Puccini's opera Tosca
opnieuw in première
Golden Earring in de echoput
Bernstein in Amsterdam
Proloog benadert werk
en werkloosheid vernuftig
Noordhollands Orkest
speelt op hoog niveau
Organisten buigen zich
over kerkelijke liturgie
Celloconcert met Raphael Sommer
Nieuwe
boeken
Amerikaanse dirigent leidt vier concerten
'Met je handen in je zakken' bestemd voor jongeren
BINNENLAND
door Jac. Kort
AMSTERDAM Vrijdagavond vond in de Amsterdamse Stadsschouwburg opnieuw de première
plaats van de opera „Tosca". Opnieuw, want deze ijzersterke opera van Giacomo Puccini, die
geschreven werd in 1900, is de laatste decennia herhaaldelijk in dit theater op de planken
gebracht.
Ook ditmaal was de enscenering
weer toevertrouwd aan gastregisseur
Lotfi Mansduri, die voor een nieuwe
instudering zorgde en tekende Max
Röthnis Berger voor decors en kos
tuums.
De nieuwe instudering was nodig,
omdat voor de voornaamste rollen
nieuwe mensen zijn aangetrokken.
De titelrol werd thans gedaan door
de Amerikaanse sopraan Johanna
Meijer. Mario Cavaradossi door de
Bulgaarse tenor Michael Svetlev en
Scarpia door Donald Mclntyre, een
uit Nieuw-Zeeland afkomstige bas.
De intrige speelt zich af te Rome in
het jaar 1800. De zangeres Floria
Tosca en de schilder Mario Cavara
dossi beminnen elkaar, maar gera
ken in de problemen, doordat de
laatste hulp verleend heeft aan de
politieke gevangene Angelotti. De
politie-officier Scarpia neemt Cava
radossi gevangen, maar belooft aan
Tosca, dat hij hem zal vrijlaten op
voorwaarde, dat de vrouw hem ter
wille is. Scarpia schrijft een (waarde
loos) vrijgeleide voor de schilder,
doch Tosca steekt de politieman
dood. Zij meent nu bevrijd te zijn
van haar belager en tevens haar ge
liefde te hebben gered, maar komt
aan het eind van het drama tot de
ontdekking, dat Cavaradossi wel de
gelijk wordt doodgeschoten. Zij stort
zich in wanhoop van de Engelenburg
in de diepte.
Volle pond
Bij een voorstelling, die in wezen
door R. N. Degens
HAARLEM Van de twee celloconcerten die Dmitri Sjostako-
witsj geschreven heeft, is het eerste uit 1959 nog het meest
aantrekkelijke. Ondanks de soms eindeloos lijkende herhalingen
van een eenmaal gelanceerd thema, biedt het voldoende gelegen
heid tot afwisselend fraai zangerig en speels virtuoos spel voor de
vertolker van de solopartij, om een uitvoering tot een boeiende
aangelegenheid te maken.
gedragen wordt door slechts drie
personen, komt het natuurlijk wel
zeer sterk aan op de zang- en spel-
kwaliteiten waarover dezen beschik
ken. Welnu, zowel Johanna Meijer
als Michael Svetlev gaven op beide
gebieden hun rol het volle pond.
Voortreffelijke acteurs met schitte
rende stemmen. De bas Donald
Mclntyre stond qua stem niet op
gelijke hoogte, maar zette overigens
toch een goede Scarpia op de
planken.
De kleinere rollen waren bezet door
Nederlandse vocalisten: Nico Boer,
Hubert Waber, Tom Haenen, Joep
Bröcheler. Wim Huysman en Thea
van der Putten, zulks met uitste
kend resultaat.
De muzikale leiding van het geheel
berustte bij Kenneth Montgomery,
die de voorstelling heel goed in de
hand hield en het Omroeporkest
voortreffelijk, maar bij ogenblikken
te luid, liet spelen.
