Nog geen antwoord op de Islam Belangstelling voor anders denken over werk UIT DE KERKBLADEN Berkouwer evenwichtig en genuanceerd Motivatie VANDAAG MAANDAG 20 FEBRUARI 1978 Pt» KERK Trouw/Kwartet ANC I door drs. J. Slomp Het aantal moslims In Europa ls ln vijftien jaar met vijf miljoen toege nomen. Op deze uitdaging hebben de kerken als geheel nog maar nau welijks gereageerd. Voor het eerst is er over deze zaak een gezamen lijk beraad van de Europese kerken gehouden. Tot een gezamenlijke visie kwam het nog niet. Maar alleen al de uitwisseling van gedachten over hoe christenen hun moslimse bu ren en naasten het best kunnen helpen zonder opdringerig te zijn, rechtvaardigde de kosten van dit beraad. Vijfentachtig mensen namen deel aan deze consultatie, die in Salz burg in Oostenrijk was georgani seerd door de conferentie van Euro pese kerken (CEK). Uit Nederland waren we met vier personen aanwezig. Mevrouw Van Schaik-Van Schijndel van de chris ten jongevrouwen federatie (YWCA) en mevrouw Steman-v.d. Woerd van Oudezijds 100 in Am sterdam. Beide dames zijn nauw betrokken bij werk voor buiten landse werknemers. Voorts waren aanwezig pater P. Backx van Cura Migratorum, de eindredacteur van „Begrip-Mos lims en Christenen" en ondergete kende namens de gereformeerde kerken. Pater Backx en ik werken nauw samen op het gebied van de voorlichting ln Nederland. Hij zorg de voor de rapportage over Neder land in Salzburg. Hij was trouwens niet de enige r.k. deelnemer. De secretaris van de Europese bis schoppenconferentie was ook aan wezig evenals Fr. Michael Fitzge rald. directeur van het pauselijk instituut voor Arabische studiën. De laatste bracht ons op de hoogte van r.k. activiteiten op hetzelfde gebied: de islam in Europa. In november 1976 vond er in Möd- lingen bij Wenen een consultatie plaats georganiseerd door het Vati- caan met enkele protestantse en moslimse adviseurs over de islam in Europa. Het ligt voor de hand dat we van eikaars ervaringen ge bruik maken. In feite waren dus alle kerken van enige importantie die met dit vraagstuk te maken hebben op de consultatie in Salzburg aanwezig. Het was de eerste conferentie van de gezamenlijke kerken in Europa, gewijd aan dit onderwerp. Dat op zichzelf was reeds erg belangrijk. Moslim-sprekers Het tweede positieve aspect van de conferentie was het feit dat ook enkele moslimse deskundigen mee deden. Zij trokken niet zozeer de aandacht als president Sadat van Egypte die toevallig in die week ook Salzburg bezocht. Hun aanwe zigheid onderstreepte het feit dat we niet kunnen praten over de mos lims zonder de moslims. Nu onderscheid ik nadrukkelijk tussen moslims als medemensen en de islam als wereldgodsdienst. Het zoeken van een theologisch ant woord op de uitdaging van de islam als na-christelijke religie is natuur lijk in de eerste plaats de taak van christen-theologen, hoewel we m.i. onze visie op de islam moeten tes ten in de dialoog met moslims. De drie moslimse sprekers hielpen ons om de problemen van de mos lims in het vizier te krijgen. De eerste spreker kwam uit Tashkent. Hij herinnerde ons aan het bestaan van 15 miljoen moslims in de Sov jet Unie, wier positie in vele opzich ten te vergelijken valt met die van de Russisch orthodoxe kerk en an dere kerken in dit land. Wanneer we aan de moslims den ken in het grotere Europa (dus niet alleen aan West-Europa) dan besef fen we dat de moslimse aanwezig heid hier niet uitsluitend mag wor den gezien vanuit de problemen van de buitenlandse werknemers. Niet alle moslims, ook niet in het westen van ons werelddeel, zijn buitenlandse