Omroep moet nadenken over commercie en tv Brochure NOS over televisie als koopwaar R het Turfschip 5> VRIJDAG 17 MAART 1978 RADIO EN TELEVISIE door Riet Diemer HILVERSUM - Precies een dag nadat minister Gardeniers van crm haar bezorgdheid in de Kamer heeft uitgesproken over de commercie binnen de om roep verschijnt er bij de NOS in de reeks Omroeppodium de brochure Televisie als Koop waar. Aan sommige televisie-, ook wel radioprogramma's kleeft een flinke duit winst meestal voor personen en be drijven buiten de omroep. Hoe men het ook wendt of keert, ook diegenen die onze taal van vreemde smetten vrij willen houden zullen het moeten doen met het Engelse leenwoord ..merchandising" voor dit ver schijnsel. In de brochure wordt merchandising omschreven als het met winstoogmerk gebrui ken van programma's of onder delen van programma's. Voor beelden zijn de kinderpoppe tjes. grammofoonplaten en puzzels, gemaakt naar populai re tv-programma's. De brochure Televisie als Koopwaar wil zo n beetje het aap. noot. mies op het gebied van dat commerciële bij verschijnsel zijn en slaagt daarin be hoorlijk Maar als gesuggereerd wordt dat er sprake is van iets nieuws in onze niet-commerclële om roep. dan is dat volgens mij niet het geval. Al jaren en jaren is er sprake van de Bartjes-frutsels en Fabeltjes- knutsels. Wordt verontschuldigend gezegd dat de omroepen ..als kinde ren in de boosheid verrast zijn door iets geheel nieuws dan geloof ik dat met. Een omroep als de NCRV speelt in ieder geval al sinds de Bartje-serie samen met de uitgever Strengholt en en heeft de weg daamaartoe zelf gevonden. Wel is het zo. dat de om roepen nog geen algemene regels hebben willen opstellen voor de com mercie binnen de omroep. En de omroepwet zegt er ook nauwelijks iets over Minister Gardeniers heeft deze week gezegd dat de omroep zelf deze zaak moet opknappen. En eerlijk is eerlijk er wordt aan gewerkt, want er rou leert een nota over het commerciële randverschijnsel van de NOS-afde- ling studie en documentatie, waaro ver het NOS-bestuur zich eens zal gaan buigen Over de inhoud be richtten we al enkele maanden gele den. Wie in de brochure Televisie als Koopwaar veel onthullende feiten denkt aan te treffen komt bedrogen uit. Maar de onafhankelijke NOS is er ook niet voor om man en paard van omroeporganisaties te noemen. Het idee is echter opgevat om ver scheidene mensen een stukje over de commercie te laten schrijven of ze daarover te interviewen. Toch valt direct op. dat van de zijde van de omroepen welgeteld één man aan het woord komt en dan lt het nog wel de NOS-chef informatieve tv-programma's. Henk Suèr, die wel iswaar goed kan schrijven, maar in het kader van zijn werk met bv sleutelhangers nimmer van doen heeft gehad. Hoofden van televisie afdelingen van de omroeporganisa ties of programmamakers hadden maken aan privé gescharrel op dit gebied. Verloedering Het kinderprogramma de Bereboot was goed voor duizenden puzzels, opblaaspoppen, boekjes die al voor de eerste uitzending in de supermarkt lagen. toch best gevraagd kunnen worden of zonder commercie nog wel tv- programma's gemaakt kunnen wor den. Want dat beweren de producen ten van programma's, dat de omroep niet voldoende geld heeft om een programma aan te kopen en dat de losse verkoop daaromheen voor aan vulling en winst moet zorgen. Wel bedrijfsleven Wel wordt podium geboden aan zes man van de kant van