,Het gaat erom wat in
oude muziek wezenlijk klinkt'
UW PROBLEEM OOK HET ONZE
Solisten op dreef bij
R'dams Philh. Orkest
Studentenorkest weer
op het muzikale pad
Concertgebouworkest sluit serie vituoos af
Marijke Ferguson legt verbinding tussen verleden en heden
Trein ontspoord
MAANDAG 3 APRIL 1978
AMSTERDAM „Ik wil din
gen doen die nut hebben. Dat
had ik als kind al. Wanneer iets
naar mijn idee niet zinvol was
op school is dat voorgeko
men was ik er heel moeilijk
toe te brengen het te doen. La
ter is dat nog sterker gaan spe
len. vooral toen ik,vrij verkreu
keld. uit het Jappenkamp
kwam. Ik had toen het gevoel:
je hebt het overleefd, nou heb
je er voor te zorgen dat jé je
leven waard bent.
Dat gevoel zou iedereen moeten heb
ben. maar niet ieder mens wordt er
met zijn neus zo bovenop geduwd
Persoonlijk zie ik dat achtera! als
een pre. hoewel ik niet zo ver wil
gaan te zeggen dat die kamptijd dan
toch ergens goed voor ks geweest
Een mens heelt naar mijn gevoel zijn
leven zinvol te maken. Wat zinvol is
zal leder voor zich moeten bepalen.
Voor mij geldt dat het als ik iets op
een podium breng o! voor de radio
zeg. de mensen iets moet doen. Mis
schien ben ik een beetje een bele
rend mens. Dat zou wel eens kunnen
zijn. hoe onsympathiek het ook
klinkt
Marijke Ferguson, de vrouw achter
studio Laren, de groep die nu al een
Jaar of Uen actie! is in brede kring
belangstelling te wekken voor oude
muziek, formuleert op deze manier
min o! meer haar credo, hoe moeilijk
het ook is dat begrip in woorden te
vangen.
Voor die oude muziek, die zij onder
de aandacht brengt, mede in haar
wekelijkse radioprogramma ..Sto!
van eeuwen", elke vrijdagochtend
om negen uur voor de NOS op Hil
versum 4. gaat Marijke Ferguson ver
terug in de historie, naar de tijd van
Karei de Grote met name. Uitgangs
punt bij dit alles is. naar zij me
vertelt, niet zozeer dat het boeiend is
je op deze manier in het verleden te
verdiepen ..Het gaat ons niet om die
oude muziekinstrumenten o! die
oude muziek op zich. maar om wat er
in die oude muziek wezenlijk klinkt.
Je moet onderzoeken wat hetleelkli-
maat is geweest van de mens in de
tijd waarin bepaalde muziek is ont
staan. hoe dat zich heelt gekristalli
seerd in de muziek".
Een taal
Gezeten op een divanbed in haar
achttiende-eeuwse huisje aan de
Amsterdamse Weteringstraat, waar
het vol staat en hangt met oude
muziekinstrumenten en planten,
waar een waakzame tekkel huist en
een roo!zuchtige poes. die het door
lopend heelt voorzien op alles wat
eetbaar is. zegt Marijke Ferguson:
„Je kunt niet zonder meer zeggen:
als ik iets zo voel zullen de mensen
dat vroeger ook wel zo hebben aan
gevoeld. Muziek is een taal en die
verandert voortdurend. Muziek die
vroeger droevig was. wordt nu vaak
niet meer als droevig ervaren Het is
mijn taak om een verbinding tot
stand te brengen tussen het verleden
en het heden."
Sinds de tijd. waarin de muziek die
Marijke Ferguson laat weerklinken
ontstond, en nu is er veel veranderd
in het samenlevongspatroon. ..Toch
zijn fundamentele zaken gelijk ge
bleven Warm is nog steeds warm en
koud koud. Vuur is vuur en water
water. Met de angst voor de dood ligt
VARIA
Trouw/Kwartet
door Fred Lemmers
het echter al weer een beetje anders
evenals met het geluksgevoel. Die
begrippen ervaart iemand die in de
industriële tijd leelt waarschijnlijk
heel anders dan de mens uit het
feodale tijdperk. Daarom gaat het er
mij bij die oude muziek vooral om
die te plaatsen in deze tijd. Het moet
de mensen van nu aanspreken, emo
ties oproepen, gelijk aan die de mens
van toen heelt ervaren."
