Bernard Shaw's Jeanne d'Arc
knap spel in lang tv-stuk
Puike weergave
van gospelshow
door Ton Hydra
Speciaal vandaag
Radio vandaag
VRUOAG 24 MAART 1978
RADIO EN, TELEVISIE
Trouw/Kwartet
TV-COMM ENTAAR
Het heeft natuurlijk met mijn
instelling en achtergrond te maken
dat ik moeite heb met religieuze
liederen op de melodie en het ritme
die ontleend zijn aan pop-wereld en
cowboy-feestjes. Jongens en meisjes
die heupwiegend en met de brede
glimlach van een tandpasta-reclame
over de verlossing zingen, kunnen
mij niet in een devote stemming
brengen Toch wilde ik het mijzelf
aandoen om vóór de uitzending te
gaan kijken en luisteren naar de
gospelsongs-zingende Cliff Richard.
Met enig lood in de schoenen begaf
ik mij naar de video-ruimte in de
NCRV-studlo. Daar gebeurde iets
dat ik niet had verwacht. Hoewel ik
mij bleef verbazen over die
mengeling van religiositeit en
regelrecht theaterwerk, raakte ik
een heleboel tegenzin kwijt Sterker
nog. het programma ging mij
interesseren. Dan moet er wel iets
bijzonders aan de hand zijn geweest.
Ik vind nog altijd dat Cliff Richard
geen grote zanger is en met over
speciale stern-kwaliteiten beschikt.
Desondanks heeft hij een
merkwaardige uitstraling, zeker ook
muzikaal.
Vanaf het televisiescherm voel je
dat hij het grote podium van de
Rotterdamse Doelenzaal moet
hebben gevuld. Hij etaleert
vakmanschap, zet zich volledig in en
wanneer hij zijn aankondigingen
maakt tot een geloofsgetuigenis dan
neem je zonder meer aan dat hij het
méént.
Er komt nog iets bij. Het
Nederlandse produktieteam dat de
opdracht kreeg van dit concert een
televisieregistratie te maken, ging
doordacht en bekwaam te werk. Het
zal vooral de jongeren en met de
show-wereld meer vertrouwde
kijkers maandag opvallen dat de
camera-regie het optreden niet
doorkruist met allerlei
elektronische beeldfoefjes, maar
alle aandacht richt op wat er zich
muzikaal afspeelt. Je krijgt ook
nauwkeurig te zien hoe de
begeleiding is opgebouwd. Laat een
bepaald instrument zich solistisch
horen, dan is het ook meteen in
beeld zonder dat de zanger eruit
verdwijnt.
a
ASTERIX EN HET EERSTE. LEGIOEN
De belichting een volgend
pluspunt draagt heel goed bij aan
het ondersteunen van de sfeer die de
verschillende nummers oproepen.
Dat is in het bijzonder te merken
tijdens de uitvoering van Such is a
mistery. Mensen die gevoelig zijn
voor een uitgebalanceerde
geluidsweergave, zullen verrast
constateren dat de klanken van
popmuziek en gospelsongs zelden zo
gaaf uit hun toestel zijn gekomen.
Vanwege al deze kwaliteiten wil ik
een paar namen noemen die meestal
schielijk over het scherm gaat. Peter
van Bronkhorst kiende die
uitstekende geluidsregistratie uit.
Onder leiding van Cor Jacobs was
een ploeg van acht man een volle
dag in touw om de zaal uit te lichten
en voor de belichtingseffecten te
zorgen. Met gevoel voor het
artistieke regelde Jan van de Vegte
de schakeltechniek.
En dan nu de televisieregie van deze
voorstelling. In feite de eerste grote
klus voor Reinder Richters. Als
cineast en cameraman heeft hij al
een groot aantal verdienstelijke
produkties op zijn naam staan. Veel
shows onder andere en films van het
Wereld Natuur Fonds en
documentaires voor
actualiteitenrubrieken. Als een van
zijn beste werkstukken filmde hij
ook het televisiespel Klaaglied om
Agnes. Het regisseren van een
programma dat met vier
elektronische camera's en een
ingewikkeld geluid- en lichtdecor
moet worden gemaakt, is echter een
totaal ander karwei.
Een opleiding in die richting blijkt
geen weggegooid geld te zijn.
