legrijpelijk dat zo weinig
rouwen vakbondslid werden
Staat moet koers-risico overnemen'
antal vrouwelijke leden bij NVV het grootst
de: naaisteirsbode
1
L
Consumentenbond: Beperk
verbruik van energie
iristelijke werkgevers: Grote verliezen
CNV kiest nieuwe bestuurders
Europese functie
voor Hans de Boer
Jongelui pleegden
58 inbraken
Nieuwe
boeken
NSDAG 29 MAART 1978
BINNENLAND
Trouw/Kwartel
11
W V V V v v
ORGAAN VAN DEN ALCEMCENEN I
NEDERLANDSCHEN NAAISTERSBOND
«t«g l. L*a*AQ. i
Cisca Dresselhuys
(TERDAM Dat de Nederlandse
pnden relatief erg weinig vrouwelij-
fien tellen, zoals bleek uit het vorige
gepubliceerde rapport „Vrouwenza-
|n vakbondstaken" van het Weten-
ppelijk Onderzoeksbureau van de
entrales, is niet zo vreemd. Dat
ten eerste alles te maken met de
tegenstand, die er tot voor kort in
ind bestaan heeft tegen het buitens-
berken van de (getrouwde) vrouw en
weede met het feit, dat de vakbon-
hch tot nu toe nooit erg gericht
en op het werven van vrouwelijke
lie vrouwen met een baan is in ons land
lens zestien procent georganiseerd (tegen
cent van alle werkende mannen). Opval-
jaarbij is, dat het aantal vrouwen binnen
»V het grootst is, dat het aantal vrouwelij-
en van het NKV daalt en dat van het CNV
land heeft vergeleken bij andere landen
Itijd een zeer kleine vrouwelijke beroepsbe
lg. Dat is niet verwonderlijk, wanneer je
(elke sterke tegenstand er hier altijd ge-
I heeft tegen het werken van de gehuwde
Met name van confessionele zijde werd
Jet eens zo lang geleden de arbeid van de
fde vrouw principieel afgewezen. Zo ook
Öe eerste vakorganisaties, het Algemeen
Jeden Verbond en de Christelijke Werklie-
treeniging Patrimonium. Beide wilden een
Isverbod voor gehuwde vrouwen en waren
Itanders van het vrouwenkiesrecht. Tus-
04 en 1937 probeerden met name confessi-
regeringen achtmaal door een Koninklijk
It of een wetsontwerp gehuwde ambtena-
I, onderwijzeressen tot en met alle gehuw-
luwen de arbeid onmogelijk te maken.
PROGRAMMA
DIENSTBODEN-CONGRES
or
Znüj it tl*» ftifutu 18W.
Rapport noemt
oorzaken en
geeft adviezen
PAUZE.
Mm. f» I*SI Vf«Knor*.
J me. H«l ««««Mijtt a
Jtakw OwKillE HlïJ»
ul« tcvnm.-Mrtcnn,! c» |*n«t,*nfon4t.
Op zondag 21 augustus 1898 (de vrije dag van de
vele dienstboden) werd een groot congres voor
dienstboden gehouden, waar gesproken werd over
de arbeidsomstandigheden van deze meisjes en
ingewerkt
1 heeft Romme nog een keer een wetsont-
ngediend, waarin het alle getrouwde vrou-
trboden werd buitenshuls te werken. Dit
itwerp werd door de Tweede Kamer afge-
In de crisisjaren werd met kracht het
i van (gehuwde) vrouwen tegengewerkt
in Brabant en Twente. Ook de r.k. vakbe-
maakte dit lange tijd tot haar politiek,
elde zich tot de jaren vijftig op het stand-
an de pauselijke encycliek Quadragesimo
waarin stond: „De huismoeders moeten
eerste plaats in haaf huis of de onmiddel-
mgeving daarvan haar werk vinden in de
ling van haar huishoudelijke taak. Daar-
n is het een schandelijke wantoestand, die
He middelen uit de weg geruimd moet
dat huismoeders zich door het karig
an de man gedwongen zien, buitenshuis
t kost te gaan werken, zodat haar eigenlij
ken en plichten, met name de opvoeding
ideren, worden verwaarloosd."
met 1955 wijst het CNV de loonarbeid van
uwde vrouw af. „De loonarbeid der gehuw-
uw dient zoveel mogelijk te worden tegen-
i. De gehuwde vrouw vindt haar arbeid in
zin. Het huiselijk leven wordt ontwricht,
er de gehuwde vrouw de gehele dag bui
lis is, in fabriek, kantoor of atelier arbeid
it en dan 's avonds nog een dagtaak thuis
aldus het CNV.