Marijke Ferguson haalt die oude
muziek uit stoüige bibliotheken in
steden als Rome. Milaan. Madrid en
Londen. „Vooral in de vorige eeuw is
daar op dit gebied veel tevoorschijn
gekomen. Ook in kloosterbibliothe
ken kwam het nodige voor de dag."
De instrumenten waarop die muziek
te gehore wordt gebracht zijn recon
structies van instrumenten die op
oude afbeeldingen staan o! in boe
ken worden beschreven. Tal van
oude instrumenten kennen we te
genwoordig niet meer. Zelfs de na
men ervan zijn soms niet meer te
achterhalen.„Hoe de chitarra's. die
er ir. allerlei soorten waren (de huidi
ge Ierse harp heeft er wel wat van
weg. en de lur (een soort bazuin)
destijds hebben geklonken is niet
precies te zeggen. In elk geval moe
ten we ons zo n concert in een kas
teel van Karei de Grote heel anders
voorstellen dan een huisconcert nu.
Onze muziek is opgebouwd uit een
blaasje, een tokkeltje en een strijkje.
Dat laatste kende men toen nog niet
omdat de strijkstok pas omstreeks
het jaar duizend werd uitgevonden.
Vooral slagwerk zoals cimbalen, was
vroeger erg geliefd. Wat is opgete
kend over die oude muziek is in vele
gevallen erg fragmentarisch. Het is
zodoende omstreden of de melodie
die wij met studio Laren brengen
precies dezelfde melodie is als des
tijds heeft geklonken. Dat zeg ik er
dan ook steeds bij. Ik pretendeer
niet dat het zo was en niet anders.
Dat is het laatste wat je moet zeg
gen. Wat je in het gunstigste geval
wel kunt vertellen is hoe het in elc
eval niet is geweest."
Bonifacius
Op deze manier is het zelfs mogelijk
met die oude muziek terug te gaan'
tot de tijd van Bonifacius. Een peri
ode waar meer over bekend is en die
Marijke Ferguson sterk aantrekt is
de veertiende eeuw en vooral de
periode van Guillaume de Machaut.
de Franse componist, poëet en ka
nunnik, die zo graag met allegori
sche figuren werkte. „Hij spreekt me
zo aan omdat de tijd waarin hij
leefde zoveel overeenkomsten ver
toont met onze tijd. Er was toen
allerwege grote teleurstelling over
het valse leven en de hypocrisie. Er
MARIJKE FERGUSON
elke tijd vraagt andere oplossingen
(foto: Dirk Ketting)
was de herwaardering van het ge
loof, het zich afvragen wat geloof
eigenlijk is. Dat laatste is een pro
bleem dat blijft. Daar zal men nooit
uitkomenlOndanks de overeenkom
sten die er nu zijn met de dertiende
en veertiende eeuw betekent dat
niet dat wij de oplossingen vodr
onze moeilijkheden daar kunnen
vinden. Elke tijd vraagt andere op
lossingen. Je kunt er wel veel van
leren. Bijvoorbeeld dat er evenals
toen nu veel trendmatig gebeurt. In
het zich afzetten tegen de schijnhei
ligheid zit ook veel onechts. Als jon
ge mensen nu zeggen dat ze geen
kinderen willen hebben vanwege het
gevaar van de neutronenbom, wan
trouw ik dat in hoge mate. Dat argu
ment kan even vals zijn als de vals
heid waartegen zij zo te keer gaan.
