Strijd om Purmer gaat door 03 tekening van een lezer Trouw commentaar Snelheiden vrijheid Bebouwen of niet? Vijftien jaar onzekerheid Zeven miljard méér belasting Purmerend wil snel aan de slag Zacht voorproefje Weer in de weer voor Chili muntpers VRIJDAG 10 MAART 1978 BINNENLAND Trouw/Kwartet i Het zal de WD weinig moeite j kosten de regel te onderschrijven dat de vrijheid van de ene mens niet ten koste mag gaan van de andere. Het is daarom nogal opmerkelijk dat juist deze partij, die het vrij heidsbegrip zo hoog in het vaandel voert, op zo een in het oog sprin gende wijze inbreuk op deze regel meent te moeten maken door nu een pleidooi te houden de maxi mumsnelheid van 100 km op te heffen. Voor een goed begrip zullen we nog even de feiten op een rijtje zetten. Ten tijde van de oliecrisis besloot het toenmalige kabinet-Den Uyl de maximumsnelheid te beperken tot 100 km per uur. Energiebesparing was het voornaamste oogmerk, maar naar later vastgesteld kon worden bleek het aantal verkeers doden op de rijksweg ook belang rijk te zijn teruggelopen. Minister Westerterp heeft mede om die re den de maximumsnelheid van 100 km gehandhaafd, ook toen de olie crisis allang voorbij was. In de loop der jaren heeft de ver schuivende moraal de strakheid van deze regel wat verruimd, tot pa kweg zcfn 120 km per uur. Het schijnt zelfs zo te zijn dat de politie eerst ingrijpt bij snelheden boven de 120 km. Hoe het ook zij feit is en blijft dat automobilisten zich er hoe dan ook bewust van zijn dat men zich beperkingen dient op te leggen. Die bewustheid is pure winst. Te lang reeds heeft de auto in onze maatschappij gedomineerd, ten koste van vele medeburgers. In dit verband behoeven we er slechts aan te herinneren aan de moeite die het gekost heeft en vaak nog kost speel straten in te voeren, de binnenste den leefbaar te houden of het open baar vervoer niet al te zeer in het gedrang te laten komen. Het gou den kalf wil maar moeilijk van zijn voetstuk komen. Het is daarom nogal pijnlijk eerst minister Tuijnman in een aantal interviews en gisteren ook diens fractie in de Tweede Kamer een pleidooi te horen houden voor de opheffing van de maximumsnel heid. Wat minister Tuijnman be treft komt hier nog het aspect bij aldus een bijdrage te hebben gele verd aan een verdere verschuiving van de moraal. De minister vindt ook dat er harder gereden mag worden, waarom er dan al vast niet mee begonnen. En waarom? Economische motieven? De tijdwinst lijkt ons minimaal. Bovendien moet men bedenken dat het aantal ongelukken groter zal zijn. Het WD-Kamerlid Van de Ven viel de eer te beurt met het eigenlijke argument op de proppen te komen: de weggebruiker accep teert gemakkelijker regels die hij ais juist en aanvaardbaar acht. Het is duidelijk. De vrijheid van het individu behoort voorrang te heb ben en over de consequenties voor anderen bekommeren we ons niet. Terecht heeft de grote meerderheid van de Tweede Kamer zich tegen deze opvatting gekeerd een op vatting overigens die zich ook maar moeilijk laat verenigen met liberale beginselen. door Haro Hielkema PURMEREND Zelden zal het lot van een landschappelijk waardevol gebied zo aan twijfel onderhevig zijn geweest als de Noordhollandse Purmer. De onzekerheid of deze droogmakerij onder de rook van Purmerend nu wel of niet bebouwd zal worden, duurt nu al zo'n vijftien Jaar. En in die periode is er in en om de Purmer al meer gebeurd dan in de (bijna) 350 jaar ervoor. DEN HAAG De opbrengst van de rijksbelastingen heeft vorig jaar 72,2 miljard gulden bedragen of 7,4 mil jard (11,5 