Richters heeft de uitdaging niet
alleen met veel elan aangepakt
maar er ook iets moois van
gemaakt. De mogelijkheden goed
benuttend, realiseert hij die
sfeerwerking waardoor televisie zo
boeiend kan worden. Het zal mij
niet verbazen als buitenlandse
stations belangstelling tonen voor
deze weergave van een optreden van
Cliff Richard.
HILVERSUM De KRO-televisie belooft de avond van Goede Vrijdag vanavond dus op een
heel bijzondere wijze te vullen. Drie-en-een-half uur zal het magistrale toneelstuk Heilige Jeanne,
zoals George Bernard Shaw het schreef, duren. Zo op het eerste gezicht lijkt het een hele zit, maar
regisseur John van de Rest gaat ervan uit dat er iets heel opmerkelijks aan de hand is als zoiets
nog kan worden gemaakt. Geen toneelgezelschap krijgt tegenwoordig nog de kans voorzo'n grote
produktie. „Daarom hoop je nou maar dat de mensen toch de discipline kunnen opbrengen om te
blijven zitten," zegt hij.
Afgaande op het sterke en knappe
spel van een groot aantal beroemde
acteurs mag dat geduld best worden
gevraagd voor een stuk. dat in 1966
voor het laatst in ons land op de
planken werd gebracht. De rol van
Jeanne d'Arc wordt gespeeld door
Josine van Dalsum. die zich in ka
rakter en lot van het Franse boeren
meisje intens lijkt te hebben inge
leefd
Josines inzet komt vooral drama
tisch naar voren als ze voor haar
kerkelijke rechters staat. Jeannes
opvattingen komen in botsing met
de heersende machten. Ze wordt ver
kwanseld tussen kerk en staat. De
kerkelijke rechtbank weet eigenlijk
geen raad met haar. Maar volgens de
Engelsen moet ze dood De voor tele
visie weinig verschijnende Max Croi-
set speelt de rol van de Engelse graaf
Warwick Zijn tegenspeler is bis
schop Couchon. Goed spel van Coen
Flink in deze rol van kerkvorst. Dat
geldt niet minder voor Johan
Schmitz als de inquisiteur of kerke
lijke rechter
Jeanne d'Arc heeft zich niet aan de
regels gehouden, wij zouden zeggen
ADVERTENTIE
een frisse
fietsneus halen
door Riet Diemer
ze was non-conformist maar ze is
ook pas negentien jaar als ze voor de
rechtbank staat. Haar jeugd roept
bij sommigen medelijden op. Men
wil haar redden als ze dan maar wil
toegeven dat de stemmen die ze
hoorde van de satan waren en dat ze
een ketter is. „We hebben voor je
gevochten tot op de rand van zelf te
zondigen." wordt haar toegevoegd.
Als ze gedreigd wordt met de brand
stapel zwelt Josines spel aan tot een
hysterische angst. Ze geeft toe dat
het ketterij was. Maar als ze daarna
voor haar bestwil wordt veroor
deeld tot levenslang verkiest ze de
brandstapel.
Ze spreekt de woorden:maar ik
kan niet zonder de wind in de bo
men. de leeuweriken in het zonlicht,
de lammetjes die blaten door de ge
zonde kou en de gezegende, gezegen
de kerkklokken die mijn engelstem-
men voor mij meevoeren op de wind.
Zonder die dingen kan ik niet leven;
en nu u dat wilt nemen van mij of
van welk ander schepsel ook, besef
ik dat uw raadgever de duivel is, en
de mijne God/' Daarmee heeft ze
haar eigen vonnis geveld. Josine be
dient zich van haar vroegere Bredaas
accent om Jeannes eenvoud uit te
drukken.
Jeanne d'Arc heeft in de loop van vijf
eeuwen heel wat kunstenaars aange
zet tot beeldhouwwerken, schilderij
en en toneelspelen. Schrijvers als
Shakespeare in Henry VI en Schiller
met Die Jungfrau van Orléans heb
ben haar eerder als een mytische
figuur beschouwd. Shaw heeft het
heel anders aangepakt, zoals John
van de Rest uitlegt. Hij maakt van
Jeanne een geloofwaardig, historisch
en menselijk wezen. Jeanne heeft
weliswaar visioenen, maar is tevens
een gedreven vrouw met een sterke
geest en een sterk karakter, die op
het gebied van oorlogvoeren een ge
nie blijkt te zijn.
