Woonerf doolhof voor blinde
xpositie over gilden in grensgebied
Eigen pad in park
Rechtvaardig
gemeld?
*^an gehandicapten wordt bij al het enthousiasme niet gedacht
i>"Basis voor textielindustrie 250 jaar geleden gelegd
WINKELEN
Protest tegen
behandeling dieren
in bio-industrie
- ITERDAG 25 MAART 1978
TROUW/KWARTET P 8 - RH 15
nbrj
loor Bert de Jong
leel
Ka,j Met de beste bedoelingen van de wereld en met veel fantasie zijn overal woonerven aangelegd. Met
,ij c üs doel het blik van de auto's zoveel mogelijk te weren en de eigen directe omgeving een minder
rktj jentonig en mistroostige aanblik te geven,
dag
•aar ntussen echter zijn deze aardse „paradijsjes" met obstakels een kleine hel voor blinden en
°*d lechtzienden. Zij struikelen over de onverwachte hindernissen of raken hun route kwijt en
char erdwalen, omdat in het woonerf het vertrouwde en vaste patroon, waarop de niet-ziende zich
rjaa iriën teert, ontbreekt,
te 1
Het zijn niet alleen de woonerven,
die de bewegingsvrijheid van de
blinden belemmeren of onmogelijk
maken. Het wordt steeds meer mode
om een stukje van het trottoir in te
pikken voor het laten groeien van
het in de de steden schaarse groen.
nieuwe woonwijk met een
bbstakel, die er met de beste
bedoelingen is neergezet. De
blinden en slecht-zienden moe-
en er echter rekening mee hou
den, dat het aantal van deze
Verrassingen zal toenemen.
Tegels worden gelicht om planten
tegen de gevels te iaten groeien. De
gemeente laat deze verfraaiingen"
toe. Maar het gaan is voor de blinden
en slechtzienden weer moeilijker
gemaakt.
Winkelcentra
Het blijft hier niet bij. Het wordt
voor de blinden en slecht-zienden
ook steeds lastiger in winkelcentra,
waar alleen voetgangers mogen ko
men en ook rijkelijk mooie bloem
bakken en andere verfraaiingen voor
iedereen, die kan zien, zijn neergezet.
Een voorbeeld hiervan is het cen
trum van Nieuwkoop, waar geen
middel onbeproefd is gebleven om
het verkeer te weren. Met het ver
keer worden echter ook de gehandi
capten uitgebannen. Zo zijn er veel
voorbeelden.
De royaal rond gestrooide obstakels
(het ziet er naar uit dat er nog veel
meer zullen komen om de saaiheid
van de wijkens enigszins te compen
seren) zijn behalve voor de visueel-
gehandicapten ook lastige hinder
nissen voor rolstoelgebruikers en de
ouderen, die slecht ter been zijn en
slechts moeizaam zich stapke voor
stapje voortbewegen.
Met groot enthousiasme zijn de
woonerven aangelegd en wordt op
andere wijze gevarieerd op het woon-
milieu. Met de minderheidsgroep
van de gehandicapten is In de regel
echter geen rekening gehouden. Er
ger nog; er is nauwelijks aan hen
gedacht.
Veilig Verkeer
Opvallend is, dat de gehandicapten
zelf lijdzaam het lot van de milieu
verfraaiing hebben aanvaard en nau
welijks een klacht hardop hebben
laten horen. Het probleem van de
blinden en de woonerven is aanhan
gig gemaakt door Veilig Verkeer Ne
derland en in het bijzonder door de
heren J. A. van Ommen en H. Vos. Zij
behoren tot de meldingsdienst voor
verkeersonveilige situaties van Vei
lig Verkeer Nederland.
De conclusie van de heren, die de
praktijk van de woonerven kritisch
bekeken, is: „De minimumeisen voor
de inrichting van een dergelijk ge
bied bevatten nog geen bepalingen,
die bedoeld zijn voor de gehandicap
ten. Het behoort volgens ons echter
tot de verantwoordelijkheid van het
gemeentebestuur en van de buurtbe
woners, die hun woongebied meestal
verder plegen aan te kleden, om van
het woonerf ook voor hen een be
gaanbaar gebied te maken".
Dat „aankleden" gaat voorlopig
maar door. Het straatmeubilair, zo-
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM Blinden kunnen sinds kort zonder moeilijkheden een
wandclihg maken in het Amstelpark. In dit Amsterdamse park is een
spcicale wandelroute voor hen aangelegd. De routebeschrijving is in
braille gemaakt en een plattegrond van het park is in reliëf te verkrijgen.
De route loopt door het deel met de „bedreigde Flora". Dit gedeelte is
gekozen, omdat hier veel te ruiken"
te voelen en te horen is. Bovendien voelen vele vogeltjes lich er thuis,
omdat het vrij rustig is. Speciale aanpassingen zijn nauwelijks in de
route aangebracht. Alleen één bruggetje heeft een speciale leuning,
waardoor blinden iets meer houvast hebben.