procent) meer dan in 1976. Ruim 70 procent van de opbrengststij ging kwam voor rekening van de loon belasting en de omzetbelasting die achtereenvolgens met 2,4 miljard (11 procent) en 2,9 miljard (18 procent) toenamen. De inkomstenbelasting bracht iets minder op dan in 1976, wat het minis terie van financiën onder andere aan een tijdelijke vertraging in de aan slagverwerking toeschrijft. Naar voorzichtige schatting van het minis terie is hiermee een bedrag van 200 miljoen gulden gemoeid. Dit bedrag zal in 1978 in plaats van in 1977 wor den ontvangen. Aan inkomstenbelasting kwam (afge rond) 6,4 miljard gulden binnen. DEN BOSCH (ANP) In het Groot- ziekengasthuis in Den Bosch is gis teren de 74-jarige K. van Doremaele uit die plaats overleden aan verwon dingen die hij eergisteren opliep bij een verkeersongeval. Het zal weinig mensen nog duidelijk zijn hoe de Purmer-kwestie in elkaar steekt: ook politici, die de beslis- singsbevoegheid over de poldertoe komst hebben, worden door twijfel gekweld. Al staat de Purmer als bouwlocatie genoemd in de Verste- delijkingsnota van de rijksoverheid, al heeft de Kroon de bezwaren tegen het bestemmingsplan voor de Pur mer afgewezen en al lijken alle soor ten overheden het met elkaar eens te zijn, of er nu werkelijk woningen in de Purmer gebouwd worden hangt nog steeds van diverse factoren af. Vanavond bijvoorbeeld vergadert de Purmerendse gemeenteraad over de omvang van de bebouwing en over de vraag of er wordt voldaan aan een aantal voorwaarden voordat- de bouw kan beginnen (rijksbijdragen, steun voor het openbaar vervoer, de aanleg van rijksweg 7 naar Amster dam, betaalbare woningen). Als de rijksoverheid aan die voorwaarden niet kan voldoen, dan moet nog maar afgewacht worden of Purmer end wel aan het karwei durft te be ginnen. Zeker zo belangrijk is de discussie in de Tweede Kamercommissie voor ruimtelijke ordening op 13 maart over de Verstedelijkingsnota. In een eerste bijeenkomst is al de nodige twijfel uitgesproken over de vraag of Purmerend nog wel gehandhaafd moet blijven als zogenaamde „groei kern" als gemeente met de opdracht fiks te bouwen voor Amsterdamse woningzoekenden (met de nodige rijkssubsidies). De CDA'er Dijkman bijvoorbeeld zag het nog helemaal niet zo zitten dat er in de Purmer minstens 8500 woningen gebouwd moeten worden, vooral niet omdat het besluit hiertoe door de provincie Noord-Holland is genomen onder be dreiging van het zwaard van Damo cles ofwel onder het dreigement van de voormalige minister Gruij- ters dat hij bebouwing desnoods zou verordonneren (via een „aanwij zing"). Verzet In dit soort discussie is er altijd al over de Purmer gesproken. Mis- Tekeningen, btj voorkeur in liggend formaat, sturen aan Trouw, tury politieke prent. Postbus 859. Naam en adres aan achterzijde vermelden Voor geplaatste prenten is er een boekenbon schien is er wel nergens in Nedeland ook zo veel, zo lang en zo diepgaand verzet geboden als tegen bebouwing van de Purmer. Al vrij snel nadat gedeputeerde staten van Noord-Hol land Purmerend een groeitaak toe dachten (in de loop van de jaren zestig) rees er protest. De gemeente Purmerend ging wel akkoord met de groeitaak, maar in de naaste omge ving (in Waterland) zag men met angst en beven de komst van beton in de Purmer tegemoet. De recente nieuwbouw in Purmerend (hoog op rijzende flats, die spoedig de bij naam „Chinese Muur" kregen) be loofde weinig goeds; en Waterland zou dichtslibben. Purmerend werd aangemoedigd door Amsterdam, dat met het zich opstapelende stadsvernieuwingspro bleem kampte en dat voor een groot deel van zijn inwoners buiten de stad vervangende woonruimte verlangde. In een tijd dat er over drie miljoen Noordhollanders in het jaar 2000 werd gesproken, zou Purmerend moet uitgroeien naar een stad van 100.000 inwoners, tien keer zo groot als het rustieke stadje toen bevatte. Maar ook in 1972 bestond er twijfel jen sprak de raad de wens uit eventu eel de groei af te kunnen remmen bij i65.000 inwoners. 