CLAT: een front
tegen onderdrukking
Van de boeren van Naranjal tot de arbeiders van Mexico-Stad
i1
- [ATERDAG 25 FEBRUARI 1978
BUITENLAND
Trouw/Kwartet
11
Wat is uw oordeel over het congres dat
CLAT in november van het afgelopen
jaar hield?
Emilio Maspero: „Het zevende con
gres van CLAT was het beste uit de
geschiedenis van onze vakbeweging.
De kritische opstelling van de deel
nemers getuigde van een grote poli
tieke rijpheid. Ondanks verschillen
van mening is men er toch in ge
slaagd een gemeenschappelijke poli
tieke lijn te vinden. Naast het con
gres. dat tal van organisatorische
zaken besprak, werd voor het eerst
in de geschiedenis van de Latijnsa-
merikaanse vakbeweging een confe
rentie over de rechten van de arbei
ders georganiseerd. Het eindrapport
van deze conferentie eist een alge
mene amnestie voor alle gevangen
zittende leden van vakbonden in La-
tijns-Amerika, inclusief Cuba. Deze
conferentie heeft ook het einde van
het fascisme geproclameerd. Zoals
het nu in Latijns-Amerika gaat kan
het niet verder. Het huidige hoogte
punt van repressie moet een start
punt worden voor een nieuwe demo
cratisering. Dat is een heel geleide
lijk proces, maar CLAT is zich ervan
bewust, dat de weg naar de vrijheid
stap voor stap gelopen moet worden.
Vrijheid is iets dat door voortduren
de actie veroverd moet worden. Dat
vergt hernieuwde deelname van de
vakbonden aan het politieke leven."
Er bestaan in sommige kringen nogal
wat tijfels over de manier waarop
CLAT haar activiteiten financiert.
Met name de steun van de Westduitse
Konrad Adenauer Stichting wordt
nogal bedenkelijk gevonden. Wat is de
houding van CLAT tegenover steun
verlenende organisaties?
Emilio Maspero: „De Konrad Ade-
mjuer Stichting helpt CLAT al gerui
me tijd. Het geld dat zij geeft wordt
vooral gebruikt voor vormingsactivi
teiten. Bij alle hulp die we krijgen
stellen we steeds als voorwaarde, dat
we zelf over de besteding ervan moe
ten kunnen beslissen. Dat geldt voor
de hulp van de Nederlandse organi
saties zoals ICCO en NOVIB, maar
even goed voor het geld van de Kon-
rad Adenauer Stichting. CLAT vindt
het van belang dat het publieke geld
uit de ontwikkelde landen goed te
recht komt. Publiek geld van rege
ringen van ontwikkelde landen moet
niet rechtstreeks naar de regeringen
van ontwikkelingslanden gaan. Dat
Emilio Maspero is secretaris-generaal van de CLAT. In een persoonlijk gesprek
komt hij uiterst rustig, haast flegmatiek over. Hij beantwoordt vragen
zonder veel omhaal van woorden. Wanneer hij voor zijn aanhangers
staat, dan weet hij zich tot de bekende Latijnsamerikaanse emotionele
hoogten op te werken, zijn toehoorders in alle staten van enthousiasme
en verbroedering brengend. Deze twee kanten van zijn persoonlijkheid
zijn wellicht te verklaren uit zijn afkomst. Als zoon van Italiaanse
ouders heeft hij deel aan de westerse rationaliteit, als Argentijn
beleeft hij de Latijnsamerikaanse emotionaliteit en het gevpel voor de f
betekenis van het met begeestering gesproken woord.
Emilio Maspero
gaat tegen de belangen van de arbei
ders in. De beste hulp is die welke
ten goede komt aan de arbeidersbe
weging die democratisch en progres
sief is."
Er bestaat in Nederland ongerustheid
over de politieke richting van CLAT.
gezien recente conflicten in bij CLAT
aangesloten bonden in Ecuador en
Peru en meningsverschillen tussen
CLAT en de vakbeweging van Hon
duras. Wat is de houding van uw
organisatie in deze conflicten?