Maar daarom is het wel belangrijk
dat erover wordt nagedacht. Voor de
mens van elke tijd is het van belang
zelfstandig te denken. Je moet
steeds bezig zijn jezelf af te vragen
wat je ondergaat, na te denken over
allerlei verschijnselen in het leven."
Oud pianoboek
Wat die interesse voor oude muziek
betreft, die ontstond bij Marijke
Ferguson toen zij als meisje van een
jaar of veertien in een oud piano-
boek, een veertiende eeuwse melodie
tegen kwam van Landini. „Vanaf
het eerste moment vond ik dat zo'n
goddelijk mooie melodie dat ik me
er verder in ben gaan verdiepen.
Maar het is een misverstand te den
ken. dat ik alleen waardering zou
hebben voor oude muziek. Dat is wel
mijn specialisme geworden, maar ik
vind dat elke muziek die te maken
heeft met een grondgedachte en cre
ativiteit ontroerend en boeiend kan
zijn. Je hebt echter maar 24 uur per
dag tot je beschikking en daarvan
moet je dan nog acht uur slapen.
Daardoor is het onmogelijk je met
alle vormen van muziek bezig te
houden."
Vanwege die beperking heb ik het
schilderen, dat ik vroeger heel veel
heb gedaan, ook opgegeven. Musice
ren is naast het huisvrouw en moe
der zijn nog te organiseren, is mijn
ervaring. Voor schilderen heb je stil
le tijden nodig waarin je niet ge
stoord kan worden zonder gefrus
treerd te raken. Met muziekmaken
is het zo dat ik, toen mijn twee zoons
klein waren, vaak dacht: ik heb de
afwas gedaan, de baby ligt in de
wieg, tot aan de volgende voeding
heb ik nog net een uurtje om te
studeren."
Vioolsonates
Marijke Ferguson is geboren in In
donesië. „Tot mijn achttiende jaar
heb ik daar gewoond. Vader was bij
de KPM (Koninklijke Pakketvaart
Maatschappij). Hij verwisselde nog
al eens van standplaats, zodat ik op
alle grote Soemba-eilanden ben ge
weest." Wat niet veranderde was de
muziek. Die ging altijd mee. „Moe
der was een goede pianiste. Van
haar heb ik vanaf mijn zesde jaar les
gehad. Vader speelde viool. Als ik
's avonds in bed lag hoorde ik de
vioolsonates van Mozart, Cesar
Franck en Debussy en zondags was
het vaste prik grammofoonplaten
draaien van Beethoven en Stra-
winsky."
„Hoewel ik Europees ben opgevoed,
in al die jaren dat ik in Indië woonde
heb ik zelfs nooit een gamelan- of
een wajang-voorstelling gezien, toch
is die Indonesische achtergrond be-,
palend voor me geworden. Het ge
volg van het feit dat ik in Indonesië
ben geboren en opgegroeid is dat er
een stuk ontheemd zijn in me zit.
Daarover wil ik niet dramatisch
doen maar het maakt dat ik niet
vanzelfsprekend in Holland ben, al
woon ik hier nu ruim dertig jaar. Ik
heb het als het regent of op zo'n echt
winterse dag als ik op straat loop
met mijn kraag hoog op dat ik in
eens denk: je bent in Holland! Dat
zal iemand die in Nederland is gebo
ren nooit overkomen."
In 1975 is Marijke Ferguson terug
geweest in haar geboorteland. „Ik
was er een maand op toernee. Ik had
het gevoel dat ik thuiskwam en dat
overrompelde me. Het heeft me zo
ontroerd dat ik er maanden door
van slag ben geweest. Daarom voel
ik er weinig voor er opnieuw naar
toe te gaan."
i VRAGEN uitsluitend in envelop sturen naar postbus 507. 2270 AM Voorburg.
Per vraag een gulden in postzegels, het liefst in waarden van 55 en 45 ets.
bijvoegen, en heslist niet aan de buitenkant opplakken.
Geheimhouding verzekerd. Briefkaarten worden terzijde gelegd.
Vraag: Wat verstaat men onder
Eplphanie en waaraan ontleent wit
te donderdag de naam?