'in mei 1974, kort voor de statenver kiezingen, werd de problematiek nog (ingewikkelder. Een motie van het jPvdA-statenlid ir J. IJff om maar af ite zien van bebouwing in de Purmer haalde het (op één stem) net niet. Een andere motie van de PvdA'er W. van der Knoop om maar een kwart van de Purmer te bebouwen en drie kwart maar agrarisch te laten, redde het wel. Na de verkiezingen werden £owel IJff als Van der Knoop gede puteerde, de laatste voor ruimtelijke ordening. Strijd ging door De strijd om de Purmer ging door. Het nieuwe provinciaal bestuur stel de zich genuanceerder op tegenover de uitbreiding van Purmerend. In Waterland was de Vereniging Be houd Waterland uitgegroeid tot een actiegroep van uitstekend gehalte. Het comité „Wees wijs, houdt de Purmer groen" bedacht allerlei ac ties om de nog steeds bijzonder gave polder in de publiciteit te brengen. En de vrijzinnig-hervormde predi kant van de Purmer, ds A. D. H. Huysman, liet niet na de „hoogmoed van het Purmerendse gemeentebe stuur dat nodeloos ons landelijk schoon wil omtoveren", te bestrij den: „De kerk moet ervoor zorgen dat een ieder tot zijn recht komt en daarom strijd ik voor het behoud van het milieu, waarin de agrarische, hevolking al zoveel eeuwen leeft." Purmerend ging inmiddels aan de slag om gronden in de Purmer te verwerven de halve polder is in middels al opgekocht. De komst van de Verstedelijkingsnota bevestigde Purmerend nog eens in zijn groei taak. De discussie (en de voortdu rende twijfel, met name aangewak kerd door de alerte en actieve actie groepen) bracht inmiddels een draai in de plannenmakerij. Niet het noor delijk deel van de polder moet bouwgrond worden, maar het mid delste deel (volgens een schilmodel) om het landschap minder aan te tasten, vinden b. en w. van Purme rend nu. Hun plannen kwamen ech ter pas naar buiten, toen de Kroon het bestemmingsplan voor bebou wing in de Purmer-noord al had goedgekeurd. De actiegroepen springen daar nu op in en bestrijden de rechtsgeldigheid van het bestem mingsplan en dus van de wens van Purmerend om maar zo snel mogelijk te beginnen. Geen twijfel Langzaam maar zeker moeten de kritiek en het verweer de vastbera denheid van Purmerend hebben aangeknaagd. Burgmeester Van Burg („wij zijn geen groei-folosofen; als Purmerend toch moet groeien, dan moet het een echte stad worden en moeten de kleine dorpen niet door wildgroei verpest worden") spreekt niet van twijfel. „Er is strijd, ja. Logisch, maar wij hebben nooit getwijfeld. Het is een goeie zaak dat actiegroepen hun geluid laten ho ren, maar je moet ook een krachtig bestuur hebben dat uiteindelijk be sluiten uitvoert. Anders krijg je een chaos. Ik vind dat men na de uit spraak van de Kroon had moeten ophouden met actievoeren. Want dan blijkt het verschil tussen een actiegroep en een bestuur. Als lid van een bestuur moet je op een zeker moment kiezen." Of het ge meentebestuur van Purmerend de zware taak om zo fors uit te groeien ook werkelijk aan kan geestelijk en lichamelijk wordt betwijfeld, al stellen b. en w. zelf vertrouwen te hebben in de bestuurskracht van college en raad. wordt alleen