)nderhandelingen duren voort
grijns eens
1!
Kamer eist meer
politie
j Bewijzen?
Beroering over N-bom zal nog blijven
inister wil weinig kwijt over overleg met Urenco-partners
80
hervormd nederland
CDA wil er minstens 4000 man bij
Xudegjicf)
om zich heen wipt
Chefarine4
en je voetje
- siwl weer beter
Illustrator Tjeerd
Bottema overleden
Tweede debat bracht uiteindelijk meer duidelijkheid
J Mt^HPAG 9 MAART 1978
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
'an onze parlementsredactie
iEN HAAG Minister Van
er Klaauw van buitenlandse
iken wil vandaag in het ultra-
entrifuge-debat in de Tweede
imer met het achterste van
jn tong laten zien. De minis-
i zal de Tweede Kamer mee-
elen dat hij nog volop aan het
nderhandelen is met de Uren-
a-partners over de levering
an verrijkt uranium aan Bra-
ilië. en daarom niet in het
penbaar nu reeds zijn de kaar-
in op tafel kan leggen
lat was gisteravond in poltiek Den
aag de verwachting over het door
PvdA aangevraagde debat over
ultra-centrifuge, dat vanochtend
de Tweede Kamer plaatsvindt.
)e opstelling van Van der Klaauw
oudt in. dat hij ondanks de vele
ombere berichten van de onder-
andelingspartners over het verloop
ran de onderhandelingen, toch nog
en lichtpuntje ziet om op wat lan-
termijn met een positief bericht
ij de Tweede Kamer te komen.
Volgens ingewijden is dat lichtpun
tje niet veel meer dan het feit dat de
Urenco-partners Engeland en West-
Duitsland nog geen definitief ..nee"
hebben gezegd tegen de nadere Ne
derlandse eisen aan de leverantie
van splijtstof aan Brazilië, maar dat
feit is voor de minister genoeg om
zijn pogingen om met de partners op
een lijn te komen voort te zetten.
Gezamenlijk
Van der Klaauw blijft vasthouden,
aan de nadere eisen die de Tweede'
Kamer in februari toen nog tegen
de zin van het kabinet in stelde
aan de levering van verrijkt urani
um aan Brazilië. Het kabinet ging
aanvankelijk ermee akkoord dat er
pas in 1985 door Brazilië veiligheids
garanties werden gegeven voor op
slag van plutonium, maar de Kamer
eiste dat die garanties er al in 1981
zijn (vóór het moment waarop de
eerste lading naar Brazilië wordt
verscheept). Van der Klaauw poogt
nu van Engeland en West-Duits-
land. waarmee samen het uranium
wordt gefabriceerd, gedaan te krij
gen dat de nadere eis door de drie
landen gezamenlijk aan Brazilië
wordt voorgelegd.
Vervolg van pagina I
iers, alleen „optisch" (ogenschijn-
jk) een neyenfunctie, en niet inhou-
lelijk. De minister heeft zich nim
mer actief beziggehouden met de
Urma. en alleen de nodige handteke-
üngen gezet. Daarom had hij ook
liet de gedachte gehad dat dit ven-
loot zijn viel onder de functies die
liet konden naast het minister-
chap, en dus minstens besproken
lienden te worden met de premier.
een gesprek van Lubbers met
)en Uyl. gisteren, had de premier de
oud-collega gezegd dat hij in geval
van twijfel toch de kwestie met hem
Den Uyl) had moeten bespreken,
.ubbers' reactie hierop: ..Daar heb
k begrip voor
iUbbers wijst er op dat er geen
voldoende sluitende regels beston
den voor aanvaardbare en niet-aan--
'aardbare neven-activiteiten van
bewindslieden. Den Uyl, zou dat ook
hebben toegegeven. Een nota waar
deze zaken eens grondig geregeld
zouden worden, is echter onder het
kabinet-Den Uyl niet meer gereed
gekomen. ..Ik vind de verklaring van
Den Uyl overtrokken. Verder wil er
niet te veel over zeggen. Daarvoor is
onze onderlinge samenwerking de
afgelopen jaren te goed geweest",
aldus Lubbers over Den Uyls com
mentaar
tantjes vindt dat de kwestie van
levenactiviteiten van bewindslieden
,veel beter geregeld moet worden. Er
noet exact beschreven worden wat
vel en wat niet kan. Dat zal voor de
eigende kabinetsformatie geregeld
noeten zijn. Een nieuwe minister-
iresident moet dan deze zaak ook
eer nadrukkelijk bespreken in zijn
labinet."
