Zuinige auto gevraagd
Fransen herdenken Citroën
AUTOBIOGRAFIE
Jaap
Molenaar:
tenzij
we ons
bekeren
Shell daagt ontwerpers in spe uit:
Japanners beheersen
motorfietsverkopen
Autobouwer van Nederlandse afkomst
Christelijke Stichting voor Scheppingszorg bestaat een jaar
Nieuwe versies voor Fiat 131
'Natuurbehoud
moet beginnen
bij gewone man'
'Actie Geuldal'
brengt meer dan
twee miljoen op
Sicco de Jong
Citroën's fabriek in de beginjaren: massaproduktie was toen al het doel, zij het dat er nog geen
I lopende band was.
In de grote Citroën-showroom
aan de Parijse Champs Ely-
sées is deze maand een ten
toonstelling van oude model
len van dit merk gehouden ter
ere van het feit, dat de oprich
ter honderd jaar geleden ge
boren werd. Die befaamde au
toconstructeur, André Ci
troën, was de zoon van een
Nederlander, Levie Bernard
Citroen.
Toen André Citroën op 5 februari
1875 in de Rue Lafitte te Parijs
geboren werd, woonden zijn ouders
daar nog niet zo lang. Zij waren uit
Amsterdam gekomen, waar Andrés
vader diamanthandelaar was. Le
vie Bernard Citroen was er opge
groeid en bleef in de Nederlandse
hoofdstad wonen na zijn huwelijk
met de Poolse Masza Kleinman in
oktober 1871.
Loopbaan
re rond een Zuidafrikaanse dia
mantmijn. In 1884 pleegde hij zelf
moord.
André Citroën toen zes jaar
zette echter alles op alles bij zijn
studies en kon zo zijn opleiding
krijgen aan de befaamde Ecole Po-
lytechnique, waar hij in 1900 zijn
bul haalde. Na zijn militaire dienst
begon hij een werkplaats voor V-
vormige tandwielen, die weldra tot
een fabriek uitgroeide.
Hij opende ook in het toen nog
tsaristische Rusland een fabriek
te Moskou en vervolgens, in sa
menwerking met de autofabriek
Skoda uit Praag, een Oostenrijks-
Hongaarse fabriek voor rader
werken.
In 1908 reorganiseerde hij de toen
befaamde Parijse autofabriek Mors
en in 1915 stichtte hij in samenwer
king met het ministerie van oorlog
een fabriek van granaten aan de
Quai de Javel, op de linker-Seine-
oever.
bleem „Doublé Chevron" (dubbele
V) nog altijd aan de V-vormige ver-
tandingen doet denken. De serie-
produktie werd gelijk groots opge
zet. Zodoende kon Citroen de prij
zen verlagen en daarna bleek hij
met steeds meer geavanceerde ont
werpen te komen.
De eerste geheel stalen carrosserie
van Europa, geslaagde monsterrit
ten door Afrika en wereldrecords
van de „Rosalie" brachten hem
grote doch kortstondige roem.
Zijn naam stond helverlicht op de
Eiffeltoren zonder dat de Fransen
zich realiseerden, dat daar het Ne
derlands voor hun woord „citron"
stond maar toen de donkere tijd
van de wereldcrisis aanbrak verga
loppeerde André Citroën zich fi
nancieel met zijn meest befaamde
automobielconstructie, de „Trac
tion Avant". Hij heeft zijn fabriek
aan Michelin moeten verkopen,
welk bedrijf Citroen twee jaar gele
den aan Peugeot moest overdoen.
Maar de diamanthandel bood hem
te weinig perspectief, hij vertrok
naar Parijs en verloor daar zijn
vermogen met een oplichtingsaffai-
Wereldrecords
Hier begon in 1919 de autoproduk-
tie van het merk. waarvan het em-
Op 3 juli 1935 stierf de befaamde
constructeur van Nederlandse
komaf, volkomen in de vergetel
heid.
s 1,1IJDAG 24 FEBRUARI 1978 TROUW/KWARTET RHS 15
Shell heeft een uitnodiging,
die tevens uitdaging inhoudt,
gedaan aan een aantal onder
wijsinstellingen om een zo
zuinig mogelijke auto te ont
werpen. Zo'n auto moet een
verbrandingsmotor hebben,
die loopt op superbenzine met
een snelheid van minstens
vijftien km per uur. Vorig jaar
werd in Engeland bij een der
gelijke zuinigheidsmara
thon" een verbruik van één
heuse liter op 388 kilometer
behaald.
