gezegd
dat de dood van de studente tot
een week voor haar overlijden
door medisch ingrijpen had
kunnen worden voorkomen.
Gevraagd waarom hij geen dok
ter had geraadpleegd, zei Alt dat
volgens rooms-katholieke „wet
geving" geestelijken bij duivel
uitdrijving geen artsen moeten
inschakelen. Hij zei ook dat de
bisschop toestemming had ge
geven voor de uitdrijving, op
voorwaarde dat deze helemaal
geheim zou worden gehouden.
gelegd aan de speciale zitting van de
Verenigde Naties over ontwapening.
Vance gaat er vanuit dat een stop
zetting van de produktie van pluto
nium en verrijkt uranium, het con
troleren van een akkoord over beper-
.king van de strategische wapens, bij
zonder gemakkelijk zal maken, al
dus de Times.
Het voorstel zou in de hoogste regio
nen van het Amerikaanse ministerie
van defensie zeer slecht zijn geval
len. Zowel de minister van defensie,
Harold Brown, als de chef-staf van
het Amerikaanse leger zou bijzonder
gekant zijn tegen de ideeën van
Vance.
PARIJS (AFP/DPA) De voorzit
ter van het Franse parlement, de 70-
jarige gaullist Edgar Faure, heeft bij
de eerste zitting van het nieuwe par
lement te kennen gegeven zich niet
voor een nieuwe termijn beschik
baar te stellen. Zijn besluit is een
gevolg van een nederlaag die hij
leed bij een stemming in het parle
ment. De gaullist Jacques Chaban-
Delmas kreeg de meeste stemmen
hoewel de gaullistische leider Chirac
Faure steunde.
De nieuwe voorzitter, Chaban-Del-
mas, zorgde vorige week voor een
politieke opschudding door zich als
gaullist kandidaat te stellen, terwijl
Faure de steun van de partijleiding
kreeg. Chaban-Delmas kreeg de
steun van de gematigde gaullisten
en de afgevaardigden van de cen
trum-partijen, die achter president
Giscard d'Estaing staan.
Toen Faure bij de eerste stemming
zag dat het mis ging, trok hij zich
terug, zodat zijn aanhangers niets
anders overbleef dan op Chaban-
Delmas te stemmen.
LI88ABON (AP, Reuter) - Gene
raai Pedro Cardoso is benoemd tot
staf-chef van het leger ter vervan
ging van de vorige week ontslagen
generaal Vasco Rocha Vieira. Hij
was vroeger hoofd van de militaire
inlichtingendienst.
Zijn benoeming volgt op het door
president Antonio Ramalho Eanes
gegeven ontslag van twee hoge le
gercommandanten die om politieke
redenen van lagere rangen tot gene
raal waren bevorderd, na de omver
werping van het dictatoriale bewind
in 1974.
Cardoso (52 Jaar) was goeverneur in
Portugees Guinee tijdens de koloni
ale oorlog. Hij wordt beschouwd als
een hooggeplaatste beroepsmilitair
en een specialist op het gebied van
de inlichtingendiensten.
Verwacht wordt dat de eerste daad
van de nieuwe bevelhebber zal zijn
de benoeming van een plaatsver
vanger voor de eveneensa vorige
week ontslagen commandant van
Lissabon, generaal Vasco Lourenco.
Hij was de laatste van de jonge
linkse officieren die verantwoorde
lijk waren voor de putsch in 1974,
die nog een Invloedrijke positie had.
Druk op Eanes om Lourenco te ont
slaan groeide de laatste tijd onder
gematigd rechtse legerkringen, die
erop uit zijn de normale hiërarchie
in het leger te herstellen.
Eerder beschuldigde Lourenco „re-
aktionaire krachten" ervan een
campagne tegen hem te organiseren
om hem af te zetten. Hij werd daar
bij ondersteund door de vooraan
staande socialistische woordvoerder
Manuel Allegre, die zei dat het ont
slag een „perfect voorbeeld was van
hoe een zorgvuldig voorbereide
rechtse campagne tot succes kon
leiden.
„Maar Vasco Lourenco staat niet
alleen. Hij wordt gesteund door alle
socialisten en anti-fascisten die te
maken hebben gehad met de val van
de dictatuur," zo voegde Allegre er
aan toe.
door Rlmmer Mulder
Eén van Jlmmy Carters verkiezingsbeloften was dat hij iets
wilde doen voor de grote Amerikaanse steden. Het heeft even
geduurd, maar sinds kort ligt er een programma van de regering-
Carter voor de strijd tegen het verval van de stadskernen. Op de
volgende twee begrotingen wil de president in totaal zo'n 6,4
miljard dollar reserveren voor dit doel.
Dit bedrag is, gezien de nood in de
oudere steden, aan de krappe kant.
In werkelijkheid is het maar een
kleine toevoeging aan de stroom van
dollars die nu jaarlijks al van de
federale regering naar de stadsbe
sturen vloeit. Naar schatting slorpen
de steden nu al ruim dertig miljard
dollar van de nationale uitgaven op.