Behalve in Amsterdam (op 27
februari, 1, 8 en 12 maart en 11 april)
is „Tosca" te zien in Utrecht op 16
maart. Eindhoven 18 maart, Breda
22 maart, Tilburg 1 april, Schevenin-
gen op 3 en 5 april en Rotterdam op 7
april.
door W. H. Wolvekamp
AMSTERDAM De 47ste jaarvergadering van de Gereformeer
de Organistenvereniging vond zaterdag plaats te Amsterdam.
Zoals gebruikelijk was er sprake van twee bijeenkomsten: een 's
morgens in een der zalen van Krasnapolsky. waar het huishoude
lijk gedeelte werd afgehandeld en besprekingen werden gevoerd
rond de kerkelijke liturgie, terwijl 's middags in de Waalse Kerk
een complete muzikale vesper werd gehouden.
Donald Mclntyre en Johanna Meijer in Tosca.
Medewerking hieraan verleenden de
Mattinencantorij o.l.v. Wim Klop
penburg. de organist Piet Wiersma
en B. Tobé en Jan Pasveer (schriftle
zingen en gebeden). De aanwezige
leden lieten zich tijdens deze vesper
meermalen in beurtzang horen
De landelijke vereniging telt nu
meer dan duizend leden. Er zijn 361
donateurs en 177 bijdragende ker
ken De verleden jaar afgetreden
voorzitter H. K. W. Frenkel vond zijn
opvolger in Jan Pasveer. Bij de ge
houden bestuursverkiezingen werd
herkozen drs J. van Nieuwkoop. Drs
K de Jong Ozn stelde zich in ver
band met zijn drukke werkzaamhe
den als staatssecretaris van onder
wijs en wetenschappen niet herkies
baar. Hij werd vervangen door J.
Meyster, eindredacteur van het vere
nigingsorgaan „Organist en Ere
dienst."
In de Orgelbouw Advies Commissie
werden als nieuwe adviseurs be
noemd dr A. J. Gierveld en J D, van
Vlaanderen, mede in verband met
het overlijden van J. M. Vetter. Het
ministerie van CRM geeft voor 1978
9000 gulden subsidie, de Geref. Sy
node 5000 gulden. Zestien kandida
ten namen deel aan het examen Ker
kelijk Orgelspel, waarvan er twaalf
het diploma behaalden (één, de heer
R. F. E. Lodder „cum laude").
Raphael Sommer, de nu ruim veer
tigjarige Tsjechische cellist, speelde
het vrijdagavond met het Noordhol
lands Philhannonisch Orkest onder
leiding van Elyakum Shapirra. Een
merkwaardig man deze Sommer. Hij
speelt uitstekend cello, wat je dan
ook van iemand die zich aan dit
concert waagt mag verwachten.
Maar hij heeft een paar „tics" die zo
sterk de aandacht trekken, dat ze die
soms van zijn spel afleiden. Hij
snuift niet, en zingt ook niet mee,
maar hij trekt gezichten, poseert,
wanneer hij een aantal maten rust
heeft, met gebogen bovenlichaam en
hoofd als de denker van Rodin, en
staart bij langzame passages onafge
broken door het plafond van de zaal
naar de hemel, alsof hij daar de
bengeltjes vandaan wil spelen. En
aangezien hij dat soms ook werkelijk
figuurlijk doet, vergeef je hem die
(ongetwijfeld onbewuste) show
graag. Maar afleidend is het wel.
Aandacht waard
Jammer, omdat Sommer voofal door
zijn magnifieke toonvorming (hier te
bewonderen in het langzame tweede
deel en in de uitgebreide solo-ca
dens) op puur muzikale gronden
aandacht voor zijn optreden waard
is. Ook al ontbreekt het hem in de
snelle passages wat aan lenigheid en
trefzekerheid. Misschien was de nog
al trage reactie van het orkest op
Shapirra's aanwijzingen daar ook
wel schuld aan.
