ulia': film met mijlpaal-waarde
limmen' zwak verfilmd
Uw geld laten groeien.
En toch vrij kunnen opnemen.
Wij helpen.
ABN Bank
Jint in de clinch
met zijns gelijken
Films over theologie
van de bevrijding
DE DOORZETTER'
Prolongaties
en
reprises
RHS
)AG 24 FEBRUARI 1978
Trouw/Kwartet P 13 - RHS 11
door W. Wielek-Berg
„Julia is geregisseerd door een bedaagde regisseur, gebaseerd op
een verhaal van een oude dame, gesitueerd in een tijd die zelfs
voor niet meer jonge mensen defintief geschiedenis is geworden
desalniettemin heeft hij een mijlpaal-waarde, betekent hij dat
het getij In Amerika in het algemeen en in Hollywood in het
bijzonder begint te keren (als we tenminste niet te maken
hebben met handig inhaken op modieuze tendenzen, maar
daarvoor is de film toch te eerlijk).
lessa Redgrave en Jane Fonda in .Julia1
K>r D. Ouwendijk
ter Faber is een acteur met
n gezicht, dat uit louter la-
ende vriendelijkheid schijnt
boetseerd te zijn. Dat gezicht
eft hij, onder leiding van
mregisseur Guido Peters,
oeten lenen aan de vee-arts
)octor Vlimmen", de held uit
it gelijknamige boek en de
lm, die op basis van dat boek
maakt is.
wat belegen woord „held" is in
verband zeker niet misplaatst,
rat de door de auteur Mr. Root-
ontworpen vee-arts Vlimmen
op de bekende struis-histori-
Amanier van het romanschrijven
brede halen, met kop en schou-
uit boven het al even zwaar
ette miezerige milieu, waarin
zijn praktijk uitoefende. De ma-
van de film, Guido Peters, heeft,
iunend op het scenario dat hij
ien met Ben Verbong uit het
ik heeft getrokken, geprobeerd
it struis-heroïsche wat af te zwak-
:n. De wat iele figuur van Peter
tber leent zich ook niet zo gemak-
lijk voor een, zowel lichamelijke
geestelijk, breedgeschouderde
itbeelding.
'amflet
iten we zeggen dat via scenario en
gie geprobeerd is om de uitgespro-
boekenfiguur die Roothaerts
limmen is. de film vee-arts wat te
rmenselijken. Een proberen dat
j voorbaat tot mislukken gedoemd
as. Omdat de hele Vlimmen-creatie
pamflet is geweest. Een schot-
chrift in de vorm van een pseudo-
iman.
constructie van het hele verhaal
erop gericht om het gelijk van de
srsoon om wie het gaat te bewijzen,
et eventuele gelijk of ongelijk
omt niet onbedwingbaar voort uit
psychische aanleg van die hoofd-
trsoon. Het fungeert als een kap-
iok waaraan allerlei handelingen en
Peter Faber als Doctor Vlimmen
wederwaardigheden van personen
worden opgehangen.
Zoals bekend gaat het in het door
Roothaert geschreven boek om hu
welijksmoeilijkheden waarin Vlim
men is geraakt. Moeilijkheden die
volgens een redelijke procedure ze
ker uit de wereld waren te helpen.
Maar tegen die procedure komt ver
zet van de kant van een deels eigen
machtig handelend deels dom-ran-
cuneuze geestelijkheid. Die geeste
lijkheid kan in Vlimmens woonmi-
lieu, een Brabantse dorpsgemeen
schap, op onvoorwaardelijk respect
rekenen. De verlichte geesten niet
meegerekend.
Zo ontstaan er tussen Vlimmen en
zijn leefgemeenschap wederzijdse
animositeit en wrok. Dit werkt weer
door in allerlei voorvallen waarbij
Vlimmen, als vee-arts en dorpsbewo
ner, betrokken raakt. Alles nogal
omslachtig en willekeurig.
