Begin wil geen levering wapens aan Arabieren Belgrado' conferentie op scherp Me\e Midden-Oosten kijkt weer naar VS Egypte levert aan Somalië bommen hodesië Teng mag blijven t ensenrechten blijven struikelblok Begin belooft wraak voor aanslag Kenia onderschept vliegtuig Aardbeving in Turkije Ontvoerde Huber weer terecht la vastlopen van Sadats vredespoging: H IDERDAG 16 FEBRUARI 1978 BUITENLAND Trouw/Kwartet :te feelname militairen |n verkiezingen Frankrijk geëist den van het extreem-recht- Front National in Frankrijk bben in verband met de ko- nde verkiezingen een pers- iferentie gegeven op hun ofdkwartier in Parijs. Het ont National, waarvan leden pers tegemoet traden met lonkousen over hun hoofd (testeerden tegen het feit militairen in Frankrijk niet n de verkiezingen deel mo- [i nemen. Politieke waarne- rs omschrijven het Front tional als neo-fascistische [anisatie. JERUZALEM (AFP, UPI. Reuter) Israels premier. Menachem Begin, heeft gisteren een dringend beroep op president Carter gedaan „terug te komen van zijn besluit tot het verkopen van moderne vliegtuigen aan Egypte en Saoedi-Arabië". .GRADO (AP/UPI) De conferentie van Belgrado over veiligheid en samenwerking is verder cherp komen te staan. Oost en west beschuldigen elk&ar ervan een aanvaardbare slotverkla- tegen te houden. westerse opvattingen daarin beter tot uiting komen. Deze voorstellen zijn door de Sowjet-Unie al op voor hand afgewezen. Wat betreft het geheime Franse voorstel is wel uitgelekt dat ook hier in de mensenrechten zo nadrukke lijk aan de orde komen, dat ook dit voor de Sowjet-Unie niet te pruimen is. Polen, dat thans optreedt als woordvoerder van de Oosteuropese landen, hield zich op de vlakte en liet weten dat het Franse voorstel eerst nader bekeken moet worden. Wel herhaalden de Polen dat uiterlijk morgen de conferentie in Belgrado moet worden afgesloten, met of zon der slotverklaring. JERUZALEM (UPI) Israels pre mier Begin heeft gisteren verklaard dat wraak zal worden genomen vooi de bomaanslag dinsdagavond op een bus in Jeruzalem. Bij deze aan slag kwamen twee mensen om het leven en werden 43 anderen gewond. Palestijnse guerrillastrijders heb ben de verantwoordelijkheid voor de aanslag opgeëist. „Laat er geen' twijfel over bestaan dat de hand van de gerechtigheid de moordenaars zal raken en van hen het zuivere bloed zal eisen dat zij midden op straat hebben vergoten", aldus Begin. Rusland betaalt de Canadese rekeningen voorstellen die door de Sowjet- worden ingediend wordt vol de westerse landen voorbij ge- aan de schending van de men- ichten in dat land. Omgekeerd Moskou niets voor westerse erpen voor een slotverklaring, in op die mensenrechten wèl t ingegaan. Dig was dat de conferentie muur- kwam te zitten, en de Sowjet- zelfs liet weten dat ook een iting zonder slotverklaring mo- is. zonder dat daardoor de janning tussen oost en west in gevaar te komen. :onferentie van Belgrado is een >ing van de verklaring van Hel- over veiligheid en samenwer- die in 1975 werd opgesteld. Wat aarvan terecht gekomen? is de doorslaggevende vraag bij de onder handelingen in Belgrado, waarbij de mensenrechten voortdurend het knelpunt blijven. Middenweg Er ligt nu in de Joegoslavische hoofdstad een frans voorstel ter ta fel, dat mogelijk een middenweg zou kunnen zijn tussen de ver uiteen liggende standpunten van oost en west. Het is voor het eerst bekeken tijdens het overleg tussen de minis ters van buitenlandse zaken van de Europese Gemeenschap, eerder deze week in Kopenhagen, zonder dat toen een oordeel werd uitgesproken. Wel werd afgesproken dat de negen EG-landen zullen proberen de voor stellen van de neutrale landen in Belgrado zó om te buigen dat de De Sowjet-Unie probeerde