Hulp voor bedrijven in
nood was niet optimaal
HSR!
Aantjes, Den Uyl, en de 'verrechtsing'
Besparing op studietoelagen
Kritiek Rekenkamer op vorige regering
Gebrek aan menselijk
groeihormoon neemt toe
Mohammedanen
hebben moskee
in Rotterdam
Rijk bespaart
op schoonmaken
van gebouwen
Behandeling kinderen in gevaar
Leiden 'vertelde'
zich na stemming
Eén miljoen voor
jaar van het kind
Twee 'firmanten' die niet zoveel vertrouwen meer in elkaar hebben
ZATERDAG 1 APRIL 1978
BINNENLAND
Trouw/Kwartet 3
Van onze sociaal-economische redactie
DEN HAAG De Algemene Rekenkamer heeft in haar jaarverslag opnieuw kritiek op de wijze
waarop het ministerie van economische zaken omspringt met miljoenenhulp aan individuele
bedrijven in nood. „Wij hebben niet het gevoel dat dit altijd optimaal is gebeurd," aldus voorzitter
dr Peschar van de rekenkamer.
Een van de klachten is dat het minis
terie vaak afgaat op beperkte of een
zijdige inlichtingen, bij voorbeeld
van een bank of van nog nauwer bij
het betrokken bedrijf belanghebben
den. „Men neemt in de haast vaak
verkeerde beslissingen," aldus Pe
schar. Hij vond dat het ministerie
overigens bij de steunverlening best
economische risico's mag nemen.
„Anders zouden alleen bedrijven in
aanmerking komen die het zonder
steun ook kunnen redden." Ook ziet
Peschar een verontschuldiging in de
haast die vaak is geboden bij steun
verlening. „Wij als rekenkamer be
zien het achteraf in alle rust. Maar
het ministerie moet vaak snel beslis
sen en staat daarbij onder allerlei
druk."
Tealtronic
Uitgebreid gaat de rekenkamer in
haar jaarverslag in op het debacle
van het Nijmeegse bedrijf „Tealtro
nic" met ruim 400 personeelsleden,
en als directeur de Engelsman Rod-
gers wiens omspringen met over-
heids-miljoenen en bedrijfsmidde
len door onder meer vakbonden als
„fraude" is bestempeld. (Het minis
terie is nog doende te onderzoeken
of er nog geld terug te vorderen valt
van de inmiddels naar Engeland uit
geweken ex-directeur. Overigens
worden in het jaarverslag van de
rekenkamer zelf geen namen van
Van een onzer verslaggevers
ROTTERDAM Een langgekoes
terde wens voor de duizenden in Rot
terdam en omgeving werkzame Mo
hammedanen is gisteren in vervul
ling gegaan toe aan de Putselaan op
de linker Maasoever moskee „Koca-
tepe Camii" (Grote Berg) officieel in
gebruik werd genomen. Een voorma
lig meubelmagazijn is als zodanig
ingericht. De Islamitische vereni
ging voor culturele en sociale bege
leiding van Turken heeft het initia
tief genomen tot het openen van de
moskee, die plaats biedt aan 950
personen.
De aankoop van het meubelmaga
zijn bedroeg 325.000 gulden. Ruim
eenderde van dit bedrag werd ge
schonken door het ministerie van
CRM en de gemeente Rotterdam.
Zelf brachten de Turken 78.000 gul
den bijeen. Ze hebben ook fiks de
handen uit de mouwen gestoken om
de moskee in te richten. Burgemees
ter van der Louw, die de opening
evenals zijn Schiedamse collega
Lems bijwoonde, sprak er zijn tevre
denheid over uit dat de buurtbewo
ners de moskee nu volledig hebben
geaccepteerd. Enige tijd geleden
verzette de buurt zich daar nog fel
tegen uit vrees dat de Afrikaander-
buurt een Turks gebied zou worden.
Van onze sociaal-
economische redactie
DEN HAAG - Het Rijk heeft ruim
22 miljoen gulden weten te besparen
op het schoonmaken van de vele
rijksgebouwen. Vroeger zorgden
elke instantie voor een regeling met
een schoonmaakbedrijf. Totdat de
„algemene rekenkamer" merkte dat
er grote verschillen voorkomen in de
prijzen. Sindsdien laten steeds meer
rijksinstanties het contract voor het
schoonmaken lopen via het rijksin-
koopbureau. Dat heeft er al een spe
ciale afdeling voor opgericht.
