Mooie zomers zijn zeldzaam
d
Het weerboekje
Wat te doen bij onweer?
.Vroeger mooie zomers'
O
0
O
0
O
O
0
0
0
O
0
0
0
0
O
O
0
0
0
O
0
0
0
O
O
0
0
0
O
O
0
0
0
0
O
O
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
O
0
0
0
0
0
O
O
Weerwijzer
'f
'o%^
WOENSDAG 15 FEBRUARI 1078
WEG IN EIGEN LAND
TROUW/KWARTET - PAGINA 83
door Hans de Jong
Vrijwel niemand zal nog de
dreun van vorige zomer ver
geten zijn. Toen onze hoop op
een zonnig en warm vakan
tieseizoen in de Noordzeewol-
ken en -dampen vervloog.
Toen er in de er op volgende
(vroege) herfst een record
aantal vliegtickets naar.
Spanje werd verkocht aan
'geschrokkenen'. Met één
klap was de zomer de goede
naam. die hij in de twee sei
zoenen daarvoor zorgvuldig
had 'opgebouwd', kwijt.
Is het een wonder dat ieder
een zich op dit moment af
vraagt of er in het komende
vakantieseizoen al of niet een
betere 'belichting' van de
duin en strand zal plaats
vinden?
Aller ogen en oren zijn res
pectievelijk gericht en ge
spitst op de weerkundigen.
Zij immers volgen de ontwik
kelingen van uur tot uur, van
dag tot dag. Ligt de conclusie
niet voor de hand dat ze ook
maanden vooruit kunnen
kijken.
Elk jaar verbaast het je weer,
dat er in de late winter al.
telefoontjes komen met de
vraag hoe het weer in de eer
ste augustushelft laat ons
zeggen in Oostenrijk zal zijn.
Vragen
Met daarbij de subvraag of
het in Tirolerland misschien
beter zal uitpakken dan in
Karinthië.
In zo'n geval zeg ik: Sorry
mensen, ik heb hier in mijn
weerkamer wel een Prognos-
graaf, die zo is gemaakt, dat-
ie voor elke dag van een vol
jaar vooruit, voor elk denk
bare landstreek in Europa
het weer kan voorspellen,
maar er is helaas nog nie
mand in geslaagd een pas
sende sleutel bij de appara
tuur te maken.
Maar ook na dit blauwtje is
de opbeller nog niet van de
(weer)kaart. Hij verdwijnt
niet alvorens uit mijn mond
tenminste iets te hebben ver
nomen. Wat er vervolgens
aan klanken uit dit orgaan
komt, is meestal een vage, op
de statistiek gebaseerde uit
spraak, omkleed met slagen
om de arm. Komt de 'ver
wachting' te zijner tijd uit,
dan kun je zulke mensen een
jaar later terug verwachten,
loopt het spaak, dan verdwijn
nen ze uit je gezichtsveld.
Niet achter de horizon dient
te verdwijnen een hogedruk-'
gebied liefst een heel stel ho-
gedrukgebieden, wil je ten
minste een zomer van de sta
biele soort krijgen. Hoge-
drukgebieden doen in juni en
juli de wolken oplossen en ze
maken uit welke wind er over
Nederland waait, als ze er
gens anders verblijven.
De plaats waar zo'n hoge-
drukgebied ligt is van essen
tieel belang voor het welsla
gen van uw vakantie en ik zal
uitleggen waarom.
Langs de zuidzijde van een
hogedrukgebied waaien oos
telijke winden. Langs de
oostzijde: noordelijke; langs
de westzijde: zuidelijke en
langs de noordzijde: weste
lijke.
Uit dit alles volgt, dat de po
sitie van het 'windbepalende'
Tot nu toe was het voor een leek moeilijk om het weer te
voorspellen. Wie zich in de vakantie ergens zonder transistor
radio bevindt, zou het kunnen proberen met behulp van de
Weerwijzer. Met deze weerschijf is het mogelijk een idee te
krijgen van wat er komen gaat. Kijkend naar de lucht, bepaalt
men wat voor wolkenformatie over het land trekt; de vinger nat
makend zoekt men uit, waar de wind vandaan komt (beter is op
wolkenhoogte).
Op de Weerwijzer zoekt men, trekkend aan een aparte schijf, de
wolken en wind en op een uitsparing aan de Onderzijde, in
een soort brievenbusje, komt de weersverwachting te voor
schijn.