Den Uyl vindt dat „de enige goede
egeling is: controleerbaarheid in
kenbaarheid. De voorzitter van de
Tweede Kamer of desnoods de hele
Kamer moeten kunnen beschikken
b over gegevens betreffende vermo
gensbeheer van bewindslieden. Dat
moet vermeld staan. Dan voorkom je
ook praatjes." Den Uyl zei „ge
schokt" tè zijn alleen al door het feit
van „het blote optreden van Lubbers
als beherend vennoot van een onder
neming die gebouwen beheerde en
kocht. Ik acht dat onjuist. Het uitoe
fenen van een beroep of bedrijf door
bewindslieden kan niet."
Lubbers wijst er nog op dat hij al nu
ongeveer een jaar. toen de firma de
vleugels wat uitsloeg, zijn broers heeft
laten weten, dat hij toch aarzelingen
hield en liever een constructie zag
waarin hij feitelijk geen mede-aan
sprakelijkheid bezat voor de firma.
Die constructie is op tien oktober vo
rig jaar alsnog doorgevoerd, nadat
Lubbers, zoals hij desgevraagd vertel
de. zijn broer, die deze kwestie zou
afhandelen, enige keren had aange
spoord. Toen. in oktober vorig jaar.
heeft Lubbers deze verandering in zijn
positie in de firma weer wel vermeld
aan premier Den Uyl. Die heeft er toen.
evenwel niet veel aandacht aan kun
nen besteden vanwege de drukte met
de kabinetsformatie.
Weekbladartikel
Twee dagen vóór die tiende oktober
was in een weekblad een artikel ver
schenen over een vermeend geval
van misbruik van de investeringsaf
trek, dat gelijkenis lijkt te vertonen
met het geval van de firma van de
gebroeders Lubbers. De ex-minister
zegt hierover dat hij niet anders kan
dan verklaren dat tussen dit artikel
en de wijziging in zijn status als.
firmant geen enkel verband bestaat
en dat de publikatie op die datum
louter toeval is. Hij had al rond twee
jaar eerder zijn wens om zijn status
veranderd te zien, laten blijken te
genover zijn broer.
Dr Dolman, financieel specialist van
de PvdA-fractie, vindt dat de firma
van de gebroeders Lubbers „vol
strekt oneigenlijk gebruik" heeft ge
maakt van de wet op de investe
ringsaftrek. „Die wet is niet bedoeld
voor beleggers die hun vermogen in
stand willen houden of er via de
inkomstenbelasting beter op willen
worden." Dolman vindt Lubbers ver
regaand naïef als de oud-minister
zich het belastingvoordeel, dat uit de
transacties rolde, pas achteraf zou
hebben gerealiseerd.
(Voor de visie van Lubbers op hel
gebruik vande investeringsaftrek, zie
interview op pag. 5.
ADVERTENTIES
/li ij '"di'rdaad. Met schrale, gesprongen lippen
CAAA* kan grijnzen zéér doen. Labello houdt
zacht en soepel Labello.
de stick die verzorgt,
verzacht en beschermt.
Zomer Winter
v lippen
(Met Labello als ondergrond, blijft lipstick langer mooi
Opinieweekblad
Ikon pareert kritiek
Lees deze week:
Nu de geruchtmakende Geloof. Hoop en Liefde-show voorbij is beschrijft
Ikon-directeur Wim Koole het hoe en waarom van de show en gaat hij in op de
kritiek. 'Wij wilden ons met uitleveren aan een schijnheilige vertoning
Verder:
Prof. Hofstra over zichzelf, het socialisme, de koopsompolissen en
zijn inflatierapport 'De trucs en kunstjes storen mijn rechtvaardigheidsgevoel
Help, we zijn ontwikkeld. Een voorpublikatie uit het nieuwe
boek van Wouter van Dieren. Bas de Gaay Fortman en Henk Thomas. Een
aanklacht tegen de geest van de tijd.