Antwoord: Eplphanie: Een goddelij
ke verschijning of openbaring. In de
christelijke kerk denkt men bij het
epiphaniefeest aan de drie konin
gen, die de goddelijke boodschap
van de geboorte van Christus begre
pen. toen zij de ster volgden (6 janu
ari). Witte donderdag: Wit is de
kleur van de blijdschap. Op deze
dag wordt het Heilig Avondmaal
ingesteld. In Engeland heet deze
dag Maundy thursday. de dag van
het Mandatum, de opdracht tot ne
derigheid. Op deze dag had de cere
moniale voetwassing plaats van de
lagere geestelijkheid en de armen
door de hogere geestelijkheid en de
vorsten. In Duitsland noemt men
deze dag met wit maar „grün". Dat
moet eigenlijk zijn grein, wat sa
menhangt met ons „grienen", boete
doen (Overigens is de kleur van
boete en rouw paars)
NOG EENS: Het dr A. H. de Hartog-
gezelschap Een onzer lezers herin
nert zich uit 1930 een groep van
volgelingen van de Hervormde Am
sterdamse predikant, op latere leef
tijd hoogleraar In het kader van o a.
de apologetische vereningen, de
Middaghoogte, zeer veel debatavon
den met voorstanders van „de Dage
raad". Het overlijden van de centra
le figuur betekent meestal ook op
den duur het einde van dergelijke
kringen
O.o. die drukfoutenduiveltjefc: Van
morgen werd ik al vroeg opgebeld
In de krant van vandaag (20 maarti
staat dat u met leden van de NCRV
naar de zuivelkeuken ging Hele
maal niet waar Dat moest u. na
zoveel jaren presidente in Voorburg
geweest te zijn. toch nog wel
weten
ANTWOORD: Die afkortingen zijn
ellendige dingen en dat daarmee wel
eens ongelukjes gebeuren is niet te
vermijden Het moest dus zijn:
Nied iCihr >V<rouweniBiond) Ge-
interesseerden in de kooklessen van
de Zuivelkeuken maken een telefo
nische omweg als ze het door mij
genoemde adres van het Zuivelbu
reau bellen ihet zijn allemaal aardi
ge mensen daar. maar ze hebben
aan het eigen werk de handen vol'»
Het Juiste adres is Zuivelkeuken
Berberis 10. Leidschenhage. Leid-
schendam 070-272279
VRAAG: Waar komt de naam Die
Leyte vandaan?
ANTWOORD. De oude naam van
Leiden is (ter) Leythen. Deze vorm is
een derde naamval meervoudsvorm
die aangeeft dat er meer waterlopen
(leden) waren, die op een bepaald
punt samenkomen. Het woord lee.
lede. lie. liede betekent waterloop,
gang op leiding. Het water, dat u
bedoelt, zal wel de Warmonder Lee
zijn. het benedengedeelte van de
Mare. De Oude Rijn was altijd wel
de plaats, waar vele watertjes om
Leiden naar toe stroomden.
VRAAG: Waar kan ik de rondgebrei
de tricot kopen, die men gebruikt
om de zg. fuiklampen te maken?
ANTWOORD: De firma ESKA (Na
vijven) heeft indertijd voor de abon
nees van dit blad. waarin de werkbe
schrijving was gepubliceerd, een
grote hoeveelheid van dit materiaal
uit het buitenland besteld. Het
vloog winkel en filialen uit. Na veel
gezoek en getelefoneer heeft men
ergens ver van Utrecht nog een stuk
je gevonden en daarvan krijgt u de
helft. Dit is niet zonder meer service,
maar een vriendendienst. Men vroeg
mij echter mede te delen aan alle
aspirant fuiklampenmaaksters, dat
het hiermee definitief is afgelopen
met dit materiaal.
VRAAG: Hoe kan ik een legpuzzel zo
prepareren, dat ik hem kan op
hangen?