De weerschuif is uitgegeven door de Zwoische Algemeene
Schadeverzekering N.V., Oudenoord, Utrecht. Men kan hem
verkrijgen door overmaking van 7,25 op gironummer 91305 van
de „Zwoische" met vermelding „voor Weerwijzer".
hogedrukgebied ten opzichte
van ons land van het aller
grootste belang is. In het al
gemeen gesproken is het im
mers zode winden voeren
het weer aan. Zo de wind
waait, waait mijn rokje.'
Zelf voorspellen
Ik stel me voor nu in het kort
het verband tussen de heer
sende windrichting en het zo
merweer aan te geven:
Geval l. de situatie met een
hogedrukgebied 'juist over
ons heen: „in centrale lig
ging" heette dat vroeger. Het
weer is heel goed, mooi rustig
en met een grote kans op zon.
Door de dalende stromingen
in het hogedrukgebied lossen
de wolken op. In de loop van
de zomerdag leeft er soms
toch een windje op, dat van
het zuiden naar het westen
draait om 's avonds verder
via het noorden naar het oos
ten door te gaan.
„Best weer," zegt de buiten
man in zo'n geval. „De wind
draait met de zon mee. Mor
gen weer mooi weer."
Geval 2. Een hogedrukgebied
gaat boven of bij Schotland
voor anker. Dat is minder
mooi, vooral wanneer het
geen behoefte voelt banden
met Scandinavië aan te kno
pen. Aan de oostkant van het
maximum waait de wind uit
noordelijke richtingen.
Er wordt voortdurend koele
lucht van de Noordzee bin
nengevoerd met wolkenvel
den en af en toe zelfs motre
gen of een regenbui, vooral
als er storingen over de Oost
zee naar het zuiden afzakken.
Geen woord meer over dit
weertype, dat ook de domper
zette op het vakantieseizoen
van 1977, althans in het
begin.
Geval 3. „Wie uitgaat van het
verband tussen de positie
van het hogedrukgebied en
de windrichting, zal zelf al
wel kunnen vaststellen, dat
een veel geschikter oord voor
een hogedruklocatie Duits
land is, Zwitserland en feite
lijk het hele Alpengebied.
Dan immers wijst het haan
tje op de Nederlandse toren
naar het zuiden en stroomt er
van die kant warme lucht
over ons land. Tegelijk wordt
het weer wel kwetsbaarder.
Hoe hoger de temperatuur in
Zuid-Frankrijk, hoe groter de
kans op de vorming van een
onweerstoring, daar die ver
volgens naar ons land komt,
gevolgd door koelere zee
lucht. Het eind van het liedje
is, dat we veel vaker dan ons
lief is naar windjack of trui
moeten grijpen.
Geval 4. Het hogedrukgebied
ligt op zijn vertrouwde plaats
bij de Azoren. Geen reden
voor ons om te juichen. De
overheersende windrichting
is west. Vanaf die kant trek
ken er oceaanstoringen met
regen of buien over en wij
kunnen alleen zonnebruin
opdoen bij de gratie van tus
senliggende hogedrukrugge-
tjes. Het weer is herhaalde
lijk koel, zij het niet zonder
best bruikbare momenten
met opbollende stapel
wolken.
Dieptepunt
De slechtste zomer beleeft
West-Europa, als het Azoren-
hogedrukgebied zich over de
Oceaan naar het noorden be
geeft en b.v. midden op de
grote waterplas gaat uitrus
ten. Met tegelijk lagedruk bo
ven Scandinavië staat dan de
poort wijd open voor polaire
lucht. In een „full prof-zo
mermaand als juli kan het
dan zelfs bijna winters-koud
zijn. Het beruchtste moment
van de afgelopen decennia
viel in juli 1962. Zelfs met
vakantie op Ameland, zag je
toen overal om je heen rook
pluimen uit de bungalows op
stijgen. Met maximaal 11
graden werd toen een nieuw
juli-kouderecord van de eeuw
neergeschreven. „Vlucht van
duizenden badgasten op
koudste dag in 100 jaar,"
schreven de kranten op de
vierde juli.
Denk niet, dat bij een Azo-
ren-weertype „in hoge ocea
nische positie" het weer in
Duitsland, Oostenrijk en
Zwitserland dag in dag uit
mooi is. Dat is het alleen
'wanneer het Azoren-maxi-
mum een flinke uitbouw tot
midden-Europa bezit. Trou
wens, ook Spanje en Portu
gal beleven dan vaak een veel
mooiere zomer dan wij.
