Een opening in blanke gelederen van Zuid-Afrika
Russell-tribunaal lijkt
oordeel klaar te hebben
Ontvoerde kinderen
in Rhodesië terug
Spanningen lopen op
in Portugees leger
Weizman weer terug uit
Egypte
Carter demonstreert
zorg mensenrechten
RAF-aanhangers: jury schiet tekort
Na snel besluit van Botswana
Goor: Plunderaars
voor de rechtbank
Braziliaanse kardinaal mee in auto
Eanes poogt te bemiddelen
Russen willen over
ruimtewapen praten
Verdeelde reacties na gesprek met Sadat
Wie is een echte Afrikaan en wie niet?
ZATERDAG 1 APRIL 1978
BUITENLAND
Trouw/Kwartet 7
door J. den Boef
FRANKFURT AM MAIN Het Derde internationale Russell-tribunaal, dat zich bezig houdt met
de vraag of burgers van West-Duitsland op grond van hun politieke gezindheid het recht
onthouden wordt hun beroep uit te oefenen, is blijkbaar al tot de conclusie gekomen, dat die vraag
bevestigend moet worden beantwoord.
Dat valt althans op te maken uit de
verklaring die gisteren vóór het be
gin van de derde zittingsdag aan de
pers werd verstrekt. Hierin wordt
gezegd: ,,Tot dusver hebben huridi-
sche en andere experts bewijsmate
riaal voorgelegd, dat er op duidt dat
in de Bondsrepubliek de mensen
rechten ernstig worden geschon
den." In de verklaring wordt een
beroep gedaan op de „beschuldig
den" (waarmee de autoriteiten op
alle bestuurlijke niveau's worden
aangeduid) vertegenwoordigers en
bewijsmateriaal naar het tribunaal
te zenden, waarin de noodzakelijk
heid van de z.g. „Berufsverbote"
wordt gedocumenteerd.
raad van de jury. die naar alle waar
schijnlijkheid dinsdag haar oordeel
zal geven over de ingebrachte be
schuldigingen en het aangevoerde
bewijsmateriaal. Want om 11 uur 's
morgens is een persconferentie geor
ganiseerd naar aanleiding van de
uitspraak.
Bezetting kerk
Voorbarig
Nu mag worden aangenomen dat de
jury van het tribunaal zich nog op
geen enkele wijze heeft geuit over
het antwoord op genoemde vragen,
omdat zij zich daar komende maan
dag pas over zal beraden, waarna
haar oordeel aan de openbaarheid
zal worden prijsgegeven. De mede
deling in de verklaring betreffende
het al voorgelegde bewijsmateriaal
was dus wel een beetje voorbarig.
Maar dat valt in het „Bürgerhaus"
van het dorp Harheim (dat betuur-
lijk. deel uitmaakt van Frankfurt)
nauwelijks op. omdat men zich daar
als gelijkgezinden onder elkaar be
vindt. De tegenpartij laat verstek
gaan.
Vandaag wordt de behandeling van
de in totaal 12 gevallen, waarin spra
ke zou zijn van een ernstige schen
ding van de mensenrechten, afgeslo
ten. Morgen worden nog enkele refe
raten gehouden over „precedent-ge
vallen", over de argumenten van de
voorstanders „Berufsverbote" en
over de psychologie ervan. De gehe
le maandag is uitgetrokken voor be-
Een bijzonderheid is dat familiele
den van in gevangenissen verblij
vende leden van de „Rote Armee
Fraktion" samen met symphatisan-
ten een protestantse kerk in de na
bijheid van het „Bürgerhaus" in
Harheim hebben bezet. De bezetting
houdt verband met de hongersta
king van RAF-leden in Westduitse
gevangenissen, maar ook de moeder
van Knut Folkerts (die zijn honger
staking in een Nederlandse gevan
genis onlangis eindigde) is in de kerk
aanwezig. De bezetters richten zich
in feite tegen het Russelltribunaal
zelf, omdat dit geweigerd heeft zich
ook bezig te houden met de dood
van een aantal RAF-leden in enkele
gevangenissen
Van de jury wordt verlangd dat zij
zich op de hoogte stelt van de thans
tegen RAF-leden lopende proces
sen; dat zij een bezoek brengen aan
de gevangenen om een beeld van
hun situatie te krijgen; dat zij open
lijk de eisen steunen van de in hon
gerstaking zijnde gevangenen; dat
zij Amnesty International en het
Internationale Rode Kruis oproept
een internationale commissie een
onderzoek te laten instellen naar de
omstandigheden, waaronder de ge
vangenen moeten leven; en dat zij
definitief toezegt, de „isolatiefolter"
en „moorden" op een aantal RAF-
leden in het kader van het Russell-
tribunaal zal onderzoeken.
