Faalden de inlichtingendiensten?
kleine
krant
i
Trouw de
Indianen lopen
4500 kilometer
Acht jaar geleden eerste gijzeling
Na vorige gijzeling werd pakket maatregelen aangekondigd
Dertien doden bij acties van Molukkers
Klein meisje we|<
doodgeslagen
Brieven
ia
Zonnewarmte
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
door Hans Goslinga en Ferry Mingelen
DEN HAAG Nog geen jaar na de vorige gijzelingen in de trein bij De Punt en de school in
Bovensmilde. alweer een Zuidmolukse actie, nu in Assen. En alweer roept dat de vragen op die de
vorige keren ook werden gesteld: hebben de inlichtingendiensten gefaald, wat heeft de regering
inmiddels gedaan om herhaling te voorkomen?
In juni 1977, kort na de afloop van
de. op 23 mei, twee dagen voor de
verkiezingen begonnen gijzelingen,
kwam het kabinet met een uitge
breid pakket maatregelen:
Ten aanzien van de inlichtingen-
organisaties zou „met zorg worden
nagegaan welke verbeteringen er
mogelijk zijn."
Wettelijk optreden tegen samen
zweerders zou worden mogelijk
gemaakt
De politie zou ruimere bevoegdhe
den krijgen om naar verboden wa
pens te speuren.
De vuurwapen-opslagplaatsen
van het leger zouden beter worden
bewaakt.
De Zuidmolukse para-militaire
ordediensten zouden worden ver
boden
De gewone Nederlandse politie
zou de surveillance in de Zuidmoluk
se woonwijken weer overnemen, een
taak die tot dan toe in groeiende
mate aan de ordediensten was over
gelaten.
Wat is er nu van dit pakket maatre
gelen precies terecht gekomen?
Om met de laatste twee punten te
beginnen, die zijn uitgevoerd De
ordediensten zijn verboden, de Ne
derlandse politie „is de wijk" weer
binnengetrokken. De politie in de
gemeenten met de grootste Zuidmo
lukse woonwijken is daartoe ver
sterkt. Ook aan de bewaking van de
vuurwapendepots is wat gedaan.
Volgens een defensiewoordvoerder
is daartoe een studie verricht die nu
„in uitvoering is". Verdere details
wilde de woordvoerder niet ver
strekken.
diensten is acties te voorkomen en
dat het feit van zo'n actie dus aan
toont dat de diensten gefaald heb
ben. Fouten hebben gemaakt. De
indruk van een aantal jaren geleden
dat de BVD meer aandacht heeft
voor betrekkelijk onschuldige link
se activisten dan voor de oranjege
zinde. maar soms zo gevaarlijke le
den van de Zuidmolukse gemeen
schap. is nu niet meer juist
De aandacht voor de Zuidmoluk-
kers blijkt uit het feit dat bijvoor
beeld de betreffende afdeling bij de
BVD aanzienlijk is uitgebreid. Ook
na de laatste gijzelingen zou dat nog
het geval zijn geweest. Een pro
bleem is wel dat de „Oud-Indië gas
ten". die de taal en de gewoonten
kennen van de Zuidmolukkers. zo
langzamerhand aan pensionering
toe zijn. of al zijn verdwenen. De
werving van jonge opsporings-amb-
tenaren die. zonder ooit in Indonesië
geweest te zijn, de taal en gewoon
ten ook willen leren heeft momen
teel veel aandacht.
Het inwinnen van inlichtingen in de
Zuidmolukse gemeenschap is vol
gens insiders na de gijzelingen in
Bovensmilde en De Punt echter nog
moeilijker geworden. De traditione
le bronnen zijn drooggevallen. Deze
mensen willen niet meer samenwer
ken met de Nederlandse autoritei
ten, omdat zij het niet eens zijn met
de gewelddadige wijze waarop de
gijzelingen vorig jaar werden geëin
digd.
Desondanks zijn de inlichtingen
diensten erin geslaagd in juni en juli
vorig jaar een tweetal voorgenomen
acties op te sporen en te voorkomen,
zonder dat de buitenwacht er iets
van heeft gemerkt. Later zag de poli
tie zich kennelijk genoodzaakt door
algemene waarschuwingen en alar
mering in het openbaar nieuwe
Zuidmolukse acties te voorkomen.