Pastor Miedema, een moedig solist in het circus van bisschop
Gijsen. De vrijmaking van de Limburgse katholieken.
En:
De neutronenbom is een kabinetscrisis waard hel officiële gelijk van
Kruisinga/Commumsten zullen regering-Mitterand permanent bedreigen/Het
moordlustige m Simenon/Het nieuwe ik van Elisabeth Moltmann: Vrijheid,
gelijkheid en zusterschap/Orthodoxe christenen lijden aan kunstarmoede
HERVORMD NEDERLAND houdt de hoop levend
Ik neem een prneljhnnncment vjn twee nwjnJcn v
i Ik weel jl voldoende van hel Mad Ik eeet me up
abonnee i per hjlt jaari
Minister Van der Klaauw zei giste
ren tijdens een lunch van de buiten
landse persvereniging in Den Haag
dat hij „enige voortgang" heeft ge
boekt in zijn gesprekken van de
afgelopen weken met zijn ambtge
noten Genscher van Westduitsland
en Owen van Groot Britannië. Hij
zette daar uiteen, dat de regering
zich bij de wens van de Tweede
Kamer om nadere eisen neerlegt, de
Kamer wil een sluitende regeling
voordat de leveranties worden uit
gevoerd. daar kan de regering niet
om heen."' Hij wees er daarbij op.
dat de regering er ook niet omheen
kan dat West-Duitsland. dat de helft
van de investeringen in de Almelose
ultra-centrifuge fabriek bekostigt,
zekerheid wil hebben dat na de in
vesteringen de Nederlandse rege
ring ook een exportvergunning voor
de geproduceerde uranium ver
strekt.
In politieke kring in Den Haag gaat
men er nu vanuit, dat het kabinet in
dit dilemma kiest voor het stand
punt van de Kamer, omdat de Twee
de Kamer in de motie-Van Houwe-
lingen (CDA) heeft laten weten dat
bij niet of gedeeltelijk uitvoeren van
de nadere veiligheidseisen de verde
re Nederlandse deelname in Urenco
wel kan worden afgeschreven.
Daarom wordt nu ook verondersteld
dat minister Van der Klaauw zich
niet al te veel meer gelegen zal laten
liggen aan de wens van de Urenco-
partners dat Nederland voor 1 april
een definitief standpunt inneemt.
Als hij voor die datum niet met
honderd procent genoegdoening bij
de Tweede Kamer terug kan komen,
is zijn enige kans om de Nederland
se deelname in Urenco nog te conti
nueren oip na de fatalae datum te
proberen gewoon door te onderhan
delen.
Van der Klaauw is dinsdag overigens
wel met geheel lege handen terugge
komen van een gesprek met zijn
Braziliaanse ambtgenoot Da Silveira
in Bonn. De Braziliaanse regering
heeft hem laten weten verder niet
met hem over de leveranties van het
uranium te willen praten, maar
slechts te onderhandelen met Uren
co. dus met de drie landen samen.
In het Engelse parlement is deze
week enige onrust ontstaan over het
gerucht dat er binnen Urenco een
plan zou bestaan om de produktie
zodanig om te gooien, dat Brazilië
het verrijkte uranium geleverd krijgt
uit de zusterfabriek van het Almelo
se bedrijf, in Capenhurst. Dan zou de
Nederlandse regering geen export
vergunning behoeven te verstrek
ken. Het socialistische parlements
lid Abse wil de Engelse energieminis
ter Wedgwood Benn interpelleren
over die mogelijkheid. Hij noemde
het een gruwel „als Braziliës militai
re dictator Geisel grondstoffen van
uit Engeland zou ontvangen waar
mee een waterstofbom kan worden
gemaakt."