Gistermiddag heeft de jury laten we
ten dat zij op deze laatste eis niet
SALISBURY (Reuter, UPI) Het merendeel van de leerlingen
van een Rhodesische zendingsschool, die woensdag werden
ontvoerd en naar het buurland Botswana waren gebracht, is
gisteren weer naar hun land teruggekeerd. Van de 434 ontvoer
den, onder wie 12 onderwijzers, hebben er 29 besloten niet naar
Rhodesië terug te gaan, 27 leerlingen en 2 onderwijzers.
De regering van Botswana had don
derdagavond bevolen dat de door
zwarte guerrillastrijders van het Pa
triottisch Front ontvoerde scholie
ren zelf moesten beslissen of ze terug
wilden dan wel in de kampen van het
Front blijven. Dit betekent een wel
willender houding van de Botswaan-
se autoriteiten dan bij de vorige gro
te ontvoering van scholieren. Toen
kregen de ouders slechts na veel
soebatten de kans om met hun kin
deren te praten en het resultaat was
dat het merendeel van hen in Bots
wana wilde blijven.
Het snelle optreden van Botswana
heeft een goede indruk gemaakt in
Rhodesië zelf. De doorgaans nogal
flink van leer trekkende minister
van buitenlandse zaken Pieter van
der Byl prees Botswana en zei dat
haar optreden de spanning in zuide
lijk Afrika doet verminderen.
De ontvoerde scholieren kwamen
gisteren zeer vermoeid in hun land
aan. Ze vertelden dat ze met name in
het begin van de actie nogal ruw
waren behandeld. Ze moesten in
marstempo lopen en kregen geen
eten of drinken. Eenmaal in Botswa-
ne aangekomen werd de houding
van de guerrillastrijders wat soepe
ler. Wel werd de scholieren telkens
weer voorgehouden dat zij tegen de
autoriteiten moesten zeggen dat ze
in Botswana wilden blijven en zich
wilden aansluiten bij het Patriot
tisch Front.
Druk
De vijf zogeheten frontlijnstaten
Tanzania, Zambia, Botswana, Mo
zambique en Angola hebben een
strategie ontwikkeld om druk uit te
oefenen op Engeland en de Verenig
de Staten, zodat deze landen het
blanke regiem in Rhodesië helpen
wippen. De Zambiase minister van
buitenlandse zaken Mwale zei dat
het plan een internationaal aan
vaardbare oplossing van de Rhodesi
sche kwestie beoogt maar nadere
bijzonderheden gaf hij niet.
kan ingaan omdat het hier om een
zaak gaat, die niet zomaar in enkele
dagen kan worden afgewerkt. Een
verantwoorde behandeling er van
zou een grondige voorbereiding en
een uitgebreid onderzoek verlangen.
Overigens laat de jury er geen twijfel
over bestaan, dat zij geen enkele
hang heeft met de initiatiefnemers
in de kerk (die zich als Russell-initia-
tief ter ondersteuning van politieke
gevangenen presenteren). Wat de an
dere eisen van de groep betreft, be
perkt het antwoord zich tot een in
algemene termen gestelde bevesti
ging van het principe dat alle gevan
genen aanspraak hebben op nale
ving van de mensenrechten.