Orkest en dirigent waren hoorbaar
beter op dreef in het „Concert voor
Orkest" van Zoltan Kodaly, dat en
kele jaren vóór het gelijknamige
werk van Kodaly's vriend en landge
noot Bartok ontstond. Zoals in de
meeste werken van Kodaly is ook dit
Concerto meer rechtstreeks met de
Hongaarse volksmuziek verbonden
dan dat van Bartok. Kodaly's talloze
koorcomposities zijn daar eveneens
mooie voorbeelden van. Helaas wor
den die nog zeldzamer in ons land
uitgevoerd dan zijn instrumentale
werken.
Wat men daaraan mist, hebben de
helaas weinige bezoekers vrijdag
avond kunnen horen in de zeer sono
re en overtuigend expressieve uit
voering door een op ongewoon hoog
niveau spelend Noordhollands Phil-
harmonisch. Dat trouwens in de be
kende Vuurvogel-muziek van Stra-
winsky tot slot van dit concert an
dermaal bewees tot welke voortreffe
lijke ensemble-prestaties het onder
iemand als de Israëlische gastdiri-
gent Elyakum Shapirro in staat is.
Het programma, dat was begonnen
met een wat overbodig „gebaar"
naar de Nederlandse scheppende
toonkunst: de enkele minuten du
rende fanfares voor drie trompetten
en drie trombones die Otto Ketting
bijna een kwart eeuw geleden
schreef, was een laatste behoedzame
poging de Haarlemse muziekliefheb
bers dit seizoen in een serie van drie
concerten met goed in het gehoor
liggende eigentijdse muziek te laten
kennismaken.
Een poging die zoals gebruikelijk
een nauwelijks halfvolle zaal ople
verde, maar die toch ook met in
langdurig applaus uitgedrukt en
thousiasme werd beloond.
door Geert Kistenmaker
LEIDEN Tussen twee Ame
rikaanse toernees door gaf de
Haagse roek-formatie Golden
Earring afgelopen vrijdag eer.
eenmalig concert voor de Ne
derlandse fans. Voor het eerst
in de geschiedenis heeft een
Nederlandse band een succes
volle serie optredens in Ameri
ka gehad, en vol trots werd de
groep twee weken geleden
door een grote schare fans op
Schiphol ingehaald.
Het concert had plaats in de Groen
oordhal te Leiden, een hal die, zoals
wederom bleek, uitermate onge
schikt is voor dit soort evenementen.
De enorme galm die een dergelijke
grote hal van nature bezit zorgt er
voor dat het oorspronkelijke geluid
nauwelijks te onderscheiden is. Om
dit tegen te gaan zet men de verster
kers flink wat harder, hetgeen niet
alleen de galm vergroot, maar ook
het publiek met doofheid bedreigt.
Een beter uitgekiende luidspreker
opstelling, verspreid door de zaal,
lijkt me beter voor het geluid en voor
het gehoor van de aanwezigen.
Een enkel woord over de verdere
entourage. De vermelding „alleen
zitplaatsen" op de aankondigingen
heeft geen enkele zin als deze zit
plaatsen, die uit zeer wankele vis
sersstoeltjes blijken te bestaan, wor
den gebruik als staanplaatsen. Wie
niet wilde of durfde te staan op deze
enge klapstoeltjes kon alleen de kui
ten van zijn voorbuurman zien.
Professionele show
In het optreden van Golden Earring
zaten alle kenmerken van een pro
fessionele show zoals we die alleen
gewend zijn van de Amerikaanse
topgroepen. Alles was aanwezig:
vuurwerk, grote spiegels achter het
toneel, acht volgspots, zwaaiende
lichtbakken, kortom, kosten noch
moeite waren gespaard.
Ook de muziek was trefzekerder,
hechter dan voorheen. Alle bekende
successen werden gebracht, die dan
ook door een duizendkoppig publiek
uit volle borst werden meegezongen.
Toch werd het geen uitzinnig dans
feest.