Maar de vakantiegangers in
midden-Europa hangt ook
wat anders boven het hoofd:
een koude atmosferische
druppel.
Daarmee wordt bedoeld een
afgesnoerde hoeveelheid
poolkou in de hogere lagen.
Op de grondweerkaarten te
kent zo'n koude depressie
zich soms nauwelijks af, zo-
Hier ziet u een koude put op een weerkaart, representatief voor
ca 5000 meter hoogte. Met zo'n 'vijand' boven de Noordzee ben
je klaar in de zomerDoor lage temperaturen in de boven
lucht (-33 tot -34 graden tegen normaal -15 -18) ben je de
klos. Niet zelden gaat zo'n kouwe kikker in een latere fase de
vakantiegangers in het Alpengebied het leven zuur maken.
veel te meer op de hogere.
Daar komen (veel) te lage
temperaturen voor de tijd
van het jaar voor. Zo'n koude
put met doorsnee van gemid
deld 500 tot 1500 km, moet
als de ergste vijand van de
toeristen worden beschouwd.
Hij is ook voor de weersvoor-
spellers ongenietbaar vanwe
ge zijn grillig gedrag, nu eens
de ene kant uitzeilend, dan
weer de andere. Als-ie klem
raakt tussen de Alpen kan
het in Zuid-Duitsland en
Oostenrijk wel een week lang
gieten. In Noord-Italië (ten
zuiden van de Alpen) is het in
zo'n geval vaak veel mooier
warmer weer. De wolken blij
ven ten noorden van de grote
(Alpenmuur. Bij zuidelijke si
tuaties zie je vaak het omge
keerde: een nat Middellandse
zee-front regent over Noord-
Italië uit en ook Locarno
krijgt misschien wel 200 mm
water op een dag. Slaagt de
stroming er echter in de ber-
Hoe zouden we om de Enk-
huizer Almanak heen kun
nen Dit meteorologische
wonderboekje beleefde al
zijn 383e druk en als dat niet
wat zegt over de populariteit,
weet ik het niet meer. Of gro
te populariteit wel identiek
is met de kwaliteit van het
gebodene, is natuurlijk punt-
twee. Maar hoe dan ook
hier krijgt u zwart op wit het
weer in de komende zomer.
Juni zal niet al te warm wor
den, zegt de Almanak. Voor
al de lage nachttemperatu-
ren vallen op. Hou dus ter
dege rekening met nacht
vorst in het begin van de
maand. De eerste dekade
brengt koel'weer, de tweede
is zacht en zonnig, maar er
komt onweer, onbestendig en
regenachtig weer tegen het
eind van de maand.
Juli zal niet tegenvallen wat
betreft de temperatuur. Het
kwik overschrijdt het norma
le maandgemiddelde van
18.3 tot 19 gr. C. Het begin is
in mineur met regen, maar
daarna volgt er zwoel, zij het
nog wel ver anderijk weer. In
de tweede dekade geeft de
zon-em van katoen, maar het
blijft onweersachtig en onbe
stendig. Tegen het eind van
de maand wordt het zonne
baden en koffiedrinken in de
tuin: het zal mooi en warm
worden, zegt „het boekje".
In augustus blijft de tempera
tuur schommelen om het nor-
Waar is men in de
zomer bij onweer
het veiligst? En wat
moeten we doen,
wanneer een don
derbui ons in het
open veld overvalt?
Het antwoord op de
eerste vraag kan lui
den: tijdens onweer
is het het veiligst
thuis. Hoe groter het
gebouw, hoe vei
liger.
Tijdens onweer on
derweg, kan men,
het beste in auto of
bus blijven. Het kan
gebeuren, dat de
auto wordt getrof
fen, maar hiervan
zal geen der inzitten
den enig letsel beko
men. Het metalen
koetswerk van de
auto functioneert
als 'kooi van Fara
day'. De carrosserie
wordt wel zeer sterk
elektrisch geladen,
welke lading lang
zaam langs de natte
autobanden naar de
aarde wordt afge
voerd, maar de auto
zal niet in brand
vliegen.
Wanneer de bliksem
in de auto slaat,
moet men er wel om
denken de eerste
een k twee minuten
de auto niet te verla
ten. Dit kan dodelijk
zijn. Zou men vlak
na de inslag uitstap
pen, dan kan dit, zo
dra men nog met
één voet in de auto
staat en met de an
dere de grond raakt,
dodelijk zijn. Wel is
het mogelijk er heel
huids van af te ko
men, door de wagen
met een sprongetje
te verlaten, maar be
ter is op zijn minst 3
minuten rustig even
te wachten.
