estrande tanker ordt mogelijk in rand gestoken Yredestein wil spoed met nieuwe fabriek in Renkum AUTOBIOGRAFIE Amerikanen onderzoeken motor van ItëSïï, Schotse dominee Bezetting instituut duurt nog voort Volvo komt met sportieve versies ban de bom voor socialisme en vrede Saab 96 nu uit Finland imppogingen mislukt Bom in Breskens is niet gevaarlijk Philips' Stirling-licentie maakt toch nog kansen departement justitie Belastingdienst pakt artsen aan op extra inkomsten Groningse studenten blijven bij eisen Alfasud Sprint goedkoper pAG 24 MAART 1978 TROUW/KWARTET P15 RH 13 S17 IT (AFP, UPI, Reuter) De volledige omvang van de _mp met de onder Liberiaanse vlag varende tanker Amoco j" diz, die een week geleden op de rotsen voor Bretagne vastliep jpenl in tweeën brak' zal waarschijnlijk pas na het komende en i Ekeinde te overzien zijn. Dan zal door het springtij naar itgan rwachting ook de laatste vijftigduizend ton ruwe olie die zich andi g in de kapotte tanks bevindt, zijn vrijgekomen. Tot gisteren jpeni s reeds 170.000 ton ruwe olie in zee gestroomd. Sicco de Jong K«» gisteren zijn de pogingen overgebleven ruwe olie uit t wrak te" pompen door de are storm mislukt. Bergings- skundigen van het Rotter- mse bedrijf Smit Internatio- Ie konden geen pompen aan re° ord brengen. Nu het er naar en tiet dat er geen sprake van dat] srpompen zal kunnen zijn, tdrili rdt ook de mogelijkheid be- naaI n de Amoco Cadiz in brand steken. De vice-president n ge, a Amoco, Harry Renkema, :al zi i gisteren dat de Franse mari- i and aan Amoco en andere olie- lorrei latschappijen informatie oodt eft gevraagd over het in J™ fnd steken van gestrande deu ikers. Overigens mislukten nmo 1968 pogingen de vastgelo- e po o Torrey Canyon met bom- sme< inwerpers in brand te steken iet" liep de resterencie olie toen erhai zee- lar n| og geen soldaten Zwie olievlek breidde zich gisteren nog teds uit en bewoog in noordelijke hting. De olie is nog maar vijftig ometer verwijderd van de Britse tnaaleilanden Gurnsey en Jersey, ar men alles in gereedheid heeft bracht om de olie op te vangen. De anse regering acht het nog niet ivol om op grote schaal soldaten in zetten bij de reiniging van de anden, omdat al het werk waar- lijnlijk tevergeefs zal zijn door het handen zijnde springtij. Bij de te rwachten extra hoge waterstand het weekeinde zullen nieuwe gol- n olie hoger op de stranden wor- n geworpen Brest demonstreerden gisteren igeveer vijfduizend studenten te- n de olieramp. Zij speelden tradi- onele Bretonse muziek en legden xle met olie bedekte vissen en igels op de trappen van het ge- iuw van de plaatselijke maritieme enst. Inmiddels heeft de Franse gering 2,5 miljoen gulden toege- gd aan de vissers en oesterkwe- ers die door de ramp brodeloos zijn sworden. De eigenaar van het hip, Amoco, heeft toegezegd onge- eer 70 miljoen gulden aan schade- srgoedingen bij te dragen. Volgens Dorlopige schattingen zal de scha- zeker meer dan 65 miljoen gulden tdragen. Shell moet betalen' Parijs is gisteren het comité Shell moet betalen" opgericht, op litiatief van de milieubeweging OS Environnement. Het comité wil at de Nederlands-Britse maat- chappij alle schade vergoedt die ordt veroorzaakt door de olie die it de Amoco Cadiz loopt. Indien de maatschappij in gebreke blijft, zal een boycot van Shell-produkten worden opgezet. Een woordvoerder van Shell in Parijs verklaarde dat de maatschappij niet verantwoordelijk is voor de olievlek en dat de schade moet worden vergoed door de verze kering van de eigenaar van de tan ker en door een speciaal fonds dat de oliemaatschappijen (inclusief Shell) voor dit soort zaken op basis van vrijwilligheid