De mogelijkheid bestaat dat de be
zetting van het kerkgebouw nog vóói
morgen zal worden opgeheven, om
dat anders een reactie van de bevol
king van Harheim kan worden ver
wacht. In een gesprek met de predi
kant van de Evangelische Gemeinde
van Harheim werd duidelijk dat de
kerkgangers van dit dorp zal worden
gevraagd, n het nabije Nieder-Erlen-
bach naar de kerk te gaan (dat de
zelfde predikant heeft), als de bezit
ting niet zou zijn opgeheven. Van
daag wordt in Harheim gedemon
streerd. De CDU heeft daartoe opge
roepen. Plaats van handeling: vóór
het „Bürgerhaus", waar het tribu
naal plaats vindt.
TEL AVIV (UPI) De Israëlische
staf-chef Mordechai Goer heeft giste
ren gezegd dat 51 Israëlische soldaten
zich voor de rechtbank zullen moeten
verantwoorden omdat zij zich zouden
hebben schuldig gemaakt aan plun
dering in het zuiden van Libanon. De
generaal zei dat de Israëlische militai
re autoriteiten onmiddellijk maatre
gelen hadden genomen tegen de
plunderaars. Goer zei dat Israël zijn
uiterste best doet de burgers in het
zuiden van Libanon zo goed mogelijk
te beschermen. Goer vertelde eerder
gisteren dat de Israëlische strijd
krachten het bezette gebied in Liba
non snel hadden uitgebreid toen de
Amerikanen in de Veiligheidsraad
van de VN aandrongen op een snelle
reactie van de volkerenorganisatie.
Goer sprak daarmee minister van de
fensie Weizman tegen die eerder ver
klaarde dat Israël pas verder in Liba
non was opgerukt toen de Palestijnen
plaatsen in het noorden van Israël
bleven beschieten.
Nauwelijks onder de indruk van het ceremonieel stapte de
jongste dochter van president Carter, Amy, gisteren in Brazi
lië langs de erewacht van militairen.
RIO DE JANEIRO (Reuter, UPI,
AP)— De Amerikaanse president
Jimmy Carter heeft gisteren een
duidelijke demonstratie gegeven
van zijn zorg over de mensenrech
ten in Brazilië door haar meest
uitgesproken verdediger kardi
naal Arns van Sao Paulo met zich
mee te laten rijden bij zijn rit
naar het vliegveld van Rio de
Janeiro, waar vandaan de presi
dent het land verliet. Beide lei
ders gingen niet zo ver dat zij op
het vliegveld afscheid namen; de
kardinaal bleef in de presidentië
le auto zitten.
Carter had voor de opmerkelijke-
tocht een uitvoerig onderhoud ge
had met kardinaalArns, kardi
naal Salles van Rio de Janeiro,
een jurist, twee zakenlieden en
een uitgever van een dagblad. Hij
vroeg ieder van ons hoe we dach
ten over de politieke ontwikkelin
gen in Brazilië en over andere
belangrijke zaken, aldus kardi
naal Arns tegenover joujrnalis-
ten. De Amerikaanse president
wisselde daarna nog meningen uit
over de persvrijheid en de rol van
de kerk. Het karakter van de ge
sprekken was „zeer algemeen", zo
zei de kardinaal
Aan het slot van het onderhoud
vroeg Carter kardinaal Arns, die
hij vorig jaar ontmoette toen bei
den een eredoctoraat kregen aan
de Notre Dame-univesiteit in de
VS, mee te rijden naar het vlieg
veld. Bij het afscheid gaf de ker
kleider Carter een gesigneerd
exemplaar van zijn boek „De
strijd voor de mensenrechten
Ofschoon de kardinaal hierover
geen mededelingen heeft gedaan
wordt aangenomen dat hij in de
auto met Carter heeft gepraat
over de behandeling van politieke
gevangenen in Brazilië.
Van een medewerker
LISSABON De politieke temperatuur in Lissabon is weer flink
gestegen vanwege moeilijkheden in de strijdkrachten. Eergiste
ren ontsloeg president Ramalho Eanes zijn stafchef van de
landmacht Rocha Vieira. Gisteren vergaderde de revolutionaire
raad over een eventueel ontslag van Vasco Lourenco.
