De Leidse hortus
Van lichttot zwaar
C I1&
r..,; :éwÊ
Verraderlijk dammetje
van Johan de Boer
m
u
Portisch kansloos tegen Karpof
MïïKI r
m
m mm a
m o in
Niet piekeren maar puzzelen
614e Opgave voor de Ladderwedstrijd
fc
te
ff
ft!
■KI I-
A WA
k U 1
m A
m AAA
IATERDAG 25 MAART 1978
BINNENLAND
Trouw/Kwartet PS 29 - RH 31
De Leidse hortus kom je binnen door een poortje naast het oude Academiegebouw, op het
Rapenburg, Daarachter lokt het lichtende groen van de Dlanten. waarvoor we gekomen zitn.
Een reusachtige rodMbeuk staat vlak achter de poort, maar een ware antiqiteit is de gouden
regel, die in 1601 geplant werd door Carolus Clusius. Je vindt de boom, een paar jaar terug door
Copijn zorgvuldig behandeld, als je de poort doorkomt, direct rechts om de hoek.
De Hortus Botanicus bestond nog
maar zeven jaar toen Clvisius de
boom zijn plaats gaf. Merkwaardig
genoeg bestaat er van de hortus
geen officieel stichtingsdocument.
Een notule van de raad van curato
ren van 17 maart 1587 vermeldt dat
met de burgemeesters van Leiden
is besproken de lege plaats achter
de universiteit in eigendom aan de
universiteit over te dragen om er
een hortus aan te leggen. Clusius
werd directeur, feitelijk alleen in
naam, want hij hield zich hoofdza
kelijk bezig met het verkrijgen van
planten uit alle delen van de wereld
voor de plantentuin. Via de hortus
introduceerde hij de tulp en de
aardappel in de Nederlandse ge
westen.
Clusius
We kennen Clusius' naam hoofdza
kelijk van zijn aandeel aan de hor
tus. Charles de l'Ecluse was een
Zuid-Nederlander, diè achtereen
volgens rechten, theologie en medi
cijnen studeerde. Daarna reisde hij
nog vele jaren door Europa, in zijn
onderhoud voorziend door jongelui
van goeden huize les te geven en
door het in het Latijn vertalen van
botanische werken van tijdgeno
ten. Ook „Dodonaus" „Cruyde-
boeck" vertaalde hij uit het Vlaams
in het Ffans. Rembertus Dodo-
naeus (Rembert Dodoens) was Clu
sius; intieme vriend en evenals alle
plantkundigen in die tijd arts. Clu
sius' interesse ging verder dan al
leen de geneeskrachtige planten en
hij verzamelde heel veel uit gewone
botanische interesse in de streken
waar hij verbleef. Hij schreef de
eerste flora van Portugal en van
Oostenrijk en Hongarije en een van
de allereerste boeken over padde
lt
stoelen, de laatste twee toen hij In
Wenen directeur was van de medi
cinale tuin van het keizerlijke hof.
Doel voorbij
De Leidse hortus, bedoeld als ver
zameling geneeskrachtige planten
ten behoeve van het onderwijs aan
studenten in de medicijnen, heeft
in zijn opzet veel ontleend aan de
universiteitstuin van Padua, die in
1545 werd aangelegd als een van de
eerste demonstratietuinen. De
Leidse hortus ging zijn doelstelling
al gauw te buiten, vooral door de
veel bredere belangstelling van
Clusius. Al vanaf het begin kwa
men er veel meer soorten binnen
dan alleen geneeskrachtige en de
Leidse hortus is inderdaad een van
de allereerste, zo niet de eerste, die
de naam plantentuin waardig
werd.