werknemers. De tweede spreker, de Algerijn All Merad, nu hoogleraar in Lyon, sprak over de eenzaamheid van vele mos lims in Frankrijk. De hoofdbiblio thecaris van de staatsbibliotheek in Wenen, Dr Small Balie, slaagde er m.i. het beste in om begrip te wek ken voor de vaak zeer penibele posi tie waarin de moslims in ons deel van de wereld verkeren. Hij sprak als zijn mening uit dat de christenen moslims op allerlei ma nier kunnen helpen bijv. bij het vin den van moskeeruimten, maar dat hun financiële bijdrage zich kon be perken tot kleine bedragen als teken van goodwill en vriendschap. Vol gens een moslimse traditie die hij aanhaalde moeten moskeeën wor den gebouwd op „vroomheid", dat wil zeggen door middel van bijdra gen van vrome moslims. Dr. Balie ontwikkelde bezwaren te gen de methoden van een aantal christelijke zendingen maar be streed niet het goed recht en de zuivere intentie van die zendingen. Antwoord De conferentie is in praktisch op zicht geslaagd te noemen. Men kan er over twisten of het uitblijven van een gezamenlijk antwoord op de is lam als religie positief of negatief moet worden gewaardeerd. Persoon lijk ben ik geneigd om het feit dat de consultatie niet in staat was samen de grondslag te leggen van een theo logische visie op de islam positief te waarderen. Immers, dit gebrek aan visie en inzicht weerspiegelt de gro te onwetendheid die er nog bestaat ten opzichte van de islam in de kerken van Europa. De antwoorden uit de middeleeuwen voldoen niet, we moeten naar nieuwe antwoorden zoeken. Breder Het zou natuurlijk mogelijk zijn ge weest om door een aantal specialis ten, die ter conferentie aanwezig wa ren, een verklaring te laten opstellen waaraan de meerderheid zijn stem had kunnen geven. In plaats daar van had men de conferentie opge deeld in vier discussiegroepen, die rapporten moesten produceren. Ter gelegenheid van islamitische hoogtijdagen geeft Volksgezondheid aan de moslims in ons land toestemming, lammeren te slachten volgens de islamitische ritus. Dan staan, zoals hier op de foto in Amsterdam, moslims bij het slachthuis in de rij met hun dieren. De eerste groep hield zich bezig met „Getuigenis en Dialoog". Op vrijdag bleek dat in deze sectie de stemmen staakten. Men kwam er samen niet uit. Een poging door enkele „evan- gelikalen" om voor de valreep op zaterdag nog een aantal stellingen aangenomen te krijgen werd door de vergadering verworpen. Daarmee gaf de conferentie te ken nen dat ze er niet voor voelde de moslims in de eerste plaats te zien als objecten voor bekering en getui gen. Zoals de voorzitter, de angli- kaanse bisschop en islamoloog Da vid Brown, het formuleerde: onze missie ten aanzien van de moslims is breder dan alleen maar getuigen. Huiswerk Het resultaat is dat we met theolo gisch huiswerk terug zijn gekeerd. We kunnen niet zomaar de antwoor den van de kerken in Azië en Afrika overnemen. We zullen in Europa zelf naar antwoorden moeten zoeken. Het feit dat groep één er niet in slaagde in de korte tijd die ze ter beschikking stond een gezamenlijk rapport te produceren, houdt niet in dat de andere secties met een even mager resultaat voor de dag kwamen. De secties „mensenrechten", „sa menleven" en „secularisatie" kwa men met gedegen bruikbare rappor ten die binnenkort in Genève door de CEK samen met een verslag van de conferentie in het Engels, Duits en Frans zullen worden uitgegeven. Drs. Jan Slomp is predikant in alge mene dienst van de gereformeerde kerken met de opdracht om voorlich ting te geven over de ontmoeting met moslims in onze samenleving. Van een onzer verslaggevers