Doorgaan met
brommen tijdens
nabij onweer is sterk
af te raden. Want
wordt men op een
rijwiel of bromfiets
getroffen, dan wordt
er nu geen metalen
carrosserie geraakt
door een ontlading
met een tempera
tuur van ruim 6000
gr. C, maar... uw ei
gen carrosserie' aan
hoofd, arm of rug en,
dit is juist dodelijk.
Zorg dat u, zodra de
bui losbarst, al bij
een veilige schuil
plaats bent. Lukt dit
niet, dan nooit on
der hoge voorwer
pen gaan staan.
Vooral vrijstaande
bomen en andere
uitstekende punten
kunnen gevaarlijk
zijn. Er zijn geval
len. waarbij er in de
wijde omtrek geen
schuilplaats voor
handen is. In zo'n
geval niet rechtop
blijven staan tot u
getroffen wordt,
maar aan de kant
van de sloot, greppel
of andere laagte, ge
hurkt (zo klein mo
gelijk maken) gaan
zitten. Gezien het
grote risico zult u
daar een bemodder-
d(e) pak of overjas
voor over moeten
hebben.
Een caravan op een
camping kan wor
den beveiligd door
een draad te bevesti
gen aan de top (ook
voor een tent geldt
dit), die naar de
grond loopt. Dit kan
met een eind koper
dra ad.
Op dezelfde wijze
kan ook een zeilboot
worden beveiligd
maar dan met een
tot in het water af
hangende draad.
Over het algemeen
is de kans op een
treffer op (IJssel)-
meer of Waddenzee
niet groot, maar...
men neme het zeke
re voor her onzekere.
male maandgemiddelde. Het
begin is mooi; daarna komen
de onweersbuien opzetten.
De tweede maandhelft is een
soort kopie van de eerste met
mooi zomerweer, onweer een
paar dagen onbestendigheid
en dan weer opklarend.
September gaat door met rus
tig nazomerweer, maar ver
derop wordt het regenachtig
met zelfs onweer, storm en
wind vlak voor oktober
begint.
gen te passeren, dan valt-ie
Zuid-Duitsland binnen als
een droge en warme föhn-
wind.
Zomerweer
Het beste zomerweer voor de
vakantietoerist is te ver
wachten bij een zich boven
Skandinavië opbouwend en
vastzettend hogedrukgebied.
Ook moeten worden ge
noemd: hogedrukgebieden,
die zich van de Azoren loswe
ken, West-Europa bezoeken
al of niet doorreizend naar
Skandinavië. Het zijn deze
hogedrukgebieden, die de
wind naar richtingen tussen
noord en oost doen omgaan.
Tijdens het hoogtepunt van
zo'n periode de zomer van
1947 laat me nog altijd niet
los voeren oostelijke win
den droge lucht uit Rusland
aan. Deze is bij aankomst in
onze omgeving verwarmd tot
25 8 30 graden. In feite heb
ben we dan te maken met
eenzelfde soort continentale
drukverdeling als in strenge
winters.
Voorwaarde voor het dage
lijks zonnetje is wel, dat het
hogedrukgebied blijft domi
neren. Is dat niet zo, dan kun
nen storingen van de Balkan
vochtig-warme lucht aanvoe
ren en krijg je letterlijk en
figuurlijk gedonder.
De z.g. 'Ostgewitter' (on
weersbuien uit het oosten)
kunnen zwaar zijn. Daar kan
men vooral in Zuid-Drente en
Noord-Overijssel van mee
spreken, maar ook in de Frie
se zuidwesthoek, al is het vrij
lang geleden, dat ze daar
noodweer veroorzaakten.
"Wil de a.s. zomer mooi en
warm worden, dan is het
noodzakelijk, dat storende
invloeden zoveel mogelijk
worden geweerd. Dat kaa
door een z.g. blokkering. Eén
maar meestal méér hoge
drukgebieden gaan dan in de
baan van de depressies
liggen.
Deze zijn dan gedwongen uit
te wijken en een straatje om
te gaan. De mooi weer-hoge-
drukgebieden moeten dan
zo'n lange adem hebben, dat
ze wekenlang eenzelfde
plaats innemen. In werkelijk
'grote' zomers, zoals die van
1947 merkte je de overgang
van het ene op het andere
maximum nauwelijks meer.
Hoogstens was er een rimpe
ling in het dagelijks weerge-
beuren.