Voorvalletjes
betrokken had moeten worden. De
hele film is daardoor gaan bestaan
uit een serie door een heel ijle draad
met elkander verbonden voorvalle
tjes. Door het ontbreken van enige
psychologie is ook de sfeertekening
al bijzonder schraal uitgevallen.
Om bijvoorbeeld de benepenheid en
loerigheid van de dorpse samenle
ving te typeren verschijnen er, als
Vlimmen thuiskomt, telkens de ge
zichten van twee oude dametjes voor
de ramen van het tegenover Vlim
mens woning gelegen huis. Het ef
fect is komisch bedoeld. Maar de
herhaling werkt negatief. De groot
ste zwakte van de film bestaat hier
in, dat de persoon van de vee-arts
Vlimmen nergens de contouren
krijgt van een levende mens. Hij
blijft Peter Faber in de rol. Nu moet
erkend worden, dat Faber die rol
volgens de hem opgedragen gege
vens operatie van een koe, boos
heid tegenover een klandestien wer
kende slager, omgang met arme keu
terboertjes e.d. redelijk verricht.
Maar hij komt nooit buiten zijn Fa-
ber-verantwoordelijkheid. Dat is
trouwens de doem van elke film zon
der een eigen samenvattende psy
chologische kern. Er is geen figuur,
die buiten het fysieke omhulsel van
de acteur of actrice treedt.
Voor de rest haalt het camerawerk
zeker een voldoende. Wat er aan dra
matiek uit landschap en situaties is
te halen, is er over het geheel geno
men ook wel uitgehaald. Minder ge
lukkige momenten wat dat betreft
kunnen we hier buiten beschouwing
laten. Ze zijn door wie gaat kijken
met de klompen aan te voelen.
Amsterdam-Tuschinsky I en 34 ande
re Nederlandse bioscopen, 16 jr.
Vastgesteld dient te worden, dat hij
zonder Watergate, zonder Nixons
val, zonder het aarzelende begin van
een Amerikaanse verwerking van
het lang niet fraaie verleden en zon
der de nieuwe en sterke opleving van
de vrouwenbeweging niet gemaakt
had kunnen worden.
Aan deze zaken heeft regisseur Fred
Zinnemann, hoe bekwaam hij zich
ook kweet van de taak waarvoor hij
werd gesteld, eigenlijk part noch
deel: hij is geboren in Wenen, heeft
gestudeerd in Parijs en was daarom
zeer geschikt voor het oproepen van
de sfeer in een film, die voor een
belangrijk deel in die twee steden
speelt. Verder is hij een vakkundig
(soms voortreffelijk) cineast („Te se
venth Cross", „High Noon", „A Man
for all Seasons" en „The Day of the
Jackall" staan daar onder andere
borg voor) en daarmee basta.
Laten we met de oude dame begin
nen. Zij is Lillian Hellman, in de
jaren dertig en veertig beroemd ge
worden door zeer sociaal geënga
geerde toneelstukken als „The Chil
dren's Hour", „The little Foxes",
Watch on the Rhine", „Another part
of the Forest" en „Toys in the Attic";
in de tijd van de ketterjager McCar
thy verguisd, uitgestoten en bijna
brodeloos gemaakt om haar politie
ke ideeën (in „Scoundrel Time" geeft
ze daarvan een door haat verstikt
verslag) en pas de laatste tijd in haar
land van herkomst in ere hersteld en
zelfs door Hollywood aan de boezem
gedrukt. Het waar gebeurde verhaal
„Julia" staat in haar prachtige herin
neringen-bundel „Pedimento". Ver
haal en film spelen in de jaren dertig
voor velen even ver weg als de
tachtigjarige oorlog. Doch in „Julia"
wordt niet alleen de sfeer van het
Europese fascisme getekend, maar
ook het klimaat van Amerikaanse
links-intellectuele kringen tot
voor kort absoluut taboe.