tzaken
ijn nu specifieke oorzaken van het feit, dat
inig vrouwen zich aansluiten bij een vak-
Maarten van Klaveren de samensteller
:t rapport komt met een aantal oorzaken:
es worden door onderwijs en opvoeding
ltijd voorbereid op huwelijk en gezin en
p een carrière met de daarbij behorende
als strijd voor promotie, loon en dergelij-
meisjes trouwen steeds vroeger, terwijl ze
van school komen, waardoor ze een veel
„arbeidsverleden" hebben dan de vrou-
an vroeger (vijftien jaar geleden had een
bij haar trouwen ongeveer negen jaar
kt, nu is dat nog maar zes jaar). Dat
int, dat deze vrouwen veel minder tijd
hebben om voor hun belangen als werkne-
p te komen.
Een andere belangrijke factor, is de zienswijze
van de partner van de vrouw op haar arbeid: de
Nederlandse man is aanzienlijk minder vóór het
werken door zijn vrouw dan zijzelf. En wanneer
vrouwen desondanks toch gaan werken, moet
dat op zo'n manier gebeuren, dat de man er zo
min mogelijk last van heeft. Dat betekent dus
bij voorbeeld geen vakbondsactiviteiten in de
avonduren.
Part-time
Een ander gevolg van die tegenzin van veel
Nederlandse mannen (met name in arbeidskrin-
gen, waar men nog het gevoel heeft dat het
oneervol voor de man ls, wanneer de vrouw moet
„bijverdienen") tegen het buitenshuls werken
van hun vrouwen, is dat het grootste deel van de
getrouwde vrouwen part-time gaat werken. Hier
door blijft ze toch voornamelijk gericht op haar
gezin en huishouden en heeft geen belangstel
ling (ook geen tijd trouwens) voor zaken als
vakbonden. Bovendien zijn de mannen van deze
vrouwen vaak georganiseerd, waardoor men het
gevoel heeft toch „ln de bond" te zitten in geval
van moeilijkheden. En in de praktijk is het,
volgens Maarten van Klaveren, ook zeker zo, dat
de vakbond niet gauw zal weigeren om de ar
beidsproblemen van een getrouwde werkende
ongeorganiseerde vrouw te helpen oplossen,
wanneer haar man wel vakbondslid is. „Het is
veel te veel als bij de ANWB of andere verenigin
gen, dat het lidmaatschap van een vakbond
beschouwd wordt als een gezinsaangelegenheid:
wanneer er één georganiseerd is, geldt dat voor
het hele gezin, ook al zijn de andere gezinsleden
wel werknemers maar geen vakbondsleden,"
zegt hij.
een depressie kwam opzetten, zakte het enthou
siasme onder de vrouwen vrij snel. De werkge
versbonden slaagden er in die jaren in de 48-
urige werkweek weer ingevoerd te krijgen (in
1919 was de 44-urige werkweek erdoor gekomen)
en de vele salarisverlagingen troffen de werken
de vrouwen het eerst en het hardst. Geen wonder
dus, dat het aantal vrouwelijke vakbondsleden
weer sterk terugliep: van de 12 procent van 1920
naar 4,3 procent in 1924. Deze daling heeft zich
lange tijd voortgezet: pas in 1950 is daarin veran
dering gekomen en zijn de vrouwen langzamer-
hand teruggekomen binnen de vakbondsgele
deren.
Ook lijkt de vakbondswereld zelf, met haar
vergaderingen, nota's en rapporten een niet erg
aantrekkelijke wereld voor vrouwen.
Adviezen
Ten slotte komt hij met een aantal beleidsadvie
zen, die ervoor moeten zorgen, dat meer vrouwen
hun weg naar de vakbond vinden. En hoewel hij
met een aantal zinnige voorstellen komt, mis ik
hier toch het belangrijkste, namelijk het advies
aan de bonden om zich voor de vrouwen aantrek
kelijk te maken, door wat voor hen te doen. Dit
lijkt mij een zo voor de hand liggende aanbeve
ling, dat ik het onbegrijpelijk vind, dat Maarten
van Klaveren haar niet als eerste en belangrijk
ste noemt.