Er bestaan nog gravures uit die
allereerste begintijd. De platte
grond van Jacques de Gheyn II uit
1601 en die van Willem Swanen-
burgh uit 1610 verschillen alleen in
onderdelen, maar die van Swanen-
burgh laat de hortus in vogelvlucht
zien, met mensen, wandelend en
pratend, noterend, elkaar gToetend
en stil dromend over de te aan
schouwen planten leunend-op een
hekje. Sommige planten in de rech
te vakken zijn zelfs te herkennen,
zoals de keizerskroon en de hya-
eint. Aan de zuidkant sluit het in
1599 gebouwde ambulacrum de
tuin af. Tegenwoordig noemen we
het een orangerie, maar het tegen
woordige gebouw heeft niets met
het ambulacrum te maken, behalve
de functie: het in de winter onder
dak brengen van niet-winterharde
gewassen, die in de zomer in de tuin
staan. Wij zagen die vorig jaar uit
gesteld naast de orangerie, een in
drukwekkende verzameling van
heel grote cordylines, allerlei aga
ves, meer dan manshoge oleanders
en tientallen andere schitterende,
oude kuipplanten, te groot voor de
huiskamer en daarom alleen goed
in een hortus te bekijken.
Relikwie
Tegen de muur val) de orangerie
groeit nog een relikwie verbonden
aan een grote naam, een Japanse
kwee. gekweekt door de botanicus
von Siebold uit zaad dat omstreeks
1830 uit Japan werd meegebracht.
Oude bomen zijn ook een dadel-
pruim uit 1736 en een snoercypres
die in 1859 werd geplant. De pal-
menkas is groen en koel, tamelijk
donker door de breed uitwaaieren
de kronen. Maar niet de reusachti
ge bladeren imponeren je het
meest, het zijn de vele stamvormen
die het eerste boeien. Klein maar
merkwaardig in de palmenkas is de
bowiea. een lelieachtige uit Zuid-
Afrika, met vuistgrote bollen die
zomaar pp de aarde liggen en waar
uit in het laatst van de winter een
snel groeiende frisgroene en sterk
vertakte klimmende stengel komt.
die pieterkleine witte bloempjes
draagt en die even snel afsterft als
hij ontstond. Een vreemde, maar
uitnemende kamerplant, dat weet
ik uit eigen ervaring.
De Victoria-regia-kas is een bezoek
van tien minuten waard, meer niet.
want dan gutst het zweet uit al Je
poriën. Het lijkt een sauna, waar
honderden bizarre tropische plan
ten gedijen als eens in het oerwoud.
Malle jaargetijden
Buiten op een mooie dag is het
beter. Kijken naar de bloeiende
bolgewasjes in de systeemtuinen,
die zich uitstrekken onder hoog en
Op de gezellige, jaarlijkse bijeen
komst van puzzelaars blijkt steeds
weer, dat letterkeren (anagrams) bij
zonder in de smaak vallen. Ook op
gave 612 was een hit: een record
aantal oplossers! En nu wil ik met
deze opgave u daarin oefening en
naar ik hoop plezier daarmee
leveren.
In probleem l treft u vijf woorden
aan, waarvan de letters moeten wor
den omgezet tot nieuwe woorden en
wel zelfstandige naamwoorden. De
eerste letters der gevonden woorden
leveren dan, van boven naar bene
den, een u allen bekend begrip.
12.
1. ORKEST
I 2. ROEIER
I 3. KASTEN
4 TORENS
5. ORKEST
Probleem 2 is wat zwaarder. De acht
woorden dienen weer te worden om
gezet in andere zelfstandige naam
woorden, waarvan de tweede letters,
van boven naar beneden, een heer
lijk begrip vormen.
1. DUO VEREN
2. HELITOER
3. ROETVLOK
4. RATELING
5. ASBLOKJE
6 LITERPAK
7. AARDMENS
8. REISPRET
Probleem 3 is zeer zwaar. De twaalf
woorden van elk tien letters zijn ge
geven. Eerst moet één letter van elk
dier woorden vervangen worden
door een andere en vervolgens moet
van de tien alsdan verkregen letters
een ander zelfstandig naamwoord
worden gemaakt. De tweede letters
van deze nieuwe woorden vormen
dan, van boven naar onder, een nut
tig begrip Een enkel voorbeeld. Stel,
dat één der gegeven woorden ON-
DERLOODS is. Bij vervanging van
de R door een T wordt ONDET-
LOODS verkregen. Van de letters
van dat (overigens onzinnige) woord
kan dan TONDELDOOS worden ge
maakt en de tweede letter is een
letter van het nuttige begrip.