AMERSFOORT De werkda gen, die het secretariaat voor ontwikkelingssamenwerking van de gereformeerde kerken periodiek houdt, genieten gro te belangstelling. De dag die vorig jaar werd gehouden on der het thema christendom en socialisme heeft reeds tot een aantal doorpraatdagen en ver volgcursussen geleid. Ook de werkdag, die afgelopen zater dag in het Corderiuscollege in Amersfoort werd gehouden onder het thema „Wat heet werken?" had zo grote toeloop, dat tweehonderd mensen gewoon afgewezen moesten worden. Toch bieden deze dagen geen specta culaire nieuwigheden. Zo bestond de werkdag op zaterdag uit een viertal korte inleidingen, een film, de moge lijkheid enkele stands te bezoeken, wat met elkaar in groepen door te praten en een liturgische afdsluiting, ditmaal met medewerking van het koor van de kritische gemeente IJmond. Verontrusting lejctruon' ctmei^fcort Duitse vrouwen kopen geen levensmiddelen uit Zuid-Afrika meer FRANKFURT (EPD) De Evange lische Frauenarbelt, de vrouwenbe weging van de evangelische kerk in West-Duitsland. roept haar leden op. door het boycotten van levens middelen uit Zuid-Afrika de strijd om gerechtigheid ln dat land te steunen. De acUe maakt onder meer gebruik van folders en affiches met de tekst „Koop geen vruchten van de apartheid". De vrouwen wordt gevraagd geen vruchten en conserven uit Zuid-Afri ka te kopen en ln de winkels te protesteren tegen de aanwezigheid van deze goederen. Het enige echt bijzondere is dat de dagen bezocht worden door veel mensen, die meelevende kerkleden zijn en voelen voor een zakelijke en radicale analyse van onze samenle ving. Zij worden verenigd door een zekere mate van verontrusting, zij het dan niet over nieuwigheden die in de kerken doordringen, maar meer doordat de kerken nog onvoldoende oog hebben voor de crisis in onze samenleving. De werkdag van zaterdag ging over de verdeling van het werk in onze maatschappij, over de arbeids ethiek, de werkloosheid en over toe standen die je zoal in het bedrijfsle ven kan vinden. De heer G. Terpstra, een medewer ker van het CNV, stelde vast dat op deze dag kennelijk „vrij belangrijke" dingen worden behandeld. Hij had geconstateerd, dat onbelangrijke za ken doorgaans op zondag worden besproken. Vrij belangrijke dingen komen op zaterdagen aan de orde en echt be langrijke kwesties worden door de week besproken. Wanneer dingen dan weer uiterst belangrijk worden, zoals devaluaties enzovoort, worden die weer op zondagmiddagen door een handjevol belangrijke mannen in het geheim geregeld. Volgens de heer Terpstra hanteren marxisten en werkgevers eenzelfde arbeidsethos en eenzelfde strijdme- thode, namelijk via het loon. Hij bestreed de stelling dat op het ter rein van de arbeid een prestatiemo- raal heerst. Volgens de CNV'er gaat men er in het geheel niet van uit dat de men sen zo graag werken. Daarom wordt arbeid beloond, maar wanneer het over beter betaalde banen gaat wordt de grotere verantwoordelijk- Onze adressen: AMSTERDAM: Postbus 859 Wlbautstraat 131 Tel. 020-913456 Telex 13006 ROTTERDAM/ DORDRECHT: Postbus 948 Westblaak 4. Rotterdam Tel. 010-115588 (Red. en klachten) Schledamsevest 52 Tel. 010-115700 (adv.) DEN HAAG LEIDEN: Postbus 101 Parkstraat 22. Den Haag Tel 070-469445 ZWOLLE/ORONINGEN: Postbus 3 Melkmarkt 56. Zwolle Tel 05200-17030 Prof. dr G. C. Berkouwer heeft zich teruggetrokken uit de redactie van het Gereformeerd Weekblad (uitgave Kok), waarin hij gezeten heeft vanf het eerste nummer, van 6 juli 1945. Zijn mederedacteur prof. dr Herman Ridderbos noemt dit „het einde van een tijdperk" en schrijft over Ber