Emilio Maspero: „Het probleem met
de bij de CLAT aangesloten bond
van Ecuador CEDOC is voorbij. Ve-
lasco. die aanvankelijk een deel van
de vakbondsleden achter zich had.
sloot zich aan bij de communisten
en is door de aanhangers van de
vierde Internationale voorgesteld
als hun kandidaat voor het presi
dentschap. Zijn bond werd eerst er
kend. maar inmiddels is de bond
van Cuisana erkend door de rege
ring. CLAT heeft een missie naar
Ecuador gestuurd om met de basis
te spreken om zo uit te zoeken wie
de werkelijke vertegenwoordiger
van de arbeiders en boeren is. Daar
uit bleek dat meer dan 85 procent
van de basis bij Cuisana hoorde
Tijdens het congres kregen we bo
vendien een telegram uit Ecuador
waaruit bleek dat het tot een breuk
was gekomen in de samenwerking
tussen de bond van Velasco en de
twee andere grote vakcentrales van
Ecuador Na deze breuk zijn twintig
bonden die zich in eerste instantie
bij Velasco hadden aangesloten, te
ruggekeerd naar Cuisana.
„Ik vind wel dat dit soort proble
men, dat iedere democratische orga
nisatie heeft, hier opgelost moet
worden CLAT is een democratische
organisatie, die deze gevallen op zijn
nationale en internationale merites
beoordeelt Zo heeft in'Peru de basis
van de bij de CLAT aangesloten
CNT zich afgekeerd van Victor San
chez Zapata, omdat deze met het
militaire regime ging samenwerken.
Bij de staking van 19 juli werkte
deze man met de politie samen Dat
is geen CLAT meer Wij stonden
helemaal achter die algemene sta
king".
„In het geval van Honduras ging het
om het probleem van de externe
financiering. Na de wervelstorm
Fifi, die dat land een paar jaar gele
den trof. kwam er een grootscheepse
hulpactie op gang Er kwamen mil
joenen dollars het land binnen, zon
der dat er enige planning achter zat
Dat was niet goed voor de organisa
ties van het volk. Het leidde tot een
ontstellende corruptie. In die situa
tie heeft de bij de CLAT aangesloten
bond van Honduras bilaterale rela
ties aangeknoopt met hulpverle
ners. Daartegen zegt de CLAT nee
Bilaterale hulp leidt tot een balkant
sering van Latijns-Amerika De
hulpverleners kunnen landen op die
manier tegen elkaar uitspelen, wat
leidt tot allerlei kolonialistische
toestanden. De CLAT en de bij ons
aangesloten bonden zijn gebonden
aan de afspraak, dat alleen multila
terale hulp wordt aangepakt. Het
congres heeft nu een commissie in
gesteld die zal proberen uit te vin
den hoe het geld in Honduras ge
bruikt wordt. Wanneer deze com
missie rapport heeft uitgebracht,
dan zullen besluiten genomen wor
den over Honduras
Waarom neemt CLAT dit standpunt
in. Betekent dat niet het gevaar van
een enorme bureaucratie op uw
hoofdkwartier in Caracas?
Emilio Maspero „We hebben deze
regeling, niet omdat we graag een
groot bureaucratisch apparaat wil
len hebben, maar uit strategische
overwegingen We willemonze auto
nomie van denken, beslissen en ac
tie voeren bewaren De geschiedenis
laat zien dat geld corrumpeert. Op
de top van CLAT wordt democrati
sche controle uitgeoefend. Het Cen
trale Comité heeft op dit congres
weer een mandaat gekregen, nadat
er in alle openheid over allerlei za
ken is gesproken De CLAT is een
zeer volwassen organisatie, waarvan
mensen met uiteenlopende inzich
ten lid zijn De één is voor honderd
procent CLAT. de ander voor vijftig
maar ze spreken allemaal mee
Naranjal is een dorpje in
het binnenland van Pana
ma. De naam betekent
„dorp van de sinaasap
pel". Het ligt vijf uur ver
wijderd van Panama-
Stad. Twee uur oVer de
Panamerican snelweg, die
behalve in de Amerikaan
se kanaalzone weinig op
een autoweg lijkt, nog
eens twee uur laverend
over een binnenweg vol
gaten en kuilen en ten
slotte nog een half uur lo
pen. Naranjal, een paar le
men huizen en een los
staand afdak, waaronder
een paar zelf getimmerde
banken staan, zodat je
niet in de zon hoeft te
zitten.