hebben opgericht. De Franse premier Raymond Barre heeft Bretonse gedeputeerden ver teld dat vóór maandag een regeling zal worden getroffen ter voorkoming van een ramp als met de Amoco Cadiz. Die maatregelen bestaan on der meer uit: de olietankers zullen niet binnen een strook van zeven mijl van de Franse kust mogen varen; de olietankers zullen bij het bin nenvaren van de Franse territoriale wateren verplicht zijn hun positie, hun route en alle eventuele moeilijk heden mee te delen; de sleepboten in volle zee die in de Franse territoriale wateren in ac tie komen, zijn verplicht alle verzoe ken om hulp te melden. BRESKENS, (ANP) Breskens kan weer opgelucht ademhalen. De explosieven opruimingsdienst van de luchtmacht heeft het zoeken naar de 500 pond zware Engelse vliegtuigbom uit de tweede werel doorlog gistermiddag gestaakt, 's Morgens is het vier bij vijf meter grote gat, dat woensdag in de vloer van garage Vroon in Breskens was gezaagd, precies boven de plaats waar de bom in de tweede werel doorlog volgens ooggetuigen terecht moest zijn gekomen, uitgegraven en minutieus met een mijndetector na gezocht. Mr Grosheide De Ford Torino in doorsnee toont hoeveel ruimte de Stirling-motor in dit nog niet kleine Amerikaanse model inneemt. DEN HAAG Mr J. H. Grosheide, burgemeester van Rijswijk, is be noemd tot directeur-generaal van de afdeling politie van het departe ment van justitie. Dit heeft de ge meente Rijswijk gisteren meege deeld. Mr Grosheide was in het kabi net-Biesheuvel (1971-73) staatsse cretaris van justitie. Van 1963 tot 1971 was hij staatssecretaris van on derwijs in vier opeenvolgende kabi netten. Mr Grosheide is, evenals de huidige minister van justitie, mr J. de Ruiter, lid van de ARP MAASTRICHT (ANP) De belas tingdienst in Maastricht heeft een aantal personeelsleden en bestuurs leden van het Sint Annadal-zieken- huis in Maastricht aanslagen opge legd wegens niet opgegeven extra inkomsten. De aanslagen variëren van vijftien- tot veertigduizend gulden. De belastingdienst is er achter geko men dat artsen en andere perso neelsleden extra inkomsten ontvan gen hebben voor lessen die zij gaven aan de verpleegopleiding. Het zie kenhuis gaf deze extra inkomsten echter niet door aan de belasting. De bestuursleden van het zieken huis genoten gratis verpleging in het ziekenhuis, hetgeen later werd om gezet in een verzekering waarvan de premies door het ziekenhuis werden betaald. Ook deze vorm van inkom sten werd niet aan de belasting op gegeven. ADVERTENTIE De wereld is een kruitvat. Er zijn genoeg kernbommen, bio logische en chemische wapens om de mensheid vele malen uit te moorden. Hoge heren van de NAVO vinden dat nog niet ge noeg. Zij willen de neutronenbom invoeren. Zij zetten daarmee weer een stap in de bewapeningswedloop. Ook de regering Van Agt wil de bewapening uitbreiden. Nog dit jaar 350 miljoen gulden extra. Zelfs geld uit de werkgelegenheidspot dreigt ge bruikt te worden voor nieuwe onderzeeërs en atoomkoppen voor Lance-raketten. En dat alles omdat bewapening vrede zou waarborgen. Maar zorgt bewapening wel voor vrede? De PSP meent van niet. De oorlogen die nog dagelijks in de wereld gevoerd worden, maken duidelijk dat bewapening geen garantie vormt voor de vrede. Integendeel. Alleen ontwapening is een garantie voor vrede. Dat zal niet vanzelf gebeuren. Daarvoor is veel en lang aktie nodig. Begonnen moet worden met de verwijdering van kernwapens uit Nederland. Ook in de provincies wordt de strijd gevoerd tegen opslag van kernwapens en uitbreiding van oefenterreinen. De PSP werkt aan die akties. Liefst met zoveel mogelijk mensen. Ook met u. Versterk daarom de PSP