Omdat de tekenaar mededogen voel
de heeft hij enkele der uiteindelijk te
vinden woorden in de tekening weer
gegeven!
1. MORTELVOEG
2. GEDENKSPEL
3. TITELDRAMA
4. RUIKERLAAN
5 KAPERSTUNT
6. WERKGONDEL
7. KERRIETUIN
8 DEKWACHTER
9. DEUGDGESTE
10. LISGROENTE
11 KERFPOEDER
12. TENNISLIED
Voor de juiste oplossingen (alle te
vinden woorden de begrippen)
kunt u maximaal 12 punten halen in
onze doorlopende ladderwedstrijd,
waaraan ieder (ook niet-abonnees) te
allen tijde kan gaah deelnemen.
Deze punten blijven geldig en als u
vaker inzendt stijgt uw totaal aan
punten, opgetekend op uw persoon
lijke kaart, voortdurend, totdat geen
der andere ladderbeklimmers een
hoger totaal heeft dan u, in welk
geval u de ladderprijs wint en weer
een volgende klim met nul punten
aanvangt.
Oplossingen dienen uiterlijk 22 april
binnen te zijn bij mr G. van Vorden.
postbus 58, Eerbeek. Op briefkaart
of briefomslag vermelden „Niet Pie-
oud geboomte. Wandelen over de
bochtige paadjes waarlangs allerlei
inheemse planten, waar in mei de
wilde aronskelk bloeit. Dromen
aan de vijvers, waar vanaf eind mei
allerlei soorten waterlelies pralen.
Ook 's zomers zijn er bolgewassen
in bloei, uitheemse uiesoorten. zo
mooi dat je je nauwelijks kunt
voorstellen dat ze familie zijn van
onze groente, fantastisch bloeiende
lelies uit Zuid-A^rika. in schijnbare
wanorde dooreen. Dicht bij de in
gang is een glazen vitrine met
vleesetende planten uit alle wereld
delen. Vergeet ook het Clusiustuin-
tje niet. Strakke bedden met he
melsleutel, papavers, bereoor en
nog veel meer kruiden, omringd
door bomen en dicht struikgewas.
Een wit borstbeeld van de grote
botanicus kijkt uit over deze ge
trouwe kopie van de oorspronkeüj-
Diep bewogen door uw wanhopige pogingen geeft de liefdevolle
tekenaar u enkele woorden van probleem 3 in beeld en hij wenst u
allerlei toe
keren maar Puzzelen 614" en in uw
schrijven uw volledige naam (voluit)
en volledig adres in blokletters. En
geeft u vooral ook wijzigingen in
naam en/óf adres op, ter vermijding
van misverstand en het terechtko
men van uw punten op nieuwe (dus
andere) kaarten.
Niet slechts uw oplossingen, ook uw
uitingen van geesten puzzelfantasie,
uw kritiek en lof. in proza of dicht
vorm. zijn hartelijk welkom. En als u
vragen heeft (bijvoorbeeld over uw
stand op de ladder), dan is één der
vele soorten geschenken van de PTT
55 cent) voldoende om mij te no
pen. u te antwoorden.
LEZERS-SERIE
ln september of oktober begint een
nieuwe serie door de lezers te leveren
opgaven. Deze worden mét een teke
ning van uw fraaie uiterlijk opgeno
men indien ze geschikt worden ge
vonden. Een eerst krijgt u dan af
schrift van het concept en wordt
eventueel briefwisseling gevoerd
over gewenste wijzigingen. Succes er
mee!