Shaw schreef zijn stuk in 1923, drie
Jeanne d'Arc en Dunois, ge
speeld door Josine van Dalsum
en Rutger Hauer.
jaar na de heiligverklaring. Hij werd
door het proces dat daaraan vooraf
ging geïnspireerd. Op 28 december
1923 was de wereldpremière van
Saint Joan in New York. De Engelse
actrice Sybill Thorndike voor wie
Shaw zijn stuk had geschreven
speelde Saint Jean anderhalf later
in Londen. Eind van dat jaar werd
het voor het eerst in Amsterdam op
de planken gebracht met Nel Stants
in de hoofdrol. Daarna werd het nog
verschillende malen in ons land op
gevoerd. Voor de bewerking voor
televisie heeft Van de Rest gebruik
gemaakt Van de toneelvertaling van
Dolf Verspoor.
Hoe ongeloofwaardig de belevenis
sen van Jeanne d'Arc vooral in onze
zakelijke eeuw ook mogen voorko
men. dit meisje heeft echt bestaan,
zoals ook uit archiefstukken is op te
maken. Haar geboortehuis in Dom-
rémy in de Vogezen is nog altijd in
tact geblven en te bezichtigen. In
haar vroegste jaren werd haar land
verscheurd door de Engelsen in het
noorden als bondgenoten van de
Bourgondiërs en ten zuiden van de
rivier de Loire de volgelingen van
kroonprins Charles. De laatste
wordt gespeeld door Lex van Del
den. Stemmen van Michael, de heili
ge Catharina en de heilige Margaret-
ha roepen haar op naar de Kroon
prins te gaan en te vertellen dat ze
door God is gezonden om het beleg
van Orleans op te heffen en hem tot
koning te kronen.
Het lukt onder haar leiding de En
gelsen weg te jagen. Maar de kroon
prins vindt het dan wel genoeg en
hoopt dat ze haar campagne stopt,
want hij wil een vredesverdrag slui
ten. Ze neemt echter opnieuw de
wapens op en wordt door de Bour
gondiërs gevangen genomen en ver
kocht aan de Engelsen die haar
overleveren aan de kerkelijke recht
bank. Als ze 19 jaar is sterft ze op de
brandstapel. Maar al een kwart
eeuw later verklaart de kerk dat dit
ten onrechte is gebeurd. Een kleine
vijf eeuwen later zal ze heilig worden
verklaard.
Actueel
Regisseur John van de Rest gelooft
dat het gegeven ook nu nog actueel
is. Jeanne zou ook nu net zo ver
volgd zijn omdat ze tegen de gelden
de regels in uit durfde te komen voor
haar geloof en overtuiging. Hij ver
gelijkt haar met die mensen die ach
ter de tralies zitten of die worden
omgebracht in landen met een dic
tatuur.
John van de Rest als dramaturg van
de KRO is van plan Shaw de komen
de tijd nog iets meer onder de aan
dacht van de kijkers te brengen. Op
zondag 30 april koninginnedag
is de herhaling van Pygmalion met
in de hoofdrol Willeke Alberti en als
regisseur Paul Pouwels. Zondag 28
mei is de uitzending van het Engelse
spel Cleopatra met sir Alec Guin
ness als Caesar.
FERD'NAND
r-\
c ril
°°a-
In Daar vraag je me wat: hoe
werken microfoon, telefoon,
waarom krijg je kippevel, wat is
een voetbalknie en hoe maakt
een spin haar web?
Ned. 1/19.15
De KRO brengt een eigen
produktie van Shaws Saint
Joan. Tot de vertolkers van dit
befaamde spel over het leven
Jeanne d'Arc behoren: Josine
van Dalsum, Lo van Hensber-
gcn. Max Croiset, Rutger Hauer
en Johan Schmitz.
Ned. 1/19.55 en 21.45
Onderwerp in Vara-Visie is
onder meer de illegale docu
mentaire over Zuid-Afrika.
Ned. 2/22.15
De IKON vertoont deel twee
van de documentaire over de
strijd voor gelijke burgerrech
ten onder leiding van ds. Martin
Luther King.
