'Koppelscholen'
groeien flink
EVEREST. LAAG IN 'TEER' EN NICOTINE
VOOR'N LAGE PRIJS.
25/240
EVEREStJE EIGEN SMAAK.
Grote tragiek van een kleine joodse gemeen
Samenwerking kleuter- en
basisschool werkt stimulerend
Je gaat misschien Everest roken van
wege de gunstige prijs en de zeer lage 'teer:
en nicotinecijfers. (7 mg. 'teer' en 0.4 mg.
nicotine.) Maar je blijft Everest roken omdat
ie licht is op een lekkere manier. Geen heim
wee naar je oude merk. Probeer het maar.
Everest is je eigen smaak.
m
PRODUN
T INFO
RMATIE
ETIKET
TN
MINDER STIPPEN. MINDER TEER EN NICOTINE
WOENSDAG 29 MAART 1978 TROUW/KWART
door Piet Hagen
NAALDWIJK Nelleke de
Mooi. hoofdleidster van de Ko
ningin Emma kleuterschool in
Naaldwijk, herinnert zich nog
goed hoe de eerste contacten
met de naburige lagere school
„De Ouverture" tot stand kwa
men. „Zij hadden een stencil
machine die wij af en toe wil
den gebruiken. Zo kwamen we
bij elkaar over de vloer. Uit die
eerste contacten groeide een
steeds nauwere samenwer
king."
Sinds vorig jaar doen beide scholen
mee aan het activeringsplan van de
commissie-basisonderwijs. In totaal
zijn er honderd koppels van telkens
één kleuterschool en één lagere
school. Dit jaar komen daar nog vier
honderd koppels bij. zodat dan in
totaal duizend scholen meedoen met
de voorbereiding van de nieuwe ba
sisschool voor vier- tot twaalfjarigen.
De samenwerking binnen de koppels
heeft nog een experimenteel karak
ter Op z'n vroegst in 1983 kan de wet
van kracht worden waardoor kleu
ter- en lagere scholen worden samen
gevoegd tot één school. Het active
ringsplan is slechts bedoeld als een
eerste stap in die richting.
Het is natuurlijk niet alleen vanwege
die stencilmachine dat een kleuter
en lagere school besluiten de banden
te verstevigen Ook in Naaldwijk wa
ren er gewichtiger redenen om met
elkaar in zee te gaan. De belangrijk
ste daarvan was dat je als kleuter
school en als lagere school bezig bent
met dezelfde kinderen Dan ligt het
voor de hand dat je met elkaar over
legt en het onderwijs op elkaar
afstemt
Een voordeel was dat beide scholen
vielen onder hetzelfde schoolbe
stuur de christelijk nationale
schoolvereniging, die ook nog andere
scholen in Naaldwijk beheert De
scholen staan tamelijk dichtbij el-
kaar. wat het contact natuurlijk ver-
- gemakkelijkt In het oude gebouw
van de kleuterschool zitten vier groe
pen Een vijfde groep kleuters zit in
het gloednieuwe en zeer luxueus in
gerichte gebouw van de lagere
school Het is de bedoeling om in de
toekomst alle kleutergroepen onder
te brengen in het nieuwe complex
Ook de kleuters die nu nog m een
eigen behuizing zitten komen een
keer per week naar de lagere school
om zo te wennen aan de sfeer. De
kinderen van de lagere klassen zijn
dan in het zwembad. De kleuters
vinden het erg interessant om dan
een tijdje door te brengen te midden
van oudere kinderen. De ..grote"
school heeft voor hen niets engs
meer
De vijf leidsters van de kleuter
school en de elf onderwijzers en on
derwijzeressen van de lagere school
komen twee a driemaal per week bij
elkaar. Dan wordt gepraat over het
rekenonderwijs en over de poppen
kastvoorstelling die oudere kinderen
voor kleuters geven. Over het ni-
veaulezen en over het samenspel van
kinderen van vier tot acht op het
schoolplein. Over godsdienstige vor
ming, over het schoolwerkplan, kort
om over alle onderwerpen die op een
school belangrijk zijn.