het bedrijfsle ven. Typerend is. dat Strengholt de grootste onder hen. de deur zelf op slot hield. Drie belangrijke vragen kwamen in de brochure naar voren. Vraag een is: Is de man van de verkoop een pooier?, zoals de journalist Bert van der Veer in 1976 in de Haagse Post stelde. Vraag twee is: In hoeverre gaat de commercie zijn wil opleggen aan de programmering van de om roepen in ons niet-commercieel om roepbestel? Vraag drie: De BBC heeft al sinds 1960 (dus de commer cie in de omroep is heus niet zo pril - r.d.) met de afdeling Enterprises een eigen handelsbedrijf dat zich spe ciaal bezighoudt met het zaken doen rondom programma's. Zou on der de onafhankelijke NOS zo n ..be drijf" ook bij ons van de grond kun nen komen om de zaken van alle omroepen te behartigen? Het antwoord op de eerste vraag komt van Ernst van Altena. beharti ger van de rechten van auteurs in de Internationale Raad van Dramati sche Auteurs. ..Onder de vlag van ..merchandising" hebben we de af gelopen jaren in mijn ogen nauwe lijks oorbare praktijken gezien." De uitdrukking „pooier" vindt hij nog mild uitgedrukt. Volgens hem had er beter kunnen staan: ..kinderver krachter. want een pooier buit een volwassene uit, maar sommige kooplieden snijden hun pondjes vlees uit de kinderziel." Iets mis Hij vervolgt dat wanneer een door de omroepen aangezochte produ cent van een kinderserie de figuren laat ontwerpen naar de eisen van de snoepgoed- en speelgoedindustrie in plaats van naar de eisen van het verhaal er iets mis is. Dat geldt ook voor het verschijnsel dat nog vóór de eerste uitzending van een serie de supermarkten al bevoorraad zijn met aan de serie ontleende artike len. Er is ook iets mis als voor de commercie een nieuwe figuur aan de serie wordt toegevoegd. (Barbapap- pa kreeg tien kinderen mee om de spaarzin op te wekken, niet om de serie ten goede te doen komen - r.d.). En met die laatste opmerkingen zit ten we al midden in het antwoord op vraag twee over de wil die de com mercie oplegt aan de omroep. Van Altena is er als verdediger van de rechten van auteurs ook wel achter gekomen dat de auteur over het algemeen niet beter wordt van de winst die op het tv-programma waaraan hij meewerkt wordt ge maakt. Hij pleit dan ook voor een centrale aanpak en is van mening dat de NOS zonder dralen moet overgaan tot uitgebreid overleg met de auteursrechthebbenden (be roepsverenigingen van schrijvers, filmers en ontwerpers) om via een waterdichte regeling een einde te Speciaal vandaag /ADVERTENTIE} De Politieke Partij Radikalen heeft tegen uitbreiding van de Ultracentrifuge-fabriek te Almelo beroep aangetekend bij de Kroon. Ook namens U? PPR Postbus 10 Lelystad 020 - 247570 De 85-jarige actrice Sara Heyblom vertolkt de titelrol in De groeten van tante Louise, een tv-spcl van Leo Derksen. Arnold Gelderman speelt neef Freddy, die op haar erfenis loert. Ned. 1/20.25 De VARA presenteert een Engels showprogramma rond de komiek Bruce Forsyth. Ned. 2/21.15 Koos Postema en Joop van Tijn voelen in Haagsche Krin gen aan de tand onder andere minister Van der Klaauw, oppo sitieleider Den Uyl, kamervoor zitter Vondeling en VVD-voor- zitter Korthals Altes. Ned. 2/22.35 De IKON zendt de eerste af levering uit van een drieluik over ds. Martin Luther King. Ned. 1/23.05 De Duitse theologen Hein- rich Albert/, Helmut Gollwitzer en Kurt Scharf geven hun me ning over kritiek en terreur. Duitsl. 