De vrouwen
De laatste jaren is er veel gemord
over het feit, dat Hollywood de vrou
wen links liet liggen en zich concen
treerde op glansrollen van mannen
actrices kregen alleen de kans in
de marge te ageren, bij voorkeur als
prostituée's, neurotische vrouwen
en/of stoeipoezen. Doch „Julia" gaat
over de vriendschap tussen twee
vrouwen, die allebei grote persoon
lijkheden zijn, wier gevoelens, zelfbe
wustzijn en plaats in het leven niet
door mannen worden bepaald. En ze
worden gespeeld door Jane Fonda
(Lillian Hellman) en Vanessa Red
grave (Julia), die beiden bekend zijn
om hun progressieve sympathieën.
Vooral de eerste heeft, omdat ze
Amerikaanse is, daarvan heel wat
ongemak ondervonden.
Nu zouden al die min of meer princi
piële zaken best een krampachtige
film hebben kunnen opleveren, als
daar Fred Zinnemann niet was ge
weest ja, we komen toch bij hem
terug. Die is er eigenlijk aan voorbij
gegaan, voor hem stond centraal het
feit dat een mens uit liefde of vriend
schap tot dingen in staat is, die haar
of hem boven zichzelf uittillen. Ver
der heeft hij het thriller-element, dat
„Julia" ongetwijfeld bezit, voortref
felijk gebruikt en zorgde hij ervoor
dat de geest van de tijd zo getrouw
mogelijk werd opgeroepen: elke
jurk, elke hoed, elk interieur en exte
rieur klopt. Zodat „Julia" niet alleen
een belangwekkende, maar ook een
spannende film is geworden.
Geheimzinnigheid
De intrige van „Julia" is van een
geheimzinnigheid, die sommigen
aan de authenticiteit heeft doen
twijfelen. Hoogstwaarschijnlijk ten
onrechte, want wie zou durven be
weren dat het leven niet geheimzin
nig is?
Lillian Hellman is vanaf haar Jeugd
in diepe vriendschap verbonden met
Julia, een meisje van zeer rijken
huize, uitzonderlijke intelligentie en
schoonheid en bezeten van een hart
stochtelijke drang naar sociale ge
rechtigheid die maakt dat ze haar
familie veracht. Als heel Jonge meis
jes trekken ze veel samen op, later
wordt de band losser Omdat Julia
eerst in Oxford en dan in Wenen bij
Freud gaat studeren. Als Lillian
wanhopig worstelt met haar eerste
toneelstuk gaat ze naar Parijs om
het af te maken. Daar leest ze over
het bloedbad in de Weense arbei
derswijk Floridsdorf waar Julia
woont. Ze krijgt een mysterieus tele
foontje en vertrekt naar Wenen,
waar ze Julia ernstig gewond in een
ziekenhuis vindt. Ze bezoekt haar
een paar maak, doch opeens is haar
vriendin verdwenen.
Ze gaat terug naar Amerika, schrijft
haar toneelstuk en wordt een be
roemdheid. In 1937 nodigt men haar
uit voor een theaterfestival in Mos
kou en ze reist over Parijs, waar het
ene schitterende feest op het andere
volgt, met vaag schuldgevoel geno
ten door Lillian. Ze wordt benaderd
door een man, een vriend van Julia,
die haar vraagt hun ille'gale werk te
steunen door vijftigduizend dollar
naar Berlijn te smokkelen. Rillend
en bevend stemt ze toe (ze is Joods).
In Berlijn ontmoet ze Julia, wier
been is afgezet en die een kind blijkt
te hebben dat in de Elzas is onderge
bracht. Ze kunnen slechts kort bij
elkaar zijn, doch ze zullen elkaar
^spoedig in New York terugzien.
Maar Julia komt niet in New York.
In Moskou krijgt Lillian een tele
gram dat ze door de nazi's is ver
moord. Ondanks al haar moeite
slaagt ze er niet in, Julia's kind op te
sporen.