kouwer: Ik denk. dat hij nooit heeft gestreefd naar een soort van kerkelijk leider schap. wél dat hij steeds bezig is geweest in zijn boeken en artikelen de mensen duidelijk te maken, wat er in de wereld van de theologie, in het algemeen van de geeestelijke gedachtenvorming, aan de hand was. Hij heeft door deze voortduren de informatie niet alleen velen aan zich verplicht, maar ook de vensters van onze kerken helderder gemaakt en van oudbakken beslagenheid ge reinigd. Maar hij heeft ons blad ook getracht over deze ontwikkelingen een oordcel te geven, dat men mis schien het best kan kenmerken met de woorden: evenwichtig en genuan ceerd. Ik verklap geen geheim, als ik opmerk, dat sommigen in de loop van de tijd, maar vooral ln de ont wikkelingen van de laatste jaren, dit oordeel wel eens al te evenwichtig en al te genuanceerd hebben gevonden en graag de weegschaal wat duide lijker hadden willen zien doorslaan ln een bepaalde, door hen gewenste richting. Ik denk, dat dit iets te maken heeft met hetgeen op korte en op lange termijn geldigheid heeft Ik voel mij niet geheel vreemd nen, dat het resultaat minder dege lijk of beslist zou zijn. Berkouwer bezit, ondanks al zijn omtrekkende bewegingen en afkeer van frontale benaderingen, een gedecideerdheid, die men vooral niet moet onder schatten. En daarin zal naar mijn mening ook het geheim liggen, dat men in de toekomst nog lang en nog dikwijls op hem en over hem heen naar zijn voorganger en geestver want H. Bavinck zal teruggrijpen. Prof. dr G. C. Berkouwer aan degenen, die op bepaalde mo menten in de afgelopen jaren Ber kouwer wel eens „uit zijn slof had den willen zien schieten". Maar iets anders is of zijn levenswerk, neerge legd in zijn grote reeks Dogmatische Studiën en andere boeken, en afge- schaduwd in zijn jarenlange mede werking aan het Geref. Weekblad, niet steeds meer zal blijken nauw keurig de scheidslijn te hebben aan gegeven tussen hetgeen als de voort zetting van de klassieke gerefor meerde theologie en een daarvan in onze dagen ook duidelijk zichtbare deformatie gekenmerkt kan wor den Dat hij daarbij niet gebruik gemaakt heeft van een uitdagende of antithetische, maar veel meer van een voorzichtig overwegende, het voor en tegen nauwkeurig afwegen de methode, behoeft niet te beteke- IKON-directeur J. Greven in een gesprek met Henk Verburg vanKerkinformatie:Men heeft ons wel eens verweten dat de uitdrukke lijke geloofsmotivatie aan onze pro gramma's ontbreekt. Maar als ik op grond van mijn christelijke levens overtuiging kies voor een bepaald gedrag, kan het toch vreemd over komen als ik mijn motivatie steeds maar weer er bij noem. Het kan natuurlijk wel eens, maar het is niet noodzakelijk. In Kenmerk zei een Zuidamerikaan- se bisschop onlangs: „Mijn werk be staat uit twee elementen: bewust making en evangelisatie". Het werk van de IKON bestaat ook voor een deel uit bewustmaking. De motiva tie gebeurt dan niet expliciet als een rechtvaardiging vooraf of achte raf maar impliciet, bijvoorbeeld door de keuze van de mensen waar mee we spreken. Classes Verleden week werd in de hervorm de synode meegedeeld, dat het syno desecretariaat een herziening van de classicale indeling voorbereidt. Ir. J. van der Graaf hierover in De Waarheidsvriend, het blad van de gereformeerde bond: In ieder geval is het verheugend dat thans een begin gemaakt wordt met het hopelijk opheffen van een onbil lijke classicale indeling. Er zijn drie classes met meer dan 50 predikant- plaatsen op 13 classes met minder dan 25 predikantplaatsen. De eerste drie classes (Arnhem, Gorinchem en