ANTWOORD: In alle grote zaken te
koop. Ravensburger Puzzel Conser
veer. prijs voor 5 m puzzel ƒ4,75
(Otto Maler Benelux Amersfoort
imp Waarschijnlijk wordt een der
gelijk middel ook door andere fir
ma's gebracht.
VRAAG: Wij gaan binnenkort naar
Canada Hoe gaat het daar met de
elektriciteit (radio, scheerapparaat
elektrische flitser enz.)?
ANTWOORD: Volgens onze zegs
man bij Philips Consumentenzaken
zou de moeilijkheid, die u verwacht
slechts in een ander voltage kunnen
zitten. 110 in plaats van het m Ne
derland vrij algemeen gebruikte vol
tage van 220. In de meeste appara
ten is een ingebouwd schakelaartje
aanwezig, dat men zelf kan verzet
ten Is dat er niet bij. dan moet men
gebruik maken van een kleine trans
formator. die men in elke goede
elektriciteitszaak kan kopen Wer
ken de toestellen op batterijen, dan
zijn er geen moeilijkheden. Loop
eens binnen met uw (draagbare)
spullen in uw Philipszaak. Het zal
allemaal wel meevallen.
VRAAG: In ons bezit is een koffie/
theeservies gemerkt JZ Co. Daar
onder een schuinoplopende figuur
en Hindeloopen. Hoe oud zou dit
kunnen zijn?
ANTWOORD: Uw servies dateert
van ongeveer 1900 en Is afkomstig
uit een Duitse fabriek, waar men
voor een bepaald soort decoratie de
naam Hindeloopen uitkoos. De
schaats onder de firmanaam zal niet
op alle onderdelen van dit servies
voorkomen. Op sommige kopjes of
schoteltjes kan ook wel bijgevoegd
zijn Ges Ges. (Wettig gedeponeerd).
Een groot servies werd nl. niet altijd
in hetzelfde jaar gecompleteerd.
Van welke Duitse fabriek dit servies
afkomstig is, kan ik u helaas niet
zeggen.
In Hindeloopen was nooit kerami
sche inmdustrie. Wel heel veel moois
op het gebied van hout- en meubel
verfraaiing (Hidde Nijlandmuseum)
VRAAG Graag zou ik als vrijwillig
ster met een vakantieweek voor
geestelijke en.of lichamelijk gehan
dicapten mee willen, het liefst bij
kinderen. Bij wie kan ik dan
terecht?
ANTWOORD: Wat men daar in de
eerste plaats zal vragen is: Hoe oud
is deze vrijwilligster, wat is haar
opleiding en wat zijn haar motie
ven? Het werken met deze kinderen
is vooral tijdens de vakantie uiter
mate moeilijk en als het mogelijk is.
zijn het de eigen verzorgers, die het
meest geschikt zijn voor de begelei
ding. Neemt u eens contact op met
het Algemeen Diakonaal Bureau
van de Geref. Kerken t a v. de heer
Joh. Luit. Postbus 2211, Leusden
Aangezien u zelf in Utrecht woont, is
het niet moeilijk voor u om eens aan
te wippen bij het bureau van de
Generale Diaconale Raad der N.H
Kerk Maliesingel 26. te Utrecht,
waar men u stellig lets over uw
moeilijkheden zal kunnen vertellen.
VRAAG Wij lazen enige weken gele
den in een landelijk blad een artikel
over het volgende onderwerp (Blad
en onderwerp met name genoemd)
Graag willen wij over dit onderwerp
verder ingelicht worden.
ANTWOORD: Het is al een ingewik
kelde geschiedenis voor ons om iets
te vinden, dat zonder de naam van
de medewerker van ons wordt ge
vraagd. Die enige weken kunnen er
soms twee maar ook wel eens zes
zijn. Het ligt met op onze weg om
het werk van andere dagbladen er
bij te gaan doen. Hetzelfde geldt
voor een vraag naar een borduurpa
troon. dat heel lang geleden in de
Margriet heeft gestaan. Welnu: Mar
griet kan terugvallen op een uitne
mend archief, waarin alle oude num
mers waarschijnlijk wel zullen zijn.