gisteren haar eigen slotverklaring op onder delen aan de orde te brengen, wat door het westen werd afgewezen. Volgens deze landen kan niet over uitwerking van onderdelen worden gepraat als zelf over de grote lijn (met name de mensenrechten) nog geen overeenstemming bestaat. Westerse kringen uitten de vrees dat Moskou wil proberen op sommige punten het op een akkoordje te gooi en, en dit stuk dan naar voren wil schuiven als dè slotverklaring van de conferentie van Belgrado. Het verschaffen van offensieve wa pens van dit stoort aan Egypte en Saoedi-Arabië zïal het gevaar van de confrontatie verjgroten en zal Saoedi- Arabië opnemen in de rij van con- frontatielandentegen Israël, aldus de premier. „Wijj hebben verscheide ne keren verklaiard dat wij niet zul len wijken vóob oorlogs- en ultima tumdreigementen." zo voegde hij er aan toe. waarbij hij artikelen in de Sowjet-pers citeerde volgens welke een oorlogsdreiging tot uiting komt Niet eerste crisis Begin zei dat loet niet de eerste keer is dat de betrekkingen tussen Israël en de VS een ctoisis doormaken. Alle vorige crises zijn overwonnen en ook deze zal Israël te boven komen. Be gin dankte Amerika voor het besluit Israël 90 militaire toestellen te leve ren. Hij zei te hiopen dat Washington dit aantal zou werhógen. De regering-C arter maakte dinsdag ook bekend dat zij 60 F-5e-toestellen aan Egypte en. 60 moderne F-15-ge- vechtsvliegtuigjen aan Saoedi-Arabië zou leveren. „Israël weet dat Saoedi-Arabië een bepaald aantal Arabische staten al beloofd heeft clat de vliegtuigen in geval van een nieuwe oorlog tegen Israël ter beschikking zullen worden gesteld," aldus Begin gisteren in het parlement. Voorts deelde premier Begin mee dal hij eerder dan het plan was naar Washington zal gaan om te proberén de impasse in de onderhandelingen met Egypte te doorbreken en te trachten diens be sluit tot vlie^gtuigleveranties aan Egypte en Saoedi-Arabië te herzien. irvolg van pagina 1 jverleg over een „interne" rege- ïad drie weken in het slojJ geze- loordat bisschop Moezorewa en Irie andere delegaties het niet konden worden over de blanke egenwoordiging in het parle- it. wijl Smith, Sithole en Chirau in- nden met de rechtstreekse ver- ling van 28 blanken door de ngerechtigden onder de 268.000 iken in Rhodesië, vond Moezore- dat de blanken slechts 20 afge- rdigden rechtstreeks zouden mo- kiezen en dat de overige acht iken zouden moeten worden gewezen via een gemengde lijst, meningsverschil blijkt dus nu te opgelost, k zijn de partijen het er over eens de nieuwe grondwet waarborgen et bevatten ter bescherming van die tegenover de 6,7 mil- zwarten verre in de minderheid De blanken zullen de macht iben om afschaffing van deze ga- Ities te voorkomen. Tien jaar lang het niet mogelijk zijn de waar- jen voor de blanken te verande- zonder de instemming van meer tweederde van de leden van het ;ment. Hoewel premier Smith nog in 1976 verzekerde dat er tijdens zijn leven geen zwart meerderheids- bewind zou komen, voorziet het be ginsel-akkoord in het verlenen van stemrecht aan alle burgers van 18 jaar en ouder. De waarborgen voor de blanken houden o.a. in dat alle burgers naar de rechter kunnen lopen als zij vin den dat hun rechten zijn aangetast. Voorts worden pensioenrechten be schermd en mogen er geen eigen dommen worden genaast zonder een passende en snelle schadeloosstel ling. De toekomstige overheid van Zimbabwe, zoals Rhodesië na zijn onafhankelijkheid officieel zal he ten, wordt verplicht de pensioenen ook in het buitenland uit te betalen. De zwarte nationalisten zijn hier aarzelend mee akkoord gegaan, om dat zij vrezen dat deze bepaling fnuikend voor de economie kan zijn. Ondanks het enthousiasme waar mee het beginsel-akkoord