MR G. VAN VORDEN
nü in de boekhandel
Jay J. Armea, de meest succes
volle en gevreesde pnvé-defec-
tive ter wereld, verloor als kind
beide handen Bi|Zi|0 levens
verhaal verbleekt elke. detec
tiveroman
Torenboek, 230 bladz
16 lotos f24.50
ke tuin, met witte schelpenpaadjes
tussen de bedden.
Lelden is een fijne stad om er een
dag rond te zwerven, te kijken naar
de oude gebouwen, te wandelen in
de genoeglijke straatjes vol op ei
gen initiatief van de bewoners ge
plant groen, de musea, maar een
bezoek aan de hortus spant voor
mijn gevoel de kroon. Wip eens een
uurtje naar binnen en proef de
sfeer. Kijk naar de donderrode rijk
dom van een koraalboom ln volle
bloei, net buiten de palmenkas. en
vergeet Clusius' gouden regen niet.
De Leidse hortus is open van maan
dag tot en met zaterdag van 9 tot 17
uur; zondags van 10 tot 16 uur (1
april tol en met 30 september). De
kassen zijn van 12.30 tot 13.30 en de
hele zaterdag en zondag dicht.
Mijn voorspelling ia helemaal uitge
komen. Nadat zeven van de elf par
tijen van het Nederlandse damkam
pioenschap erop zaten, waren er nog
altijd acht kandidaten voor de eerste
drie plaatsen, die recht geven op het
wereldkampioenschap
Verrassend is het optreden van beide
Amsterdammers De Boer en Bastl-
aannet Met ondernemend spel
draaien zij aan de top mee Aange
zien het nog te vroeg is om met
partij-analyses voor de dag te ko
men. volgen hier enige fragmenten
waarin de partijen combinatief wor
den beslist
zwart (9)
16x29 3. 37-31 26x37 I 48-42 37x48 5. 39-
34 fhH 6 29x31 met vrijwel direct
gewonnen afspel
Dat visser zelf ook tot grote hoogte
kon reiken zal U duidelijk worden
door het tweede fragment
f
f
9
8
,i
5 1
1
d
9
Ie
9
9
1 1
i
d
wit (9)
Het eerste fragment is ontleend aan
de partij De Boer (wit)-Visser. Nadat
de Amsterdammer In de opening het
initiatief naar zich toe trok. wist de
Friese onderwijïer de stelling zo te
neutraliseren, dat bovenstaande po
sitie op het bord kwam Dat Visser
echter net niet actief genoeg was
opgetreden, bleek uit het vervolg.
Eerder had hij veld 24 in bezit kun
nen nemen met meer dan bevredi
gend spel. Nu verloor hij nog door
het verraderlijke 1 14-19 2. 27-21!
wit (9)
In zijn partij met wit tegen Van
Tilborg vlocht de boomlange Fries,
die net 3 millimeter te kort kwam
om te worden afgekeurd voor de
militaire dienst en zo een jerrycan
complex heeft overgehouden aan
dit nuttige instituut, een schitteren
de forcing in de stelling Het geheel
maakte als volgt geschiedenis
I. 38-33 12-17 iziet er goed uiti 2.35-30.
13-18 3. 33-28 (de Clou!) 17-22 4. 28x17
11x22 Op het eerste gezicht staat de
zwartspeler zeer bevredigend, maar
hij heeft buiten de Friese waard
gerekend
S. 32-28! iwerkelijk fenomenaal!! 22x
33 6. Z29X38 20x29 Nog heeft de
Brabander niet in de gaten wat hem
boven zijn hoofd hangt
7. 27-21! 26x17 8. 38-33 29x38 9. 37-32
38x27 10. 31x4! en wil won natuurlijk.
Horizontaal. 1. visje, 3. scheepstouw,
7. zangstem, 10. voorzetsel. 11. jong
schaap, 12. tussenzetsel, 14. voedsel,
15. bereide dierenhuid, 18. zilt vocht.