Lourenco volgde in november 1975
de revolutionaire Otelo de Carvalho
op als bevelhebber van het militaire
district Lissabon. Op de achtergrond
van deze ontslagkwestie speelt een
machtstrijd tussen de verschillende
politieke fracties binnen de strijd
krachten die op 25 november 1975
toen nog verenigd een einde
maakten aan het Portugese revoluti
onaire proces. De conservatieve
commandanten willen dat nu ook de
gematigd linkse officieren uit de
hoge funkties worden verwijderd Zij
proberen president Eanes. die tevens
opperbevelhebber van de strijd
krachten is, tot een duidelijke keuze
te dwingen. Eanes is echter voor
stander'van een politiek neutraal
leger en is als zodanig het hoofd van
de derde fractie
Slepend conflict
De aanleiding tot het ontslag van
Rocha Vieira was een slepend con
flict tussen hem en Vasco Lourenco
die tot de gematigd linkse groep
behoort. Rocha Vieira beklaagde
zich over wat hij noemde het ondis
ciplinaire gedrag van Vasco Louren
co, die een onderschikking van het
district Lissabon aan de legerleiding
in de weg zou staan. Zowel Lourenco
als Vieira zijn leden van de revoluti
onaire raad, het hoogste orgaan in
de Portugese militaire hiërarchie
Eanes keerde zich tegen de conser
vatieve Rocha Vieira maar stelde
tevens het ontslag van Lourenco
voor. Als lid van de revolutionaire
raad van het eerste uur kan Vasco
Lourenco niet zonder de toestem
ming van deze raad ontslagen
worden.
ADVERTENTIE
HULP AAN DE
VLUCHTELINGEN UIT
ZUID-LIBANON
MEDISCH KOMITEE
PALESTINA
GIRO 3168300
In Lissabon werd gistermiddag alge
meen verwacht dat de raad het voor
stel van Eanes zou goedkeuren. In
tegenstelling tot Vieira zou Vasco
Lourenco echter lid van de raad
kunnen blijven. Van de gematigd
linkse militairen rond Melo Antunes
heeft er dan niemand meer een func
tie binnen de strijdkrachten zelf. De
ontslagen officieren worden waar
schijnlijk alleen vervangen door
trouwe aanhangers van Eanes
Nog een viertal andere hoge conser
vatieve officieren, waaronder com
mando-commandant Jaime Neves-
zouden op de nominatie staan ver
vangen te worden. De positie van de
president wordt dus versterkt maar
tegelijkertijd stijgt de ontevreden
heid in conservatieve kringen. De
conservatieve Sa Carneiro. oud-par
tijleider van de Sociaal Democrati
sche Partij pleit in zijn deze week
verschenen boek opnieuw voor een
versterking van de politieke functie
van de president ten koste van het
parlement. Een pleidooi dat tegelij
kertijd een ernstige kritiek op presi
dent Eanes inhoudt, die zich tot. nog
toe strikt aan de parlementaire re
gels gehouden heeft
MOSKOU (UPI) De Sowjet-Unie
is bereid tot overleg met de Verenig
de Staten over een mogelijk verbod
van kunstmanen die andere kuns
tmanen kunnen vernietigen. De
Russische stafchef, maarschalk Ni
kolai Orgakow, bevestigde dat
woensdag op een vraag uit de com
missie voor de strijdkrachten van
het Amerikaanse Huis van afgevaar
digden, die in Moskou op bezoek
was.
Volgens de hoge westelijke diplo
maat die dit gisteren meedeelde, is
inmiddels ook de officiële Russische
reactie in Washington aangekomen
Amerika had voorgesteld om de
zaak van de aanvalssatellieten in
Genève te bespreken. Men zou een
bewapeningswedloop in de ruimte
willen voorkomen.