HIJ komt wel met voorstellen om bijvoorbeeld
een aparte contributieregeling te treffen voor
vrouwen die een part-time baan hebben, en met
het idee om vla de man te proberen de vrouw te
Interesseren voor de bond, maar waarom zegt hij
niet gewoon, dat de bonden wel eens wat meer
voor hun (aspirant) vrouwelijke leden zouden
kunnen betekenen, door bijvoorbeeld een actief
beleid te voeren voor meer part-time banen,
meer rechtszekerheid voor part-timers, het op
zetten van crèches en andere kinderopvang-
mogelijkheden en het ijveren voor de mogelijk
heid van vervroegde pensionering voor vrouwen
die nu de laatste jaren van hun werkzame leven
in de arbeidsongeschiktheidswet moeten door
brengen omdat ze helemaal „af" zijn. Je kunt wel
hard roepen dat dit taken van de overheid zijn,
maar waarom zouden de bonden zich daar ook
niet mee bezig kunnen houden?
En dan de laconieke constatering, dat het voor
vrouwen zo zwaar is om een baan te hebben,
omdat de Nederlandse man niets voelt voor een
andere taakverdeling binnen huishouding en
gezin, waardoor de vrouw een dubbele belasting
heeft en dus wel iets anders aan haar hoofd dan
bijvoorbeeld leden te gaan werven voor de vak
bond of het bijwonen van vergaderingen.
Hij zegt dat bedacht moet worden, dat er ook
onder mannelijke vakbondsleden flinke weer
standen bestaan tegen een actief beleid van de
vakbeweging, teneinde iets te veranderen aan de
taakverdeling in het gezin. Nou en? Is dat een
reden voor de vakbeweging om er dan maar het
zwijgen toe te doen? Omdat hun mannelijke
leden liever niet lastig gevallen worden mét deze
problemen?
De Algemeenen Nederlandsche Naaistersbond was een van de eerste vrouwe
lijke vakorganisaties, compleet met eigen blad.
Foto boven:
„Terug naar het paradijs": een spot
prent op het arbeidsverbod voor ge
huwde vrouwen, dat Romme in 1937
tevergeefs probeerde in te
voeren.
ARËEIDSTEKS
tfttlEEEINC
iimji
VOLuT ONS
INDEN SIRÜDVOORUN
ZELFSTANDIG MILAAN
SLUIT U AAN F>OND%
lUFEDING INDUSTRIE
Een affiche van de vakbond (date
rend uit de jaren twintig) waarin de
vrouwen uit de kledingindustrie wer
den aangespoord om zich aan te slui
ten bij de vakbond.
Een vrouwelijke houthakker in Drente, in het einde van de 19-de eeuw.
Ongetrouwden
Spreiden?
En hoewel de getrouwde vrouwen dus binnens
huis bleven in die jaren, stroomden er omstreeks
1920 toch veel vrouwen naar de vakbeweging.
Dit waren ongetrouwde, werkende vrouwen, die
hoopvol gestemd door de toen sterke emancipa
tiebeweging, dachten dat er snel betere tijden
voor hen zouden aanbreken. Voor de oorlog van
1914-1918 was de organisatiegraad van de vrou
wen niet meer dan vijf procent, omstreeks 1920
was deze gestegen tot twaalf procent.
Toen de hooggestemde verwachtingen echter
niet op korte termijn werkelijkheid werden er er
Wanneer de vakbonden echt iets zouden willen
betekenen voor de getrouwde werkende vrouw,
die ze zo graag als lid willen hebben, zouden ze
juist hun mannelijke leden eens goed duidelijk
moeten maken, hoe moeilijk het voor die vrouw
is om zowel een baan als een huishouden te
hebben: dan zouden ze die mannen eens moeten
voorhouden, dat het veel rechtvaardiger zou
zijn, wanneer ook zij een deel van de huishoude
lijke- en gezinstaken op zich zouden nemen. Zo
zouden de bonden mooi kunnen meewerken, niet
alleen aan spreiding van macht, kennis en inko
men, maar ook aan spreiding van huishoudelijke
taken en plichten. Want waarom zou je ook die
niet beter kunnen verdelen?
DEN HAAG ARP-vooizitter Hans
de Boer is benoemd tot voorzitter
van de Nederlandse equipe bij de
Europese volkspartij en bij de Euro
pese unie van christen-democraten.
Hij volgt in die functie oud-minister
R. J. H. Kruisinga op. De Boer was
al vicevoorzitter van de Nederlandse
equipe.
UTRECHT - De Utrechtse politie
heeft met de aanhouding van drie
jongelui uit de domstad een groot
aantal Inbraken in Utrecht en omge
ving opgelost. De drie, twee jongens
van 18 en 22 en een meisje van 15.
hebben bekend in de afgelopen acht
maanden 58 inbraken te hebben ge
pleegd.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG De Consumenten
bond meent dat het verbruik van
elektriciteit en brandstoffen moet
worden verminderd om te voorko
men dat steeds meer mensen last
van luchtverontreiniging krijgen.