20. knaagdier, 21. schrobnet, 23. sta
pel, 24. herdersgod, 25. lange nekha
ren van dieren, 27. onheil aanbren
gende godin, 29. kurk, 31. rood in de
wapenkunde. 33. pers. voornaamw.,
34. voertuig, 35. voorzetsel, 36. on
meetbaar getal, 37 water in N. Br.,
39. bladader. 41. insekteneter. 43.
eetgerei. 45. stok. 47. paard. 49. dof.
50. boom, 51. meisjesnaam, 53. ket
ting, 55. lidwoord. 56 bergweide. 58.
vernis. 59. rondhout. 60. behoeftig,
61. oliehoudend zaad. 62. erg.
Verticaal. 1. medicijn, 2. lasten. 3.
voertuig, 4. Anno Mundi (afk.), 5.
oude lengtemaat, 6. stuk stof. 8.
schoenvorm, 9. duivenhok, 11. Euro
peaan, 13. tenrüsterm, 16. rythmi-
sche beweging, 17. nachtgewaad, 19.
niet begroeid, 21. hoofddeksel, 22.
latwerk, 24. els. 25. vrucht, 26. plant,
28. keur, 30. mak, 32. lof. 37. sier
plant, 38. vertraginstoestel, 39. keu
rig, 40. schroefboor, 42. bestelling,
44. keukengerei, 46. bezwaren, 48.
groente, 50. scheepsvloer, 51. Holl.
gravin, 52. priem. 53. toiletartikel
54. dwaas, 57. pers. voornaamw., 58
muzieknoot.
Oplossing per briefkaart fm woens
dag a.s. zenden naar: Trouw/Kwartet
Postbus 859, Amsterdam. Linksboven
vermelden: Weekendpuzzel.
Oplossing vorige puzzel
Hor. 1. beek, 5. malie, 9. glee. 12.
kers, 14. Pan, 15. meer. 17. rata. 19.
lont. 21. ar, 23.*palissade, 26. me, 27.
bal. 28. dol, 29. oer, 30 Ag, 31. Erie.
33. eelt, 36. de, 37. teen, 39. emier, 41.
edel, 43. naad, 44. anna, 45. keer, 47.
eerst, 50. olie, 53. o.d., 54. etre, 56.
toer, 58. es, 69. kei, 60. sté, 62. ert, 63.
en. 64. bestendig, 68. Se. 69. prei, 70.
atol, 72. fuik, 73. gem, 75. eren, 77.
balk, 78. molen, 79. sier.
Vert. 2. e.k., 3. eer, 4. krap, 6. A.P., 7.
lasso, 8. in, 9. gene, 10. Let. 11. er, 13.
staar. 15. model, 16. rabat, 18. al, 19.
la, 20. merel, 22. rage, 24. idem. 25.
slee, 26. mede, 31. Enare, 32. ieder,
34. Erato, 35. tenor, 38. ene, 40. Ier,
42. dal, 45. koker, 46. eden. 48. eest,
49. sten, 51. Iers. 52. ester, 55. treek,
57. elite, 61. tegel, 64. brik, 65. si, 66.
da, 67. gors, 69. pul. 71. lei. 72. fa, 7J.
go, 74. me, 76. Ne.
De prijswinnaars van de weekeind-
puzzel zijn:
Jac. Glas. M. Stokelaan 2494-flat 113,
's-Gravenhage. Mevrouw M. Hoek
man, Schoorlaan 1, Leidschendam.
Mevrouw B. J. Hampel. Hoogstraat
86a, Wageningen.