De routebeschrijving en de reliëfkaart zijn te bestellen bij de blindenbi
bliotheek. Bij een proefwandcling, door een blinde, bleek dat het
plaveisel van de paden belangrijk was voor het aangeven van de route. In
dc beschrijving in braille worden ook de bankjes langs het pad en de
bomen genoemd.
als de meest uiteenlopende dingen
om op te zitten, tonnetjes met bloe
men en planten en andere versierin
gen. neemt toe. In het modere woon
erf tref Je zelfs oude waterpompen,
wc-potten compleet met stortbak (In
beide onderdelen is het voor de plan
ten kennelijk goed groeien), melk
bussen en wat al niet aan. De buurt
bewoners weten veel te verzinnen.
En het verdriet voor de blinden
wordt groter.
Voor iedereen
Nu is door de blinden en hun organi
saties weinig of helemaal niet gepro
testeerd tegen deze overigens voor
hen onbedoelde wantoestanden. De
verklaring is, dat de met de stok
wandelende of door de hond geleide
blinden altijd rekening moeten hou
den met obstakels op het pad. De
kans om tegen een omgevallen fiets,
een vuilnisbak of een step te lopen is
steeds groot. Het woonerf echter be
tekent een opeenstapeling van
moeilijkheden.
Veilig Verkeer Nederland meent, dat
het enthousiasme van de wijkbewo
ners er niet de oorzaak van mag zijn,
dat het doel van een veilig en leef
baar milieu voor iedereen uit het
oog wordt verloren.
Afgezien van de vele obstakels, die
het betrèden van een woonerf erg
moeilijk maken, mist de blinde de
vaste stoeprand, waarop hij zich
met de taststok kan oriënteren. In
overleg met de deskundigen op dit
gebied en de instanties ten behoeve
van de blinden zouden op de woon
erven andere oriëntatiepunten moe
ten worden aangebracht. Een oplos
sing is ook het aanbrengen van een
route, zodat de niet-ziende het spoor
niet bijster raakt, door middel van
rubbertegels. Voor de Nederland-
sche Blindenbibliotheek in Den
WC-potten compleet met stortbak dienen om het straatbeeld te
verfraaien. Maar de blinde breekt er zijn nek over.
Haag blijkt zo'n rubber-pad goed te
voldoen.
De aanleg zal niet goedkoop zijn.
Maar het gemeentebestuur is er wel
voor verantwoordelijk dat de ge
meente voor iedereen begaanbaar
is. Er mag geen onderscheid worden
gemaakt tussen gehandicapten en
niet-gehandicapten.
door E. A. Huisman en J. P. Feddema
De werkgroep Betaald Antwoord heeft niet zo positief gerea
geerd op het dokument „Zuid-Afrika vandaag, hoop tegen welke
prijs?" van het comité van de Wereldraad van Kerken ter
beëindiging vain het racisme. Boudewijn Sjollema schreef erover
in Trouw.
WIJ zijn blij met deze reactie, omdat
het document Sjollema, dat als dis
cussiestuk naar de ledenkerken
blijkt te zijn toegestuurd, veel weg
heeft van een theologische sanctio
nering van het toepassen van tegen
geweld in Zuid-Afrika. Dr Kraemer
stelt in de reactie dat de woorden
„rechtvaardige strijd" vervangen
dlëïlen te worden door „gerecht
vaardige of achteraf te rechtvaardi
gen strijd."
Wij menen, dat het niet zinvol is de
woorden „rechtvaardig" en „ge
rechtvaardigd"' te gebruiken in dit
verband. Wie bepaalt overigens het
rechtvaardige van de strijd? Buiten
staanders, de betrokken machtelo
zen (of dat meestal kleine deel der
machtelozen dat kiest voor het te
gengeweld) of de machthebbers?
Een nogal subjectieve zaak.
Het doel
En buitenstaanders (b.v. de kerk),
die het conflict tussen twee strijden-
i de groeperingen tot oplossing willen
helpen brengen, kunnen dat alleen
als ze zich niet vereenzelvigen met
het geweld het over en weer ver
nietigen van levens door „kleine"
mensen dat door beide partijen
wordt toegepast. Daarom is het
meer zinvol de gebruikte strijdme-
thode te toetsen aan het doel dat
men nastreeft. Indien men als doel
stelling heeft in Zuid-Afrika het
blanke onderdrukkende bewind te
vervangen door een zwart onder
drukkend bewind, of als men in
marxistische termen de dictatuur
der kapitalisten wil vervangen door
de dictatuur van het proletariaat, is
het tegengeweld een functionele
strijdmethode. Niet dat deze metho
de altijd effectief is. Integendeel,
heel vaak niet, omdat de machtheb
ber aan het tegengeweld zijn recht
vaardiging ontleent om nog bruter
te gaan optreden, en voorts, zoals
Okke Jager terecht opmerkt, om
zijn geweld nog veel meer te perfec
tioneren.
ren, b. die van overtuigen (ook eigen
belang kan daarbij op een gegeven
moment de doorslag geven) en c. die
van drukuitoefening (leidend tot het
ontnemen van machtsposities aan
de machthebbers, die zich niet laten
overtuigen).