De werknemers houden de KSH-bedrijven nog steeds bezet. Hoewel gisteren positieve ontwikkelin
gen werden gemeld, blijven het toch spannende dagen voor de werknemers.
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De Tweede Kamer heeft gisteren krachtig aangedrongen op versterking van de
politie. Het CDA legde bij de ministers Wiegel (binnenlandse zaken) en De Ruiter (justitie) de
meest vergaande eis op tafel. Volgens de christen-democraat Aarts moeten er in deze kabinetsperi
ode ten minste 4.000 politiemensen bij komen. Voor de oppositiepartijen is het voldoende wanneer
de onderbezetting, thans 2300 man op een totale personeelsbezetting van 33.000. wordt opgeheven
.int Chef ar ine I
K viervoudig uk liet l»i
piin en griep:
I.Pijnverdrijvend.
1 Koort ••verlagend,
i Opwekkend:
I Snelwerkend
Len geruststellend
Dat Nilfisk schoon
maakmachines
J uw onderhouds-
Daag ons eens uit!
Bel 020-994301 tst36
Nilfisk b.v. Diemen.
Overal waar mensen zijn
Volgens de Kamer is het gebrek aan
mankracht een van de oorzaken van
de groeiende kloof tussen politie en
publiek. De oppositiepartijen me
nen, dat deze afstand ook in de hand
wordt gewerkt door de toenemende
automatisering, mechanisatie en
centralisatie. Met grote bezorgdheid
werd geconstateerd, dat deze ont
wikkeling leidt tot onzekerheid bij
de politie en minder vertrouwen bij
de burgers
De Kamerleden Roefhof (PvdA) en
Jacobse (VVD) pleitten ervoor een
uitbreiding van het apparaat te ge
bruiken om de politie weer dichter
bij de burger te brengen. Er moeten
meer wijkagenten en wijkteams ko
men. de wijkposten moeten worden
heropend, de voetsurveillance her
steld. De socialist drong ook aan op
een betere voorbereiding van politie
ambtenaren op optreden in moeilij
ke omstandigheden en begeleiding
van jonge agenten door oudere colle
ga's. Roethof constateerde, dat het
aantal schietpartijen tussen politie
en wetsovertreders toeneemt. „Men
rent met te veel mensen tegelijk met
te veel getrokken dienstpistolen op
wetsovertreders af, ook bij onbenul
lige overtredingen."
D'66-afgevaardigde Brinkhorst
vond, dat de terreurbestrijding
steeds meer centraal wordt gesteld
in het beleid. Door het gehele appa
raat af te stellen op uitzonderings
toestanden komt de dienstverlenen
de taak van de politie in het ge
drang. Hij vroeg in dit verband naar
het doel van de nieuw op te richten
arrestatieteams.
Grote vraagtekens
Ook de PSP'er Van der Spek zette
grote vraagtekens bij het groeiend
aantal bijzondere eenheden. Vol
gens hem leidt het beleid van speci
alisatie, automatisering en centrali
satie niet tot een beter contact met
de burgers. De weerstanden bij het
publiek nemen veeleer toe en de
politie raakt steeds meer in een iso
lement. In plaats van herbezinning
en een open discussie, trekt de poli
tie zich terug. Inspecteur Kalma van
de Rotterdamse politie is daarvan
het slachtoffer geworden, zo zei hij.
Het parlement drong er bij de minis
ters op aan haast te maken met de
indiening van de nieuwe politiewet.
Volgens de CDA'er Aarts mag met
de reorganisatie van de politie niet
gewacht worden op de bestuurlijke
herindeling. Roethof pleitte voor
een betere regeling bij het afdoen
van klachten van burgers tegen poli-
tie-optreden. Hij deed de suggestie
een commissie in te stellen, bestaan
de uit vertegenwoordigers van poli
tie en burgers. Ook zou de gemeen
teraad meer controle moeten heb
ben op de voortgang van het onder
zoek naar klachten.
Van een onzer verslaggevers
KATWIJK Op 94-jange leeftijd is
gisteren in Katwijk de bekende illu
strator Tjeerd Bottema overleden
Bottema, die ook kunstschilder was.
behoorde met Isings en Jetses tot de
grote illustrators van kinderboeken.