Harderwijk) vertegenwoordigen 170 predikantplaatsen met ruim 330.000 Hervormden. De tweede 13 tellen 270 predikantplaatsen met ruim 320.000 leden Daarom is een herzie ning dringend gewenst. Het gaat niet aan die delen der kerk, die de laatste tijd zéér gesmaldeeld zijn, maar dezelfde vertegenwoordiging in de synode te doen behouden. We weten best, dat binnen de kerk de Waarheid niet bij meerderheid van stemmen wordt uitgemaakt, als het goed is; maar toch óók niet bij over heersing van stemmen, die geen ker kelijk achterland meer hebben. Make de synode intussen de beloof de voortvarendheid waar! Samenwerking In het christelijke gereformeerde weekblad De Wekker schrijft ds J. H. Velema over interkerkelijke samen werking: Er zijn plaatselijke raden van ker ken. waarin kerken van allerlei slag vertegenwoordigd zijn; ook kerken, wier kerkverband vertegenwoordigd is in de landelijke raad van kerken. Het roept vragen op als we landelijk niet met de raad van kerken mee doen krachtens synodale uitspraak en plaatselijk dit weL doen terwijl er toch geen wezenlijke verschillen zijn tussen de landelijke en plaatselijke organisatie. Als een plaatselijke ker- keraad vAN ons kerkverband dit doet wijkt hij af van de kerkelijk vastgestelde lijn. Samenwerking met Rome is door onze kerken altijd afgewezen tot dusver. Er moge theo logisch bij Rome veel veranderd zijn. kerkelijk niet, terwijl de meeste theologische veranderingen, die in plaatselijke verhoudingen soms doorwerken, in de regel een vrijzin nig karakter dragen. Daarom heeft het blijkens reacties vragen opge roepen dat bij een afscheid van een van onze predikanten een pastoor spreekt namens de plaatselijke ker ken en een andere namens een team, waarin de betreffende predikant ook een plaats had. Zeer recent is het bericht dat een van onze predi kanten in een grootse plaatselijke evangelisatieactie samen het evan gelie gaat brengen met de plaatselij ke pastoor. Het is te begrijpen dat een dergelijk bericht doet vragen: komt er nu een andere lijn in de kerkelijke praktijk? Evangelisatie- deputaten hebben steeds samen werking met Rome afgewezen. Zijn de argumenten daarvoor plaatselijk niet meer geldig? Zending DE GEDAANTE Het evangelieverhaal van gistere (derde zondag in de veertigdagentijd) is dat van de verheerlijking op de berg. (Matth 17,1-9). Het Oosten heeft in dit verhaal altijd alle oog gehad vooi verandering van Christus' gedaai In het Westen lette men meer op positie van Jezus, tussen Mozes Elia in, en men mediteerde dan o' de diepe verbanden op de lange baan van het verhaal van God en mensen. Daar stond Hij, met Moz de „wetgever", de man van het begin, en met Elia, de man die in Ij hele Oude Testament model Z\ voor „de profeet". Wet en profeter om Hem heen, hun vervulling vindende in Hem. Heel Gods bedoeling in één oplichtend tablei op de berg. De wetgever en de profeet onderhouden zich met Het zegt Mattheus. Een andere evangelist weet waarover zij spraken: zijn uitgang te Jerusalei Zo kwam dit verhaal in verband t staan met het lijden van de Messil Een laatste confrontatie werd het met de uitgangen vanouds en heenblikkend naar de „uitgang te Jerusalem", naar wat Hij gaat volbrengen „deze laatste dagen' Wie hier naar Gods aanschijn zoelj stoot op dat ene zinnetje aan het eind van het verhaal: „Toen zij huj ogen opsloegen zagen zij niemand dan Jezus alleen". Het gelaat van God! De gedaanteverwisseling in het licht van het begin van het verhaal is al voorbij. Maar dit blijft Zoals Hij daar bij hen is. Zonder gedaante dat wij Hem zouden begeerd hebben. Het staat er bijnf wat