De uitnodiging is reeds aanvaard
door een aantal scholen. Het gaat
daarbij om de TH's van Delft, Eind
hoven en Twente, enkele hogere
technische scholen en een paar on
derwijsinstituten voor de auto
branche. Shell looft aan start- en
prijzengeld tienduizend gulden uit,
waarvan een kwart bestemd is voor
de winnaar van de Shell Zuinig-
heidsmarathontrofee.
Record
Het idee is vorig jaar ontstaan in
Engeland. Personeelsleden van
Shells motorlaboratorium in
Thornton bouwden daar voertuig
jes om er onderling zuinigheids
wedstrijden mee te houden. Dit
hobbyisme werd gecultiveerd en
leidde tot een krachtmeting in
spaarzaamheid op het circuit van
Mallory Park, waar het Cranfield
Institute of Technology met de eer
en de trofee ging strijken.
Inmiddels hebben de mensen van
het Shell-laboratorium het gemid-
deldE van Cranfield al aanzienlijk
verbeterd door een verbruik van 1
op 485 te bereiken. Dit is nu het
record voor benzine-auto's, want
met dieselmotoren bereikte een
leerling van de bedrijfsschool van
Daimler-Benz vorig jaar zelfs 1 op
674.
Vormgeving
De kneep zit 'm in een minimale
lucht- en rolweerstand. Door de
vormgeving van voertuigen valt
een belangrijke mate van zuinig
heid te bereiken, maar ook door
een zo gering mogelijk gewicht te
realiseren. Aan materialen heeft
men dus niet veel nodig: volgens
Shell leerde de ervaring dat aan dit
soort ontwerpen niet meer dan 250
gulden uitgegeven behoeft te
worden.
Eén van de eisen is dat het voertuig
drie óf vier wielen heeft. Drie wie
len is gunstiger, omdat daarmee
ten opzichte van een vierwieler in
principe al éénvierde aan rolweer
stand minder gemeten wordt. Bo
vendien betekent één wiel minder
ook minder gewicht.
Spaakwielen
De zuinigste auto tijdens de door Shell vorig jaar in Engeland
georganiseerde wedstrijd was deze „cilinder" van de Cranfield-
autoschool.
Fiat heeft nu officieel de komst van
het model 131 Diesel in de nazomer
I aangekondigd. Verder zijn de ge-
I wone uitvoeringen van de 131 Mira-
1 fiori uiterlijk gemoderniseerd, is er
I een pittiger Supermirafiori bijge-
1 komen en staat ook nog een tweeli
ter 131 Racing voor de lente op het
I programma.
I De uiterlijke veranderingen aan de
I vier jaar geleden uitgebrachte Fiat
T 131 betreffen vooral het front, het
I interieur en het instrumentenpa-
I neel. De wagen heeft nu rechthoe-
I luge koplampen Motorisch zijn de
1.3 liter- en 1,6 liter-uitvoering ge
lijk gebleven, maar de Supermira
fiori heeft diezelfde motoren met
hogere vermogens: resp. 57 DIN-
kW (78 pk) en 71 kW (96 pk). De
prijzen van deze komende maand
te verwachten modellen zullen ver
moedelijk onder de achttien mille
blijven. Er komt één zeer complete
uitvoering van.
De 131 Racing zal een sportief aan
geklede auto zijn met nog hoger
vermogen. De 131 Diesel krijgt eve
nals de Racing een motorinhoud
van twee liter. Verder zijn van deze
twee versies nog geen details be
kendgemaakt.
Uiteraard worden voor wagentjes
van dit zuinige soort, dat voor wed
strijden dient, lichtgewicht spaak-
wielen gebruikt, van een type dat
de Tour de France-renner zal aan
spreken. De dunne fietsbanden
worden natuurlijk zo hard mogelijk
opgepompt om elk energieverlies
door wegcontact te vermijden.