De muziek van Golden Earring hinkt
op twee gedachten. Enerzijds wil
men pretentieus, stemmig georches-
treerde muziek, van de andere kant
wil men stevige dansmuziek spelen.
De combinatie levert noch muziek
door Jac. Kort
AMSTERDAM De vermaarde Amerikaanse dirigent en com
ponist, Leonard Bernstein is in de hoofdstad, waar hij een viertal
concerten zal leiden.
Op 1 en 2 maart voert hij met het
Concertgebouworkest en het Groot
Omroepkoor van de NOS de Missa
Solemnis van Beethoven uit. Hier
aan werken de volgende solisten
mee: Monteserrat Cabellé, sopraan,
Hanna Schwarz, alt. René Kollo, te
nor en Kurt Moll. bas.
Op 8 maart geeft hij met hetzelfde
orkest opnieuw een concert in het
Concertgebouw, waarbij uitgevoerd'
zullen worden de Tweede en Derde
Symfonie (Eroica) van Beethoven.
De baten van dit laatste concert zijn
geheel bestemd voor Amnesty Inter
national.
Leonard Bernstein
Zaterdamiddag was er een perscon
ferentie in het Amstel Hotel, waarop
de maestro, die in achtentwintig jaar
niet in Nederland heeft gedirigeerd,
allereerst werd ondervraagd over
zijn compositorische activiteiten. Na
zijn beroemde West-Side-8tory,
waarmede hij had gehoopt de
stroom van typisch-Amerikaanse
musicals op gang te brengen, zijn er
geen werken van tijdgenoten ont
staan, die hem wat kwaliteit betreft
tevreden kunnen stellen.
Bernstein blijft er niettemin van
overtuigd, dat er plaats is voor ty
pisch-Amerikaanse opera's, aange
zien de Amerikaanse taal weliswaar
van Engelse afkomst is, maar daar
van op wezenlijke punten toch is
onderscheiden, aldus de dirigent.
Amnesty International
Een ander punt en zeker niet minder
belangrijk op deze persconferentie,
was het concert, dat hij op 8 maart
geeft ten bate van Amnesty Interna
tional.
Bernstein gaf reeds eerder in Miin-
chen een concert ten bate van deze
instelling, die zich. gelijk men weet,
beijvert voor het lot en zo mogelijk
de vrijlating van allen, waar ook ter
wereld, die zich omwille van hun
geloof of politieke overtuiging in ge
vangenschap bevinden.
De gehele opbrengst van dit concert,
waaraan allen belangeloos medewer
ken. komt aan dit doel ten goede.
Ook de zaal wordt gratis afgestaan.
Wie. hetzij hij sympathiseert met de
doelstelling van Amnesty Internati
onal. hetzij omdat hij Beethovens
Symfonie II en III, gedirigeerd door
deze befaamde Amerikaanse compo
nist of dirigent, die hier slechts zel
den komt. wil horen, kan, wanneer
hij weet, dat op 1 en 2 maart alles
uitverkocht is. wellicht nog een
kaart bemachtigen voor 8 maart.
Het belooft een gedenkwaardig con
cert te worden.
Leerboek medische sociologie, socia
le wetenschappen toegepast in de
gezondheidszorg, onder redactie
van dr C. W. Aakster en prof. dr G.
Kuiper. Uitg. Wolters-Noordhoff/
Van Loghum Slaterus. 282 blz. -
37.50.
Vier boekjes van Elsevier te Amster
dam: Kies uw auto 1978, KNAC auto-
jaarboek met foto's en technische
gegevens van 270 personenauto's
(246 blz. - 8.50); Kies uw motor 1978,
KNMW motorjaarboek met foto's en
technische gegevens van ca 200 mo
dellen met toer- en wedstrijdkalen
der (256 blz. - 8.90); Kies uw cara
van 1978, met foto's, tekeningen en
gegevens van ca 150 toerc ara vans en
vouwwagens (190 blz. - 10.90); Kies
uw zeilboot 1978 m.m.v. KNWV met
foto's en tekeningen en gegevens
van ca 200 zeilboten tot 9 meter (240
blz. - 10.50).