1/21.45 Over het verkrijgen van hulp voor ouders van geestelijk ge handicapte kinderen geven Leo en Anneke Slingerland in het EO-programma nadere infor matie. Hilv. 4/14.02 Het Omroepkoor en blazers van het Radio Filharmonisch Orkest voeren Bruckners Mis in e uit. Hilv. 2/20.05 Aad Kosto. omroepdeskundige van de PvdA. vreest dat niet-culturele overwegingen de overhand zullen krijgen als er een zakelijk geïnteres seerde NOS komt, Dit laatste wordt dan weer veroorzaakt omdat de re-' gering niet méér geld wil vragen voor de omroep. Hij ziet dan ook een kiem van verloedering aanwezig als omroeporganisaties winst maken uit produkten die zijn afgeleid van hun uitzendingen. Hoewel Kosto te gen commercie in de omroep is vindt hij het V&n realiteitszin getui gen er wel aan te denken. Het zal wel zo zijn zoals Max Appel boom van het gelijknamige produk- tiebureau vertelt over de Bereboot die hij de NOS leverde. Het budget van de omroep is doorgaans te laag om de produkties te kunnen beta len. Daarom probeert hij aanslui ting bij het bedrijfsleven te vinden. Hij zegt series tegen kostprijs te leveren, terwijl de winst uit de com mercie er omheen komt. Zonder winst gaat hij kapot. Maar verlies heeft hij nog nooit gemaakt. Een hartekreet van hem: „Hoe commer ciëler de omroep is, hoe beter. Dan krijg je meer vrijheid." Henk Suèr daarentegen vindt dat het profijt niet moet verdwijnen in de zakken van de omroepbonzen, of program mamakers, maar rechtstreeks ten goede moet komen aan het tv-pro- gramma en de verbetering van de kwaliteit van de informatieverschaf fing. Huichelachtig Fel van leer trekt de journalist Peter van Bueren als hij zegt bezwaar te maken tegen de huichelachtige praktijken van de omroepen die zeg gen „voor ons" te zijn en „namens ons" zendtijd te vullen. De consu ment wordt bewust dom gehouden. Binnen de meeste omroepen hebben de leden geen invloed op de benoe ming van degenen die beslissen over het programmabeleid. Programma makers moeten maar doen wat door de beleidsbepalers van hun omroep nuttig wordt geacht om het bedrijf groot te houden. Commerciële rede nen dus. De kijker wordt gebruikt als consu ment van artikelen. Verplicht zou het moeten zijn dat omroepen op enigerlei wijze via het enig juiste medium de tv-kijkers informeert over de werkelijke bedoeling van hun uitzendingen. Peter van Bueren besluit dat daarom ook de brochure Televisie als Koopwaar gratis zou moeten worden verspreid. Dat is echter niet het geval. Tegen overma king van vijf gulden op giro 1422 t.n.v. de NOS is het boekwerkje te bestellen. ADVERTENTIE) \T Nederlandse Kunst en Antiekbeurs Breda Onder auspiciën van hel Nederlands Antiquairs Genootschap. Van 18 t/m 27 maart 1978 Dagelijks van 14.00 tot 22.00 uur (Pasen geopend) Chasséveld, Breda Sekretariaat: Tel. 076-65 3065 Extra: Expositie "Sier en pracht bij klederdracht" Radio vandaag HILVERSUM I <298 m en FM-Kanalenl KRO 7 00 Nieuws 7 02 Het levende Woord. 7 08 (S) Gevarieerd programma (7.30 Nieuws) 8 30 Nieuws 8 36 Gymnastiek voor de huisvrouw. 8 4S (S) Gevarieerd program ma 11030 Nieuw.-,) II 00Gesprek metdnun ne-beambten 1159 Bericht Vastenactie 12.00 <S) Gevarieerd programma. (1230 Nieuws) 14.00 (S) Gevarieerd programma 05 30 Nieuws» 16 00 (S)Spreekuur I7.00(S) Souvenirs 17 30 Nieuws 17 32 (S) Echo ma gazine 18 00 Niet alles staal in de folders PP 18 19 Uitzending van de PSP KRO 18 30 Nieuws 18 41 Marktberichten 18 44 iSi Fiimklapper 19 30 (S) Lichte muziek *»n 00 (S) In antwoord op uw schrijven 22.00 (S) Als het kijkglas maar vol is. 22.25 Over weging. 