door lid te worden. Zorg dat het verzet ook in de provinciale staten vertegenwoordigd is: stem 29 maart PSP. Over zulke akties heeft de PSP de brochure 'Gewesten in het geweer' samengesteld. Daarin kunt u lezen hoe tegen de milita risering van de provincies strijd gevoerd wordt. De brochure is te bestellen door f. 4,50 (inklusief porto) over te maken op giro 194240 van PSP, Amsterdam. Vermelden 'ge westen in het geweer'. Inlichtingen over werk en lidmaatschap van de PSP kunt u krij gen door te schrijven naar PSP, Postbus 700 Amsterdam. Financiële bijdragen: postgiro 151600 t.n.v. PSP-propaganda- fonds, Amsterdam De Amerikaanse overheid steunt een onderzoek van Ford naar de Stirlingmotor, die volgens de huidige stand van zaken in auto's een brandstofbesparing van dertig procent moet kunnen opleveren. De motor is een uitvinding van de Schotse dominee Robert Stirling uit 1815, die kort voor de tweede wereldoorlog herontdekt werd door Philips in Nederland. Zeven jaar geleden heeft Ford de licentierechten gekocht en heeft Philips het onderzoek naar de Stirling-motor aan het Amerikaanse concern overgedragen. Van een onzer verslaggevers GRONINGEN Het ziet er naar uit dat een gesloten bezetting van het Orthopedagogisch instituut in Groningen de paasdagen zal voortduren. Studenten gingen de afgelopen week tot de bezetting over omdat men zich ongerust maakt over de steeds verslechterende onderwijs-situatie aan het instituut. Dat kwam volgens hen onder meer tot uiting in moeilijkheden die wor den ondervonden bij sollicitaties van afgestudeerden, van wie de bij de studie opgedane kennis vaak on der de maat wordt geacht. Men wijst er op dat het opvallend is dat het onderwijs-adviescentrum in Gronin gen, een van de instellingen waar afgestudeerden terecht kunnen, zich solidair met de bezetting heeft ver klaard. De studenten hebben onder meer een onafhankelijke onderzoekcom missie gevraagd. Het universiteits bestuur is daarmee al akkoord ge gaan, maar wil tevens dat het be stuur voorlopig wordt overgedragen aan drie wijze mannen van buiten het instituut, desnoods aangevuld met een student en een lid van het administratief personeel van het in stituut zelf, die dan echter alleen een adviserende stem mogen hebben. De studenten wijzen dit van de hand omdat het zou betekenen dat hun moeizaam verworven democratische bestuursvorm dan buiten spel wordt gezet. De jonge predikant Robert Stirling hield zijn eerste preek voor de pres byteriaanse gemeente van Dunbar- ton in hetzelfde jaar waarin hij zijn heteluchtmotor patenteerde. Een jaar later 1816 werd hij beroepn in de gemeente Kilmarnock, waar hij zijn eerste motor bouwde. Hij was toen 26 jaar en hij werkte uit liefheb berij aan een technisch ontwerp, dat uitmunt door ingewikkeldheid. Maar dat ds. Stirling later een eredocto raat ontving van de oudste Schotse universiteit, de University of St. An drews. had hij te danken aan zijn theologische kwaliteiten. Het was een doctoraat in de godgeleerdheid, dat hem in Januari 1840 werd ver leend. Twee jaar nadien was hij nauw be trokken bij een dispuut binnen de Church of Scotland over de verhou ding tussen kerk en staat, dat zelfs leidde tot zijn schorsing. Maar zijn gemeente op dat moment Galston bleef achter hem staan en in de annalen van de kerkparochie werd hij beschreven als een „christelijke held" vanwege zijn werk ten tijde van een cholera-epidemie in 1848. „Toen toonde dr. Stirling uit welk hout hij gesneden was", zo staat er: „Hij toonde de trouw en de christelij ke moed van een werkelijke dienaar des Heren. Zonder angst ging hij de door de plaag getroffen huizen in zijn gemeente binnen; vol geloof