Bij uitgeverij Teleboek te Amster
dam verschenen: Spiegel van onze
tijd, de mens in de samenleving door
prof. H. van Praag (270 blz - 24.-) en
Het nieuwe paradijs, streekroman
van M. van Goeree (247 blz. - 18.90).
Hoe veilig is veilig?, onze hang naar
geborgenheid en de beloning van
het durven wordt beschreven door
S'Shapiro en H. Ryglewicz. Uitg.
Bruma, Utrecht. 198 blz. - 18.90.
Wetenschap en ideologiekritiek, op-
Stellen van L. Althusser, T. de Boer,
P. K. Feyerabend, H. Kunneman, G.
Radnitzky en A. C. Zijderveld. red.
H. Kunneman, uitgave: Boom, Mep-
pel, 220 blz. - 25.-.
Fata Morgana door Hans Herlin.
Uitg. Bruna, Utrecht, 285 pag.
24,90. In Wenen gesitueerde spe
lende roman.
Oesters, roman van Kees Pronk,
spelend in Yerseke. Uitg. Opus 2.
Kortgene. 167 blz. - 23.75.
Cameratest 1978. Jan Vorst vervaar
digde een serie tests van reflexca
mera's en objectiefseries. Verder een
marktoverzicht van alle leverbare
camera's, objectieven en diaprojec
toren. Uitg. Born, Amsterdam. 220
blz. Geen prijsopgave.
voor de „body", noch voor de
„mind" Kenmerkend is dat slechts
door dynamiekverschillen rustige
stukken van climaxen worden on
derscheiden. Een goed voorbeeld
hiervan is het bekende „Radar
Love", waarvan zelfs uitvoeringen
van drie kwartier geen uitzondering
zijn.
De verrichtingen van de muzikanten
op het toneel waren niet echt interes
sant. De groep bezit geen ware to
neelpersoonlijkheid. Naar Neder
landse maatstaven gemeten heeft
Golden Earring de absolute top be
reikt, maar op Amerikaans niveau is
alleen bekendheid bereikt. Inhoude
lijk wordt de groep door vele colle
ga's geëvenaard.
In zijn openingswoord memoreerde
voorzitter Jan Pasveer dat liturgie
en kerkmuziek levende zaken zijn.
Hij noemde o m. de oecumenische
liturgische handreiking „De eerste
dag" (helaas wat hoog in prijs), ter
bestrijding van allerlei liturgische
wanorde en willekeur, de uitgave
„Onze Hulp", vermeldende diverse
vormgevingen voor de orde voor de
eredienst, het verschijnen van het
„Compendium" bij het liedboek en
de oprichting van de Interkerkelijke
Kerkmuziekschool te Utrecht, waar
ook de Gereformeerde Kerken ver
antwoordelijkheid willen dragen
Verder een eigen begeleidingsbundel
bij de psalmen
De GOV is als lid toegetreden tot de
Mitteleuropaische Kontakte Evan-
gelischer Kirchenmusik. met als
voorzitter dr Willem Mudde. Laatst
genoemde. als gast ter vergadering
aanwezig, hield een levendig plei
dooi voor samenwerking op litur
gisch gebied in grotere kerkelijke
verbanden, zij het met behoud van
eigen identiteit.
Bachwerken
Tijdens de 's middags gehouden ves
per speelde de organist Piet Wiersma
enkele Bachwerken: Praeludium en
fuga in C gr. (Peters Band II no 1), de
eerste Trio-sonate in Es. Vater unser
im Himmelreich (met de stereotiepe
jamba-versvoet in de omspelende
stemmen). „Wer nur den lieben Gott
lasst warten" (een der zgn. Schubler-
koralen) en Preludium en Fuga in a
kl (Peters Band n no 8). Daar het
orgel in de Waalse kerk een halve
toon te hoog staat, moest men zich.
ook zonder in het bezit te zijn van
absoluut gehoor, wel even instellen
op het daardoor veranderde klank
beeld dezer composities.