Actrices en acteurs
Jane Fonda is uitstekend in haar rol
van Lillian Hellman (ook al merkt
men soms enigszins geïrriteerd dat
daar een actrice heel goed staat te
spelen), maar ze wordt overscha
duwd door Vanessa Redgrave als
Julia. Een vrouw wier schoonheid
van binnenuit straalt, niet aange
tast door een afzakkende rok, slor
dig opgestoken haar en afgetrapte
schoenen. Elk verzet heeft zulke
De indiaan uit de film ,De rijken sterven ook'
door Aldert Schipper
Klassenstrijd is zo'n akelig
woord, maar het geeft eigenlijk
prima aan, wat er in heel wat
Zuidamerikaanse landen aan de
gang is. In de film De Ommekeer
van Jan Kees de Rooy, die van
daag in Soeterijn Theater in Am
sterdam in première gaat, zie je
hoe een moeder van vijf kinderen
voor dag en dauw opstaat en de
vuilniszakken van de rijke men
sen in de Columbiaanse hoofd
stad Bogota leeghaalt op zoek
naar voer voor haar ezel en wat
mestvarkens. Tegen negen uur 's
ochtends meldt zij zich bij haar
„mevrouw" voor haar tweede
baan. Die mevrouw vindt wel eens
dat haar huishoudelijke hulp
stinkt en moe is. Zij weet niet dat
haar hulp eerst nog de varkens
heeft gevoerd, waarvan het vlees
te duur is voor haar eigen kin
deren.
Uitbuiting
Paus Paulus noemde dit uitbui
ting. Maar hij stuitte daarbij op
weerstand van heel wat kerkelij
ke leiders in Latijns-Amerika. Op
9 april 1948 stonden nog priesters
vanaf hun kerktoren te schieten
op mensen, die uitgebuit werden.
De klassenstrijd loopt door de
kerk heen. Dat is ook duidelijk te
zien in „De rijken sterven ook",
een tweede film van De Rooy, die
eveneens morgen getoond wordt.
Je ziet er een Indiaan uit Equador
die vertelt hoe de kerk de India
nen vroeger dwong tot veel te
kostbare feesten. Maar de kerk
was niet de kerk van de Indianen,
maar van de mestiezen, die neer
zagen op de Indianen en zo deed
de kerk ook mee aan de klassen
strijd. Maar er verandert iets in
Equador. Bisschop Leonidas Pro-
ano ging naar het Vaticaans Con
cilie en kwam als een ander mens
terug. De Indiaan vertelt dat de
priesters vroeger te paard kwa
men. maar nu komen ze lopend.
En het Indianendorp bouwt zijn
eigen kerkgebouw. De bisschop
kiest voor het volk. Dat betekent
dat de bisschop nu ook regelma
tig bedreigd wordt en reeds een
maal in de gevangenis vastzat.
De nieuwere inzichten, dat Chris
tus koos voor de armen en dat de
kerk daarom ook voor de onder
liggende lagen moet kiezen, wor
den gewoonlijk samengevat on
der de titel bevrijdingstheologie.
Over deze theologie gaan de twee
films, zonder dat het theologische
films zijn geworden.
Behalve morgenmiddag om twee
uur in het Soeterijn Theater, Lin-
naeusstraat 2 in Amsterdam
draaien de twee films op maan
dag 27 februari om half negen in
het Kijkhuis, Noordeinde 140 ab
in Den Haag en van maandag tot
en met vrijdag 3 maart 's middags
om een en om drie uur in het
Soeterijn Theater onder het Insti
tuut voor de Tropen in Am
sterdam.
vrouwen voortgebracht, ook
onze.
Is „Julia"
zijn de
alleen een vrouwenfilm,
mannen uitgebannen?
'Geenszins, daarvoor zorgen met
name Jason Robart als Dashiell
Hammett, de schrijver die door Lilli
an Hellman innig en koppig werd
bemind en met wie ze dertig jaar
lang optrok (niet zonder daverende
ruzies en intermezzo's waarin ieder
zijn eigen weg ging) en Maximilian
Schell ais de boodschapper in
Parijs.