22.30 Nieuws 22 40 (S) Goal. sport programma 23.55-24.00 Nieuws HILVERSUM II <402 m en FM-Kanalenl NCRV 7 00 Nieuws. 7 11 Ochtendgymnas tiek. 7.20 Te Deum Laudamus gewijde mu ziek 7 54 Op de man af. 8.00 Nieuws. 8.11 Hier en nu. 8.25 Vandaag vrijdag, geva rieerd programma F) 00 Politiek en samen leving. gesprek NOS 9.10 Spiegel van Bel- gie. informatief programma. 9.35 Water standen. 9 40 Schoolradio. 10 10 De Taals- how 10 30 NOS-Jazzportret II 00 Nieuws 11.03 Meer over minder. 12.30 Reehtoprecht. 12 49 OVERHEIDSVOORLICHTING Uit zending voor de landbouw 13.00 Nieuws. NCRV 13 11 Hier en nu. NOS 13.30 Vonken onder de as. serie over volksverhalen en sulksgebruiken 13.45 Onder de groene lin de. oude liedjes en balladen. 14.00 Reperto rium van de NOS-koren en orkesten. 15:00 Verhaal 15.30 Ingesloten. uitgesloten 15.45 Zoeklicht op Nederland, regionaal programma (16.00 Nieuws). VPRO: 1700 We lingelichte Kringen 17 45 Symbiose. 17.55 Mededelingen. 18.00 Nieuws 18.11 Embar go 18.45 God s eigen radioprogramma. NOS; 19.50 Praten met de minister. 20.00 Nieuws. 20.05 (S) Europees concertpodium: Omroepkoor, Omroep Kamerkoor en bla zers uit het Radio Filharmonisch Orkest o 1 v Eric Ericson en Jan Stulen: klassieke muziek (20.35-21.00 Kunstwijzer) Aansl Horizon. 23.00 (S) Met het oog op morgen 23 05 Actualiteitenoverzicht, Radio-TV, 23.10 De krant van morgen; 23 20 Den Haag vandaag en om 23.52 Even op adem komen, yoga. 23.55-24.00 Nieuws. HILVERSUM III (445 m en FM-Kanalen) EO 7.02 (S) Tijdsein 9.03 (S) De muzikale fruitmand. 10.03 <S) Te elfder ure. TROS: 11.03 (S) Gerard de Vries draait op verzoek TV vandaag NEDERLAND I 10.50 NOS/NOT Schoondev<s«e 18.15 TELE AC: Las Gammas (26 harti 18.45 Faoeitjeshrant 18 55 NOS Journaal 19.04 TROS: Cnarkas Angals. N-sene 19-53 Discoop. muziekprogramma 20.25 Oe groeten vin tanta Louise, iv-spe) 21.35 NOS: Journaal 21.50 TROS: Interview met de mmtsier-presicJeot 22.00 Sport 22.35 Oh moeder, wat «s het neet comedy sene 23.05 IKON: Martin Luther King: van Montgomery tot Memphis 23.30 NOS: Journaal NEDERLAND II 18.45 NOS: Paspoort, voor Spanjaarden 18.55 NOS: Journaal 19.04 VARA: Robbie Tobtxe en het frawatuig kmdersie 19AO Hoe bestaat het! 20.00 NOS: Journaal 20.25 VARA: Dubbelleven, tv-serie 21.15 Bring on the girls, muziekprogramma 22.05 Graag gedaan, comedy-serie 22.35 Haagse kringen 23.35 NOS: Journaal 1331: Smidje Verholen sliep eens heerlijk uit en liet zich de volgende ochtend door een vakbekwame kel ner gezellig verwennen. „Hier is thee voor meneer," lispelde de kelner be schaafd. „En mocht meneer nog an dere wensen hebben, dan hoeft me neer slechts één kik te geven. Maar de smid kreeg weinig kans om kikken te geven, want juist op dat moment traden Gozewijn van Uylen en hoofdinspecteur Maffelaer de eetzaal binnen. „Nou!? Wat heb ik u gezegd?" riep de H.I. trots. „Beste bedden, hè, hier in het Splendid Hotel. En dat ontbijt van knapper- verse kadetjes is ook niet mis. Oejoe joei, wat een mand vol! Eigenlijk veel te veel voor een vent alleen." Hij wierp begerige blikken op de lekkere broodjes en het was duide lijk, dat hij zich afvroeg of hij nu jé een kadetje of néé een kadetje zou nuttigen.Maar Gozewijn van Uylen sloeg weinig acht op de twijfelachtige