bekend werd gemaakt, gaven de deelnemers aan het overleg toe dat er nog ver scheidene ingewikkelde zaken moe ten worden opgelost. Ook moe ten maatregelen worden genomen voor de uitbanning van rassendiscri minatie, de herziening van vonnis sen wegens politieke vergrijpen en de vrijlating van gevangenen. Ten slotte moet de overgangsregering ook een grondwet opstellen,, het land in kiesdistricten verdelen en kiezerslijsten opstellen. NEW YORK De Sowjet-Unie is bereid om aan Canada de kosten te vergoeden van het bergen en zoeken naar brokstukken van haar neerge storte kunstmaan. Dat bleek uit een uiteenzetting van academielid prof. Jewgini Federow in de subcommis- Geweigerd sie voor wetenschap en techniek van de Verenigde Naties. Volgens de Ca nadese regering belopen die kosten tot nog toe ongeveer vijf miljoen gulden. De zoekacties gaan nog door. NAIROBI (AP, Reuter) Een Egyp tische Boeing 707 met meer dan 200 bommen aan boord die op weg was naar de Somalische hoofdstad Moga- disjoe is in het Keniaanse luchtruim onderschept en gedwongen op de luchthaven van Nairobi te landen. Het vliegtuig, van Egyptair, werd door jachtvliegtuigen van de Keni aanse luchtmacht opgebracht. On middellijk na de landing in Nairobi werd het toestel door veiligheids functionarissen doorzocht. De Boeiing was het vierde Egypti sche toestel dat deze week het Keni aanse luchtruim op weg naar Soma lië doorkruiste. Somalië is in de Oga- den woestijn verwikkeld in een oor log met het buurland Ethipoië. De Egyptische regering heeft eerder deze week Kenia benaderd om toe stemming voor Egyptische vracht vliegtuigen te krijgen op weg naar Somalië door het Keniaanse lucht ruim te vliegen. stel maandag (over Kenia, dinsdag door nog twee vliegtuigen gevolgd. „Deze toestellen vervoerden vermoe delijk militaire goederen," aldus het Keniaanse nieuwsagentschap. Het Keniaanse mmisterie van buiten landse zaken wns meegedeeld dat de vracht bestond uit „humanitaire goederen" va or Somalië. De Keniaanse regering heeft nog geen commentaar o^p het voorval gele verd. maar persfotografen kregen toestemming om op de luchthaven getuige te zijn *-an het lossen van de lading van het {Egyptische vliegtuig. Een Keniaansx? veiligheidsfunctio naris verklaarde dat de zeven kop pen tellende bemanning is gear resteerd en dat de Boeing bewaakt wordt. Deze toestemming is geweigerd, om dat de Keniaanse autoriteiten geen zekerheid hadden gekregen over de te vervoeren vracht. Ondanks deze weigering vloog een Egyptisch toe- ANKARA (DPA- Bij een lichte aardbeving in bet oosten van Tur kije is gisteren leen aantal mensen gewond geraakt. Meer dan 500 ge bouwen werden verwoest. De ver binding tussen enkele dorpen is door zware sneeu wval geblokkeerd. De uitnodiging van Carter om naar Washington te komen arriveerde gis terochtend. aldus Begin, die deze onmiddellijk aanvaard had. Zij volg de na twee hartige besprekingen tus sen de premier en de Amerikaanse ambassadeur. Samuel Lewis. De opmerkingen van Begin werden gemaakt in antwoord op een reeks moties in het Israëlische parlement waarin kritiek op de regering gele verd werd die de betrekkingen met de VS achteruit had laten gaan. De moties werden ingegeven door de kritiek van de VS op de Israëlische nederzettingenpolitiek. Dankbaarheid In Egypte overheerste het gevoel van dankbaarheid voor het besluit om 50 F-5E toestellen te leveren boven het gevoel van teleurstelling. In Cairo vindt men het weliswaar jammer dat Carter niet ingegaan is op het verzoek om Egypte precies dezelfde wapens te leveren als Israël krijgt, maar troost men zich met het feit dat de levering van gevechts vliegtuigen een indirecte vorm van druk op Israël is. Ondertussen is er volgens een