Beiden maken van hun betrekkelijk
kleine rollen iets onvergetelijks: al
leen al door de manier waarop ze
staan en lopen weet je hoe ze zijn.
Robarts met zijn cynische eerlijk
heid een rots in de branding, Schell,
schichtig, verlegen en opgejaagd,
niet minder betrouwbaar en integer
in de dingen waarop het aankomt
Amsterdam-Calypso; Den Haag-Asta;
Rotterdam-Calypso I, 16 jr.
De makers van de film zijn aan deze
pamflettistische constructie van
Vlimmens levensverhaal vrijwel ge
heel voorbij'gegaan. Daardoor haal
den ze de werkelijke bestaansreden
uit de hele creatie. Ze werden ge
dwongen om zich te concentreren op
voorvallen, met verwaarlozing van
wat er eventueel aan psychologische
en karakterologische motieven bil
Hint Eastwood, als acteur ontdekt door de meester der spaghet-
i-Westerns Sergio Leone, regisseert nu al verscheidene jaren zijn
igen films, met wisselend succes.
i „The Gauntlet" (in het Neder-
ads uitgebracht als „De Doorzet-
r" maar de titel betekent „Spits
teden lopen") marcheert hij langs
latgetreden paden, doch hij doet
ft met ferme en vakkundige pas.
toderwerp is de aloude filmstrijd
m een door de tand destijds aange-
reten en de alcohol uitgeloogde,
laar toch niet van een zekere naïeve
trlijkheid plus een grote dosis aan-
«kkingskracht gespeende enkeling
ten bijna allen.
'at wil het geval: Clint, de politic
ian, wordt door een superieur uitge-
tuurd om iets op te knappen wat
fn routine-klusje heet te zijn, doch
ich eds spoedig ontpopt als ge-
eel iets anders. De eerste dreun
omt, als de gevangene die hij van
as Vegas naar Phoenix moet ver-
beren geen man blijkt te zijn. doch
en vrouw (Sondra Locke) die hem
«zweert haar te laten waar zij is,
kndat niemand in de gokhuizen en
Aders een halve cent geeft voor haar
toen als ze eenmaal de gevangenis
muren achter zich heeft gesloten.
fc-i ze misschien wel een beetje ge-
Ijk heeft begint hij te geloven, als
*n door hem opgecommandeerde
'uto voor zijn ogen ontploft en als
*n huis. waarin het ongelijke paar is
gevlucht, door geweervuur letterlijk
met de grond gelijk wordt gemaakt
gaan hem de ogen verder open. Maar
dat de schieters politiemannen zijn,
net als hijzelf, daar begrijpt hij lange
tijd niets van. Wij wel, want er is niet
veel hersenwerk voor nodig om te
raden wie de schurk is.
Er wordt heel wat opgeblazen en
doorzeefd in „The Gauntlet" en het
is allemaal al eens eerder vertoond.
De achtervolging door de helikopter
lijkt zo overgenomen uit een be
roemde Hitchcock-fllm. Maar de ca
lamiteiten zijn goed getimed (al
thans voor driekwart van de lengte)
en daarom is de film best spannend.
Aan het eind gaat hij trekken, de
tocht per gekaapte en gepantserde
autobus lijkt geen einde te nemen en
het opbloeien van iets heel moois
tussen smeris en gevangene komt
ook niet bepaald als een verrassing,
maar all&. In zijn soort kan hij er
best mee door.
W. Wielek-Berg
Amsterdam-Cineac Damrak I en
Rembrandtpl.th.; Rotterdam-Arena;
Utrecht-Camera; Groningen-City I;
Hilversum-City; Den Bosch-Euro I;
Amersfoort-Cinema; Eindhovcn-Me-
tropole; Heerlen-Rivoli; Leiden-
Luxor, 16 jr.
U wilt sparen en toch tegelijkertijd een
aantrekkelijke rente over uw spaargeld
ontvangen. Maar u wilt ook op ieder gewenst
moment over uw geld kunnen beschikken.