Wit (15)
Het laatste fragment is ontleend
aan de partij Bastiaannet-Van Aal
ten, die partij waardoor de sympa
thieke Amsterdammer alleen de lei
ding nam in het toernooi Zeer ver
rassend alsook geniepig is de fines
se. die Van Aalten noodlottig wordt
1. 38-32 27X38 2. 33x42! Voor de hand
lag de omklemming met 2 43 32.
maar de tekstzet is vrijwel beslis
send
2. (i-ll De Huissenaar. die nog
Jeugdwereldkampioen is geweest,
trapt in de valstrik
3. 31-27! 22x31 I. 36 x 27 (dreigt nu
vernietigend met 27-22 dus: 17-22 5
50-44! 22 31 6 42-38 31 - 24 7 30 6!
en zwart gaf op. Een verrassende
ontknoping: FRANK DROST
Voor de laatste ronde in het groot-
meestertoernooi in het Joegoslavi
sche Bugojno stonden Karpof en
Spasski met ieder negen punten een
halfje voor op Jan Timman, die een
ongedeelde derde bezette. Spasski
leek op dat moment de beste kansen
te hebben het toernooi op zijn naam
te schrijven, omdat hij met wit tegen
Miles speelde, terwijl Karpof en Tim
man zwart hadden respectievelijk
tegen Portisch en Byrne. Spasski
was Inderdaad het eerste klaar, al
kreeg hij nogal wat medewerking,
toen Miles door een forse blunder het
einde verhaastte. Veel indrukwek
kender was Karpof's overwinning op
Portisch. Zelden zal de Hongaar met
wit zo kansloos van het bord zijn
geschoven. Daardoor zat er voor
Timman niet meer in dan een derde
plaats, op een vol punt achterstand,
omdat hij er uiteindelijk niet in
slaagde zijn voordeel tegen Byrne
definitief gestalte te geven. Wit:
Spasski Zwart: Miles.
1. e2-e4 c7-c5 2. Pgl-f3 d7-d6 3. d2-d4
c5xd4 4. Pf3xd4 Pg8-f6 5. Pbl-c3 g7-g«
6. Lfl-e2 Lf8-g7 7. Lcl-e3 0-0 8. 0-0 Pb8-
e« 9. Pd4-b3 Lc8-c6 10. f2-f4 b7-b5!?
(Meer gebruikelijk is 10Dc8 of
10Pa5) 11. f4-f5! (In het winnen
van een pion met 11. Lb5x is wit
helemaal niet geïnteresseerd wegens
het venijnige antwoord 11Pg4)
11b5-h4 12. f5xe6 Mxc3 13. rfxftt
KgH-hft (Vooral niet 13 Tf7x we
gens 14. Lc4) 14. b2xc3 Pc6-*5 15. Le3-
dl! (Als wit de e-plon dekt. staat
zwart uitstekend) 15Pf6xe4 16.
Le2-f3 Pe5xf3 (Zwart is gedwongen
zijn mooie paard tegen wits slechte
loper te rullen. Het is duidelijk dat
Spasski de opening heeft gewonnen)
17. Ddfxf3 Pe4-f6 16. Tal-dl Dd6-r8
(Het lijkt dat zwart met 18Tf7x
of Dc7 betere kansen had gehouden)
19. Ld4xf6! Lg7xf6 20. Tdlxd6 (De
eenvoudige pointe. De toren kan niet
genomen worden wegens 21 Df6x
mat) 20Tf8xf7 21. Td6-c6 DcH-e8
22. Df3-e4 (er dreigde Ld4t) 22.
Ta8-d8 23. g2-g3 I,f6-g7 24. DH-*6
Tf7xfD 25. Kglxfl Lg7-f6 26. Pb3-cS!
(Spasski speelt deze partij zeer
agressief. HIJ geeft zijn pluspion te
rug om naar een eindspel af te wik
kelen, dat vrijwel gewonnen voor
hem staat. Nu blijkt ook dat 23 g3
een zeer nuttige zet is geweest de
SCHAKEN
koning heeft steeds op h3 een vlucht-
veld) 26Lg7xc3 27. Pc5-e4 Lc3-d4
28. c2-u3 Ld4-h6 (De loper is wel ge
dwongeh de mooie diagonaal al-h8
te verlaten, omdat op 28 Lg7 29
Pg5 volgt) 29. Kfl-e2! (Eeh stille zet
met de koning op een bord vol stuk
ken. maar zwart verkeerde bijna ln
tempodwang) 29. De8-d7 30.