Een zeer belangrijke uitdaging is
zodanig construeren van een mi
nuscule benzinemotor die uitein
delijk de brandstof in bewegings
energie moet omzetten dat daar
mee de prestatie ten top gevoerd
kan worden. Hiervoor gaat men
meestal uit van een bromfietsmo
tortje, bij voorkeur een viertakt
van 50 cm1 inhoud. De carburatie-
afstelling daarvan luistert natuur
lijk zeer nauw.
Vasten
Ten slotte moeten de zuinigheids-
auto's ook nog tenminste één zit
plaats hebben. Waarbij het aanbe
veling verdient dat de chauffeur
een broodmager persoon is, die nog
wat extra wil va6ten om zijn ge
wicht minimaal te maken, want
ook dat scheelt als het om rolweer
stand gaat.
De zuinigheidsmarathon wordt be
gin juli verreden: de preciese plaats
en datum moeten nog worden vast
gesteld. De KNAC verleent mede
werking.
Shell zal tijdens de Tweewieler-
RAI, die maandag geopend wordt,
een eigen ontwerp tentoonstellen
dat goed bleek voor één liter op 391
kilometer.
hij in financiële nood raakte, werd
hem een verzetspensioen toegekend
door de Stichting 1940-'45. Molenaar
had in de Tweede Wereldoorlog Jo
den geholpen door ze tot aan de
Franse grens te begeleiden op
vluchtroutes, maakte valse per
soonsbewijzen voor de verzetsbewe
ging en werd in de laatste oorlogs
winter gearresteerd en kwam in de
gevangenis aan de Amsterdamse
Euterpestraat terecht Een van de
gevolgen van deze tijd was slape
loosheid. „Maar in dat keldertje in
de Euterpestraat ben ik het klinkt
wat pathetisch ook bekeerd. Al
ben je in zo'n periode in een uiterst
ontvankelijke stemming en al kun
je zoiets later psychologisch wel ver
klaren. ik had toch het gevoel dat de
bliksem insloeg, toen ik twee jon
gens in een naburige cel hoorde zeg
gen dat „ze morgen bij onze Heer"
zouden zijn. Weliswaar ging ik voor
die tijd wel naar de kerk vader en
moeder voelden daar overigens
niets voor maar na die tijd werd
het anders. Romantici zoals ik heb
ben religieuze neigingen, maar heb
ben er moeite mee daar iets duur
zaams van te maken."
Liedjeszanger
Na de oorlog ging Molenaar iets to
taal anders doen dan in de lijn lag
van zijn studie (hij was afgestudeerd
in de antropologie); hij werd name
lijk schrijver van liedjes en cabaret
teksten. Via een vriend kwam hij in
contact met de kleurrijke Amster
dammer wijlen Nicolaas Kroese. ex
ploitant van het restaurant d'Vijff
Vlieghen. „Als je bij mij achter de
piano komt, krijg je vijfentwintig
gulden per avond", zei Kroese en
Jaap Molenaar accepteerde dat aan
bod met graagte. Als pianist-liedjes
zanger werd hij „ontdekt" door de
NCRV. Hij studeerde in die tijd,
naast zijn werk als entertainer bij
Kroese, theologie aan de Vrije Uni
versiteit. Hij wilde dominee wor
den, om het evangelie te kunnen
verkondigen, maar als tekstschrij
ver en documentairemaker bleek
hij ook het evangelie te kunnen
uitdragen.
„Rentmeester"
Jaap Molenaar betreedt in Fries
land soms de kansel in zijn hoeda
nigheid van voorzitter van de Chris
telijke Stichting voor Schepping-
zorg. als de man die de christenen
wil wijzen op hun taak als rentmees
ter over alle leven op aarde Een jaar
geleden, op 14 februari 1977, werd de
stichting opgericht. Naast initiatief
nemer Molenaar zetten ook prof. dr
G. Th. Rothuizen, hoogleraar ethiek
in Kampen, de dichter-theoloog
Hans Bouma en ds. J Boneschans-
ker, hervormd predikant in Grouw
de schouders onder de stichting. In
de statuten staat dat de stichting
als doelstelling heeft „het bevorde
ren van het inzicht, dat de mens van
Godswege uitdrukkelijk de op
dracht heeft gekregen tot het bewer
ken en bewaren van de aarde en
dat die opdracht de wijze van wer
ken duidelijk bepaalt."