Of de inlichtingendiensten de afge
lopen dagen werkelijk enige infor
matie hadden waaruit de komende
actie viel op te maken en wat er met
die informatie precies is gebeurd, zal
wel nooit precies bekend worden. De
Tweede Kamercommissie voor de
veiligheidsdiensten besloot vorig
jaar een diepgaand onderzoek, op
basis van alle beschikbare docu
menten naar de doelmatigheid van
de veiligheidsdiensten in te stellen.
Het ziet er naar uit dat de langduri
ge formatie, en de problemen daar
na ertoe hebben bijgedragen, dat dit
onderzoek nog nauwelijks van de
grond is gekomen.
Wetgeving
Ook op het terrein van de wetgeving
is tot dusver nog weinig voortgang
gemaakt. Bij de Tweede Kamer ligt
weliswaar al sinds een jaar het ont
werp van een nieuwe vuurwapen-
wet, die de politie meer bevoegdhe
den geeft bij het opsporen van ille
gaal wapenbezit, maar hierop is zo
veel kritiek losgebarsten dat minis
ter De Ruiter (justitie) wel gedwon-
Mistig
Het beeld wordt ronduit mistig bij
het nagaan van de maatregelen die
de inlichtingendiensten (Binnen
landse Veiligheids Dienst (BVD).
Centrale Recherche Informatie
Dienst (CRI). Landelijk Bijstands
team Terreur Bestrijding), hebben
getroffen. Het is te gemakkelijk om
te beweren, dat het de taak van deze
Van een onzer verslaggevers
AMSTERDAM De nieuwe Zuid
molukse actie roept herinneringen
op aan soortgelijke acties die in
december 1975 en mei/juni vorig
jaar werden uitgevoerd door Zuid
molukse jongeren. Bijna tien
maanden geleden gebeurden de
meest recente gijzelingen: op
maandagmorgen 23 mei 1977 met
de kaping van de intercity-trein bij
de Punt in Drente en met de bezet
ting van de openbare lagere school
in Bovensmilde. Eind 1975 werd
een trein ter hoogte van Wijster.
eveneens in Drente, gekaapt.
Van deze acties duurde de kaping
bij De Punt en de bezetting in
Bovensmilde het langst: 462 uur.
De bevrijdingsactie bij De Punt op
11 juni vorig jaar eiste acht doden:
zes Molukkers en twee treinpassa-
giers. In december 1975 vielen bij
de treinkaping in Wijster onder de
gegijzelden drie doden, terwijl op 4
december bij de gelijktijdige bezet
ting van het Indonesische consu
laat in Amsterdam een persoon om
het leven kwam doordat hij uit het
raam sprong.
In 1974 werd ons land, los van de
Zuidmolukse zaak. opgeschrikt
door twee gewelddadige acties. Op
13 september overvielen drie leden
van het Japanse Rode Leger de
Franse ambassade in Den Haag.
Deze gijzeling, waarbij geen slacht
offers vielen, duurde 101 uur van
het begin tot het moment dat de
laatste gegijzelden op Schiphol
werden vrijgelaten. In oktober
werd in de Scheveningse strafge
vangenis een gijzeling uitgevoerd
door twee Nederlanders, die een
straf uitzaten wegens het gijzelen
van een boerengezin in de Betuwse
plaats Deil gedurende 27 uur in
1973, en twee buitenlanders, een
Palestijn die in Nederland was ver
oordeeld wegens een vliegtuigka
ping. en een Algerijn die wegens
een overval vastzat. Deze gijzeling
duurde 106 uur.
De eerste spectaculaire gijzelings
affaire in Nederland deed zich bij
na acht jaar geleden voor, in augus
tus 1970. toen 33 Zuidmolukse jon
geren de ambtswoning van de In
donesische ambassadeur in Wasse
naar overvielen en het gezin van de
ambassadeur en het personeel gij
zelden. Hierbij werd een op wacht
staande politieman doodgescho
ten. Na bijna een etmaal kwam een
einde aan deze actie. De gegijzel
den bleven ongedeerd. In totaal
dertien mensen zijn tot op heden
omgekomen bij acties van Moluk
kers.
gen is het werkstuk van zijn voor
ganger Van Agt grondig bij te
schaven.
Volgens een grote kamermeerder
heid staat de uitbreiding van de
politiebevoegdheden op z'n minst
op gespannen voet met de grond
rechten van vrijheid en privacy van
de individuele burgers. De politie
zou volgens het wetsontwerp men
sen mogen aanhouden en fouilleren
bij een „redelijk" vermoeden van
verboden bezit van wapens. Het
wetboek van strafvervolging voor
ziet slechts in die mogelijkheid bij
een „ernstig" vermoeden van een
strafbaar feit.