Na verloop van tijd verzame
len zich zo'n twintig boeren uit
de omgeving, allen leden van
de Panamese boerenbond FE-
NAC. Ze hebben allen vele
uren gelopen voor de bijeen
komst. Elke boer heet ons har
telijk welkom en spreekt de
hoop uit dat wij het naar onze
zin zullen hebben. Alle aanwe
zigen zijn kleine zelfstandige-
boeren met enkele hectaren
grond. Ze leven nog vrijwel ge
heel buiten de geldeconomie.
Hun produkten verkopen ze
wel aan langstrekkende han
delaren, maar die betalen er
maar weinig voor. Ze worden
verder voortdurend in hun be
staan bedreigd door de opruk
kende agro-industriën, die
door de regering opgericht
worden, grote landbouwbedrij
ven met een uiterst moderne
werkwijze. De kleine boeren
kunnen tegen een vast loon
daar gaan werken, maar ze zijn
dan wel hun zelfstandigheid
kwijt. Geen van de aanwezige
boeren heeft trek in zo'n vaste
betrekking. Ook van de door
de regering opgerichte „assen-
tiamientos" verwachten ze
niet veel. Ook daar kunnen ze
een vast loon krijgen, als ze
voor de regering een stukje
grond bewerken, maar het ple
zier is dan wel van het boeren
af.
De aanwezige boeren hebben
hun heil gezocht in de FENAC,
de Panamese boerenbond, die
is aangesloten bij de landelijke
vakcentrale CIT, (Central Ist-
mefta de TrabajadoresJ centra
le van arbeiders van de land
engte, zoals Panama genoemd
wordt. Om aan de onvoordeli
ge tussenhandel te ontkomen,
hebben de boeren van de FE
NAC een afspraak gemaakt
met de andere bij de CIT aan
gesloten bonden, dat zij hun
produkten voortaan zullen le
veren aan de leden van deze
bonden. Daarmee worden de
tussenhandelaren omzeild, de
boeren krijgen een hogere op
brengst voor hun produkten en
de consumenten behoeven er
minder voor te betalen. Zo be
leven de kleine boeren van Pa
nama hun solidariteit met de
arbeiders
Colon is de havenstad die aan
de noordkant van het Panama
kanaal ligt. Columbus zou die
stad in het Nederlands heten.
Vergeleken met Panama-Stad
is deze stad een armzalige gri
bus. Na wat zoeken vinden we
het kantoor van de vakbond
waar we zijn moeten. Kantoor
is een groot woord. Er staan
een bureau met een telefoon
en ongeveer veertig klapstoe-
len. De ruimte naar de straat is
slechts afgesloten met metalen
rasterwerk, zoals bij alle aan
grenzende huizen. Alle gelui
den van de straat dringen
door: kinderen die schreeu
wend met een hond spelen in
de goot van de straat, die
blank staat door de voortdu
rend neerplenzende regen, toe
terende auto's en veel luid pra
tende mensen.
Het grootste deel van de bevol
king van Colon bestaat uit
zwarten, die ten tijde van de
aanleg van het Panamakanaal
hier naar toe zijn gekomen om
werk te vinden. De helft van de
bevolking van de stad is werk
loos. De vakbondsafdeling die
we bezoeken werd in augustus
opgericht en bestaat nog maar
uit enkele tientallen leden en
vertoont nog alle kenmerken
van een pril begin. Enthousiast
laat men de acht nieuwe aan
meldingen van deze week zien.
Tijdens ons bezoek komt weer
iemand zich aanmelden: een
vrouw van het bedienend per
soneel van hotel Scorpio in Co-
Ion. Ze wordt onmiddellijk aan
ons voorgesteld en heet ons,
net als de andere aanwezigen,
uitgebreid welkom in Colon.