Zo niet, dan Is dit niet ons probleem.
VRAAG: Wanneer wordt 's zondags
avonds via de Engelse radio de com-
munitysinging van geestelijke liede
ren uitgezonden?
ANTWOORD: BBC Kerkdiensten.
Radio 2 1500/247m/FM 20.30 plaatse
lijke tijd. BBC World Service ca
260m 2400h GMT. Waarschijnlijk
bedoelt u het eerste programma.
Het tweede is wel wat laat in* de
avond.
VRAAG: Bestaat het zogenaamde
bankgeheim nog?
ANTWOORD: Het bankgeheim is al
zeer oud, maar niet meer zonder
uitzonderingen. Tegenover de fiscus
zijn de banken tot openbaarmaking
verplicht (algemene wet op de Rijks
belastingen). In Zwitserland daaren
tegen is het bankgeheim ten volle
gehandhaafd, met het gevolg, dat
ZOETERMEER (ANP) De NS-
sprinter Zoetermeer-Den Haag is za
terdagavond even na het verlaten
van het station Zoetermeer ont
spoord. De politie vermoedt, dat
kinderen daar stenen tussen een
wissel hadden gelegd. Niemand
raakte bij het ongeluk gewond.
De ongevallenwagen van de NS
werd uit Rotterdam naar Zoeter
meer geloodst om het treinstel weer
in de rails te tillen. Tussen de stati
ons Zoetermeer-Meerzicht en Zoe
te rmeer-Driemanspolder verder tij
delijk bussen ingezet.
door W. H. Wolvekamp
ROTTERDAM. Aan het zaterdagconcert-van het Rotterdams
Philharmonisch Orkest verleenden twee solisten hun medewer
king. De eerste cellist van het RPhO, Michel Roche, speelde de in
1952 geschreven Sinfonia concertante van Prokofjew en de
Franse pianist Jean-Bernard Pommier bracht het tweede kla
vierconcert in g kl. van Saint-Saëns ten gehore.
Voor de cello heeft Prokofjev drie
concerten gecomponeerd (het derde
is onvoltooid gebleven evenals een
sonate voor cello-solo). De deze
avond uitgevoerde Sinfonia concer
tante heeft als basis het tweede cel
lo-concert. Voor de solist is er in deze
compositie heel wat werk aan de
winkel.
Na het langzame inleidende deel,
waarin Michel Roche al direct tot
een opvallend fraaie toonvorming
wist te komen, boden de twee snelle
daaropvolgende delen de solist volop
de gelegenheid van zijn grote techni
sche verworvenheden blijk te geven.
Toch is dit stuk voor de uitvoerende
cellist waarschijnlijk interessanter
dan voor de toehoorder.
Echt geïnspireerd klinkt deze mu
ziek niet. Het zijn eigenlijk voorna
melijk de virtuoze verrichtingen van
de solist die de aandacht gevangen
houden. Daar de literatuur voor cel
lo-concerten niet zo uitgebreid is,
kan het echter voor een cellist een
welkome afwisseling betekenen om
het vaste kringetje, Haydn, Bocche-
rinl, Dvorak, Saint Saëns en Tschai-
kowski (Rokoko-variaties) eens te
doorbreken.
Direct na zijn ontstaan heeft het g-
moll klavierconcert van Saint Saëns
burgerrecht verkregen. Vrijwel alle
grote pianisten spelen dit werk
graag omdat het zo geheel vanuit het
klavier is gedacht. De technische
moeilijkheden zijn aanzienlijk en de
muzikale inhoud is belangrijk te
noemen.
Pommier speelde met een opvallend
gemak, beheerst en zeer muzikaal.
Het toccata-achtige begin en slot
van het eerste deel, het lichte en
spirituele Scherzo en het Presto (een
Tarantella) werden op voortreffelij
ke wijze door de solist gerealiseerd.