De PPT echter wil nog steeds niet
meedoen aan deze regeling. De re
kenkamer heeft nu de regerng ge
vraagd de PTT hiertoe te dwingen.
Een en ander staat in het jaarvers
lag van de algemene rekenkamer.
Overigens vallen in de branche van
de schoonmaakbedrijven geluiden
te vernemen dat men daar minder
gelukkig is met de activiteiten van
het Rijksinkoopbureau. De concur
rentie tussen de schoonmaakbedrij
ven is hard geworden, en het rijks
bureau is zo belangrijk geworden
voor deze bedrijven dat er opdrach
ten worden aanvaard tegen prijzen
waarvoor geen net werk meer te
leveren zou zijn, aldus de klachten.
niet-overheidspersonen en instan
ties genoemd).
Tealtronic heeft bij elkaar voor zo'n
zestig miljoen gulden overheids
steun ontvangen. Ruim elf miljoen
is er volgens de rekenkamer door
het bedrijf aan „dubieuze betalin
gen" verricht, zoals declaraties van
de directeur zonder enige specifica
tie en andere uitgaven door het be
drijf waarvan de rekenkamer zegt
dat „niet duidelijk was of ze tot de
normale kosten van bedrijfsvoering
gerekend konden worden." Voorts
maakte het bedrijf aanzienlijke
sommen over naar onduidelijke be
drijven in het buitenland.
De rekenkamer vindt dat het minis
terie onvoldoende aandacht heeft
geschonken aan de slechte informa
tie die over Rodgers was ingewon
nen toen hij zich aanbood om het
Nijmeegse Singer-bedrijf met over
heidssteun voort te zetten als „Teal
tronic". Maar de minister (Lubbers,
inmiddels Kamerlid) antwoorde dat
hij ook positieve inlichtingen over
Rodgers had, onder meer van „een
Nederlandse ambassade."
Te veel vertrouwen
Voorts vindt de rekenkamer dat het
ministerie vaker en beter de boeken
van Tealtronic had moeten contro
leren. Het ministerie heeft te veel
vertrouwd op de twee commissaris
sen die namens de regering boven
directeur Rodgers waren aange
steld. Zij waren op de hoogte van de
ongunstige inlichtingen over Rod
gers, maar niettemin „vormden zij
onvoeldoende tegenwicht tegen de
directie."
De rekenkamer wijst erop dat zo'n
regeringscommissaris niet alleen
verantwoordelijk is tegenover de
Staat, maar ook tegenover de onder
neming. En de belangen van de on
derneming hoeven niet altijd paral
lel te lopen met die van de Staat.
„Het aanstellen van regeringswaar
nemers verdiende de voorkeur, daar
bij deze, anders dan bij de commis
saris, krachtens hun instructie de
behartiging van de belangen van het
Rijk centraal staat" aldus de reken
kamer.
Rechtsongelijkheid
De rekenkamer klaagt voorts over
de toepassing door het ministerie
van de regelingen voor investerings
premies in zwakke regio's. De rege
lingen, zoals door het ministerie zelf
openbaar afgekondigd, zijn „in een
aantal gevallen niet juist toege
past." Daardoor hebben bedrijven
premies gekregen, die zij niet zou
den krijgen, als aan alle gestelde
eisen door het ministerie strikt de
hand was gehouden. Dat kan leiden
tot rechtsongelijkheid. Onder soe
peler voorwaarden zouden ook an
dere bedrijven premies hebben kun
nen aanvragen, die dat nu niet de-
Drs. Peschar, voorzitter
van de Rekenkamer
den, omdat ze dachten toch niet in
aanmering te komen.
De minister heeft hierop de reken
kamer geantwoord dat nimmer het
belang van een afzonderlijk bedrijf,
maar steeds het belang van de regio
heeft geteld toen werd afgeweken
van de strikte regels. De minister-
heeft overigens ook beloofd de re
gels zelf op enkele punten aan te
passen, zodat er minder van hoeft te
worden afgeweken.
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT De kans bestaat dat binnenkort niet meer alle
kinderen kunnen worden behandeld die te langzaam groei
en doordat de vorming van het groeihormoon is gestoord,
voor de behandeling is menselijk groeihormoon nodig dat
gewonnen wordt uit dehypotyse (een kliertje aan de onder
kant van de hersenen) van overleden donoren.
Deze waarschuwing publiceert dr.