De grote problemen waarmee
de stad kampt zijn de werk
loosheid en de lage lonen. En
daartegen verenigen de arbei
ders in deze stad zich.
Mexico
Mexico-Stad telt honderden
fabrieken. Matosa is er een
van. Er worden voornamelijk
pompen en instrumenten voor
de houtbewerking gemaakt. Er
werken meer dan 130 arbei
ders, die vrijwel allemaal geor
ganiseerd zijn in de Nationale
Vakbond van Arbeiders in de
IJzer- en staalindustrie (SNTI-
HA). De leden van deze bond
die bij Matosa werken geven
een eigen bedrijfsblad El Gril-
lo uit. dat al aan zijn 24-ste
nummer toe is. Daarin wordt
voorlichting gegeven over het
verloop van de onderhandelin
gen over een nieuwe collectie
ve arbeidsovereenkomst, er
staat een uiteenzetting in over
de rechten die de arbeiders
hebben en een stukje over de
geschiedenis van deze vakbe
weging. In dit tamelijk geavan
ceerd bedrijf verdienen de ar
beiders aanzienlijk meer dan
het minimumloon. De arbeids
omstandigheden zijn bijzon
der goed. De fabriek beschikt
over een comfortabele kantine
en naast de fabriek ligt een
enorm grasveld, waar uiter
aard tussen de bomen ook
doelpalen zijn opgesteld. Toch
blijft er ook voor de arbeiders
van Matosa veel te wensen
over. Hun lonen zijn de afgelo-
door Herman Amellnk
pen jaren wel gestegen, maar
in koopkracht gedaald en daar
klagen ze allemaal over. Hun
bond, maakt deel uit van het
Frente Autentico de Trabajo,
het autentieke arbeidersfront,
een van de kleinere, onafhan
kelijke
Mexico.
vakbonden van
Bij elkaar
Wat verbindt de boeren van
Naranjal, de arbeiders van Co-
Ion en de arbeiders van het
bedrijf Matosa in Mexico-Stad
met elkaar? Hebben ze iets ge
meenschappelijks, waardoor
ze bij elkaar horen?
Zij hebben gemeen, dat ze ge
zamenlijk opkomen voor hun
eigen belangen. Ze hebben zich
georganiseerd in vakbonden.
En deze bonden zijn verenigd
in de CLAT, een onafhankelij
ke Latijns Amerikaanse vak
centrale. Zo maken zij zich
sterk tegen de hen onderdruk
kende machten in de samenle
ving.
CLAT, die zijn hoofdkwartier
in de Venezolaanse hoofdstad
Caracas heeft, is van oor
sprong een christen-democra
tische vakbeweging De CLAT
werd in 1954 opgericht in de
Chileense hoofdstad Santiago,
omdat de tot dan toe bestaan
de vakbonden van Latijns-
Amerika of aan het lijntje van
de Verenigde Staten of aan de
leiband van Moskou liepen.
Oorspronkelijk heette de be
weging CLASC. waarbij de
laatste letter voor „christelijk"
stond. In 1971 werd die naam
veranderd, omdat men niet de
reputatie wilde hebben dat
men aan de hand van de kerk
liep. De afgelopen jaren heeft
men zich geleidelijk losge
maakt van de christelijke ach
tergrond, hoewel de invloeden
van het christelijk sociale den
ken zeker nog niet verdwenen
zijn. Men presenteert zich nu
als een democratische, socia
listische beweging, maar
bovenal als een onafhankelijke
vakcentrale.
Kapitalisme
De politieke lijn van CLAT
brengt ernstige kritiek mee op
het kapitalistische stelsel, dat
in Latijns-Amerika gedomi
neerd wordt door Amerikaanse
ondernemingen. Over de on
derneming zegt het beginsel
programma van de CLAT: „De
onderneming is een werkge
meenschap die wordt geken
merkt door de produktie van
goederen en diensten. Omdat
de onderneming een deel is
van de economische structuur,
moet ze zichzelf instellen op de
wezenlijke aard van die struc
tuur, hetgeen inhoudt dat ze
deelneemt aan de realisering
van het gemeenschappelijk
welzijn. Daarom moet alles uit
gesloten worden dat een uit
buiting van sommige mensen
door anderen inhoudt, dat
slecht gebruik van grondstof
fen met zich brengt en oat de
personaliserend werkt. Dat be
tekent dat een volledige demo
cratisering van de onderne
mingen noodzakelijk is en dat
alle kapitalistische eigendoms
verhoudingen en het collecti
visme worden uitgesloten."