hoofdinspecteur. Hij richtte zich plechtig tot zijn vriend en zei: „Verholen, die sakkerlootse rekening van je in dit dure hotel is al door mij betaald. Dat is dus in orde. Nee.zeur nou niet. Jij hebt mijn leven gered en mijn schat gevonden. n 1 Mag ik dan misschien wat teru in doen? Juist! Daarom heb ik nogei nge grote verrassing voor je. Ga ma; eens gauw met me mee. Er staat een taxi klaar." „Gaan juli', weg?" informeerde hoofdinspectei **IS Maffelaer. „Da's toch spijtig vam die lekkere kadètjes! Er IS tenslotl hei voor betaald, nietwaar? Heeft i misschien iemand iets op tegen, di c ik.Meer zei de brave H.I. m Hij bond zich een servet om. bracht even later al een rijkeli;]5n c beboterd kadetje naar zijn gulzij n. mond. 12.03 (S) Nederlandstalige Top-10 en kwis- wijs. NCRV: 13.30 (S) Pop-contact. 15.03 (S) Elpee-pop NOS: 16.03 CS) Netionale Hitpa rade 18.03 De vacaturebank 18.10 (S)NOS- maal. VOO: 19.02 (S) De Nederlandse top- 40 VPRO: 20.02 (S) VPRO-vrijdag-op-drie. 23.02 (S) Amigos de Musica. AVRO: 1.02 (S) Radio Pandora. 2.02 (S) Blues, ballads beat. 3.02-7.00 (S) 'n Nachtje AVRO HILVERSUM IV (FM-Kanalcn) 7.00 Nieuws. 7.02 (S) Vroeg klassiek. 9.00 Nieuws. 9.02 (S) Stof van eeuwen. 10.00 Vrijdagmorgenconcert: klassieke muziek. 12.00 (S) Van het Nederlandse Concertpodi um EO; 13.00 (S) Klankspiegel 14.00 Nieuws. 14.02 (S) Wat moet je met zo'n kind? Programma over geestelijk gehandicapten. 14 20 (S) Sefer t'hillim, programma rond psalmen 14.45 Wodrd der waarheid. VPRO: 15.00-17.00 (S) Muziek-op-vier: Edisons Droom. 83 Denkt u maar eens aan de juridische kant van de zaak. Officieel ben ik niet dood. maar word ik alleen maar ver mist. Zij zouden moeten wachten hoe lang? vijf jaar, of is het zeven jaar en dan de rechtbank verlof vragen te mogen aannemen dat ik dood was. Ik kan niets anders be denken dat oom Arnold zó geweldig zou irriteren. Hij heeft zo'n uiterma te ordelijke geest. Stel je nu eens voor dat zo'n geest zich moet neer leggen bij jaren van uitstel, terwijl alle mogelijke dingen moeten blij ven liggen. En iH was dood ik was vast en zeker dood. Ik kan mij voor stellen dat Arnolds code toeliet dat lastige testament maar ergens te verstoppen dat zijn code hem die handelswijze zou voorschrijven. Als ik dan toevallig toch nog mocht komen opdagen, dan zou er niets gebeurd zijn dat testament zou toevallig ook voor de dag kunnen komen." Miss Silver liet haar zachte kuchje horen. „Maar het is niet voor de dag geko men, meneer Random." „Nog niet. Hij zou niets inderhaast willen doen. Het zou er niet zo best uitzien als dat testament te gauw tevoorschijn kwam. Je moet die toevalligheden nooit overdrijven. En dan die moor den een echt afschuwelijke com plicatie. Geen wonder dat Arnold er uitziet als een levend lijk." Plotseling zweeg hij. „U vindt dit zeker allemaal onzin?" „Integendeel, ik vind het hoogst in teressant. Er is één ding dat uw geloof in de onschuld van meneer Arnold Random ondersteunt ten minste aan de dood van William Jackson. Zoals u weet, is die arme man voor sluitingstijd de kroeg uit gegaan en men heeft hem in de richting van de oversteek zien gaan, waar hij overheen moest om thuis te kunnen komen. Meneer Arnold Random was In de kerk aan het orgelspelen, en juffrouw Blake zegt dat zij van de naaikrans in de pasto rie naar de kerk is gegaan om hem te spreken. Dat was om tien uur onge veer Later is hij met haar