Wiersma speelde technisch zeer be
heerst in evenwichtige tempi en met,
doorgaans goed gekozen registraties
Slechts het langzame middendeel
van de Trio-sonate leek ons in dit
opzicht minder geslaagd. Als Canti-
cum klonk in de Vesper Montever
di's Magnificat voor twee vierstem
mige koren, solisten, strijkinstru
menten en basso-continuo. De Mat-
tinen-cantorij onder Wim Kloppen
burg maakte hiermee een goede
beurt De belangstelling voor deze
jaarvergadering was groot.
Een scène uit de nieuwe Proloog-produktie „Met je handen in je zakken".
Simpkins
Je vraag om
opslag wordt
afgewezen,
maar in de
stafbespreking
was die vraag
een groot suc
ces: „er werd
hartelijk om
gelachen."
door André Rutten
UTRECHT De nieuwe, ge
slaagde produktie van Proloog
„Met je handen in je zakken'
zaterdag in het volle jongeren
centrum Rasa in Utrecht ge
speeld, is bestemd voor wer
kende en werkloze jongeren.
De produktie is heel eenvoudig,
maar wel vernuftig van opzet. De
jonge acteurs die erin meespelen,
lijken niet zo zeer een rol als wel
zichzelf te spelen, waarbij zij zich
inleven in de situaties waarin wer
kende en werkloze jongeren verke
ren. Zij treffen elkaar in de kleine
garage van een wat oudere werkge
ver. die als monteur een vaste baan
heeft bij de plaatselijke vleeswaren-
fabriek Vlegro (negentig man perso
neel). maar in zijn vrije tijd graag
aan auto's knutselt en daarmee iets
bij verdient.
Zijn schoonzusje, dat op dezelfde
fabriek werkt, brengt hem daar be
zoekjes. samen met haar vriendin, en
die heeft weer een jongen op sleep
touw. die min of meer permanent
werkloos is, omdat hij best wil wer
ken maar niet tegen de bemoeizucht
van bazen kan.
Maar wie je er als toeschouwer het
eerst ziet binnenkomen is Gerard,
een jongen die er niet tegen kan dat
hij niets te doen heeft en komt kij
ken of hij niet wat klusjes kan doen.
Deelgenoot
Je krijgt een aantal ontmoetinkjes
in die garage te zien. waarin je ieders
eigen geaardheid, met humor uitge
werkt en met humor gespeeld, leert
kennen en ook deelgenoot wordt van
hun lotgevallen, met als centrale ge
gevens er In: het dreigend ontslag
van vijftien man bij de fabriek, de
staking die daaruit ontstaat, de ac
ties die er voorbereid worden om „de
mensen" aan de staking te laten
deelnemen.
Dat is allemaal heel eenvoudig, heel
menselijk uitgewerkt: eigenlijk kij
ken ze allemaal erg onwennig tegen
acties op, ze zijn er bang voor. maar
merken wel dat ze onvermijdelijk
zijn, moedigen elkaar dus aan. doen
het, ondergaan er de spanning van
en zijn opgelucht als ze het er goed
van afgebracht hebben.
Het aantrekkelijke van die menselij
ke benadering is. dat zij ruimte biedt
zowel voor bewuste kwinkslagen als
voor uit de situaties ontstaande
grappige effecten. Dat maakt alles
herkenbaar en overtuigend. Je hebt
de indruk dat het echt is wat Je die
mensen daar ziet doen.
Opmerkelijk was. dat je de zaal lang
zamerhand op temperatuur voelde
komen, bij het spel betrokken raken,
waardoor ook de liedjes, die de sce
nes afsloten, meer instemmende re
acties kregen Ook die liedjes wer
den door de spelers goed „voorgedra
gen" en van een verrassende mimiek
een soort knipoogjes naar de zaal
voorzien, wat een animerend ef
fect had.