maar erger. Ik geloof niet in die fabeltjes. Snel Purmerend wil snel aan de slag. De gemeente afvoeren als groeikern zou een ramp zijn, stelt burgmeester Van Burg. „Dan loopt de schade in de tientallen miljoenen. Ze mogen wel een staatscommissie instellen om de schadeclaims van Purmerend te behandelen. Dan raken we de uitkeringen voor ons vooizieningen- peil kwijt." De actiegroepen denken er heel an ders over. „De grond, die de over heid in de Purmer verworven heeft, is geen schadepost. Die kan altijd verkocht of verpacht worden aan de boeren. Nog niemand in deze wereld heeft schade gehad aan het bezit van grond. En het geld dat bestemd was voor een groot Purmerend kan goed voor andere zaken gebruikt worden," aldus Behoud Waterland. Rijdende trein „Maar we kunnen niet meer terug," zegt burgemeester Van Burg, „we zitten in een rijdende trein." „Maar wel een trein, die bijna stilstaat," repliceren de tegenstandere. Het wordt vrijwel zeker geen recht streekse trein van Purmerend naar Amsterdam zoals Purmerend zo graag zou willen. Want de hogere overheden hebben nog maar weinig enthousiasme getoond voor ver keersverbindingen met een toekom stig Groot-Purmerend. De raillijn is stevig in discussie en de zo begeerde rijksweg 7 Purmerend-Amsterdam staat niet eens op het prioriteiten lijstje van de toch op wegenaanleg beluste nieuwe minister Tuijnman. Gedeputeerde IJff wrijft die punten ook nog eens onder de Purmerendse neus, als hij in de protestbrochure van Behoud Waterland schrijft: „De kosten van een trein en een rijksweg naar Purmerend zullen in zeer be langrijke mate aan de bebouwing van de Purmer worden toegerekend; een dure grap." Stap terug? Waar de trein van Purmerend be landt. blijft vooralsnog onzeker. Het aantal woningen, dat gebouwd moet worden in de Purmer. is in de loop der tijd steeds kleiner geworden. En de huizen, die dan nog voor Amster dammers beschikbaar (maar ook be taalbaar?) komen, is langzamer hand zo miniem dat de twijfel ge grond is of daarvoor een dergelijk unieke polder opgeofferd mag wor den. Het vergt moed om die moeilij ke stap terug te doen. Hoogmoed Bouwen in de Purmer wordt echter nog steeds bestreden, zoals onlangs nog bleek uit een brochure van de Vereniging Behoud Waterland. „Een eenmaal bebouwde Purmer kan nooit meer hersteld worden; be schermen en verwoesten van het landschap kan niet tegelijk; de Pur mer is agrarisch van een hoge kwali teit; doorzetten is bestuurlijke hoog moed" werd daarin gesteld door di verse Noordhollanders, die zich te gen verstedelijking van de Purmer keren. Vooral het stad vernieuwingsbeleid van Amsterdam ondervindt veel kri tiek van voorstanders van een groe ne Purmer. De hoofdstad zou zijn problemen eerst eens wat krachtiger moeten aanpakken. „We kunnen de Amsterdammers natuurlijk niet in de kou laten staan; ook ons zitten hun noden hoog. Maar die noden worden door anderen misbruikt om het eigen falen te verdoezelen of af te schuiven," aldus Behoud Water land. Amsterdam zou zijn open ga ten en onbenutte terreinen moeten gaan bebouwen; op die manier zou de hoofdstad minder schrikbarend hard uitdunnen (en vergrijzen, want de jongeren trekken weg) dan nu het geval is. Burgemeester Van Burg echter: „Ik ben er van overtuigd dat de Amsterdamse woningnood ont zetten groot is. Mensen, mensen, het HET WEER door Hans de Jong Weerrapporten „Mogelijk -kouder", stond er gisteren boven deze rubriek. De meeste le zers zullen wel hebben begrepen dat „wat kouder" niet sloeg op de nabije toekomst, maar in hoofdzaak op het weergebeuren van