De gesprekken van de beide school
teams worden regelmatig bijge
woond door iemand van de dienst
onderwijsbegeleiding van het West-
land en door een docent pedagogiek
van een pedagogische academie.
Over de vorderingen met het experi
ment moeten de scholen rapport uit
brengen aan een centraal informa
tiepunt in Amsterdam. Van hieruit
wordt ook gezorgd voor uitwisseling
van gegevens, zodat een school in
het noorden van het land kan profi
teren van de ervaringen van een
school in het zuiden en omgekeerd.
Eenheid
Na ruim een half jaar samenwerken
blijken de leerkrachten van beide
scholen al een hechte eenheid te
vormen. ..Er heersteen prima sfeer."
zegt A Holster, hoofd van de lagere
school. ..en dat is ook een eerste
vereiste om kleuter- en lagere school
op één lijn te krijgen. Als je wan
trouwig bent omtrent eikaars be
doelingen. kom je niet ver."
In een gesprek met de leerkrachten
blijkt de samenwerking naar beide
kanten vruchten af te werpen. De
kleuterleidsters weten nu beter dan
vroeger wat hun kleuters in de eer
ste klas te wachten staat en kunnen
daar rekening mee houden in hun
programma De beroemde werkbla
den die op menige kleuterschool het
geijkte middel lijken voor het aanle
ren van begrippen als hoger en ver
der. zijn goeddeels in onbruik ge
raakt. Ook de leesvoorwaardentoets
aan het eind van de kleuterschool is
overbodig geworden door het verbe
terde contact met de lagere school.
Omgekeerd proberen de leerkrach
ten van de lagere school iets van de
werkwijze over te nemen van de
kleuterschool Het kringgesprek bij
voorbeeld wordt nu in alle klassen
gehouden. En in de teambesprekin
gen wordt dan gepraat over de erva
ringen die hiermee zijn opgedaan.
Angst voor verschoolsing van de
kleuterwereld hebben de leidsters
van de Efnma kleuterschool niet.
Natuurlijk doet de kleuterschool
wel iets aan de voorbereiding op het
latere taal- en rekenonderwijs. Maar
dat betekent niet dat het schoolse
leren onder invloed van de lagere
school binnendringt in het kleuter
onderwijs. Het hangt er maar van af,
zeggen de leidsters, hoe je het zelf
aanpakt.
Een van de moeilijke punten van
een experiment is dat je in de verlei
ding komt te veel tegelijk te willen.
De scholen in Naaldwijk proberen
stap voor stap verder te gaan. Ze
hebben nu het niveaulezen inge
voerd en zijn overgeschakeld op een
nieuwe rekenmethode („Taltaai").
Er worden activiteiten zoals sport
dagen georganiseerd, waarbij ver
schillende leeftijdgroepen betrok
ken zijn. De schoolcommissies van
ouders en leerkrachten vergaderen
gezamenlijk. Er is een gemeen
schappelijke schoolkrant
In de verslagen over het experiment
keert steeds één klacht terug: de
klassen zijn te groot. De kleuter- en
lagere school tellen samen een vier
honderd leerlingen. De kleinste klas
heeft 28, de grootste 35 leerlingen.
Dat betekent dat je heel moeilijk in
kleine groepjes kunt werken. Bij ni
veaulezen gebeurt dat bij voorbeeld
wel, mede dank zij de hulp van lees-
moeders. Maar klassen van meer
dan dertig kinderen blijven ondin
gen als je het onderwijs wilt verbete
ren. zeggen ze in Naaldwijk
Als ..activeringsschool" geniet je
wel bepaalde voordelen. Je mag
twee halve dagen per week een part
time leerkracht in dienst nemen en
je krijgt vierduizend gulden voor
extra kosten. Mooi meegenomen,
maar toch is het niet meer dan een
druppel op een gloeiende plaat. „Op
een school met zestien leerkrachten
stelt een part-timer voor één dag per
week weinig voor: en om die vierdui
zend gulden heb ik gelachen." zegt
schoolhoofd Holster
Toch blijkt het stimulerend dat
scholen met andere scholen in Ne
derland samen aan een project wer
ken. Alleen al het feit dat een aantal
leerkrachten een bezoek heeft ge
bracht aan een Amsterdams scho
lenkoppel betekent een doorbreking
van het isolement waarin veel scho
len nog verkeren. Ook al zou er nooit
een nieuwe wet op het basisonder
wijs komen, dan is deze vorm van
samenwerken op plaatselijk en lan
delijk niveau toch een stap vooruit.