HILVERSUM I 129* m en FM-kanalenl
KRO 7 00 Nieuws 7 02 Het levende woord
7 04 iS> Gevarieerde programma (7 30
Nieuw s 7 40 Echo 830 Nieuws 8 35 Gym
nastiek voor de vrouw 8 44 (Si Gevarieerd
programma (10.30 Nieuws l 11.00 (S) Ge
sprekken met omroepers 11 59 Bericht Vas-
tcn.iktir 12 00 (S) Gevarieerd programma
(12 26 Mededelingen 1230 Nieuws 1240
Echo 14 00 Amncutte voor Barabbas. colla
ge van tekstenen interviews (15.30 Nieuw»
16 00 (S) Spreekuur 17 00 (Sl Souvenirs,
lichte muriek. 17.30 Nieuws 17 32 EchQ ma-
gaune 18 00 Niet alles staal m de folders,
toeristische magazine 18 18 PP Uitzen
ding van de BP 18 30 Nieuws 18 40 Markt
berichten. 18 43 (S) Filmklapper 19.30
IKON Kerkdienst 2028 Wilde Ganzen
KRO: 2030 (S) In antwoord op uw schrij
ven. 22.00 (S) Als het kijkglas maar vol is.
amusementsprogramma 22 25 Overweging
22.30 Nieuws 22 40 (S.) Goal. sportprogram
ma. 23.55-24.00 Nieuws
HILVERSUM II (402 m en FM-kanalen)
NCRV 7.00 Nieuws 7 11 Ochtendgymnas
tiek. 7 19 Te Deum Laudamus gewijde mu
ziek. 7 55 Op de man af, 8.00 Nieuws 8 10
Hier en nu 8.25 Vandaag vrijdag. 9 00
Politiek en samenleving NOS 9 10 Spiegel
van Belgie 9 35 Waterstanden 9 430 Indone
sië op de tweesprong, documentaire. 10.00
De Taaishow. 10.30 NOS-Jazzportret. 11.00
Nieuws. 11.02 Meer over minder. 12.30 Rech-
toprecht OVERHEIDSVOORLICHTING
12.50 Uitzending voor de landbouw NOS:
13 00 Nieuws NCRV 13.11 Hier en nu.
NOS 13.30 Vonken onder de as. serie volks
verhalen en -gebruiken. 13.45 Onder de
groene linde, liedjesprogramma. 14.00 Re
pertorium van de NOS-koren en -orkesten
Radio Filharmonisch Orkest 15.00 Verhaal
15 30 Ingesloten Uitgesloten. 15.45 Zoe
klicht op Nederland (16.00 Nieuws VPRO:
17.00 Welingelichte kringen, politieke actua
liteiten 17.45 SYMBIOSE. 17.55 Mededelin
gen 18 00 Nieuws. 18.11 Embargo, actuali
teiten 18 45 God's Eigen programma NOS
19 50 Praten met de minister. 20.00 Nieuws.
20.05 Europees Concertpodium: orkest en
piano. Aansl.. - 22.00 Horizon. 23.00 (S) Met
het oog op morgen. 23.55-24.00 Nieuws.
HILVERSUM III 1445 m cn FM-Kanalen)
EO 07 02 (S) Tijdsein 09.02 (S) De muzikale
fruitmand. 10 02 (S) Te elfder ure. TROS:
11.03 (S) Gerard de Vries draait op verzoek.
12.03 (S) Nederlandstalige top-10 en kwis-
wijs. NCRV 13.30 (S) Pop-contact. 15.02 (S)
Elpee-pop. NOS 16.02 (S) Nationale Hitpa
rade 18.02 (S) NOS-maal. VOO 19 02 (S) De
Nederlandse top-40. VPRO: 20.02 VPRO-
vnjdag-op-drie. 23.02 (S) Amigos de Musica
AVRO: 01.02 (S) Radio Pandora 02.02 (S)
Blues, ballads St beat. 03.02-07.00 (S) 'n
Nachtje AVRO.