In beide concerten heeft Edo de
Waart het Orkest tot goed sluitend
en muzikaal spel geleid.
Als zelfstandige orkestrale werken
hoorden wij tijdens dit concert de
Ouverture Roeslan en Ljoemila van
de vader der Russische muziek, Mi-
chail Glinka, en de Ouverture Groot
Russisch Paasfeest van Rimski-Kor-
sakow.
In de ouverture van Glinka gaf het
orkest een staaltje van uitstekend
gedisciplineerd samenspel in de
snelle strijkerspassages, en in Rims-
ki-Korsakows Groot Russisch Paas
feest (gebaseerd op het Choral
„Christ ist erstanden") kwam de vol
le kleurenpracht van deze partituur
op overtuigende wijze tot klinken.
vele miljarden, buitenlands geld
naar Zwitserland gestroomd zijn.
VRAAG: Kan ik mijn koelkast ge
woon afzetten als ik een poosje met
vakantie ga?
ANTWOORD: Een koelkast kan
men te allen tijde buiten werking
stellen voor een poosje, maar dan
moet de deur wel open blijven staan.
De kast gaat anders muf ruiken of
schimmelen en het is moeilijk om
die stank eruit te krijgen.
VRAAG: Waar vind ik het gedicht:
Hier weelde ontwassen aan zich zelf.
en later Daar gemor bij arbeid
die geen brood geeft
ANTWOORD: Als wij via ons eigen
archiefje, dan wel uit ons eigen ge
heugen een antwoord op een derge
lijke vraag vinden, geven we dat
antwoord graag, maar zoeken en
vragen is er echt niet meer bij! Het
door Da Costa geschreven gedicht:
Vijfentwintig jaar, een lied van 1840,
is in de bundels van deze dichter te
vinden. Het telt 11 bladzijden. Het
begin is zeer bekend (al was het
alleen maar vanwege het metrum)
„Kan het zijn, dat de lier, die sinds
lang niet meer ruiste"Dit ge
dicht omvat ook de onsterflijke re
gels. die men leest op een van de NS-
gebouwen in Utrecht: „Zie langs zijn
tweelingslijn dien feilen Salaman
der. Vuur sist hij uit zijn buik, die
rammelt over d'aard"
door Adr. Hager
DEN HAAG Met werken van Rossini, Nico Hermans, Mozart
en Mendelssohn maakt het Nederlands Studenten Kamer Or
kest voor het veertiende achtereenvolgende jaar een tournee
door Nederland.
De vorming van het orkest is dit jaar
niet zonder moeite verlopen, de ani
mo om voor negen concerten deel uit
te maken van het NESKO bleek niet
groot. Desondanks is dirigent Ge
rard Oskamp er in geslaagd een en
semble te formeren dat zich best
mag laten horen. Bovendien steunt
het NESKO het werk van de stich
ting voor vluchteling-studenten
UAF en alleen daarom reeds ver
dient deze tournee brede belangstel
ling.
In het afgelopen weekeinde speelde
het orkest in Den Haag, Utrecht en
Amsterdam. Het programma werd
op probleemloze wijze geopend met
de ouverture „II Slgnor Bruschino"
van Rossini en Gerard Oskamp liet
in de vlot gespeelde weergave de
Italiaanse zon doorklinken. Aan elan
ontbreekt het deze dirigent niet. Het
zal ongetwijfeld één van de factoren
geweest zijn, die hem de eerste prijs
bij het dirigentenconcours in Bour
nemouth opleverde.
Die spontaniteit in aanpak kon niet
verhelen, dat de violen wat zwak
bezet zijn. Zij werden ruimschoots
overtroffen door de blazers, die, der
tien in getal, tekenden voor de ver
tolking van de balletmuziek van
Nico Hermans. In 1949 schreef Her
mans een pianowerkje voor kinderen
getiteld „Sonatine pour les petits
mains" en dat bleek zich uitstekend
te lenen voor een bewerking voor
dertien blazers, omgedoopt in „Bal
let des petits pieds." Aardige speel-
muziekjes, als het ware geschreven
voor de blazers van NESKO.