Ook zal het autogebruik moeten ver
minderen. Daarnaast zal de overheid
het onderzoek naar nieuwe verbran
dingstechnieken moeten versnellen
en binnen de Europese Gemeen
schap meer moeten aandringen op
strengere maatregelen tegen de
luchtvervuiling. Dit zal zowel van de
overheid, het bedrijfsleven als de
consument veel inzet en veel geld
vragen.
De Consumentenbond schrijft dit in
een beschouwing over de luchtver
ontreiniging, die in de Consumen
tengids wordt gepubliceerd. Volgens
de Consumentenbond zal de lucht
verontreiniging de komende jaren
sterk toenemen en voor bepaalde
stoffen zelfs tot boven de grens van
het toelaatbare komen.
De Consumentenbond betwijfelt of
de technieken die nodig zijn om deze
toenemende vervulling tegen te
gaan op tijd Ingevoerd zullen wor
den. De bond plaatst twijfels achter
de voorspellingen ln het meerjaren
programma tegen de luchtv «rontrel-
niging. dat door de vorige minister
van volksgezondheid en milieuhy
giëne, mevr. Vorrink, is opgesteld.
In dat programma wordt er op gere
kend dat in 1980 nieuwe technieken
zijn ontwikkeld om zwavel op grote
schaal uit olie en kolen te halen,
maar gezien de stand van zaken twij
felt de Consumentenbond of deze
technieken in 1980 al toepasbaar zul
len zijn. De bond zet ook vraagte
kens achter de verwachtingen om
trent koolmonoxyden en stiksto-
foxyden.
onze sociaal-economische
ctie
HAAG Nederlandse be
en die een exportorder be-
ïtigen met een lange lever-
lijden soms grote koers-
szen. Tegen de tijd dat
t geleverd en betaald in,
oorbeeld, dollars, is de op-
gst veel minder dan ge-
t doordat inmiddels de
tn in koers is gestegen.
NCW (christelijke werkge-
vindt dat de staat dit
Risico „geheel of gedeelte-
moet overnemen. Hier-
zou de 500 miljoen ge-
ct moeten worden die de
ring nog in reserve houdt
inderdeel van de 2,5 mil
ter stimulering van de eco-
lie uit september vorig jaar.
maandelijkse persconferentie
iet NCW stelde secretaris mr
ersel gisteren dat het koersrisi-
or bedrijven geen normaal be-
risico meer is. Hij wees erop dat
ters van de guklen de afgelopen
jaren mede zo is gestegen vanwege
de omvangrijke export van aardgas.
Bedrijven in landen met een zachte
munteenheid hebben het heel wat
gemakkelijker met langlopende le
veranties voor export.
Drs. Wijffels, algemeen NCW-secre-
taris, herinnerde eraan dat het kabi
net de 500 miljoen in reserve houdt
in afwachting van de ontwikkeling
van de kosten voor de bedrijven en
van de koopkracht voor de burgers.
Welnu, zo betoogde Wijffels, de
koopkracht valt mee, maar de kos
ten voor de bedrijven vallen tegen,
met name bij export als gevolg van
de almaar stijgende guldenkoers.
landse belangen ten opzichte van
derden. De regering moet niet be
lemmerend maar ondersteunend
werken voor het Nederlandse be-
rijfsleven. Fokker bijvoorbeeld lijdt
niet onaanzienlijk doordat er niet
geëxporteerd kan worden naar een
aantal landen (doordat de regering
voor risicorijke landen exportkre
dietgaranties slechts tot een be
paald maximumbedrag per land be
schikbaar stelt). En in het Kamerde
bat over de UCN (Uraniumfabriek
Almelo) hadden de exportbelangen
ook duidelijker in de afweging be
trokken moeten worden." Voorts
vond mr. Van Iersel dat bij het
plaatsen van orders op defensiege
bied het eigen bedrijfsleven duide
lijk aandacht moet krijgen, en dat
het ministerie voor ontwikkelings
samenwerking zou moeten uitgaan
van „de filosofie hoe Nederland de
derde wereld kan bedienen".
Offensief
De regering moet inzake de export
kiezen voor een offensieve (aanval-
Teleurstelling:
Van Iersel was „teleurgesteld" over
het kabinetsbeleid tegenover de ex
port, zoals dit de afgelopen maan
den in de Tweede Kamer door be
windslieden is gepresenteerd. De
NCW-secretaris vindt dat de belan
gen van de export als „een rode lijn
door het hele regeringsbeleid" zul
len moeten lopen.