HILVERSUM IV (FM-kanalen) NOS: 07.00
Nws. 07.02 Vroeg klassiek. 09.00 Nws. 09.02
(S) Stof van eeuwen. 10.00 Vrijdagmorgen
concert. 12.00 Van het Nederlands concert
podium: klassieke pianomuziek. EO: 13.00
(S) Johannes-Passion. J.S. Bach (14.00-14.02
Nieuws) 14.45 Woord der waarheid. VPRO:
15.00-17.00 (S) Muziek-op-vier: Nederlandse
muziek voor film en theater
TV vandaag
NEDERLAND I
18.18 TELEAC Les Gammas (27 hem
18 55 NOS Oe Feb#*iwiira«
19 00 A
19.05 KRO: Tom 8 Jerry
19.15 Daar vraag je me wel. wetenschappelijk
programma
21J5 NOS: Journaal
21.45 NOS: HeAge Jm
23.35 NOS: Journaal
NEDERLANOI
19.56 NOS: Paspoort, voor Spanjaarden
19.00 Journaal
10.04 VARA: Rotte. Tobbe en het frawatuig.
20.00 NOS: Joumeel
20.20 VARA: De brave soldaat Schwe|k, tv-sere
21J5 Dubbelleven, tv-serie
22.15 VARA Vee
23.05 IKON: Martin Luther Keg Van Montgomery
J
i
7
5
5
7
S
6
7
8
9
10
1
9
10
Horizontaal woorden invullen die
verticaal dezelfde betekenis hebben.
1. smart, 2. Ierland, 3. godin van de
tweedracht, 4. nagerecht, 5. profeet.
6. gordel, 7. trommelslager, 8. regel,
9. lusthof, 10. lichtelijk zuur.
Oplossing vorige puzzel
Hor. 1. rite. 4. port, 7. mee, 8. raar, 10.
ra, 12. maat, 14. elan, 16. asem, 18.
oele, 20. la, 21. eelt, 23. nee, 25. Aare,
27. nest, 29. ark, 30. daas. 32. eg, 34.
aker, 36. tere, 38. tele, 40. Alem, 42.
in, 43. Rika, 45. oer, 47. tent, 48.
mees.
Vert. 1. re, 2. ieme, 3. era, 4. pa, 5.
Orel, 6. tra, 7. maal, 9. atol, 11. ante,
13. Amer, 15. lens, 17. Saar, 19. Etna,
22. Eede, 24. eter. 26. akal, 28. Este.
29. anti, 31. arak, 33. geer, 35. kern,
37. emoe, 39. ent, 41. lam. 44. it, 46.
Het Anton Bolder Album
deel I
De nu 53-jarige M. Schouderkamp. magazijnchef bij de inkooporganisatie Mollé.
was de eerste die op die zevende oktober hoorde van de geboorte van Anton. Hij
weet zich nog te herinneren ..Als directe chef werd ik uiteraard meteen gebeld
Daar ben ik nog wel een beetje trots op. Ja. nog steeds. Ik weet nog precies wat
Bolder sr toen tegen me zei Hij zei, t is lammer dat ie niet twee dagen eerder
geboren is Toen zat ik 's middags in het stadion en dan hadden ze het om moeten
roepen, dat ik meteen naar huis moest komen vanwege de kleine Maar aan de
andere kant. dan had ik misschien ook die twee doelpunten gemist. Dus helemaal
ontevreden ben ik niet Zo is die man nou eenmaal
Dokter De Schoonste (72) begeleidde de geboorte die in huize Bolder plaats
vond Uit zijn archief diept hij de afrekening op ..Ik kan me herinneren dat het een
probleemloze bevalling was Geen extra kosten dus Kijk en dan is hier die giro
overschrijving Onder mededelingen heeft Bolder met een duidelijk handschrift
geschreven wegens eerste transfer Wat9 Nee. nee. dat was er toen nog met bij.
handgeld Dat had inderdaad op kunnen lopen, wat wil je. hij was particulier
19.29 Korwvj Klam
23.50 NOS: Joumaf
89
Miss Silver ging aan de voet van het
bed staan en sloeg haar gade. An
nie's gezicht was nat van het zweet.
Het haar was in een verwarde massa
naar achteren geduwd. De buil op
haar hoofd was nu duidelijk te zien.
Zij sprak nu vlug, mompelend, maar
woorden waren er niet te onder
scheiden. Haast en angst, haast en
angst die hadden haar geest in
bezit genomen, en er waren geen
woorden nodig om dit te laten
blijken.
En dan begonnen er woorden tussen
door te komen.