E. A. Huisman en J. P. Fedde
ma zijn respectievelijk voor
zitter en vice-voorzitter van de
Stichting Voorlichting Actieve
Geweldloosheid.
Omwenteling
Wanneer men echter als doelstelling
heeft bevrijding van elke vorm van
dictatuur, zowel blank als zwart, en
dus macht voof ieder (participeren
de democratie), dan is het geweld
bepaald niet functioneel- De actieve
geweldloosheid is dat dan wel. Im
mers actieve geweldloosheid vereist
en creëert leiding en organisaties
met gespreide macht
De formele omwenteling door ge
weldloze strijd zal wellicht langer
duren en zeker ook offers vragen,
maar dan is het resultaat in overeen
stemming met het aanvankelijk ge
stelde doel, nl. verheffing van de
machtelozen tot „machtigen" in de
zin dat ze medeverantwoordelijk
zijn voor de democratische samenle
ving. die dan ia ontstaan. Dit effect
bereikt actieve geweldloosheid, om
dat actieve geweldloosheid niet
dwingt zoals geweld dat doet. maar
3 soorten belnvloedingsprocessen
Inhoudt, namelijk: a. <iie van beke-
De eerste toerist werd gisteren
aan het Scheveningse strand
gesignaleerd. Hij zat tevreden
in het schaarse zonnetje, ter
wijl de strandtenten nog wer
den opgebouwd.
begint op deze en de
andere advertentiepa
gina
ELKE
OCHTEND
OPNIEUW
Enkele tientallen leden van de actie-
troep „Lekker dier" hebben gister
middag in Amsterdam actie gevoerd
legen de behandeling van dieren in
de bio-industrie. Op de Dam deelden
lij pamfletten uit en hielden de wacht
bij een houten namaakmonuraent.
Volgens de actiegroep worden in Ne
derland jaarlijks 350 miljoen land-
bouwdieren mishandeld, omdat ze
bun leven in te kleine ruimten moe
ten doorbrengen.
Met hun actie wilden dc leden van
..Lekker dier" ook protesteren tegen
«het op de lange baan schuiven van
maatregelen om het lot van het con
sumptiedier te verbeteren". Dit heeft
volgens de actiegroepen tot gevolg,
dat Nederland nog steeds niet de con
ventie van de Raad van Europa inza
ke de bio-industrie heeft onderte
kend.
Voorzijde van het vaandel van de vier
verenigde gilden te Telgte (Duits
land). Paus Clemens als bescherm
heer. Omrankt o.m. met de emble
men van kleermakers-, kuipers-,
schoenmakers- en schrijnwerkersgil
den. Op de achterzijde van het doek
Maria met de gekruisigde Christus.
wen. De bloeitijd van de gilden in
Westeuropa ligt tussen 1550 en 1650,
het verval begon met de opkomst
van de wereldhandel (economische
structuurverandering, groot-kapi
taal, massaproduktie enz.). Men wil
de van het keurslijf der gildebepalin-
gen af. Het gilde stond in lijnrechte
tegenstelling tot de eisen van de
exportnijverheid.
In het Euregiogebied behoorden de
textlelgilden tot de armste in hun
soort, en zeker ook de Twentse. Om
hun doel te bereiken stelden deze
verbonden van handwerkslieden een
maximum aantal weefgetouwen e.d.
per gildebroeder vast. Bepaald werd
ook hoeveel leerlingen iemand
mocht hebben. Dat was beperkt en
de leertijd was lang, allemaal om het
aantal gildemeesters niet te groot te
maken. Om van leerling meester te
worden, moest een bijzonder moeilij
ke proef worden afgelegd. Tenslotte
was het streven de lonen zo laag
mogelijk te houden.
Boetes
Op tal van zaken stonden boetes.
Men kreeg die, bijvoorbeeld, als men
de kerkdienst niet bijwoonde, of als
men verstek liet gaan bij de begrafe
nis van een collega. Ook oneerlijke
concurrentie werd gestraft alsmede
de overname van andermans knecht
Personen van een ander geloof dan
het rooms-katholieke mochten geen
lid van het gilde worden en leerlin
gen met lichamelijke gebreken kwa
men niet aan bod. Toen de bisschop
van Münster „Bommenberend"
zijn acties tegen de Doopsgezinden
versterkte, trok een aantal mensen
naar Twente (en ook naar de Achter
hoek), waar zij het vak van linnenre
der gingen beoefenen. Dat waren
kooplieden in textiel, dat zij afna
men van de plattelandswevers. Op
die manier schakelden zij de stedelij
ke gilden uit.