CLAT is niet van mening dat
bij de huidige crisis van het
kapitalistische stelsel de revo
lutie voor de deur staat. In een
rapport over de nieuwe econo
mische orde stelt de vakcen
trale dat de evenwichtsmecha-
nismen van het kapitalisme zo
groot zijn,dat zelfs grote crises
het systeem niet snel ten val
brengen Maar dat voortdu
rend herstel van een nieuw
evenwicht brengt wel een
steeds grotere verzwakking
van het stelsel mee. Het voort-
durend'hameren op decentrali
sering en democratisering van
de ondernemingen kan ertoe
bijdragen, dat het kapitalisti
sche stelsel uiteindelijk om
zeep wordt gebracht, aldus
CLAT.
Deze ontwikkeling impliceert
een positieve waardering van
dö revolutie Dat moet wel een
revolutie van het volk zijn.
vindt CLAT De revolutie zal
wel geweld met zich brengen,
maar niet omdat de arbeiders
opstaan tegen hun bazen,
maar omdat de gevestigde
machten alles zullen doen om
hun positie te behouden Hei
geweld yan de revolutie zal
rechtstreeks evenredig zijn
met de mate waarin de heer
sende groepen zich tegen deze
ontwikkeling willen verzetten.
CLAT keert zich echter even
zeer tegen communisme Tij
dens het congres, dat eind no
vember van het vorig jaar in
San Jose, de hoofdstad van
Costa Rica, werd gehouden,
werd niet alleen geprotesteerd
tegen de gevangenhouding
van vakbondsleiders in rechtse
dictaturen, maar ook tegen het
vasthouden van politieke ge
vangenen door het Cubaanse
regiem. Korte tijd na het con
gres werd Reynold Gonzalez
een van de leiders van de Fede
ratie van Cubaanse Revolutio
naire Arbeiders (CTCR). een
bond die bij CLAT is aangeslo
ten, vrijgelaten, nadat hij ruim
17 jaren achtereen in de gevan
genis zat. Aan selectieve ver
ontwaardiging zal de CLAT
zich niet gauw schuldig ma
ken. Wanneer het om de onder
drukking van mensenrechten
en vakbondsrechten gaat zal
men steeds Argentinië en Chili
in een adem noemen met
Cuba.
Vorming
CLAT besteedt een groot ge
deelte van het budget aan vor
mingsactiviteiten. Alle bij de
CLAT aangesloten bonden be
schikken over vormingscentra,
waarin arbeiders t^wustge-
maakt worden van de situatie
waarin zij verkeren. Bovendien
bevinden zich in Latijns-Ame
rika diverse regionale centra,
waarin het kader van de bond
opgeleid wordt, terwijl de top
In Caracas getraind wordt
Men waakt ervoor dat de top te
zeer van de arbeiders en boe
ren aan de basis vervreemdt
Na verloop van een aantal ja
ren keren alle topleiders weer
naar de basis terug om zich
weer te wijden aan het gewone
werk: het vechten voor verbe
tering van lonen en arbeidsom
standigheden.
Financieel probeert CLAT vol
ledig onafhankelijk te zijn van
steun verlenende instanties.
Elk Jaar wordt er In de aange
sloten bonden een groot
scheepse campagne gevoerd
om een dag loon van iedere
arbeider voor de bond te krij
gen. Voor veel van de leden
van CLAT, die op of onder de
rand van het bestaansmini
mum leven, een welhaast on
mogelijke opgave. De boeren
van Naranjal vertelden dan
ook dat zij dat beslist niet kon
den betalen. Maar de arbeiders
van Matosa kunnen dat wel
Zij betalen daardoor mee aan
de verbetering van het lot van
de boeren van Naranjal.