Minister De Ruiter verklaarde on
langs dat hij zich bewust is van het
dilemma waarvoor de staat zich op
dit punt gesteld ziet. Aan de ene
kant de waarborging van de vrijheid
van de burgers, aan de andere kant
het bestrijden van de misdaad.
„Maar ik pieker er geen seconde
over het ontwerp in te trekken,"
aldus de minister. Het wachten is
thans op de memorie van antwoord,
(de reactie van de minister op de
vragen die vanuit de Kamer naar
aanleiding van het wetsontwerp ge
steld zijn).
Studie
Het voornemen van de regering om
uitbreiding van de strafbaarstelling
van samenspanning tot misdrijven
gericht op gijzeling van personen
vorm te geven, is nog in het stadium
van bestudering. Minister De Ruiter
verklaarde vorige week nog in de
Tweede Kamer, dat het probleem
„verre van eenvoudig" is. Ex-minis
ter De Gaay Fortman heeft bij z'n
vertrek als minister van justitie ad-
interim bij de ambtenaren aange
drongen hun ideeën nu eens in con
crete voorstellen om te zetten. „Het
is noodzakelijk dat er zo'n regeling
komt, omdat de politie momenteel
tegen samenzweerders die nog niet
tot daden zijn overgegaan, feitelijk
niets kan doen. Maar aan de andere
kant zal zo'n bevoegdheid wel sterk
begrensd moeten worden. Je moet
oppassen dat niet iedere roddel
praat of lefschopperij tot arrestaties
kan leiden. Zulke vérgaande be
voegdheden als op dit punt in West-
Duitsland tegen „criminele samen
zwering" van kracht zijn. moeten we
hier niet hebben," aldus De Gaay
Fortman.
Het wetboek van strafrecht stelt sa
menspanning strafbaar, voorzover
deze gericht is op het beroven van
Drie met karabijnen bewapende politie-agenten bekijken vans
ijsbaan Triantha het provinciehuis.
het leven of de vrijheid van de ko-
ningin of tegen de veiligheid van de
staat. In het kamerdebat na de gij
zelingsacties in De Punt en Boven
smilde drong met name de VVD aan
op uitbreiding van de samenspan
ningsartikelen en minister Van Agt
zegde toe deze suggestie ernstig m
overweging te nemen. Zijn opvolger
De Ruiter zei vorige week. dat een
van de moeilijkheden is een adequa
te voorziening in het wetboek van
strafrecht te treffen, waardoor de
strafbaarstelling van samenspan
ning tot bepaalde terroristische ac
tiviteiten kan worden verwezenlijkt
zonder dat de grenzen van de straf
baarheid van voorbereidingshande
lingen van misdrijven op onverant
woordelijke wijze worden verruimd.
ARNHEM De politie heeft h
jarige J. H. en zijn eveneei e
jarige vriendin M. E. uit An 'a
gearresteerd op verdenking st
doodslag. De man wordt ervaiFe
dacht het anderhalf jaar oude
tertje van de vrouw te hebben i
geslagen. Tussen de man e#er
kind waren al eerder problemi
weest. De man zou het kind heft
doodgeslagen, omdat het niet
eten.
De kleine krant
Medewerkenden
Piet Hagen
Hanneke Wijgh
Gilles Stoop
Rob Foppema
Bneven naar Trouw,
redactie de Kleine Krant,
posthus 859. Amsterdam
14 MAART 1978
Van een onzer verslaggevers
WASHINGTON Een klein groepje Indianen is op
weg van de westkust naar de oostkust van Amerika.
Een voettocht van wel 4500 kilometer. Doel van hun
reis is de hoofdstad Washington, waar ze president
Carter hun heilige pijp willen aanbieden. Zo willen
ze protesteren tegen de plannen om hun rechten en
vrijheden om zeep te brengen.
In de Verenigde Staten
woont nog een half miljoen
Indianen Eens waren zij heer
en meester in heel Amerika
Toen kwamen de blanken.
Veel Indianen werden ge
dood en de rest werd samen
gedreven in tweehonderd re
servaten. stukken land waar
zij op hun eigen manier
mochten leven. Voor zover
dat nog kon. want de bisons
waarop de Indianen eeuwen
lang gejaagd hadden waren
door de blanken uitgeroeid.