De Sowjet-Unie heeft verscheidene
proeven genomen, met het vernieti
gen van (eigen) kunstmanen. Ameri
ka maakt zich daar zo bezorgd over
dat het de eigen studies over het
onderwerp heeft hervat. Maar een
Amerikaans systeem zou niet voor
1982 operationeel kunnen zijn. In de
oderne oorlogvoering zijn kunstma
nen voor radioverbindingen en ver
kenningen onmisbaar
JURUZALEM, CAIRO (Reuter, UPI, AP) De Israëlische
minister yan defensie Weizman zal morgen tijdens het wekelijk
se kabinetsberaad verslag uitbrengen van zijn bezoek aan de
Egyptische president Sadat. Het bleef gisteren volstrekt ondui
delijk of dit bezoek enig schot zal brengen in het tot stilstand
gekomen vredesproces tussen Israël en Egypte.
Minister Weizman voerde gistermor
gen een tweede gesprek met de
Egyptische president Sadat, waarna
hij naar Israël terugkeerde. N afloop
van dit gesprek deelde een woord
voerder van de Egyptische regering
mee, dat de ontmoeting geen enkel
perspectief had geboden voor een
hervatting van de politieke en moli-
taire onderhandelingen tussen beide
landen. Het semi-officiële Egypti
sche dagblad schreef dat Egypte
geen enkele schade vreesde van een
onderhoud met Weizman, omdat de
concessies op dit moment van de
kant van Israël moeten komen. Naar
verluidt zal president Sadat aan de
Amerikaanse president Carter
schriftelijk verslag doen van h et
bezoek van Weizman.
Volgens berichten uit Amerikaanse
koker ziu president Sadat in grote
woede ontstoken zijn, omsat. de mi
nister geen substanteiiel nieuwe
voorstelllen uit Jeruzalem had mee
gebracht.
In Israe was men wat positiever over
de besprekingen. Volgens de Israëli
sche radio zou Weizman premier Be
gin telefonisch meegedeeld hebben
dat de besprekingen met Sadat be
langwekkend waren geweest. Een
krant in Israël schreef gisteren dat
de gesprkken „bepaald geen misluk
king waren geworden". De zdak zou
in beweging zijn.
Bij zijn terugkeer in Israël ging min
ster Weizman, zonder journalisten te
woord te staan, rechtstreeks naar
premier Begin om hem verslag uit te
brengen van de besprekingen. Na
afloop hiervan zei Weizman over het
beraad in Cairo alleen: „Ik ben nu
ook niet pessimistisch". Een woord
voerder van de Israëlische regering
zei daarna dat Weizman mogelijk
Egyptische tegenvoorstellen bij zich
had die aanstaande zondag kunnen
worden besproken tijdens het weke
lijkse kabinetsberaad.
De Palestijnse leider Jasser Arafat,
deed gisteren in Beiroet de suggestie
om de gemeenschappelijke initiatie
ven van de Verenigde Staten en de
Sowjet-Unie inzake het Midden-Oos
ten van enige maanden geleden
maar weer nieuw leven in te blazen
Arafat beschouwt dit momenteel als
het enige middel om het vredespro
ces weer op gang te krijgen. Het
Amerikaan^-Russische vredesinitia
tief dateert van oktober 1977. In deze
voorstellen werd gezegd dat een vre
desregeling tegemoet moet komen
aan de gegitieme rechten van het
Palestijnse volk. Deze verklaring
kreeg de instemming van Arabieren
en Palestijnen, maar wekte de woede
van Israe3L Arafat viel Israël giste
ren herhaaldelijk aan en betitelde
premier Begin als een terrorist Ook
hekelde hij president Carter.
door Henriie Serfontein
JOHANNESBURG De blanke Zuidafrikanen staan op een
kruispunt van wegen nu zij voor de beslissing staan of zij een van
de belangrijkste culturele instellingen zullen openstellen voor
niet-blanken die Afrikaans spreken. De invloedrijke Zuidafri-
kaanse academie voor wetenschap en kunst, een volledig blanke
instelling die het neusje van de Zuidafrikaanse academische
zalm vertegenwoordigt, houdt een referendum over deze in hoge
mate omstreden en emotionele vraag.