opgelopen tot bij haar huis. en tegen die tijd moet William Jackson zeker de over steek bereikt hebben, en kan daar al zijn neergeslagen, of hij is öf uitge gleden en in de plas gevallen öf hij is er in geduwd en onder water gehou den tot hij verdronken was. Als men juffrouw Mildreds verklaring mag geloven, bezorgt die meneer Arnold Random een zeer goed alibi." Edward Random lachte. „Bij storm en ontij is iedere haven welkom, zou ik zeggen!" Dan keek Patricia Wentworth A W Sijthot» - Alphen hij weer even strak, en zei: „Vindt u het erg als wij nog even teruggaan naar het begin? U hebt mij hier laten komen gedeeltelijk om wat u mij te vertellen had over Clarice en het testament van mijn oom, en gedeeltelijk omdat Susan met u ge sproken had. Ik zou wel willen weten wat zij gezegd heeft." Miss Silver zei: „Zou u haar dat dan maar niet vragen?" Hij knikte. „Goed, dat doe ik dan. Conventio neel kunt u dit bezoek toch al niet meer noemen." Hij richtte zijn vor sende blik op Susan. „Vooruit, ver tel maar op." In haar hele leven had zij zich nooit zo weerloos gevoeld. Zij had gedaan ird aat wat hij nooit zou hebben goed gi vonden, en zij moest daar versli nc' van doen onder de ogen van ee Qe vreemde. Zij wist hoe lang hij in zij koele houding en zijn boze ster nel ming kon volharden, en zij hada^ tijd al geweten dat niets hem 1 woedend maakte als een inmengir ac in zijn privézaken. Zij ging red overeind zitten en vertelde hem pn i d cies wat zij gedaan had en watdiad aanleiding er voor was geweest— d lilo envelop die uit miss Silvers tas wi erle gevallen in de winkel van mevrou itti Alexander: haar aanbod die af l am geven op de pastorie: en hoe zij zil ere ineens het verhaal van Ray Forte uai cue herinnerde toen zij miss Man fel Silvers naam en adres las. Zij hiel an haar ogen al die tijd gevestigd ele zijn gezicht heldere, ernstige gr ehi ze ogen, donkerder geworden do< de inspanning. En voordat zij eigenlijk wist hoe d kwam zaten zij alle drie te prate n c over de Ivoren Dolk, terwijl mil an Silver daarbij meestal het wooifprc voerde. Toen zij uitgesproken was Edward: „Ik was in het buitenland toen gebeurde. Susan heeft er natuui over gelezen in de kranten en bo' dien heeft zij de feiten uit de e hand van Ray Fortescue gehi Toen zij uw naam op die envelop! staan is zij hierheen gekomen heeft zij u gevraagd of u deze zaï op u wilde nemen." Wordt vervf »ei ■voll Even puzzelen la sta; plaats in Frankrijk, 23. stoot, re, vreemde munt, 26. bid (Lat.), werktuig van de goudsmid, 29. stl 30. wijnmaat, 31. keurig, 33. spil V| een wiel, 37. jongensnaam, 38. sli heester, 39. toneelspel. Verticaal: 1. specerij, 2. rund. 3. lanlj^ bouwwerktuig, 5. oude lengtema jc] 6. voegwoord, 7. huisgoden, 9. bevi 11. ligplaats voor schepen. 12. gu lande. 13. nagras, 14. Turks bev hebber, 16. bereide dierenhuid, godin van de vrede, 21. kever, oogziekte. 25. buitendijks land, Stro soort bijl, 28. Grieks eiland, 32. air en mend getij, 34. muzieknoot, 35. woord, 36. voorvoegsel, 37. zetsel. Horizontaal: 1. dichter, 4. vlaskam, 8. boom, 10, voorzetsel, 12. modegek. 15. lofspraak, 17. luidruchtig feest. 19. veerkracht, 20. societé (afk,), 22. Oplossing vorige puzzel 1. paar raap 2. ante Etna 3 peer reep 4. adel Leda 5. vaal lava 6. egel lege 7. rats star PAPAVER *e ma hel tij dei Oo »ai kn te da Cs

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1978 | | pagina 4