hielp hij degenen die aan de ziekte leden. Dag en nacht was hij voor hen in de weer; hij verzorgde hen; hij bad met hen;- hij begroef hen." Zijn naam als predikant leeft nog voort. Hij stierf in 1878, op 88-jarige leeftijd, als uitvinder eigenlijk verge ten. Andere, eenvoudiger motorpnn- cipes, stonden in die tijd op de voor grond en zelfs het patent uit het begin van de vorige eeuw was zoek geraakt. Nederland Maar in 1938 zestig jaar na dr Stirling's dood nam Philips in Nederland de research op het gebied van de „heteluchtmotor" opnieuw ter hand. Door de tweede wereldoor log werd het werk vertraagd, doch in 1955 was het zo ver, dat de Stirling motor voor stationaire toepassingen doeltreffend liep. Dit was vooral te danken aan de noeste arbeid van Philips' research-ingenieur dr. ir. R. J. Meijer en zijn team. De Stirling-motor heeft in tegenstel ling tot de hedendaagse automoto ren een „uitwendige verbranding". Het systeem komt er op neer dat de warmtetoevoer en -afvoer geschie den van buitenaf, van achter een wand. Behalve de „normale zuiger" in de cilinders wordt een extra zuiger of verdringer toegepast die in een circuit een als „werkmedium" ge bruikt gas (dat uitzet en inkrimpt) geleidt. In principe wordt daarvoor waterstofgas gebruikt. Voor het ver brandingsprocédé kunnen tal van energiebronnen in aanmerking ko men en dat is meteen één van de aantrekkelijkheden van de Stirling motor. die vanwege het externe koel en verwarmingsproces ook wel hete luchtmotor wordt genoemd. De ingenieuze werking van Stirling's ontwerp is vooral de auto-industrie gaan interesseren, toen het er om ging de luchtvervuiling te beperken. Op dit gebied bood de Stirling-motor zeer gunstige alternatieven, ook al weer door de mogelijkheid met ver schillende brandstoffen te werken Uit drie landen kwamen licentiene mers voor de door Philips geperfecti oneerde constructie opdagen. In Amerika nam aanvankelijk General Motors een licentie, in Duitsland de groep MAN-MWM de vrachtwa genfabriek uit Augsburg en de Moto- renWerke Mannheim en in Zwe den een nieuw gevormde onderne ming United Stirling. In deze laatste groep nemen geen autofabrikanten deel, maar de industriële onderne mingen FFV een staatsbedrijf KMV en Husqvama. Het resultaat van het onderzoek, dat General Motors verrichtte, was echter negatief. Aan het einde van de jaren zestig nam GM proeven met twee auto's, maar het concern concludeerde dat de Stirling-motor vooralsnog „commercieel onprak tisch" was gebleken. De constructie vroeg te veel ruimte, was te zwaar en was te duur uit oogpunt van produk- tiekosten. Ford Des te groter was de verrassing, toen Ford er in sprong nadat GM besloot niet verder aan de Phliips-licentie te werken. Het Nederlandse concern zelf bouwde in een DAF-autobus een Stirling-motor in, waarmee het in januari 1971 naar de autosalon van Brussel toog. De motor zou op dieselolie moeten lopen en 147 DIN- kW (200 pk) vermogen moeten leve ren, maar de autobus was niet ln staat op eigen kracht te rijden. Hoe wel de presentatie van Philips wei nig overtuigend leek. wilde Ford er toch meer vai> weten. In 1975 was Ford met de uitwerking van de Stirling-motor zo ver. dat een Ford Torino naar Amerikaanse begrippen een middenklassewagen er mee kon proefrijden. Deze 125 kW (170 pk)-motor voldeed dusdanig goed. dat nog proeven met een klei nere auto genomen zijn en dat Ford bij de Amerikaanse overheid aan klopte om te zien in hoeverre van die zijde bereidheid bestaat om geld in te steken in het Stirling-project, waarvan toch altijd nog maar afge wacht moet worden of het een reële' kans maakt. De Energy Research en Develop ment Administration