Veel Indianen zijn al lang
„aangepastze leven net zo
als andere Amerikanen. Maar
een deel woont nog in reser
vaten Vaak zijn dat arme
stukken land. waar nauwe
lijks iets wil groeien. De Indi
anen krijgen geld van de re»
gering om in leven te blijven.
Ze doen soms wat landbouw
en veeteelt. Ze verkopen
vaak kettingen en kleden.
Veel Indianen zijn ook werk
loos en drinken alcohol om
hun ellende te vergeten.
Moeder Aarde
Een kleine groep Indianen
probeert nog te leven zoals
het hoort Ze bidden tot Moe
der Aarde en tot de Vier Win
den. Ze voeren hun dansen
op Ze voeden hun kinderen
nog op in de oude traditie Ze
vechten voor het behoud van
de natuur en tegen de steeds
verder oprukkende blanken.
Ze zijn ook doodsbang voor
de plannen van sommige
mensen in de senaat (het par
lement) om de macht van de
stammen in hun reservaten
te beperken. Die plannen zijn
wel begrijpelijk, omdat Ame
rika de olie en andere delf
stoffen uit de reservaten no
dig heeft. Maar de Indianen
hopen dat ze de wetten die
Kievitsei
Het eerste kievitsei is ge
vonden. Op vrijdag 10
maart zag een 22-jarige in
woner van Vlaardingen
drie kievitseieren liggen in
de polder bij zijn woon
plaats. Hij heeft ze laten
liggen.
Meer mensen in Nederland
zijn tegenstander van het
rapen van kievitseieren.
De stichting kritisch fauna
beheer heeft gevraagd de
eieren in de nesten te laten
liggen.
Verkeersproef
Een kwart miljoen leerlin
gen uit de vijfde en zesde
klas doen aanstaande vrij
dag 17 maart mee aan de
verkeersproef. Aan de
hand van kleurenfoto's,
waarop situaties uit het
verkeer worden uitge
beeld, worden de vragen
gesteld. Die vragen zijn
vooral gericht op de prak
tijk. Alle leerlingen heb
ben immers dagelijks te
maken met oversteken,
uitkijken, stoplichten,
voorrang, auto's en fiets-
verkeer. Wie slaagt voor
de proef, moet ook met
zijn diploma blijven oplet
ten in het verkeer. Tussen
de vier en veertien jaren
gebeuren de meeste ver
keersongelukken
hun rechten afpakken nog
kunnen tegenhouden. En
daarom lopen ze nu duizen
den kilometers naar
Washington.
Molukkers overvallen Provinciehuis
Zes jonge Zuid-Molukkers hebben maandagmorgen om tien uur
het Provinciehuis in Assen overvallen. Zij houden vermoedelijk
zeventig mensen gevangen, maar het juiste aantal was gistera.
vond nog niet bekend.
Een Zuid-Molukker arriveerde per taxi. De chauffeur is een
echte pechvogel, want twee jaar terug hebben andere Zuid-
Molukkers hem in het been geschoten. De chauffeur was net
weer gaan werken.
Het drie verdiepingen hoge gebouw ligt aan de buitenkant van
Assen. Er werken 600 mensen. Velen sprongen uit het raam,
toen-ze schoten hoorden. Hierbij zijn er enkelen gewond
geraakt. De Zuid-Molukkers stonden echter niet toe dat ze
werden weggehaald. De ruiten van een ziekenwagen werden
kapotgeschoten. De chauffeur van de ziekenwagen kon ternau
wernood aan de kogels ontsnappen.
Het is al de zesde keer dat Zuid-Molukkers via een harde actie
om bijval vragen. In Wassenaar. Beilen, Amsterdam, Boven
smilde en bij De Punt vonden eerder gewelddadigheden plaats.
Lees voor het laatste nieuws over de bezetting de berichten op
de voorpagina.
Dolfijnen
Kunnen de Japanse vissers
niet wat anders bedenken
dan die onschuldige dolfij
nen dood te maken? Ik vind
het heel vervelend dat ze zo
worden vermoord.
Yvonnen de Bondt (12 jr)
Westzaan
Rapport 1
Ik vind het heel goed dat
leerlingen rapporten schrij
ven voor leraren. Dan weten
de leraren hoe leerlingen over
hen denken en hoe ze mis
schien beter les kunnen ge
ven. Bij ons op school doen
we het niet, maar daar zou ik
wel voor voelen.