Christelijk?
Dit doel draagt de nu 60-jarige drs
Molenaar al enkele Jaren uit in lezin
gen, in gastcolleges, op gespreks-
avonden en in themadiensten in de
kerk. Alleen in 1977 hield hij in
Friesland 84 lezingen voor christelij
ke verenigingen en bonden, gaf hij
42 uur les op scholen, sprak hij vier
keer vanaf de preekstoel en twaalf
keer voor niet-christelijke organisa
ties.
Op de vraag of het wei zo hard nodig
was weer een nieuwe organisatie ten
behoeve van het milieu aan de reeds
bestaande toe te voegen, die boven
dien het stempel „christelijk" wordt
opgedrukt, antwoordt Molenaar:
„In de kerkelijke wereld zijn ook
veel mensen, die vrezen dat het mis
gaat met de schepping. En om die
mensen niet in hun hemd te laten
staan, heb ik een gebouwtje met een
duidelijk christelijke signatuur wil
len metselen Tevens wil ik christe
nen, die zich niet zo hiervan bewust
zijn. erop wijzen dat zij voor het
Folo: Arie Legerstee
bewaren van de schepping moeten
kiezen. Juist als christenen hebben
wij grote verplichtingen tegenover
de schepping Wij zijn hier niet neer
gezet om de aarde uit te buiten en
voor economisch gewin te vernieti
gen. Gelukkig blijkt uit de reacties,
die ik krijg dat steeds meer mensen
zich hiervan bewust worden."
„Gereformeerde Jongeren kwamen
onlangs hier in Friesland in een
stemming van gezonde opstandig
heid voor de dag met een eigen
inbreng ter bescherming van het mi
lieu voor het CDA Ook willen velen
dat er niet uitsluitend antropocen
trisch. met alleen de mens in het
middelpunt, gepreekt wordt alsof er
geen planten en dieren zijn. Christe
nen hebben al zoveel misdaan de
wapens gezegend in 1914. kinderar
beid goedgekeurd, kruistochten te
gen onschuldige oosterse volken ge
houden. Toch zijn er nog mensen,
die de activiteiten van de stichting
als onchristelijk ervaren. Toen ik in
een open brief pleitte tegen het in
polderen van een bepaald deel van
de Waddenzee, kwamen er ingezon
den stukken in de pers „Jaap Mole
naar probeert onder het mom van
„christelijk" inpolderen tegen te
gaan Alsof het onchristelijk is. het
voor de schepping op te nemen. Wij
mogen over de natuur heersen, om
dat we kinderen Gods zijn. Lees in
de bijbel psalm 104 („Des Heren
heerlijkheid in de schepping") erop
na en de ecologische voorschriften
in het bijbelboek Deuteronomium.
Behalve dat Christus en de thora
bescherming van de schepping vra
gen, zegt ook Je gezond verstand
het."
Van onderop
Overigens is Friesland nog zo onge
rept; is het wel nodig juist in Fries
land te waarschuwen legen het aan
tasten van de natuur?
Molenaar: „Juist omdat de aanwe
zigheid van de natuur hier nog zo
vanzelfsprekend is. moeten de men
sen worden wakker geschud. Als je
het verval van de natuur opmerkt,
als het wordt gesignaleerd, is het
meestal te laat Ze zien er hier geen
been in een prachtige rij bomen te
kappen. En daar heb ik na zeven
jaar wonen in Friesland wel enig
begrip voor. want die boer komt met
al zijn zwoegen nauwelijks boven
het inkomen van Jan Modaal uit
Alle groepen zullen, als we de schep
ping willen redden, een veer moeten
laten."