ERDA het overheidsinstituut voor energie-on derzoek en -ontwikkeling heeft eind vorig jaar besloten financieel deel te nemen. Daarvoor is een pro gramma opgesteld, ervan uitgaan de. dat acht jaar werk nodig zal zijn ten bedrage van gemiddeld twintig miljoen dollar per jaar. Van de zo in totaal geraamde 160 miljoen dollar neemt ERDA er 110 miljoen voor zijn rekening en Ford 50 miljoen Toch wordt verwacht, dat de totale kosten, wanneer er werkelijk toe komst in de ruim anderhalve eeuw oude constructie blijkt te zitten, nog wel tot een half miljard dollar kun nen oplopen. ERDA heeft echter ook besloten andere ondernemingen ln een later stadium te interesseren. Genoemd werden vorig Jaar Ameri can Motors, het eveneens Ameri kaanse bedrijf Mechanical Techno logy Inc. of Latham en de Zweede grope United Stirling. ERDA concludeert, dat de motor van de een eeuw geleden gestorven Schote dominee „een grote mate van zuinigheid, een flexibele keus in soorten brandstoffen, een laag ge luidsniveau. schone uitlaatgassen en een goede rijkarakteristiek ople vert." Wanneer er zoveel in wordt geïnves teerd en dergelijke argumenten gel den. is de Stirling motor ook al is het een grote, dure en zware con structie niet kansloos. De proeven zullen de komende jaren vooral geënt worden op de levensduur van de motor. De levensduur van het motoront- werp, na zó lang toch weer actueel, is daarbij bemoeldigend. De Volvo 343 Black Beauty, nu het duurste model ooit als persone nauto in een Nederlandse fabriek gemaakt. Het Zweedse merk Volvo heeft enke le speciale versies van de bestaande modellen 242, 244 en 343 uitge bracht. Opvallend is, dat daarbij de ln Nederland gebouwde Volvo 343 een zwarte uitvoering heeft gekre gen, die een sterk sportief cachet draagt. De bewuste Volvo 343, de Black Beauty" of .zwarte schoonheid", heeft behalve rode sierstrepen langszij, een sportstuur, aluminium velgen met extra brede radiaalban- den en getint glas rondeom. Deze uitvoering is beperkt leverbaar voor een prijs van 19.350 gulden. Van de Zweedse Volvo 242 ver scheen een GT met Injectiemotor, spoiler en tal van sportieve attribu ten. Voor de Volvo 244 DL ls een extra luxe versie onder de naam „Blue Star" uitgebracht, die vooral door veel blauwe pluche geken merkt wordt. De Saab 96 wordt voortaan een Fin se auto. Het Zweedse Saab-Scania- concern heeft namelijk de produktie van dit oude model met V 4-motor te Trollhattan stopgezet. Wel wor den in deze fabriek ln Zweden nog onderdelen voor de Saab 96 ge maakt, maar de eindmontage vindt plaats te Nysted of Uusikaupunki ln Finland. Door deze maatregel kan de fabriek ln Zweden zich geheel toeleggen op het modernere model 99, waarvan de Turbo-uitvoering zeer goed aan slaat. De produktlecapaciteit van de Finse fabriek is nu ook volledig be zet. Het stationcarmodel Saab 95 is uit produktie genomen. Het Italiaanse merk Alfa Romeo heeft de prijs van het model Alfasud Sprint met 1.500 gulden verlaagd. De bedoeling van deze prijsverla ging is meer klanten te trekken voor het sportieve coupémodel. De prijs van de 1,3 liter Sprint bedraagt nu 17.490 gulden. Overigens valt het hen op dat er in het voorstel van het universiteits bestuur alleen sprake is van een stu dent en een administratief perso neelslid die als adviseurs zouden worden aangesteld. Het universi teitsbestuur zwijgt over het weten schappelijk personeel, waaruit de studenten concluderen dat ook het bestuur zelf er van doordrongen is dat het wetenschappelijk personeel niet goed functioneert Het instituut (500 studenten) staat formeel onder leiding van prof. drs W. J. Bladergroen die in september afscheid neemt. Geruime tijd