R. STeendijk, voorzitter van de
Nederlandse groeistichting, in
Medisch Contact. Er komen jaar
lijks in Nederland tweeduizend
hypofysen ter beschikking, dat is
ongeveer tien procent van wat er
nodig is om ruim tweehonderd
kinderen de behandeling te geven
die zij nodig hebben. De rest kan
nu nog gedekt worden door im
port, vooral uit Denemarken en
Zweden( Maar omdat de vraag
sneller toeneemt dan het aanbod,
laat het zich aanzien dat er moei
lijkheden komen.
Daarom begint maandag een ctie
van het Rode Kruis om mensen
op te wekken een codicil op te
stellen en bij zich te dragen, een
.verklaring dat men na zijn overlij
den weefsels en organen als donor
ter beschikking stelt voor medi
sche toepassingen. Andere orga
nisaties die belang hebben bij
deze actie zijn de Nierstichting en
de stichting Eurotransplant (nog
niet de helft van de jaarlijkse
niertransplantaties kan worden
uitgevoerd) en de Brandwonden
stichting (huidtransplantaties bij
uitgebreide verbrandingen). Via
de Nederlandse drogisten zullen
een miljoen folders worden ver
spreid.
Wanneer bij overlijden een codicil
ontbreekt, moeten de betrokken
artsen in voorkomende gevallen
de nabestaanden om toestem
ming vragen om organen of weef
sels te verwijderen, een procedure
die voor alle partijen moeilijk ligt.
Vervolg van pagina 1
Kritiek heeft de rekenkamer ook op
de toepassing door de arbeidsbu
reau^ van de TAP-regeling (tijdelij
ke arbeids-plaatsen). Die regeling
subsidieert het aannemen van een
werkloze gedurende een half of
ouderen een heel jaar. De gedach
te is dat iemand die nog in het
arbeidsproces is opgenomen, ge
makkelijker een baan vindt dan ie
mand die al enige tijd werkloos is.
Vaak komt het voor dat een TAP-
werknemer na afloop van de TAP-
periode vast in dienst kan komen op
dezelfde arbeidsplaats.
De rekenkamer heeft nu echter ge
merkt dat ook vaak mensen op een
TAP-subsidieplaats zitten voor wie
de regeling niet kan zijn bedoeld,
zoals mensen die bijna met pensioen
gaan, een half jaartje werken in af
wachting van een te beginnen stu
die, of in afwachting van vertrek
naar het buitenland.
Bovendien twijfelt de rekenkamer
of die hele TAP-regeling wel zinvol
is. Gebleken is namelijk dat zeven
tig procent van de betrokkenen na
afloop van de subsidieperiode op
nieuw werkloos wordt.
Vervolgingsslachtoffers
De rekenkamer heeft zoveel onregel
matigheden gevonden bij de toepas
sing van de uitkeringswet voor ver
volgingsslachtoffers, dat de Kamer
geweigerd heeft deze hele uitgaven
post goed te keuren. De vorige
staatssecretaris (Meijer van CRM,
inmiddels Kamerlid) heeft intussen
al het verplichte goedkeuringswetje
ingediend bij het parlement, om als
"goedkeuring te verwerven.
In een toelichting op dit punt waar
schuwde dr. Peschar dat de reken
kamer er niet op uit is in deze „ui
terst gevoelige" materie leed op te
rakelen of uitkeringen omlaag te
krijgen. De taak van de rekenkamer
is slechts toe te zien op uitvoering
van de wettelijke regels. Als een
bewindsman een uitvoering in strijd
met die regels toch wil doorzetten,
kan hij bij het parlement de regels
later wijzigen.
De rekenkamer heeft bij het secreta
riaat van de „uitkeringsraad", die de
uitkeringen moet verrichten, „nogal
wat onvolkomenheden" aangetrof
fen, met name op administratief ge
bied. De interne controle schoot te
kort, er werden betalingen verricht
die geen steun vonden in de wet,
voorschotten werden niet verrekend
met definitieve uitkeringen of wer
den niet teruggevorderd.
Studietoelagen
Een belangrijke besparing acht de
rekenkamer mogelijk bij het toe
kennen van rijksstudietoelagen.