Molenaar is ervan overtuigd dat het
natuurbehoud moet beginnen bij de
„gewone man", bij de huisvrouw en
niet bij de politici Kamerleden en
ministers komen volgens hem pas in
beweging door druk van onderop
Maar is de aarde nog wel te redden0
Sommige christenen zeggen dat het
te laat is. dat we in de eindtijd leven
Molenaar vindt dat een onbijbelse
en gemakzuchtige opvatting „In de
bijbel waarschuwden profeten dat
het mis ging. maar altijd werd erbij
gezegd Tenzij, tenzij jullie je beke
ren. Uiteindelijk bekeerden de men
sen in Nineve zich ook. Luther heeft
trouwens gezegd „Als ik hoor dat
morgen de wereld vergaat, zal ik
vandaag nog een appelboompje
planten." Je moet tegen jezelf en
tegen de Heer kunnen zeggen ik
ben tot het laatst toe doorgegaan
(Drs Jaap Molenaar, Kerkbuurt 54,
Suawoude (Fr.) slaat open voor reac
ties en voor financiële bijdragen aan
de Chr. Stichting voor Schepping-
iorg.)
VALKENBURG (ANP) - De door de
stichting „Het Limburgs Land
schap" en de „Vereniging tot behoud
van natuurmonumenten" gevoerde
actie Geuldal heeft het streefbedrag
van twee miljoen ruimschoots ge
haald. de vorig Jaar begonnen actie
heeft twee ton meer opgebracht dan
verwacht, in totaal 2,2 miljoen.
Vele tienduizenden particulieren, be
drijven en Instellingen hebben finan
ciële steun verleend Hun bijdragen
liepen uiteen van vijf cent tot een,
ton De grootste gift was afkomstig
van het Prins Bernhardfonds
Met het geld kunnen enkele uit het
oogpunt van natuurwetenschap,
landschap en cultuurhistorie belang
rijke objecten in het Geuldal behou
den blijven en hersteld worden
door Huib Goudriaan
SUAWOUDE Drs. Jaap Mo
lenaar, die vooral in Friesland
een heilzame bezorgdheid wil
oproepen over het lot van de
natuur, lijkt zich weinig zorgen
te maken over zijn eigen le
vensbehoeften. De vroegere tv-
documentairemaker, tekst
schrijver en liedjeszanger, die
de laatste jaren „milieumar
kies" wordt genoemd, vraagt
zich ook nooit af waar het geld
vandaan moet komen voor zijn
strijd voor het behoud van de
schepping. Meestal komt het er
gewoon. Zoals voor zijn nu een
jaar oude Christelijke Stich
ting voor Scheppingzorg.
In zijn boerderijtje in Suawoude ver
telt hij: „Ik heb nooit kunnen reke
nen, ik begreep nooit een lor van
wiskunde en moest staatsexamen
doen, omdat dit geen wiskunde ver
eiste. Als ik iets onderneem is de
financiële kant niet bepaald mijn
sterkste zijde." Jaap Molenaar denkt
dan nog niet eens aan moeilijke fi
nanciële operaties, maar aan bij
voorbeeld een simpele treinreis,
waarbij hij uit het oog verloor dat hij
nog terug moest. In 1970 gaf hij de
stoot tot de oprichting van de Raad
voor Milieudefensie (nu Vereniging
voor Milieudefensie). Molenaar reis
de vanuit Suawoude naar Utrecht
voor de oprichtingsvergadering,
werd nog voorzitter ook. maar bleek
(hij zat niet bepaald dik bij kas)
alleen een enkele reis te hebben ge
kocht. „Aan het slot van de bijeen
komst vroeg men of de voorzitter
nog iets te zeggen had. „Ja," zei ik,
„misschien kan iemand mij wat geld
lenen voor de terugreis."
Zorgeloos
Mocht Jaap Molenaar, die ook met
woorden weieens zorgeloos om
springt, ongewild de indruk hebben
gewekt te koketteren met een zoge
naamde „artistieke levenshouding",
dan wordt deze indruk bij een nade
re kennismaking al gauw weggeno
men. Een gewilde levensstijl, het
zich hullen in vrijblijvende frasen, is
de milieumarkies volkomen vreemd.