Een „leesmoeder" in actie bij het niveau-lezen
Eenvoudig maar informatief boek
Hoe weinig bladzijden zijn eigenlijk nodig voor het beschrijven
van een grote trafiek. Dat blijkt weer uit het nauwelijks dertig
pagina's tellende boekje van S. Laansma over de joodse gemeen
te van Hengelo (Gelderland). Van de 41 zielen, die zij telde op 10
mei 1940, waren cr aan het einde van de oorlog negen over,
minder dan een kvart.
Maar niet alleen daain zit de tra
giek. Zij schuilt evenaer in een me
dedeling als dat in f789 aan alle
joodse bewoners van Iengelo (Gel
derland) een bewijs var goed gedrag
moest worden uitgerekt Laansma.
die eerder een boek scireef over de
joodse gemeente te Zutphen, dat
evenals dat over Hengen bij De Wal
burg Pers uitkwam, noent het merk
waardig dat Hengelo retds circa 1760
joden toeliet, terwijl Jutphen dat
pas na 1795 deed
Ook uit het boekje van Laansma
blijkt weer. dat de joo4 een wande
lende jood is. Een thena dat in de
wereldliteratuur herhaddelijk is ver
werkt. Magnifiek vaak, bijvoorbeeld
ook door August Vermeylen. maar
wat strekking betreft aanvechtbaar
Immers, hierbij wordt uitgegaan van
de gedachte dat de jood tot aan de
jongste dag zwerven moet omdat
volgens de sage een zekere Ahasve-
rus Christus, toen deze even voor
diens huis wilde uitrusten, wegjoeg.
Negotie
Vaak trokken de joden van dorp tot
dorp met hun negotie. Vestigden zij
zich ergens, dan werden zij toch niet
ingeschreven. Wel waren zij sinds de
Unie van Utrecht in 1579 verplicht
hun huwelijk bij de N.H. Kerk te
laten registreren. Dat is dan ook een
dankbare bron geworden voor histo
rici. In Hengelo was pas sinds 1750
sprake van joodse bewoners. Zeker is
dat er toen enige joden woonden,
waaronder Philip de Jode, handelaar
in lompen, oud ijzer en andere mate
rialen, maar zijn hoofdberoep was
„slagter". Hij had grijs haar. Op zijn
leefwijze was niets aan te merken
Zo wordt nog een aantal Hengelose
joden beschreven, bijvoorbeeld Sa
muel Levi, handelaar in manufactu
ren, die de gewoonte had „sijne nego
tie met een pak rond te dragen, uijt
te veijlen en te verkoopen". Verder
wordt dan aandacht geschonken aan
het stichten van een joodse begraaf
plaats. aan de ontwikkeling van een'
huissjoel tot een synagoge, aan het
drama van de joodse gemeente in de
jaren '40-'45 en aan de opheffing
ervan.
In Hengelo, waar nooit mee
enige tientallen joden hebb f
woond. bestaat de joodse ger d
niet meer, de synagoge werd al
ken en zelfs de graven van de r
Israëlitische dodenakker zijr
Zutphen overgebracht. Alle
zichtbaar aan de joden van H
herinnert, is de Synagogestrs
namen van de 32 omgekomen
uit dit plaatsje zijn met die
anderen op gecalligrafeerd
ment in een loden koker ingen
in de voet van het monumei
de gevallenen. „De joodse Gei
te Hengelo Gelderland" is
eenvoud en beperktheid to<
een informatief en ontl
boekje.
Oudste lerk van de joodse I
plaats te Hengelo (G), inmiddi
gebracht naar de joodse beg:
te Zutphen. De zerk betreft I
van Pinchas Zelig, zoon va
Fortuin, overleden 28 decembt
-
i
I
iedereen leest
de krant
altijd en overal.