Daar worden op het ogenblik onaan
vaardbaar veel fouten gemaakt,
vindt de rekenkamer. De rekenka
mer pleit voorts voor afschaffing
van de „promessen" waarmee stu
denten betaling van collegegeld
vijfhonderd gulden per jaar twee
jaar kunnen uitstellen. Die regeling
is indertijd getroffen voor studenten
die na verhoging van het collegegeld
geweigerd hadden te betalen, en
daardoor later een grote achter
stand hadden opgelopen die niet
ineens was goed te maken. De rege
ling is nu overbodig, vindt de reken
kamer, maar het ministerie van on
derwijs heeft laten weten de rege
ling te willen handhaven.
Een vast terugkerend punt in het
verslag van de rekenkamer wordt
zolangzamerhand de achterstand
met de jaarrekeningen van de ne
gentien universiteiten, hogescholen
en academische ziekenhuizen. Het
gaat om instellingen die honderden
miljoenen guldens omzetten, aldus
dr. Peschar. Het ministerie van on
derwijs heeft vorige jaren al beloofd
de instellingen achter hun broek te
zitten, maar de achterstand is vorig
jaar alleen maar toegenomen.
Van een onzer verslaggevers
LEIDEN Bij het streven van de
gemeente Leiden woensdag j.l. bij
het tellen van de stemmen voor de
statenverkiezingen een god figuur te
slaan door als een van de eerste
grote steden met een einduitslag te
komen is het spreekwoord dat haas
tige spoed zelden goed is duidelijk
onderstreept.
Naar gisteren bleek is daardoor een
foutieve uitslag aan het ANP door
gegeven. De tellers vergaten 3000
stommen. Toen de fout woensdag
avond laat werd ontdekt is dat niet
bekend gemaakt. Toen de einduit
slag gisteren nog eens nauwkeurig
werd bekeken kwam opnieuw een
fout aan het licht. Behalve de 3000
vergeten stemmen waren er nog
eens vijftig stemmen onder de tafel
verdwenen. Met de tellingen op zich
klopte het evenmin. Het CDA heeft
in lelden 102 stemmen meer gekre
gen dan men eerst dacht en de PvdA
89 minder. Volgens een woordvoer
der van de gemeente Leiden zijn die
laatste afwijkingen echter normaal.
Het is niet meer te achterhalen wie
schuldig is aan deze fouten.
ADVERTENTIE
Rotterdam staat voor niets als het gaat om speelse gedachten om te
zetten in daden. Met medewerking van de Dienst Gemeentewer
ken heeft kunstenaar Cor Kraat een ludieke lantaarnpaal met
krullen ontworpen die nu in het centrum van Rotterdam staat. De
kunstenaar zegt dat het geen grap is.
J Tussen de middag.
Even snel naar
huis.
Om te lunchen.
Als verrassing.
Met de auto.
Anders
haal je 't nooit.
„Hallo, kunt u de ziekenwagen naar
het station sturen?"
DEN HAAG Het kabinet heeft
één miljoen gulden beschikbaar ge
steld voor activiteiten in het kader
van het internationale jaar van het
kind 1979). Het geld zal worden aan
gewend voor activiteiten in eigen
land en voor ondersteuning van ac
ties voor kinderen in het buitenland.
door Willem Breedveld
DEN HAAG Aantjes en Den Uyl hebben samen iets weg van twee firmanten
van een vennootschap die zich ten doel stelt de verrechtsing in de Nederlandse
politiek tegen te gaan. Het verschil is alleen dat Den Uyl die functie openlijk kan
uitoefenen en Aantjes meer op moet treden als stille vennoot. Naar buiten toe
spreken ze elkaar daarom voortdurend tegen, zozeer zelfs dat er ten slotte zowel
bij het publiek als bij henzelf twijfel is ontstaan of ze nog wel deel uitmaken van
dezelfde firma.
De stoere stofzuiger uit Denemarken
Nilfisk b v - Diemerv Tel 020 - 99 43 01, toestel 113
Op gezette tijden breekt er
echter een moment aan dat
politici elkaar publiekelijk
herinneren aan hun beider
firma. Dat gebeurde bij voor
beeld enkele jaren geleden
toen het kabinet deelnam
aan een massale demonstra
tie in Utrecht tegen executies
in het toen nog fascistische
Spanje. Premier Den Uyl
de menigte toesprekend van
af het dak van een volkswa-
gentje slaakte toen de ver
zuchting dat ook Aantjes
hier graag aanwezig zou zijn
geweest, maar helaas was
verhinderd.