Hoogstens zou hem kunnen worden
Drs Jaap Molenaar
verweten indien dat een verwijt
zou kunnen zijn nogal zorgeloos
en speels in het leven te staan. Maar
Jaap Molenaar wil bewust christen
zijn en lijkt daarbij de woorden van
Jezus in praktijk te brengen: „Weest
niet bezorgd over uw leven, wat gij
zult eten, of over uw lichaam, waar
mede gij het zult kleden. Is het leven
niet meer dan het voedsel en het
lichaam meer dan de kleding?"
Al tegen het einde van de jaren zes
tig werd Molenaar zich ervan bewust-
dat „het leven meer is dan het voed
sel". dat de ongeremde jacht van de
westerse mens naar meer welvaart
ten koste ging van het beleven van
andere waarden. Jaap Molenaar was
als documentaire-maker in dienst
van de NCRV en hij woonde in die
hoedanigheid programma-vergade-
ringen bij. „Ik heb in die vergaderin
gen de collega's verweten, dat nie
mand aandacht schonk aan de be
dreigde natuur en aan bij voorbeeld
het boek „Dode lente" van Rachel
Carson (dat begin jaren zestig de
Verenigde Staten wakker schudde).
Daarna zijn we documentaires gaan
maken als „Uit zelfbehoud" en ,,We
stinken d'r in", waarmee de kijkers
met hun neus op de milieuproble
men werden gedrukt. Als gevolg
hiervan werd ik door prof. Voous van
de VU (nu emeritus gevraagd zitting
te nemen in het comité tot voorberei
ding van het Europees Natuurbe
schermingsjaar 1970. We hebben
daarbij nogal wat gelachen. Het was
geloof ik in het perscentrum Nieuws
poort dat een belangrijke functiona
ris een bijeenkomst opende met de
woorden. „Het milieu verkeert in
nood, het leefklimaat moet kost wat
het kost worden gered, maar de kos
ten mogen niet verder stijgen
dan en hij noemde een habbe-
krats
In het verzet
In 1970 nam Jaap Molenaar het be
sluit zich uit het wereldje van Bus-
sum, van de televisie, terug te trek
ken en zich geheel in te zetten voor
het natuurbehoud door mensen be
wust te maken van wat ze soms
vernielen. „Geholpen door de Lieve
Heer en het toeval" vertrok hij zon
der enige inkomsten met zijn vrouw
Nynke naar Suawoude. Juist toen
Vier Japanse merken* beheersen
thans 83 procent van de motorfiets
verkoop in Nederland. Die verkoop
is vorig Jaar met vijftien procent
gestegen tot ruim zeventiendui
zend motoren. In 1975 hadden de
Japanse merken een aandeel van
68 procent in de verkoop; vorig jaar
was dat al 78 procent.
Vooral het merk Honda is sinds de
vorige Tweewieler-RAI sterk ko
men opzetten. Het aandeel van
Honda in de verkoop steeg van 35
procent in 1975 tot bijna 44 procent
vorig jaar. Het tweede Japanse
merk, Suzuki, viel wat terug. Derde
staat nu Yamaha en vierde is Ka
wasaki. Op de vijfde plaats in de
verkoop komt het eerste Europese
merk, BMW, met een aandeel van
6,5 procent in de totale verkoop.
De motorfietsen zullen weer specia
le aandacht krijgen tijdens de
Tweewieler-RAI, die maandag ge
opend wordt. Nederland telt thans
naar schatting van de RAI circa
tachtigduizend motorfietsen. Dit
aantal is de afgelopen vijf jaar bij
na verdubbeld, terwijl het aantal
bromfietsen met één derde afnam
tot ongeveer ééneneenkwart
miljoen.
De Japanse automerken hebben
thans in Nederland een aandeel
van rond twintig procent in de au
toverkoop. Honda is ook als auto
merk in opkomst; het automerk
Suzuki wordt in ons land niet meer
verkocht.
Eén van de nieuwtjes op de Tweewieler-RAI voor volgende
week: de Honda CX 500 met een viertaktmotor van een halve liter
inhoud.