in vloedrijk Egyptisch journalist maar weinig kans dat de nieuwe Ameri kaanse pendeldiplomatie in het Midden-Oosten concrete resultaten zal afwerpen. Onderminister van buitenlandse .zaken Alfred Atherton gaat beurtelings in Cairo en Jeruza lem praten over de totstandkoming van een Egyptisch-Israëlische be ginselverklaring voor vrede in het gebied. Hoofdredacteur Moessa Sabri van het dagblad Al Akhbar, die door gaans de inzichten van president Anwar Sadat vertolkt, ziet dat niet gebeuren. „Wij moeten geen concre te resultaten verwachten van Ather- tons pendeldiplomatie." schreef hij gisteren. „Egypte zal uitsluitend een kristalheldere beginselverklaring aanvaarden, zonder voor tweeërlei uitleg vatbare formuleringen, en Is raël zal zoiets afwijzen." De begin selverklaring was inzet van het poli tieke overleg in Jeruzalem dat door Sadat op 18 januari werd afgebro ken. Egypte houdt onverminderd vast aan de eis dat het Palestijnse recht op „zelfbeschikking" een van de beginselen is die uitdrukkelijk moeten worden vastgelegd. Israël wilde en wil niet verder gaan dan een vorm van Palestijns „zelfbe- MONCHEN (DPA) Dieter Huber. lid van de Westduitse conservatieve CSU, heeft gisteren in München, na dat hij teruggevonden werd. verteld wat hem is gebeurd tijdens de twee dagen dat hij ontvoerd werd. Maan dag zou hij door drie gewapende mannen in zijn garage uit zijn auto zijn gesleurd en in de kofferbak van een andere auto, door een vierde persoon bestuurd, zijn geduwd. Na een ritje naar het zuiden van de stad werd hij in een blauwe kombi-wagen geduwd. Daarna werd hij in weer een andere auto gestopt. In de nacht van dinsdag op woens dag was hij plotseling vrij. maar hij kon niet zeggen of hij werd vrijgela ten of dat hij gevlucht was. Momen teel ligt Huber met een shock in een ziekenhuis. stuur" op de westelijke Jordaanoe- ver en in de Gazastrook. Sabri baseert zijn scepsis eensdeels op de persoon van Sadats tegenspe ler, Begin, voor een ander deel op de internationale macht van wat hij betitelt als de „zionistische octo pus". „Begin is een beledigende, provocerende persoonlijkheid die geen moeite doet zijn arrogantie te verbergen." aldus Sabri volgens wie Sadat het verder moet opnemen te gen „de machtigste politieke octo pus die de wereld kent". „Dit is de zionistische octopus die zijn vangar men de afgelopen 100 jaar stevig om Europa en Amerika heen heeft ge strengeld en die het laatse woord heeft bij de Amerikaanse verkiezin gen voor het presidentschap en voor het congres." aldus Sabri ..Het was deze octopus die president Nixon ten val bracht toen hij zich sterk begon te maken voor de Arabische rechten." Vice-premier Teng PEKING (AFP/Reuter) De Chine se vice-premier Teng Hsiao-ping mag blijven. Hij is voor het eerst in het openbaar gezuiverd van iedere verantwoordelijkheid voor de bloe dige rellen op 't Tien An-men plein (plein van de hemelse vrede) in 1976. Daarna werd hij uit al zijn topfunc ties ontheven, maar thans is Teng weer één van de belangrijkste poli tieke figuren in China. Hij behoort tot de „gematigden" die meer na druk willen leggen op produktie, we tenschap en techniek, boven revolu tionaire scholing, en werknemers in bedrijven deels loon naar werken willen geven. Een onbekende uit spraak van Teng is dat het niet geeft welke kleur een kat heeft, als hij maar muizen vangt. De openlijke zuivering van de vice- premier blijkt uit een artikel in het tijdschrift Rode Vlag. waarin hij van alle beschuldigingen wordt vrijge sproken en waarin de beruchte „bende van vier" (waartoe onder an dere de weduwe van partijleider Mao Tse-toeng behoord) verant woordelijk wordt gesteld voor de laster tegen Teng. Waarnemers menen dat het artikel m Rode Vlag ook