Marcus Bakker was het ook
opgevallen. In het parlement
constateerde hij, dat het ze
ker geen toeval was dat Den
Uyl wel Aantjes aanriep,
maar niet de „heilige Antoni-
us" (Andriessen - W.B.). De
hilariteit in de Kamer steeg
ten top toen prompt daarop
Kruisinga zich bij de inter
ruptiemicrofoon meldde met
de mededeling, dat Den Uyl
hem ook niet had ge
noemd
'Gefeliciteerd'
Zo'n moment deed zich
woensdag ook weer voor toen
Den Uyl op de PvdA-verkie-
zingsavond in Maastricht
zijn toespraak besloot met de
woorden: „Er is heel duide
lijk een rechtse concentratie,
een doorschuiving naar het
CDA. Gefeliciteerd, CDA
Maar ik zou, als ik Aantjes
was, er niet gelukkig mee
zijn."
Het leuke dit keer was dat de
heren naar aanleiding van
deze opmerking via de NOS-
radio ogenblikkelijk met el
kaar in debat konden gaan.
Er ontspon zich een buiten
gewoon aardige discussie,
waarvan hier enkele frag
menten.
Aantjes begon eerst met een
afleidingsmanoeuvre. Hij zei:
„Ik denk dat, als er nog eens
nagefilosofeerd zou worden
over keuzes, die in de forma-
tietijd gemaakt zijn, dat deze
uitslag de PvdA alle aanlei
ding geeft nog eens over haar
keuze na te denken." Het is
even een doordenkertje,
maar de strekking is duide
lijk: beste firmant, als de ver
rechtsing je werkelijk zo
zwaar weegt, waarom heb je
het CDA dan toch de kans
gegeven naar rechts (de VVD)
af te zwenken. Je ziet nu zelf
hoezeer de kiezers dat op
prijs stellen.
'Verlinksing'
Aantjes zal zich waarschijn
lijk hebben gerealiseerd, dat
die tekst aan de ene kant te
vaag was en aan de andere
kant te riskant om er erg dui
delijk over te zijn. Hij kwam
daarom terug met weinig
Op gezette tijden herinneren ze elkaar er publiekelijk
aan
minder dan een meesterlijke
vondst: „Maar wat zou de
heer Den Uyl gezegd hebben
als er in de onderlinge ver
houding van CDA en VVD nu
een verschuiving ten gunste
van de VVD was opgetreden?
Zou de heer Den Uyl dan heb
ben geroepen: Aha, dit bete
kent een verlinksing van de
politiek9 Dan had de heer
Den Uyl ook gezegd: Aha,
verrechtsing van de poli
tiek
Firmant Den Uyl was duide
lijk uit het veld geslagen en
kon alleen maar krachtig
ontkennen: „Nee, nee." Maar
Aantjes zich realiserend beet
te hebben, hield vol: „Oh.
nee? Wat had u dan gezegd?"
Den Uyl: „Zo vlot ben lk daar
niet mee. Dan had ik rustig
opgemerkt in het geval als
de VVD sterker was gewor
den en het CDA had verloren
dat er duidelijk tegenweer
zou komen van binnen het
CDA. waar ik dan zo vrij ben
om ook de heer Aantjes toe te
rekenen, die dan verzet zou
hebben geboden. En zo een
complimenteuze opmerking
krijgt u niet elke dag, meneer
Aantjes."
Geen antwoord op de gestel
de vraag derhalve. Alleen
maar de constatering dat
winst voor de VVD en verlies
voor het CDA beter in Den
Uyl's kraam te pas zou zijn
gekomen. Een boodschap
ook aan zijn medefirmant de
komende maanden dubbel
op zijn hoede te zijn, omdat
de verrechtsing binnen het
CDA wellicht niet meer te
keren zou zijn. Eigenlijk een
overbodige, waarschuwing,
want eerder in de uitzending
had Aantjes al vastgesteld:
„Als je ten aanzien van de
huidige regeringscombina
ties conclusies uit de onder
linge verhouding van CDA en
VVD bij deze verkiezingen
zou mogen trekken, dan is er
maar één conclusie mogelijk,
namelijk dat de kiezers in die
combinatie prijs stellen op
een zwaarder accent voor het
beleid zoals het CDA dat
voorstaat, dan zoals de VVD
dat voorstaat."
Firmant Aantjes was zich
dus wel degelijk bewust van
het gevaar van een mogelijke
verdere verrechtsing. Alleen
de firmanten hebben tegen
woordig niet zoveel vertrou
wen meer in elkaar. De tijd
zal leren of dit wantrouwen
gerechtvaardigd is of niet.