Wilma Renkema
Oldekerk
Rapport 2
Ik heb bezwaren tegen een
rapport voor leraren. Leerlin
gen kunnen (nog) niet over
leraren oordelen, omdat het
Boomplantdag
Morgen is het boomplantdag.
Honderdduizend leerlingen
van de twee hoogste klassen
van de lagere school planten
met elkaar een half miljoen
bomen. Daar komt nog één
boom bij, die minister Pais
van onderwijs in de Zaan of
in Amsterdam zal planten.
Nederland is een land met
weinig bomen. Slechts 8 pro
cent van de bodem is met
bomen begroeid. Andere lan
den in Europa zoals Finland
(70 procent), Zweden (54 pro
cent) en Oostenrijk (38 pro
cent) zijn veel bosrijker. En
geland en Ierland tellen nog
minder bomen dan Neder
land (7 en 3 procent).
Wie morgen een boom in de
gTond plant, moet heel lang
wachten voor de boom vol
groeid is. Bij sommige soor
ten als de populier gaat dat
snel. Binnen tien jaar is de
populier een behoorlijke
boom. Daarom wordt de po
pulier vaak gebruikt in
nieuwbouwwijken.
Andere boomsoorten groeien
minder snel. Sommige doen
er wel honderd jaar over om
een forse boom te worden.
Vandaar ook het gezegde:
„Boompje groot, plantertje
dood".
gedrag van de leraar voor een
groot deel door de leerlingen
zelf wordt veroorzaakt. Ver
der is volgens mij leraar of
lerares zijn een erg moeilijk
vak. waar veel ervaring voor
nodig is. Ook een leraar is
geen wondermens.
Lezeres, derde klas v.o,
Dit is de laatste keer dat we
een brief zonder naam in De
kleine krant plaatsen. Voort
aan moet elke brief getekend
worden met naam en met
woonplaats. De leeftijd of de
klas mogen er ook bij. maar
dat hoeft niet.
Redactie
he
ofc
i,
ed
Iger
ize
d
nd
lak
iml
I
nda
•iec
hou
uk
agi
rer
der
to*s
kit v
Mensen die werken bij de Keurings
dienst van waren in Enschede, hebben
warme voeten doordat de zon schijnt.
De radiatoren van de centrale verwar
ming in hun kantoor, of in het laborato
rium waar ze onder andere bekijken of
het gehakt van de slager wel goed is.
werken op zonnewarmte. De meeste
centrale verwarmingen werken nu nog
op gas. Met een brander wordt water
opgewarmd, dat daarna door de radia
toren wordt gestuurd.
Maar aardgas raakt ooit op: er zit maar
een beperkte hoeveelheid in de bodem.
We kunnen er nog meer dan twintig jaar
mee doen, maar er moet nu al naar
mogelijkheden voor vervanging worden
gezocht. Want omschakeling op andere
warmtebronnen kost ook jaren tijd.
Voor het warm houden van huizen en
gebouwen lijkt zonnewarmte geschikt.
Die wordt opgevangen door zonnepane
len op het dak. Die doen eigenlijk het
omgekeerde als de radiatoren binnen.
Ze worden warm doordat ze in de zon
staan. De warmte wordt doorgegeven
aan water dat er doorheen gaat. En dat
warme water gaat daarna door de radia
toren binnen in het gebouw. Hoe zo'n
installatie het beste werkt, wordt in een
aantal gevallen in de praktijk bekeken.
De meeste proeven gebeuren met kleine
installaties in woonhuizen.
Het gebouw van de keuringsdienst in
Enschede, dat vorige week in Enschede
werd geopend, is het grootste in West-
Europa dat door de zon wordt ver
warmd. Er staan 400 vierkante meter
-x-
14 maart 1978
zonnepanelen op het dak. Dat is even
veel als voor ongeveer vijftig woonhui
zen nodig zou zijn. Nu het zo in het
groot wordt beproefd, lijkt het erop dat
men dit wel een bruikbare manier van
verwarming vindt.
Toch is dit nog maar een halve vervan
ging voor gas. 's Winters, als de meeste
warmte nodig is. schijnt de zon juist
weinig Dan wordt er toch met gas bij-
gestoekt. Er wordt gedacht aan manie
ren om de 's zomers opgevangen warm
te in de gTond te bewaren tot de winter.
Dan kun je helemaal zonder gas. Maar
het is de vraag of dat niet te duur zou
worden om te maken