kan worden gezien als een aanval op de burgemeester van Peking, Woe Teh, en de militaire commandant van Peking. Tsjen Hsi-Iien. Hoewel beide mannen wer den verantwoordelijk gesteld voor de rellen, hebben ze tot nu toe hun banen behouden. or James Dorsey [ïerikaanse druk op Israèl is de enige mogelijkheid om het ptische vredesinitiatief te doen slagen. Dit was het motto i president Sadats reis naar de Verenigde Staten en verschil- 0.5#de Europese staten. Niettemin zoeken Egypte en andere ft.QÏnatigde Arabische staten naar een alternatief voor Washing- 8.W. terwijl men in Jeruzalem Amerika's bedoelingen steeds 5.7#er gaat wantrouwen. Kortom, geen van de partijen betroken 3.39 conflict in het Midden-Oosten is onverdeeld gelukkig met houding van president Carter. fehington liet Sadat verleden tok niet helemaal met lege handen r huis keren. In het Witte Huis de men dat Sadat van eventu- opnieuw eigenhandig dramati ze beslissingen zou nemen. En dat »et laatste waaraan men momen- 1 in Washington behoefte heeft. >ost kon de Egyptische president torn vinden in het feit dat juist n hij de publieke opinie in Ameri- I zat te bewerken Jeruzalem en hington de weg van een openlij- I en frontale botsing leken op te irtij ar opvatting van Israël dreigt shington steeds meer partij in ats van bemiddelaar in het con- t in het Midden-Oosten te wor- De Amerikaanse minister van tenlandse zaken. Vance, heeft gens Israël, de kant van Egypte tozen toen hij stelde dat de Jood- nederzettingen in de Sinai-woes- i niet alleen onwettig waren en op de weg naar vrede Ptonden maar dat zij eigenlijk ook niet behoren te bestaan. In bijna regelrechte scheldpartijen vlogen de verwijten tussen Washington en Je ruzalem heen en weer. Bovendien lieten de VS zich in een officieel rapport voor het eerst in de geschie denis uit over schendingen van de mensenrechten door Israël in de sinds 1967 bezette gebieden. En ten slotte viel het besluit van Carter om voor het eerst offensieve wapens aan Egypte te leveren bij Jeruzalem in slechte aarde. Israëls premier Begin liet weliswaar weten dat Jeruzalem nog steeds prijs stelt op Amerikaan se bemiddeling maar minister van buitenlandse zaken, Dajan liet we ten dat Israël „ernstige twijfels zal hebben over de rol van de huidige regering als objectief onpartijdige bemiddelaar tussen ons en de Arabi sche staten". Toch heeft Carter Sadat duidelijk laten weten Israël niet rechtstreeks militair en economisch onder druk te zullen zetten. Deze mededeling kon Sadat nauwelijks hebben verbaasd. Reeds voor hij op reis ging begon de Egyptische president aan de weg te President Sadat en de Roemeense leider Ceaucescu (rechts) zien brood in een VN-conferentie over het Midden-Oosten. timmeren om openlijk het misluk ken van zijn vredesinitiatief bekend te maken Bovendien gaf Sadat te kennen dat hij zoekt naar alternatie ven om het conflict in het Midden- Oosten langs vreedzame weg op te lossen. Arabische diplomaten hechten in dit verband veel waarde aan het com muniqué na afloop van Sadats be sprekingen met de Roemeense leider Ceaucescu. Hierin werd het voorstel van de secretaris-ii'eneraal van de Verenigde Naties, Kurt Waldheim, nieuw leven ingeblav.en om in New York een conferentie van alle partij en betrokken bij het conflict in het Midden-Oosten bijeen te roepen nieuw leven in te blazen. Deze confe rentie die de hervatting van de Ge- neef se vredesconferentie moest voorbereiden lanceercle Waldheim op het moment dat B'gyptische en Israëlische onderhandelaars in de cember in Cairo bijeenkomen. Toen- dertijd werd het voorste 1 positief ge waardeerd door de tegenstanders van het Egyptische vredesinitiatief maar Sadat en Begin lieten weten er weinig brood in te