zondag, maandag en dinsdag. In het stuk was immers weergegeven in welke richting de Amerikaanse mechanische breinen hun „gedachten" lieten gaan. De gisteren ontvangen kaarten voor maandag en dinsdag vormen een bevestiging van deze visie. Ver wacht wordt, dat het Noordzeege bied inclusief Nederland in de loop van de eerste helft van volgende week aan de achterzijde van een oceanische lagedruktrog komt (het duidelijkst in de hogere niveaus) met als gevolg een strakke noord westelijke stroming van koude lucht afkomstig uit het zeegebied ten oos ten van Groenland via de Britse eilanden en de lage landen door gaande naar het Middellandsezeege- bied. Volgens de laatste becijferingen zal niet zozeer een hogedrukgebied bo ven Groenland de motor achter deze kou-inval zijn. maar veel meer een diepe depressie ten oosten van IJs land samen met hoge luchtdruk ten zuidwesten van de Britse eilanden. Maar eerst, vandaag en morgen, zul len we een klein voorproefje van de lente beleven. Het belangrijk (Reims) toegenomen hogedrukge bied boven Frankrijk van 1030 milli bar (zie ook het Eurokaartje) met uitloper naar onze omgeving heeft Pluvius tijdelijk op een zijspoor ge rangeerd. De meeste partijtjes regen en de dikste wolken uitwassen van een diepe depressie ten westen van IJs land (965 mb) schuiven in hoofdzaak over Ierland en Schotland weg naar het noordoosten. Hoe meer je naar het zuiden komt hoe aangenamer het weer zal worden en vooral zater dag zijn in ons land kwikstanden tussen 12 en 14 graden te verwach ten, mogelijk kan er in het uiterste zuidoosten 15 graden af. En dat is dan het voordeel van een positie aan de oostzijde van zo'n lagedruktrog. die over het zeegebied ten westen van de Britse eilanden onderuitzak- te in de richting van de zee ten westen van het Iberisch schierei land. Er heeft zich een complicatie voor gedaan in de vorm van een nieuwe depressie bij de Azoren die flink uitdiepend (984 millibar) koers zet naar Ierland. Dit minimum zal in eerste aanleg de toevoer van zachte lucht uit zuid of zuidoost versterken (zaterdag), maar zondag een kou front lanceren dat de thermometer weer een tik zal geven en bovendien niet vies is van enige regen. Voor het ogenblik zit er dus „ljipke- waer" aan te komen: weer voor de ljip zoals in Friesland de kievit noe men. Wellicht is het eerste ei niet ver meer. Een lezer in Oldebroek is geïn teresseerd in het in 1857 geschreven boekje „De Kunst van het Eieren- zoeken". Fokke Atzes Dijkstra (1807-1877) in Oldeboorn schreef het. Hij studeerde een tijdlang voor do minee, maar kon zijn draai niet vin den. Thuis ging hij toen maar achter de toonbank het beroep van „win kelman" uitoefenen. Hij verzamelde bovendien familiegegevens en pu bliceerde zo nu en dan wat in het Fries of Nederlands. Een van zijn pennevruchten was bedoeld boekje dat werd uitgegeven bij U. Proost in Leeuwarden en dat ondanks de ge ringe omvang (16 bladzijden) tussen 1857 en 1879 vijf drukken beleefde, de laatste bij Scheltema en Holke- ma in Amsterdam. HOOGWATER Zaterdag 11 maart: Vlissingen 3.14-15.38, Haringvliet- sluizen 3.38-15.54, Rotterdam 5.17- 17.54, Scheveningen 4.34-16.51. IJ- muiden 5.08-17.25, Den Helder 9.20- 21 41. Harlingen 11.49-23.56. Delfzijl 1.15-13.49. Amsterdam zwaar bewolkt 10 0 De Bilt half bewolkt 12 0 Deelen hall bewolkt 10 0 Eelde licht bewolkt 10 0 Eindhoven half bewolkt 11 0 Den Helder zwaar bewolkt 10 0 Rtd zwaar bewolkt 11 0 Twente half bewolkt 10 0 Vlissingen zwaar bewolkt 11 0 Zd Limburg onbewolkt 11 0 Aberdeen regen 9 1 Athene zwaar bewolkt 18 0.4 Barcelona