Daarnaast maakte hij politieke en
spotprenten voor het blad „De ware
Jacob".
Naast kunstschilder legde hij zich de
laatste jaren vooral toe op het ma
ken van etsen. Eén van zijn bekend
ste illustraties zijn die voor het boek
„Jaap en Gerdientje"
door Ferry Mingelen
DEN HAAG Het einde van de vakantie van premier Van Agt en de gekrenkte
trots van CDA-fractieleider Willem Aantjes hebben ertoe geleid dat het debat,
dinsdag over de neutronenbom, als dag en nacht verschilde van het overeen
komstige debat vorige week in de Tweede Kamer. Duidelijkheid nu stond
tegenover troebele mistigheid toen.
moeten aanvaarden. Dit.
hoezeer op dit moment ook
gewaarborgd wordt dat de re
gering daarover geen defini
tieve beslissing zal nemen,
zonder de Kamer eerst te
horen.
Suggesties
De in de Kamer aanwezige
meerderheid tegen de bom
slaagde er deze keer zelfs in
dit door het aannemen van
een D'66-motie tegen de pro
duktie van het neutronen
wapen, duidelijk te laten blij
ken. De WD en tien CDA'ers
stemden tegen de motie.
De motie vraagt de regering
het standpunt van de Kamer
dat van produktie van de N-
bom moet worden afgezien,
over te brengen aan de Ame
rikaanse regering. Van Agt
noemde de motie niet onaan
vaardbaar.
De vervanging van de hoofd
rolspelers in het debat had
vergaande invloed. Omdat
het vertrek van dr Kruisinga
de officiële aanleiding voor
dit debat over de bom was.
voerde nu premier Van Agt
zelf het woord. Dat was wel
wat anders dan die arme mi
nister Van der Klaauw, die
aarzelend en haperend, lave
rend tussen enerzijds de
VVD-druk van vice-premier
Wiegel en anderzijds de CDA
invloed van minister De Ko
ning, probeerde het kabinets
standpunt tegenover een
venijnig aanvallende Kamer
overeind te houden. Nu was
daar Van Agt. strijdlustig, er
varen in dit soort akkevie
tjes. die de toon bepaalde,
vanuit een persoonlijk stand
punt over de bom dat dichter
bij de CDA-fractie ligt dan de
officiële opstelling van de re
gering doet vermoeden.
Getergd
Dan de woordvoerders van
het CDA. Vorige week de on
ervaren Joep de Boer. die on
danks veel Inzet en goede wil
er niet in slaagde het afwij
zend CDA-standpunt goed
voor het voetlicht te krijgen.
Hij werd daarbij nog gehin
derd door een CDA-motie.
die zonder de nodige uitleg,
te veel vragen bleef oproepen
en mede daarom door de
PvdA werd verworpen. Deze
week de getergde Aantjes.
die zich miskend voelde in
zijn goede bedoelingen, nota
bene door Kruisinga links ge
passeerd was. bitter had ge
constateerd dat er voor Krui
singa zelfs in de kerken gebe
den was. en ook in eigen gele
deren harde kritiek te verdu
ren had gekregen wegens het
fiasco van vorige week rond
de CDA-motie.
Het samenspel van Van Agt
en Aantjes. geholpen door
Terlouw (D'66) en uitgedaagd
door Den Uyl (PvdA) bracht
eindelijk aan het licht hoe de
verschillende posities precies
liggen.
De boodschap van Van Agt
was: De regering wil de han
den vrij houden om via de
NAVO over de bom te gaan
onderhandelen met het War-
schau-Pact. Lukt het de Rus
sen tot tegenconcessies te be
wegen voor het afzien aan
Navo-zijde van de N-bom.
dan is dat een bijdrage aan
de wapenvermindering. Mis
lukt die opzet, dan weet de
regering nog niet wat ze zal
doen. er is dan een nieuwe
situatie, waarin de Kamer
echter niet voor voldongen
feiten gesteld wordt
Het kabinet heeft tot nu toe
alleen procedureel-tactische
beslissingen genomen, geen
inhoudelijke Dat betekent
dat er ook geen inhoudelijk
meningsverschil kon zijn met
de afgetreden minister van
defensie, Kruisinga
Voorstellen
De Nederlandse regering zal
eventuele voorstellen van
Amerikaanse zijde, die van
Nederland vragen op voor
hand akkoord te gaan met
invoering van de bom. indien
de onderhandelingen met de
Russen op niets uitlopen, van
de hand wijzen, aldus Van
Agt.