Oceaanwater
Als de deskundigen in staat
waren zo'n blokkering van te
voren te zien aankomen, zou
het hem mogelijk zijn b.v. al
een half jaar vooruit een
mooie zomer aan te kondi
gen. Ze kunnen dat niet.
Wel wordt er naarstig ge
zocht naar de oorzaken en
achtergronden van zo'n blok
kering. In brede kring wordt
aangenomen, dat om één
factor te noemen een grote
plas koufl oceaanwater van
grote invloed kan zijn.
Wanneer het tot een warme,
droge zomer 1978 zal komen,
zouden de eerste signalen in
die richting feitelijk al in mei
bespeurbaar moeten zijn. Net
als strenge winters vallen,
mooie, warme zomers niet zo
maar uit de lucht. De kans,
dat we zo'n voorbeeldig sei
zoen inderdaad krijgen, lijkt
mij erg klein. Hou het op 5 k
8%.
Oer-Nederlands
Ik denk, dat het wel weer een
oer-Nederlandse 'normale'
zomer gaat worden en nu
kijk ik dus toch even in het
koffiedik met gematigde,
op vrij wat dagen koele tem
peraturen bij overwegend
wind uit zuid tot west. Maar,
let wel, zeker ook een of twee
perioden (niet van al te lange
duur) met zomerse tempera
turen van 25 graden of hoger.
Een slag in de lucht, denkt u.
Hij heeft immers net verteld,
dat geen mens weet hoe het
wordt?'
Akkoord! Maar het is ook een
waarheid als een koe, dat de
kans op een koele, winderige
zomer in ons land nu een
maal vele malen groter is dan
op zo'n extreem-warm geval
als 1947 en 1976.
1861
1862
1863
1864
1865
1866
1867
18$8
1869
1870
1871
1872
1873
1874
1875
1876
1877
1878
1879
1880
1881
1882
1883
1884
1885
1886
1887
1888
1889
1890
1891
1892
1893
1894
1895
1896
1897
1898
1899
1900
1901
1902
1903
1904
1905
1906
1907
1908
1909
1910
1911
1912
1913
1914
1915
1916
1917
1918
1919
1920
1921
1922
1923
1924
1925
1926
1927
1928
1929
1930
1931
1932
1933
1934
1935
1936
1937
1938
1939
1940
1941
1942
1943
1944
1945
1946
1947
1948
1949
1950
1951
1952
1953
1954
1955
1956
1957
1958
1959
1960
1961
1962
1963
1964
1965
1966
1967
1968
1969
1970
1971
1972
1973
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
DROGE ZOMERS
NATTE ZOMERS
Je kunt het van oudere men
sen zo vaak horen Vroe
ger, toen had je nog eens zo
mers! Tot laat in de avond kon
je zelfs zonder overgooier in
de tuin zitten.
Het menselijk brein (afdeling
herinnering) munt meestal
niet uit door betrouwbaarheid.
Toch zit er in deze beweringen
wel degelijk waarheid, wan
neer we kijken naar de zomers
uit de jaren dertig.
Op bijgaande afbeelding met
zonne- en paraplu-zomers,
springt de vijfde rij van onde
ren er uit. Van de tien zomers
uit de jaren dertig, waren er
zeven droge corners.
Van 1932 tot en met 1935 waren
er zelfs vier achter elkaar, iets
wat in latere jaren niet meer is
voorgekomen.
Uitgesproken magertjes was
het gesteld in de jaren vijftig
met maar twee 'zonnetjes' en
acht 'paraplu's'. Ook de jaren
veertig hielden met 7 'para
plu's' niet over, maar wie
dacht er in de bezettingsjaren
nou aan om met vakantie te
gaan, laat staan naar het bui
tenland.
De jaren zeventig, zijn tot nu
toe in een verhouding 3+4-
verlopen Hopelijk zal er na
het komende seizoen weer
evenwicht zijn.
Hier nog even de zomers met
meer dan 30 zomerse dagen (25
graden of warmer) van de af
gelopen bijna 130 jaar in
Utrecht-De-Bilt op een rijtje:
1. 1947 met 62 zomerse dagen
2. 1868 met 58 zomerse dagen
3. 1976 met 46 zomerse dagen
4. 1860 met 43 zomerse dagen
5. 1911 met 42 zomerse dagen
6. 1857 met 39 zomerse dagen
7. 1975 met 32 zomerse dagen.
Met de zomer van 1977 is
gesjoemeld. Die was te droog,
maar verdiende geen zonne-
symbool.