Carters plannen blijven ook ver ach
ter bij het grootse programma dat
zijn partijgenoot Hubert Humphrey
enkele jaren geleden nog bepleitte
voor de verpauperde steden. Wat
Humphrey toen voor ogen stond viel
in de termen van het Deltaplan, om
het op zijn Nederlands te zeggen.
Wat president Carter nu aanbiedt
zou je dan kunnen omschrijven als
hier en daar een dijkverhoging en
een nieuw gemaal.
Gigantisch
Het probleem dat de regering nu
aanpakt is wel een „Deltaplan"
waard. Het is gigantisch van omvang
en bestaat al jaren. De kern is als
volgt samen te vatten: de oudere
stadskernen in de Verenigde Staten,
vooral die aan de oostkust, verpau
peren doordat „het beste deel" van
de bevolking wegloopt. De goed op
geleide Amerikanen met een behoor
lijk inkomen wonen liever in de ge
rieflijke, groene buitenwijken dan in
de benauwde oudere stadsdelen. De
achterblijvers zijn over het alge
meen iets minder draagkrachtig. Er
zijn veel ouden van dagen en ge
scheiden vrouwen onder, om maar
enkele groepen te noemen. Verder
hebben de grote steden de afgelopen
jaren een toeloop gehad van mensen
die het elders niet konden rooien.
Dat waren vroeger bij voorbeeld veel
zwarten uit het zuiden. Tegenwoor
dig komen er veel lal of niet illegale)
immigranten uit Latijns-Amerika.
Per saldo zitten de meeste grote ste
den met een bevolking die naar ver
Een verpauperde wijk in New York
houding steeds minder belasting op
brengt en aan de andere kant een
steeds groter beroep doet op de soci
ale voorzieningen.
De problemen voor de stadsbesturen
worden nog groter doordat ook het
bedrijfsleven naar de buitenwijken
(of nog verder weg) trekt. Buiten de
steden is de grond meestal wat goed
koper, is er meer ruimte (voor trans
port en parkeren) en is de kans op
inbraken en overvallen kleiner. Het
resultaa t van deze trek is weer: min
der belastingen en minder werkgele
genheid. Dus weer meer werklozen,
dus meer behoefte aan sociale uitke
ringen en meer kans op misdaad.
Hieruit blijkt wel dat het verval van
de stadskernen uiterst moeilijk te
bestrijden is. Waar begin Je? Pro
beer meer werkgelegenheid tc
scheppen. Daarmee verminder je
het aantal werklozen. Maar de be
drijven willen pas investeren als de
steden wat leefbaarder worden.
Maar daar hebben de stadsbesturen
wAl' voor nodig, wat er niet is van-
ge de al Jaren durende verpaupe-
van de centra.
Weggegooid
Carter had kunnen proberen deze
cirkel te doorbreken door veel geld
aan de stadsbesturen beschikbaar
te stellen. Maar dat is erg moeilijk te
7erkopen aan een Congres dat voor
het grootste deel bestaat uit politici
die hun kiezers hebben in nlet-stede-
lljke districten. Daar vinden ze die
sociale voorzieningen toch al gauw
weggegooid geld. De president pro
beert het daarom langs de andere
weg: bedrijven die bereid zijn in
stadscentra te investeren kunnen
rekenen op premies en belasting
voordelen. En vooral bedrijven die
jonge mensen aan het werk helpen,
want dat veroorzaakt de meeste
pijn: de hardnekkige jeugdwerk
loosheid.
Nu is de federale regering in de
Verenigde Staten zelf ook een be
langrijk werkgever en Investeerder.
Carter vindt dat de grote steden
daar meer van moeten profiteren.
Diensten van de federale regering
moeten voortaan bij voorkeur in
stadscentra worden gevestigd. Ver
der zal de federale overheid meer
gaan kopen van bedrijven die in die
centra zitten en die veel zwarten en/
of gekleurden in dienst hebben. Het
doel is duidelijk: het hele bedrijfsle
ven moet worden aangemoedigd
zijn activiteiten naar de stad te ver
leggen.
En dat is dan waarschijnlijk het
aardigste van Carters programma:
de federale regering heeft in elk ge
val weer positieve aandacht voor de
stadsproblemen. Dat is een duide
lijk verschil met de voorafgaande
periode. Na de met veel tam-tam
aangekondigde sociale politiek van
president Lyndon Johnson zijn de
paupers In de grote steden in het
verdomhoekje terecht gekomea Po
litiek zijn ze niet interessant. Ze zijn
niet talrijk genoeg en hun opkomst
bij verkiezingen is bovendien erg
laag. De regering-Nlxon kon daar
door de verkrotting van grote ste
den straffeloos negeren. Daaraan
heeft Carter nu een eind gemaakt,
maar dat zijn aanpak het grote keer
punt zal betekenen voor de verval
len steden is onwaarschijnlijk.