gele den reeds werd het beheer van het instituut aan een ander overgedra gen en sinds enige tijd is de eind verantwoordelijkheid gelegd in han den van de filosoof prof. Lolle Nauta. De studenten eisen ondermeer dat allerlei docenten hun bijbaantjes op geven. Er moet een onderzoek-com- missie komen die een taakomschrij ving voor de docenten maakt Op dit gebied bestaat er aan het instituut in feite» niets. Vriendjespolitiek die hoogtij zou vieren, moet ook onmo gelijk worden gemaakt Van een onzer verslaggevers ARNHEM De directie van Vredestein heeft meegedeeld dat het bedrijf opnieuw in grote moeilijkheden komt wanneer niet binnen drie maanden kan worden begonnen met de bouw van een nieuwe fabriek in Renkum. Het bedrijf lijdt op het ogenblik in de divisie-industriële produkten aanzienlijke verliezen, die mede moeten worden gedekt door bankkredieten. De reorganisatie, die als enig middel wordt gezien om het bedrijf weer gezond te maken, mag dan ook niet te lang meer op zich laten wachten. Aldus blijkt uit de toelichting op vragen, die twee Gelderse statenle den, mr C. H. B. Winters (CDA) en drs T. R A. Veen (WD), gedeputeer den met betrekking tot de zaak-Vre- destein hebben aangeboden De twee statenleden, die er op wijzen dat de „uiterst ernstige mededeling" van de Vredestein-directie ls beves tigd door een hoge functionaris van het bureau bijzondere bedrijfs- problemen van het ministerie van Economische Zaken, vragen GS of zij bereid zijn de grootste spoed te betrachten bij het afwikkelen van bedoelde aangelegenheden, indien zij voornemens zijn de vestiging van de fabriek ln Renkum te bevorderen. Bezwaarschriften Vredestein wil de nieuwe fabriek bouwen in Renkum op een terrein van een kleine hectare, dat nu nog de bestemming „bos" heeft maar dat gewijzigd moet worden in de bestem ming „industrie en handel". Er zijn daartegen een paar honderd be zwaarschriften ingediend, zij het voor een groot deel „voorgedrukte" Het gemeentebestuur van Renkum. zo liet het desgevraagd weten heeft op 1 februari de aanvraag voor de bouw van de fabriek naar het provin ciehuis gestuurd, met Inbegrip van een verzoek tot het afgeven van een verklaring van geen bezwaar ex arti kel 19 van de Wet op de Ruimtelijke Ordening. Gedeputeerden willen echter eerst op drie april ln het gemeentehuis te Oosterbeek (ge meenten Renkum) een bezwaren- zltting houden. Om het concern te redden, heeft Vredestein destijds gekozen voor het bouwen van een nieuwe fabriek te Renkum. en wel mede om de werkge legenheid ln dit gebied te versterken. Loosduinen en Heveadorp zullen er worden geconcentreerd. Bovendien komt er een hoofdkantoor ln Arn hem (circa 70 medewerkers) Het ge bouwencomplex in Heveadorp zal mettertijd verdwijnen Dit gebied wordt zoveel mogelijk ln oude na tuurlijke staat teruggebracht, ter wijl er anderzijds passende woning bouw zal plaats vinden Een projectontwikkelaar heeft zich bereid verklaard 25 miljoen gulden te betalen voor het terrein met op stallen in Heveadorp, welk bedrag mee de realisering van de plannen in Renkum mogelijk moet maken De Gelderse statenleden Winters en Veen vragen GS onder meer of de eerst verantwoordelijke gedeputeer de voor ruimtelijke ordening tijdens het gesprek op het provinciehuis, bijna een Jaar geleden, heeft toege zegd een artikel 19-procedure voor wijziging van de bestemming „bos" ln „industrie en handel" te zullen ondersteunen. Hakhout Het gemeentebestuur van Renkum heeft erop gewezen dat het terrein te Renkum, dat nu „bos" wordt ge noemd niet bestaat uit fraai volwas sen geboomte maar uit jong hakhout

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1978 | | pagina 13