De academie heeft inmiddels gehei
me stembiljetten naar alle leden ge
stuurd. Het resultaat van deze histo
rische stemming zal eind april be
kend worden gemaakt op de bijeen
komst van de hoogste bestuursraad
Los van de uitkomst van het referen
dum zal de uitslag belangrijke con
sequenties hebben voor het blanke
nationalisme, dat hevig bezorgd is
voor verwatering door vreemde in
vloeden Ze hoeden zich voor in
breng van buitenaf, of dit niet-Afri-
kaans sprekende blanken zijn, dan
wel Afrikaans sprekende niet-blan
ken Het wezenlijke kenmerk van de
politieke macht van het Afrikaans
nationalisme is steeds geweest de
nauwe relatie en samenhang tussen
de politieke, religieuze, culturele en
onderwijs-sectoren van de blanke
gemeenschap die voor meer dan ne
gentig procent de Nationale Partij
steunt.
Ondertoon
Er heeft altijd een sterke politieke
ondertoon gezeten in de vele culture
le organisaties van Zuid-Afrika. Zij
vormden dan ook de lanceerplaats
en de basis voor de Nationale Partij,
toen deze in 1948 bij verrassing de
verkiezingen won.
De kwestie van het al of niet open
stellen van de academie voor niet-
blanken brengt de emotioneel bela
den vraag aan het licht wie door de
blanke Zuidafrikanen kunnen wor
den beschouwd als echte Afrikaners
Kunnen de Afrikaans sprekende
niet-blanken. wier taal, cultuur, reli
gie en zelfs afkomst dezelfde zijn,
beschouwd worden als Afrikaners in
de ware zin van het woord?
In de afgelopen twintig jaar hebben
de bijna twee miljoen kleurlingen,
van wie 85 procent Afrikaans
spreekt, bijna in hun geheel de blan
ken de rug toegekeerd vanwege de
gevolgen van de Apartheidswetge
ving. Bovendien moet bedacht wor
den dat er tot voor kort binnen de
kring van Afrikaanse nationalisten
verhitte discussies plaatsvonden
over de vraag wie als echte Afrika
ners beschouwd konden worden.
Vele vooraanstaande nationalisten
geloofden dat een man als generaal
Smuts en andere blanken die zich
verzetten tegen de politieke idealen
van de Nationale Partij niet als ech
te Afrikaners beschouwd kunnen
.worden.
Gezamenlijk
De nu voorgelegde kwestie komt vrij
kort na de afgelopen november ge
houden algemene verkiezingen, toen
tienduizenden Engels sprekenden
voor de eerste keer op de overwe
gend Afrikaanse Nationalistische
Partij stemden. Het is voorts veelbe
tekenend dat de vraagstelling komt
op een tijdstip dat de regering bezig
is met nieuwe grondwetsvoorstellen
die voorzien in een gemeenschappe
lijk politiek lot voor blanken, kleur
lingen en Indiërs, gescheiden van de
zwarten. Deze drie groepen zullen
elkaar raadplegen in een gemeen
schappelijke kabinetsraad. Verder
zullen zij, bijeen in een speciale raad,
gezamenlijk een uitvoerend voorzit
ter gaan kiezen. De bevoegdheden
en functies van deze nieuwe be
stuurslichamen zijn vaag en het ziet
er nog niet naar uit dat het tot een
werkelijke verdeling van de macht
zal komen, maar het is toch veelbete
kenend dat in de speciale brochure
over de stemming over de openstel
ling van de academie een verwijzing
wordt gemaakt naar de nieuwe con
stitutionele voorstellen. Volgens de
bewoordingen van deze voorstellen
moet onderscheid worden gemaakt
tussen zaken van gemeenschappe
lijk belang en zaken die het uitslui
tend belang zijn van één bepaalde
groep.