niet ontv. Berlijn licht bewolkt 9 1 Bordeaux licht bewolkt 17 0 Brussel onbewolkt 12 0 Frankfort licht bewolkt 11 0 Geneve onbewolkt 14 0 Helsinki niet ontv. Kopenhagen half bewolkt 8 0 Lissabon niet ontv. Locamo onbewolkt 18 0 Londen zwaar bewolkt 11 0 Luxemburg onbewolkt 10 0 München half bewolkt 8 1 Nice onbewolkt 16 0 Oslo niet ontv Parijs licht bewolkt 14 0 Rome niet ontv. Spilt zwaar bewolkt 15 0 Stockholm niet ontv. Wenen regen 7 5 ZQrlch onbewolkt 13 0 Casablanca niet ontv 1 Innsbruck half bewolkt 12 0 Madnd onbewolkt 22 0 Malaga onbewolkt 18 0 Mallorca licht bewolkt 20 0 Is tanboel geheel bewolkt 10 0 Las Palmas onbewolkt 20 New York niet ontv Tel Aviv niet ontv Tunis niet ontv. Chili staat dit weekeinde weer in het centrum van de belangstelling. In Groningen vindt zaterdagmid dag in de Oosterpoort een Chili- middag plaats. Een Belgische to neelgroep zal het aan de Chileense staatsgreep gewijde stuk „de Putsch" op de planken brengen. Er wordt een recente film over Chili vertoond en de groep Laureato zal Chileense volksmuziek ten gehore brengen. Twee sprekers zullen kort op de huidige toestand in Chili in gaan. De middag wordt georgani seerd door het Chili-comité Gronin gen en begint om 13.00 uur. Toe gangsprijs bedraagt drie gulden. Kaarten zijn verkrijgbaar bij het Cultuurcentrum de Oosterpoort. Palmslag 10. In het cultureel centrum Onderling Genoegen in Duiven, dat halverwe ge Arnhem en Zevenaar ligt, vindt zondagmiddag een landelijke Chili- manifestatie plaats. Sprekers zijn Wim Bogaard, internationaal se cretaris van de PvdA, Nelleke Mey er van Amnesty en Henk Hoffstaet- ter van de *FNV. Deze bijeenkomst begint zondagmiddag om 13.00 uur en zal worden geopend door de burgemeester van Duiven. J. A. G. Kemme. Verder spreekt Mario Oli- vos Martinez, een gevluchte Chi leen die al enige Jaren in Duiven woont. Hij vertelt hoe Nederlan ders kunnen helpen het lot van Chilenen te verbeteren door het sturen van medicijnen, kleding. En het zetten van een handtekening is ook nooit weg. Aan de Technische Hogeschool Eindhoven is na een grote revisie een historische muntpers in ge bruik genomen voor onderwijs doeleinden. De uit 1844 stammen de pers wordt door de sectie om vorm technologie van de afdeling werktuigbouwkunde gebruikt om studenten bekend te maken met oude technieken die ook nu nog, zij het in moderne vorm, worden gehanteerd. De muntpers heeft jarenlang dienst gedaan in 's rijks munt in Utrecht. Er zijn tot de afdanking in 1966 vele miljoenen zilveren guldens en rijksdaalders mee ge slagen. De pers zou daarna onder de slopershamer komen maar door interventie van medewer kers van de afdeling werktuig bouwkunde van de TH kon de pers worden behouden. Wel moest de pers onder toezicht van hiertoe beëdigde ambtenaren on bruikbaar worden gemaakt om valsmunterij te voorkomen. Eind 1976 kwam de muntpers naar de TH-Eindhoven. Na de re visie heeft de rijksmunt twee stempels gemaakt voor een speci ale penning. Dat is de enige munt die nu nog op de pers geslagen kan worden. Een grapje doet wonderen, ook in het zakenleven. De „Koninklijke Nederlandse Zout" heeft van die wetenschap met vrucht gebruik ge maakt in haar streven om de meermalen te gebruiken pallets (laadbor- den) terug te krijgen. Marketing manager A. F. van Kooten kwam op het idee om getekende cartoons op dit „front" in te zetten en die blijken beter te werken dan welk vermanend woord: de „pallets" stroomden terug. (Uit „De Nederlandse Chemische Industrie")

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1978 | | pagina 5