zien. 8'. adat geloof de toen nog zaken met Iüraël te kun nen doen. Bovendien zoli een derge lijke VN-conferentie de rol van de Sowjet-Unie in het vredesproces hebben versterkt, iets waaraan de Egyptische president bepaald geen behoefte had. Arabische oliplomaten menen echter dat Sadat inmiddels hierop terug is gekomen. Hem zou duidelijk geworden zijn d;at Egypte een of andere vorm van .pragmati sche verstandhouding mei; Moskou nodig heeft, wil het naar alternatieve wegen voor een vreedzame oplossing van het conflict in het Miolden-Oos- ten kunnen zoeken. In dit .licht zien diplomatieke kringen dan ook het herstel van de diplomatieke betrek kingen verleden week tusa;en Libië en Soedan. Arabische dij tomaten wijzen op het feit dat president Noe- meiri die mede door Egypte in het zadel wordt gehouden nooit en te nimmer zonder Sadats toestemming contact met de in Cairo gehate kolo nel Kaddaffi zou hebben opgezocht. Overbruggen Het nieuw leven blazen in het voor stel van een VN-conferentie dient niet alleen om het vredesproces in het Midden-Oosten weer op gang te brengen. Langs deze weg wil met name Saoedi-Arabië de geschillen in de Arabische wereld overbruggpn en uiting geven aan de in Riad bestaan de ongenoegens over het Ameri kaanse beleid. In tegenstelling tot andere Arabische staten geloven de Saoedi's niet dat Sadat openlijk spijt moet betuigen voor zijn misluk te initiatieven. Ojïenlijke spijtbetui ging, zo vreest men in Riad. zou Sadat verplichten om af te treden zoals hij in het geval van een misluk king van zijn beleid heeft beloofd. Om dit te voorkomen zouden de Sa oedi's, aldus Arabische diplomatieke kringen, hebben voorgesteld om het Egyptische vredesinitiatief nog twee maanden de tijd te geven. Wanneer dan blijkt dat men geen stap verder is gekomen dient in het kader van de VN een nieuw initiatief te worden ontplooid. Wat een dergelijk initia tief ook oplevert ten aanzien van Israël, gehoopt wordt dat het de Ara bische wereld de kans zal geven om tot rust te komen waarna alle ge schillen op een Arabische topconfe rentie bijgelegd zouden kunnen worden. Tegelijkertijd zouden de Saoedi's met een dergelijk VN-lnltiatief aan Washington te kennen geven dat Carter nu weieens over de brug dient te komen. Verbitterd is men in Riad over het feit dat Washington „toe kijkt hoe het communisme in de Hoorn van Afrika oprukt". Ook heeft Saoedi-Arabië kritiek op het mone taire beleid van Washington. Door de voortdurende devaluatie van de dollar worden de enorme Saoedlsche investeringen in het westen en met name in Amerika steeds minder waard. Tenslotte eist Saoedi-Arabië net als Egypte dat Washington ein delijk gebruik maakt van zijn in vloed in Jeruzalem om Israël tot terugtrekking uit de in 1967 bezette gebieden en erkenning van het Pa lestijnse recht op zelfbeschikking te dwingen. Sommige Arabische diplomaten ge loven dat het besluit van het Witte Huis om F-15 gevechtsvliegtuigen aan Riad te leveren openlijke irrita tie tussen de V8 en Saoedi-Arabië heeft voorkomen. Maar hiermee zijn de fundamentele problemen nog geenszins opgelost. Amerika's steeds duidelijker wordende krlüek op de Israëlische houding ten aanzien van een oplossing van het conflict in het Midden-Oosten dreigt op de al lang verwachte frontale botsing tussen Washington en Jeruzalem uit te lo pen. In de Arabische wereld eist men van Carter echter geen woorden maar daden. Carters veroordeling van het Israëlische nederzettingsbe- leid en zijn erkenning van de wettige rechten van het Palestijnse volk hebben veel verwachtingen gescha pen; verwachtingen die volgens vele gematigde Arabieren nog nauwelijks zijn gehonoreerd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1978 | | pagina 7