kaal. Jezus alleen. Maar dat het, waar het om gaat. Jezus d verder gaat op zijn weg naar k en opstanding. Naar die andere b waar Hij omhoog-geheven zal worden in zijn verstoting door ons. Maar dat is Gods aanschijn. Verborgen in het lijden en tegelijk openbaar in het volbrengen van uitgang, in het uitzicht op Pasen. er bijnr r dat is s die n4 1 r kruis^ dere bè sal i 1 Concurrenten heid aangevoerd als argument v< MS die hogere bezoldiging. e b oer nd esp De dag werd geopend door ds inS Pomp, die verbonden is aan de sti ting kerk en industrie in de IJmo ,de Ds. Pomp gaf een realistisch b# w van de gevoelens van mensen ingeschakeld zijn ln het dagelij produktieproces. ede Den Hij citeerde een arbeider, die f6er „Toen ik na mijn geboorte voor Pho1 eerst mijn ogen opende en van mijn wieg een donkerblauwe ove ove zag bewegen, toen wist ik zeker: °6 wordt donderen." Ds. Pomp zette aan de hand h enkele praktijkvoorbeelden uitfgr" hoe kritisch ingestelde arbeiders de overige worden geïsoleerd en de werkgever er op aan stuurt es6 arbeiders elkaar als concurren gaan zien. Dr. O. Jager, wetenschappelijk dewerker van de theologische hofwiJ school in Kampen, wil van de hep rc sende kijk op de waarde van werk af. Hij pleitte er voor dat plexor riger werk naar verhouding lager honoreerd zal worden. vei ind Hij rekende voor dat indien de ho igei betaalde ambtenaren, zoals hijzere een loonsverlaging van drie proc ine zouden aanvaarden er 50.000 misal banen zouden kunnen komen, ver ide Hij wil dat de consumenten rel* slechts er op letten of een ei dat gebruiken afkomstig is van schar kippen, maar ook of produkten stand komen door middel van vrijde arbeid" en niet door op£h( zweepte werknemers, want „zoli 'es' wij onszelf opzwepen zwepen wij deren neer". an WA ir V ag e n t pal irs( Verdiepen Dr. Jager zette uiteen dat de zich niet mag beperken tot het ten van degene die hun baan ren hebben of geen werk ki krijgen. De kerk zal zich moef!' verdiepen in de oorzaken van „baanloosheid". tr< ik, ve ui' kun nc Totdat de kerk als geheel zich mee bereid is in te laten, zullen oti '^ial Wl,ct( maken krijgen met een „dialoL, kerk". Maar zo'n kerk waar in gebr aan eensgezindheid de dialoog doel geldt is volgens dr. Jager noodoplossing, „want de gemeent bedoeld als groep, die, omdat dezelfde Heer dient ook hetzel L' kwaad bestrijdt". edï Wereld en Zending, het tijdschrift voor opbouw van de missionaire ge meente, een uitgave van de Neder landse zendingsraad en de Neder landse missieraad, gaat de zevende jaargang in met een verslagboek van het project „Zending in Nederland" (voor vijf gulden te bestellen via giro 493248, Nederlandse zendingsraad te Amsterdam). Ook hier heeft een me dewerker van het eerste uur de re dactie verlaten, namelijk prof. dr. J. Verkuyl. Zijn plaats in de redactie is ingenomen door drs. J. Slomp, die tevens de eindredactie heeft overge nomen van dr. C. H. Koetsier. In dit verband riep Ries Maaswii lid van de beweging christenen het socialisme, de aanwezigen op aandacht voor het socialisme. „D de socialistische beweging is ai jaar gewerkt aan de vermenselijk van de arbeid," zei hij. Als voorbe noemde hij de strijd voor de achf ge werkdag en het verbod op arbeid. CHICAGO Billy Graham is steeds de meest invloedrijke fit op godsdienstig gebied in de nigde Staten, volgens een enqi die het blad Christian Century onder kerkjournalisten. Op de plaats staat president Carter, lutherse theoloog Martin Marty, ki et ig lal er\ tn kindbtn ter V tn ill hfcer d< an

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1978 | | pagina 2