„Buitenlandse politiek moet weer
worden het behartigen van binnen
UTRECHT Tijdens de algemene
vergadering volgende week maan
dag zullen drie nieuwe bestuurders
gekozen worden, die deel gaan uit
maken van het dan negen leden
tellende bestuur van het CNV. Er
zijn vier kandidaten. Voor de porte
feuille arbeidsvoorwaarden beleid is
kandidaat G. H. Terpstra, econo
misch medewerker van het CNV.
Terpstra deed doctoraal examen
economie aan de VU in 1964. Hij
kwam in datzelfde jaar ln dienst van
het verbond, belast met o.a. alge
meen economische proble/nen, loon
politiek, prijspolitiek en consumen
tenzaken, economische mededin
ging en ontwikkelingssamenwer
king.
D. van de Kamp, juridisch medewer
ker, is kandidaat voor de portefeuil
le medezeggenschap. Van de Kamp
studeerde rechten aan de Rijksuni
versiteit van Utrecht en kwam in
1970 in dienst van het CNV. In zijn
huidige functie houdt hij zich bezig
met het ondernemingsrecht, ar
beidsrecht en stakingsrecht.
Voor de portefeuille sociale zeker
heid staan kandidaat A. J. Molen
dijk, secretaris van de Industrie
bond CNV en J. Hogenes. Molendijk
werd in 1955 bestuurder van de CNV
en daarna hoofdbestuurder van de
Industriebond CNV. Voordien was
hij o.m. elektromonteur. Hij heeft
nu sociale verzekeringen in zijn por
tefeuille en de belangenbehartiging
van de leden bij Philips.
J. Hogenes, op het ogenblik mede
werker voor volksgezondheid en so
ciale verzekering bij het CNV, kwam
in 1968 in dienst van het verbond.
Tevoren was hij melkcontroleur, fa
brieksarbeider, chauffeur en nadien
medewerker van een ziekenfonds en
een bedrijfsvereniging. Namens het
CNV heeft hij zitting in vele com
missies. in de Ziekenfondsraad en in
de besturen van o.a. het GAK, de
Sociale Verzekeringsraad en de Ge
meenschappelijke Medische Dienst.
lende) houding in plaats van een
defensieve, aldus de NCW-secreta
ris. Zo zullen sterke sectoren, zoals
energie-opwekking en milieu-verbe
tering, „voldoende kansen gegeven"
moeten worden. In dit verband ver
welkomde Van Iersel de één miljard
gulden steun aan winstmakende be
drijven. vooruitlopend op de belas
tingherzieningen volgens de „Stu-
die-Hofstra". Dit miljard komt te
recht bij winstmakende bedrijven
en past daardoor in de herstructure
ring van de industrie op wereld
schaal, zoals het NCW die graag zou
zien.
Mr Van Iersel schetste een somber
beeld van de internationale handel.
Hij sprak over „een grimmig ge
vecht op basis van nationaal geach
te belangen, waarbij regeringen en
hun bedrijfsleven zich in nationale
slagorden hebben opgesteld". Een
positief teken bij dit toenemend na
tionaal protectionisme is volgens de
NCW'er dat het Europese bedrijfsle
ven in tal van sectoren onderling
overleg zoekt, en aandringt op be
scherming als EG-bedrijfsleven
naar buiten toe, in plaats van be
scherming per afzonderlijk land.
AO-boekje 1708: Bertrand Ruttell,
stichter van een nieuw soort tribu*
naai, geschreven door Rudle Kagie.
Stichting IVIO, Lelystad.
Verschenen zijn de nummers 4 en 5
in de serie landendocumentatie van
het Koninklijk Instituut voor de
Tropen: Chili geschreven door drs.
J J. J. W. Casteli en Argentinië,
geschreven door drs G. H. M. Ra
ven. Uitg. Staatsuitgeverij, Den
Haag. Prijs van een jaarabonne
ment: 60,-, per deel 10.
Dichters van deze tijd, de 23st« druk
van deze bundel is verzorgd door P.
Rodenko, S. Polet en G. Borgers.
Uitg. Standaard/Van Kampen, Ant
werpen Amsterdam. 4U6 blz.
18.50.
Bij uitgeverij Kok. Kampen ver
scheen de 2e druk van Het Paradij*
roman van J. Overduin (192 blz.
17,50) en de 2e druk van de roman
..Laatste wagon" geschreven door B.
Nijenhuis (186 blz. ƒ17.50).