De boodschap van Aantjes
was: regering, u krijgt van
het CDA de ruimte met de
Russen te gaan onderhande
len. alhoewel wij het met die
tactiek niet eens zijn. Wij wil
len een definitief nee tegen
de bom. niet op voorwaarde,
wel in de hoop dat de Russen
daar wat tegenover stellen.
Mislukken de onderhandelin
gen. die u. regering, met het
Warschau-Pact voert, dan zal
dat voor ons op zichzelf geen
reden zijn onze afwijzing van
de bom te herzien."
De bewegingsruimte van de
regering werd dus tot het mi
nimum beperkt, maar het
CDA wilde de regering niet
iedere mogelijkheid ontne
men de eigen weg via onder
handelingen uit te proberen.
Die weg is nodig om de VVD
te gerieven en kan tenslotte
ook tot resultaten leiden, dan
zijn alle problemen verdwe
nen. Daarom steunde het
CDA ook niet de PvdA-motie
waarin de speelruimte van de
regering totaal werd ge
schrapt Den Uyl vreest ech
ter. op grond van de harde
internationale praktijk, dat
wie eenmaal meegaat met
onderhandelingen, bij mis
lukking de invoering van de
bom uiteindelijk toch zal
Wat betekent de opstelling
van Van Agt en Aantjes nu
voor de zaak waarom het
werkelijk gaat. de al of niet
toevoeging van de N-bom
aan het Navo-wapenarse-
naal? Die vraag is nog moei
lijk te beantwoorden, omdat
nog steeds niet precies be
kend is wat de Amerikaanse
regering van plan is. Bepaal
de Amerikaanse suggesties
zijn inmiddels wel uitgelekt
Zoals het voorstel met de
Russen inderdaad te gaan
onderhandelen op voorwaar
de dat de Navo-landen zich
nu al op invoering van de
bom binden bij mislukking
De Nederlandse regering zal
dit Amerikaanse voorstel af
wijzen. Daarmee is echter het
probleem niet uit de wereld.
Amerika kan met andere Na-
volanden hierover wellicht
wél overeenstemming be
reiken.
De zaak gaat dan toch begin
nen. de andere landen voeren
de bom in als de Russen niet
over de brug komen, en wat
doet Nederland dan. Zal de
Nederlandse regering zich als
eenzaam Navo-land toch te
gen de bom blijven verzet
ten? Hoezeer nog in de neve
len der toekomst gehuld. Is
dit een ontwikkeling die de
WD in ieder geval niet zal
plezieren. We zijn, kortom
voorlopig nog niet van de
bom af
Waar het kabinet wel defini
tief vanaf is. is van Kruisinga
Van Agt heeft korte metten
met hem gemaakt, geen
woord van waardering kon
.eraf. „Kruisinga is als oud
vuil aan de kant geschoven",
constateerde Den Uyl Ook
Aantjes vond het wat te gor
tig: „zo neem je geen afscheid
van een lid van het team." zei
CD A-fractievoorzitter Wim Aantjes tijdens het debat
in de Tweede Kamer over het aftreden van Kruisinga.
maar meer nog over de neutronenbom.
hij. Zo is het echter wel ge
beurd. Van Agt had er geen
moeite mee Kruisinga had
geen reden tot opstappen, in
ieder geval lag die reden niet
in de neutronenbom", bena
drukte Van Agt Wie goed
naur de premier luisterde kon
zelfs de indruk krijgen dat
Van Agt eigenlijk zei „Krui
singa en ik zaten op éen lijn.
als het daarom ging is hij ten
onrechte en te vroeg opge
stapt."