Vreugde
Felix Mendelssohn had op zijn vijf
tiende jaar al een behoorlijk oeuvre
opgebouwd, onder andere waren
reeds twaalf symfonietjes van zijn
hand verschenen. Als opus elf
schreef hij zijn eerste „echte" symfo
nie, een verrukkelijk stuk muziek.
Gerard Oskam en de zijnen lieten er
met vreugde hun licht op schijnen,
verpozingsmuziek in de allerbeste
zin van het woord. Ook hier een
vlotte benadering, levendige tempi
en enthousiast musiceren.
Solist tijdens deze tournee is Bas de
Jong, soloklarinettist bij het Rotter
dams Philharmonisch Orkest. Hij
verolkte Mozarts concert in A op
vakkundige wijze, technisch en mu
zikaal boeiend. Bas de Jong, Gerard
Oskamp en het NESKO komen deze
week nog in Zutphen op 3 april in het
Hanzehof, Epe 4 april in Nederlands
Hervormde kerk, Arnhem 5 april in
het stadhuis, Oud Beierland 6 april
in de Thomaskerk, Purmerend 7
april in het Taborcentrum, en Gro
ningen 8 april in de Remonstrantse
kerk.
door Jac. Kort
AMSTERDAM Het programma voor het laatste concert in de
C-serie, dat het Concertgebouworkest gistermiddag in de Grote
Zaal gaf, was geheel samengesteld uit werken van drie componis
ten die geboren zijn in het laatste kwart van de vorige eeuw.
Charles Ives, Edgar Varèse en Matthijs Vermeulen.
Evenals hun generatiegenoten:
Schönberg, Bartok en Strawinsky
waren zij afkomstig uit de traditie
van de romantische muziek en zagen
zich geplaatst voor de noodzaak
nieuwe wegen in te slaan
Zij deden zulks los van elkander en
geheel zelfstandig, al zijn er niette
min sommige dingen aan te wijzen
waar mede de een de ander raakt
Bartok en Strawinsky in folkloristi
sche thema's, Schönberg en Varèse
in de atonaliteit en Ives en Vermeu
len in de complexiteit van hun
schrijfwijze.
Van Charles Ives ging „Three places
In New England", geschreven in de
jaren 1903 tot 1914 in première, een
ontzettend complex om niet te zeg
gen: chaotisch werk, dat als het ware
een vooruitblik geeft op alles wat
componisten na hem zullen gaan on
dernemen: atonaliteit, polyritmiek,
citatentechniek en ga zo maar door.
Razend moeilijk om te spelen, maar
niet minder om te horen, verwarrend
en vermoeiend, maar wel curieus.
Muziek van een onconformist, bijna
schreef ik van een geniale gek.
De tweede première op dit concert
betrof Nocturnal (1950-'61) voor so
praan, mannenstemmen en orkest
van Edgar Varèse op teksten uit
„House of incest" van Anaïs Nin.
Van deze componist is bekend, dat
hij niet uitging van muzikale tech
nieken maar van de materie, waar
muziek van gemaakt wordt: het ge
luid. Een schijnbaar primitieve be
nadering.
Chaotisch, en daardoor dichter in de
buurt van Ives, is ook de vijfde sym
fonie (1941-45) van Matthijs Vermeu
len, die na de pauze klonk. Het pro
cédé, dat deze componist toepaste
was dat de poly-melodiek. Een
hoogst interessant werk, maar dode
lijk vermoeiend om meer dan een
half uur naar te luisteren. Je komt er
onder vandaan alsof je op een Oos
terse markt hebt gelopen: dl die
kleuren, dl die geluiden. Teveel om
waar te nemen en daardoor overrom
pelend.
Het orkest onder leiding van de
Franse dirigent Diego Masson speel
de het allemaal virtuoos deze mid
dag en de sopraan Dorothy Dorow
voelde zich in Varése als een vis in
het water: schitterend.