„Donker donker donker
Eerst bracht die stem maar een
zwak gefluister voort, maar weldra
verhief dit zich tot een zachte, be
verige gil. En dan kwam dat gemom
pel weer terug
Miss Silver verroerde zich niet. Zij
bleef staan kijken.
Langzaam, als deden zij pijn, uitte
Annie weer een paar woorden. „Don
kerIn de duistere nacht
Dan, met een krampachtige huive
ring, „Snode plan snode plan
Ergens in Annie Jacksons gedach
ten waarde de geest rond van Chris
topher Hale, die meer dan honderd
jaar geleden was verdronken ln de
oversteek. De woorden die zij zo
moeizaam uitstootte kwamen uit de
versregels die zij en miss Silver sa
men hadden gelezen op de grafsteen
die zijn vrouw voor hem had opge
richt.
'Beschut, omsluierd door de duist're
nacht,
Zo smeedt het hart zijn snode plan.
Was het wel de geest van Christop
her Hale die In Annie's droom rond
waarde. of was het de geest van
William Jackson?
Miss Silver boog zich voorover van
waar zij stond aan het voeteneind
Patricia Wentworth
A W Sijlhoff - Alphen
van het bed en zei: Annie!"
Er kwam meteen een verandering.
De handen die de magere borst om
klemd hielden werden uitgestoken
als het ware om een klap af te weren.
„Ik heb niets gezegd niets
niets! Dat kan niemand beweren!
Niemand weet dat ik er bij was!
Niemand Bij dat laatste woord
liet haar stem haar in de stek. Zij liet
haar handen zakken. Zij keek om
zich heen alsof zij op een haar onbe
kende plaats wakker was geworden
kleerkast links ladenkast en
wastafel rechts, met de kan uit de
kom genomen en een brandend
nachtlichtje daarin.
Haar angstige blikken richtten zich
nu op miss Silver in haar blauWe
kamerjas, haar haar keurig op zijn
plaats gehouden door het sterke
bruine netje dat zij 's nachts droeg.
„Wat is er?"
„Je hebt een boze droom gehad. Je
gilde."
Annie deed haar ogen dicht. Nog
altijd zag zij die droom voor zich.
„Het laat mij niet met rust De
tranen begonnen over haar ingeval
len gezicht te rollen. „Het laat mij
niet met rust. Zodra ik in bed li
komt het terug. Ik durfde niet
gaan slapen, want dan ben ik das
weer in het donker, terwijl hij vei
drinkt in het water." Plotseling spei
de zij haar ogen wijd open. „Ik he
het niet gezegd o ik heb het nie
gezegd!"
Miss Silver liep op de zijkant vai
het bed toe, en ging daar zittel
„Annie, wil je mij nu niet vertelle
wat er gebeurd is die nacht toen
man verdronken is? Als je dat dee
geloof ik dat je geen last meer zo
hebben van die droom."
Annie staarde haar met wijd gei
pende ogen aan.
„En mij te laten ophangen?"
Miss Silver pakte een van haar ben
ge handen beet.
..Heb jij dan iets gedaan waarvot
ze je zouden kunnen ophangen?'
ging een zenuwtrekking door ha:
hand, en door haar hele magere lij
„En wie zal dan geloven dat ik h(
niet gedaan heb? Wie zal mijn woof
geloven tegen dat van iemand diel
eerder zouden geloven? Als mijn ju
frouw Lucy nog leefde zou die 'w
een goed woordje voor mij doe
Vieren twintig jaar is een hele tij
om bij iemand te zijn, en dan wett
ze best dat je niet van het soort wi
dat iemand zou kunnen vermoo
den. Maar zij is dood en nu is
niemand meer over. Zij zouden h
ontdekken van dat meisje in Er
bank en dat ik gezegd heb dat
wou dat ik dood was gegaan voord
ik met hem trouwde. En zij zoUdi
zien dat hij mij geslagen had. Eer
was er niet veel van te zien ma
nu wel, als ze keken. En dan zull(
ze denken dat ik het gedaan heb
„Heb jij het dan gedaan, Annie?
Zij hield de hand stevig maar to<
zacht vast. Ditmaal was er geen 2
nuwachtige beweging. De haf
sloot zich een beetje om de hare
bleef stil. Annie keek haar aap
zei:
Wordt vervol!
dit