De6xd7 Td8\d7 31. c3-H (Het eindspel
staat voor zwart veel slechter dan
het er op het eerste oog uitziet. Wit
heeft niet alleen een vrije c-plon,
maar zijn paard staat ook superieur
Het beste lijkt mij nog 31. Tc7 32
Tc7x Lc7x. maar ook dit eindspel
geeft weinig hoop. omdat zwart de
grootste moeite heeft zijn koning in
het spel te betrekken) 31.Td7-d4
32.- Pe4-g5 H7-h6? (Een regelrechte
blunder, maar 32 Kg8 33 Tc8+
Td8 34. Td8x Ld8x is op de lange
duur ook hopeloos). Zie diagram I
Ta8-c8 13 Lc4-d3 Lb4xc3 14 b2xc3
Dd8-o7 15. c3-c4 (Dit alles is al vaker
op het bord gekomen. De vraag is of
Wits hangende pionnen sterk of
zwak zijn) 15. Tf8-e8' (Hier hoort
de toren in verband met de mogelij
ke opstoot e5 te staani 16 Ddl e2
h7-hfl 17 Lg5-d2 (Op 17. Lh4 volgt.
Df4! 18 Lg3 Lf3x 19 Lf4x Le2x 20
Le2x e5!) 17 Lb7xf3' (Ongetvrij
feld heeft Karpof bij de huisanaly.se
gezien dat hij nu in het voordeel
komt) 18 De2xf3 e6-e5. Zie diagram
II
i 1 i
li
KI A IE
1
M Mi
rfc—
Aö
HIK'!
33. Tc6-e8t en zwart gaf het op Op
33.Td8 volgt Pf7t en op 33
Kg7 wint wit met Pe6t een kwali
teit).
Wit: Portisch Zwart: Karpov
1 d2 d4 Pg8-f6 2 c2-c4 c7-e6 3 Pbl-
c3 Lf8-b4 4 e2-e3 0-0 5 Lfl-d3 c7-c5 6
Pg 1 -f3 d7-d5 7 0-0 d5xc4 8. Ld3xc4
c5xd4 9. e3xd4 b7 b8 (2üo speelt Kar
pof vrijwel altijd tegen het Nimzo-
Indlsch. Zijn resultaten met deze
opzet zijn uitstekend) 10. Lcl-g5
Lc8-b7 11. Tfl-el Pb8-d7 12 Tal-cl
(Nu is 19 d5 weinig aanlokkelijk
Zwart verkrijgt dan prachtige vel
den voor zijn paarden Portisch be
sluit dan ook een pion te offeren» 19
D!3-g3 e5xd4 20 Telxe8 Pf6xe8<Hei
had geen zin deze ruil achterwege te
laten, bij voorbeeld. 20 Lf4 Dc6 21
Lh6x? Ph5 en zwart winti 21 Ld2-f4
DC7-c6 Nu heeft zwart definitief zijn
pluspion behouden De wijze waar
op Karpof tegen het loperpaar ope
reert is zeer indrukwekkendi 22
Ld3-I5 Tc8 d8 23 h2-h3 Pd7 c5 24
Tcl-dl Dc6-f6 25 Lf5-bl Df6-e6 26
Kgl-h2 Kg8-f8 27 Lf4-e5 De6xc4 28
Dg3 f4 Pc5-e6 29 Df4-e4 Dc4 d5 30
De4-e2 Pe8-d6 31 a2-a4 (Hier had
Portisch het al kunnen opgeven» 31
Pd6 c4 32. Le5-g3 (De algehele
terugtocht) 32 Pe6-r5 33. Lhl-a2
d4 d3 34 De2-el Dd5-d4 35. f2-f3
Pc4-e3 36 Tdl-d2 Td8-e8 37 Del-cl
Pc5xa4 38 Kh2-hl Pa4-c5 39 Lg3-f2
Dd4-e5 40 La2-bl Kf8-g8 en wit gal
deze glasheldere partij op.
MAX PAM