Het Vaderland, de in Johannesburg
verschijnende middagkrant die de
regering van de Nationalistische
Partij steunt en die pleit voor ingrij
pende hervormingen binnen het ka
der van de regeringspolitiek, leverde
een hoofdredactioneel commentaar
op deze ogenschijnlijk culturele ont
wikkeling. Op 15 maart schreef de
krant zonder meer: „De tijd waarin
de Afrikaners regeerden over Zuid-
Afrika behoort feitelijk tot het verle
den. Hij zal in de toekomst de macht
in het land moeten delen volgens
een of andere formule, en niet alleen
met andere taalgroepen, maar ook
met andere rassen." De krant be
sloot met de opmerking: „De nieuwe
omstandegheden zullen de Afrika
ner voor de beslissing plaatsen of hij
bereid is door te gaan die mensen uit
te rangeren die zijn cultuur zijn tra
dities en zijn aspiraties op basis van
een andere huidkleur hebben geac
cepteerd
Spanningen
Het vraagstuk van het lidmaat
schap van kleurlingen heeft de afge
lopen jaren tot ernstige spanningen,
geleid binnen de academie. Enkele
van de meest vooraanstaande kleur
lingenschrijvers, dichters en acade
mici, onder wie Adam Small, S. V.
Peterson en dr Dick van der Ross,
rector van de Universiteit van de
westelijke Kaapprovincie, werden
niet toegelaten als lid van de acade
mie, hoewel er niets in de statuten
van de academie staat, dat het lid
maatschap van niet-blanken ver
biedt. Dit was er de oorzaak van dat
enkelevooraanstaande blanke
schrijvers voor, het lidmaatschap
van de academie bedankt hebben
De leden van de vooruitstrevende
stroming binnen de academie zijn
niet erg gelukkig met het referen
dum. Zij stellen dat het referendum
verwarring schept omdat niet uit
drukkelijk gevraagd wordt of men
voorstander of tegenstander is van
toelating van niet-blanken die Afri
kaans spreken.
De emoties zijn inmiddels zo hoog
opgelopen dat de Afrikaanse zon
dagskrant Rapport op 19 maart met
de waarschuwende kop kwam:
„Scheuring bedreigt academie" De
krant voorspelde dat er meer ontsla
gen zouden volgen als de academie
zou weigeren haar gelederen open te
stellen voor niet-blanken
Gisting
Dit nieuwe culturele conflict komt
korte tijd na twee andere gebeurte
nissen die ook al de aandacht vestig
den op het proces van gisting, zelfin
keer en het ter discussie stellen van
waarden die vele tientallen jaren
niet in discussie waren. De eerste
gebeurtenis was een rede van de
socioloog professor Cornie Alant,
die de blanke Afrikanen in vier groe
pen verdeelde Hij onderscheidde de
standaard-Afrikaner, de meest alge
mene vertegenwoordiger van de Af
rikaners die hecht aan traditionele
conservatieve inzichten, de compro
mis-Afrikaner. die officieel nog
steeds gelooft in de waarden van de
standaard-Afrikaan, maar die op
roept tot de noodzaak van aanpas
sing. Dan is er de progressieve Afri
kaner, voor wie de individuele mens
de hoogste norm is en de volwassen
Afrikaan, die geen absolute normen
erkent en die gelooft in zijn eigen
groei
De tweede recente gebeurtenis die
de aandacht vestigde op het gis
tingsproces in Zuid-Afrika was een
symposium van de Rand Afrikaanse
universiteit van Johannesburg over
de toekomst van de blanke Afrika
nen in de steden. Het belangrikste
thema van deze conferentie was de
culturele vervreemding van de blan
ke Zuidafrikaan die in de stad
woont. Hij is helemaal verengelst en
moet teruggewonnen worden voor
de Afrikaanse zaak
Beide gebeurtenissen geven een
beeld van de Afrikaners die niet
langer meer één blijken in hun den
ken. Dr Wimpie de Klerk, de pro
gressieve hoofdredacteur van de re
geringskrant Die Transvaler gaf on
langs toe dat er verengelste, atheïs
tische, calvinistische, rooms-katho-
lieke, nationalistische en progressie
ve Afrikaners zijn. Hij betreurde het
feit dat de Afrikaanse rechtlijnig
heid en exclusiviteit in het verleden
zoveel vooraanstaande Afrikanen
de woestijn heeft ingestuurd Het
resultaat van het referendum op de
academie zal een aanwijzing zijn of
de Afrikaan voldoende vertrouwen
in zichzelf heeft om de gelederen te
openen, zodat ook mensen van an
dere rassen zijn cultuur kunnen
delen