Dat kan bij de ABN.
Want de ABN heeft spaarvormen waarmee
u in alle vrijheid toch een flinke rente kunt
maken. Wij helpen u hier alvast met drie
voorbeelden.
1. U neemt een ABN Spaarboekje of een
'gewone' ABN Spaarrekening.
Daarmee mag u vrij opnemen tot f2.500,-
per maand. Uw rente is dan 4%.
2. U kiest voor de handige ABN Girospaar
rekening. Opnemen en storten doet u alleen via
uw bank- of girorekening. U hoeft er de deur
niet voor uit En zonder opnamekosten mag u
tot f 5.000,- per maand opnemen terwijl uw
rente 5% blijft
3. Als u méér rente wilt, maar toch nog vrij
over uw geld wilt beschikken, neemt u een Spaar-
Extra-rekening. Uw rente is dan 6%, maar
als u geld opneemt betaalt u 1% opnamekosten
per keer. De mensen van uw ABN-kantoor
helpen u graag verder bij uw keuze.
U kunt mij helpen door informatie te sturen over uw vele
spaarvormen.
Dhr/Mevr.:
Straat
Plaats:TeL:
Heeft reeds een rekening bij de ABN: ja/neen.
Zo ja, bij ABN-kantoor
In ongcfrankeerde envelop zenden aan: ABN Bank,
Afd. OD. 50, Antwoordnummer 1555,1000 PA Amsterdam.
Providence Magistrale film van Alain
Resnals over verval, dood en de creatieve
capriolen van een oude. zieke schrijver.
De gehele week ln Tuschlnskl 5, Amster
dam en Select, Utrecht.
Pad re Padrone Schitterende film van de
Italiaanse gebroeders Tavlani over een
Sardijnse herdersjongen die zijn Isole
ment overwint door middel van de taal.
De gehele week in Clnétol. Amsterdam,
23 febr. Liga, Zoetermeer; 25 febr. De
Hommelscoop in Bergen op Zoom
Que la Fête commence. Perfecte histori
sche film met dubbele bodem van de
Franse regisseur Bertrand Tavernler. De
gehele week in 8tudlo. Sneek
Meneer Hulot roei vakantie. Klassieke
comedie van en met Jacques TatL De
gehele week 1q City 4, Amsterdam.
Te Gek om los ie lopen. Ontroerende film
van Italiaans collectief over nieuwe we
gen om krankzinnigen te integreren ln de
maatschappij. 28 febr. en 1 maart 8oc.
Akademie Den Elzent, Eindhoven
Alle Turken heten Ali. Film O ver dage
lijkse discrlmlnaUe, getoetst aan de lief
de tussen een oude werkster en een Jonge
Marokkaanse gastarbeider van de Duitse
cineast Rainer Werner Fassblnder. 1
maart ln Synopsis, Nleuwegeln.
2001, A Space Odyssey. De beste science
fiction-film ooit gemaakt door meester
Stanley Kubrick De gehele week ln
Luxor. Nijmegen; Rlalto, Amsterdam en
8tudlo 2000, Den Haag.
La Dentellière. Tedere liefdesgeschiede
nis van de Zwitserse regisseur Claude
Goretta over een paar dat niet tezamen
kan komen omdat de woorden hen schei
den. De gehele week in Tuschlnskl 4.
Amsterdam; Alhambra 4. Enschede; Stu
dio. Groningen; Rembrandt 5, Eindho
ven; Lldo 3. Leiden.
Annie Hall. De beste film van en met de
geniale Amerikaanse komiek Woody Al
len. vol grapjes en droefenis. De gehele
week ln Alhambra 2. Amsterdam: Metro-
oole 4, Den Haag en Casino 2. Breda
Dillinger is dood. De beste film van Marco
Ferrerl over een man die uit verveling
een moord begaat. 24 febr. De Kokkerjuf
fer;* I maart Akhnaton, Amsterdam.