Tot deze voorstanders van vrije pro-
duktie en vrije handel behoorden
ook de Enschedese ondernemers, die
in 1728 op hun verzoek toestemming
van de Staten van Overijssel kregen
om bombazijn te vervaardigen,
waardoor de basis werd gelegd voor
een nijverheid, die tot een der groot
ste textielcentra zou uitgroeien.
Dat is. zoals gezegd, 250 jaar geleden.
En de eerste reden voor het houden
van de tentoonstelling over de tex-
tielgilden in Enschede. Een tweede
oorzaak is dat in 1953 een kwarto
eeuw geleden dus de Stichting
Textielgeschiedenis Textielmuseum
te Enschede voortvloeide. Dat is in
een veel te klein gebouw gevestigd,
maar het streven is de collectie nog
eens te kunnen overbrengen naar
een dan aangepaste maar thans leeg
staande spinnerij.
loor Jac. Lelsz
INSCHEDE De Nederlandse textielwereld gaat op het ogenblik door een economisch dal.
geinig reden dus voor trompetgeschal. Toch wordt er, althans In het Nederlands-Duits grensge-
lied, een feestje gebouwd door de textielbazen. Niet met champagne en dikke sigaren, maar met
:en tentoonstelling.
)eze maand was het 250 jaar gele
ien dat in Enschede de basis werd
;elegd voor de textielindustrie. Met
iet accent op industrie, want textiel
verd er al eeuwen vervaardigd. In
naart 1728 kregen tien Enschedese
indernemers van de Staten van
)verijssel toestemming voor het ma
len van bombazijn, een weefsel met
innen ketting en katoenen inslag.
)at feit was in de grond der zaak het
>egin van het einde van het systeem
ran de gilden, dat tenslotte dan ook
n de Napoleontische tijd is afge-
chaft.
Om deze gebeurtenis te markeren,,
wordt tot 18 juni in het textiel-
musuem te Enschede een Neder
lands-Duitse tentoonstelling gehou
den. „Over textielgilden in het Eure
giogebied". Euregio is het gebied
tussen Rijn, IJssel en Ems. Steden
als Deventer, Zwolle en Kampen be
hoorden er eigenlijk niet toe. In het
kader van de textielgilden-expositle
worden ze er wel bij gerekend. De
venter, Zwolle en Kampen bezaten
in het verleden elk een gilde van
lakenwevers.
Materiaal
Voor de tentoonstelling is door 40
•*«e
Inktkoker van het wolweversgilde te Winterswijk, anno 1682.
musea uit Duitsland en Nederland
materiaal afgestaan. Oude hand
schriften, zoals gildeprivileges, oor
konden en getuigschriften, kasboe
ken, ledenlijsten en gildekisten, be
schilderde vaandels, wapenschilden
en gildebekers. prenten, werktuigen
en ook enige oude. 17de eeuwse, tex-
tielstukken. Het eerste gilde, waar
aan op de expositie aandacht wordt
geschonken, is het kleermakersgilde
uit Groenlo, gesticht in 1306. Het
bestaat nog steed£. In die zin echter
dat men zich nu op sociaal gebied
beweegt.
Gesloten
Een gilde was een gesloten corpora
tie. die onder toezicht van de over
heid stond. Vaak had ook de geeste
lijke overheid een flinke vinger in de
pap. Een van de manuscripten op de
tentoonstelling geeft er een indruk
van. Het betreft een geschrift van
Clemens August, bisschop van Keu
len. In dit uit 1744 daterend stuk
bepaalt Zijne Eminentie dat jon
gens, die vier jaar hun leertijd
„vroom en eerbaar" hebben doorge
bracht in hefr tuchthuis te Münster
en daar het weefambacht geleerd
hebben, een „leerbrief" zullen ont
vangen, die hun de mogelijkheid ver
schaft zich in het ambt te vestigen
en toe te treden tot het betreffende
gilde.
Het gilde als instelling is reeds uit de
5de eeuw bekend, de naam wordt
voor het eerst in de 8ste eeuw ge
bruikt. De oorsprong ervan gaat
waarschijnlijk terug tot de Ger
maanse tijd toen broederschappen
de gewoonte hadden een bijdrage
(gilde is geld) te geven voor gezamen
lijke maaltijden, omspeeld door hei
dense rituelen. In de periode van de
kerstening werden deze omgebogen
tot christelijk-religieuze handelin
gen. Als beroepsverenigingen ont
stonden de gilden in de middeleeu-
