Verhelderende
visie op neo-marxisme
Jan de Booy's hobby
vult gat-in-de-markt
Voorlichting
arts faalt vaak
Vijfde druk van Van Peursens Filosofische Oriëntatie
Vroeg pensioe
vrij eenvoudig
Opmars cassette-recorder leidde tot 'Studio Weerklank'
Onderzoek naar
verbetering van
rij-examen
OPENBARE KENNISGEVING
OPENBARE KENNISGEVING
Groningse 'medicijnenwinkeliers' (die zichzelf overbodig willem maken)
Huisarts: een
stimulans
tot verbetering
MAANDAG 13 FEBRUARI 1970
door dr. C. Rijnsdorp
Toen dr. C A. van Peursen in 1958
zijn boek Filosofische Oriëntatie, een
inleiding in de wijsgerige problema
tiek, bij Kok deed verschijnen, vond
hij het nuttig om in een Aanhangsel
enkele aanwijzingen te geven bij de
lectuur van dat werk.
Die aanwijzingen bepleitten rustig,
aandachtig lezen, overlezen van
moeilijke passages, het maken van
aantekeningen of uittreksels, maar
ook wel blijven doorlezen tot het
verband vanzelf weer helder zou
worden
Aangeraden werd ook het boek nu
en dan even te laten rusten, „om zelf
over een bepaalde gedachte of over
de samenhang tussen zekere denk
beelden voort te mijmeren".
Neo-marxisme
Nu van het genoemde boek bij de
zelfde uitgeverij een vijfde, geheel
gewijzigde druk is verschenen (289
bladzijden, 37.50), heeft de schrjver
deze raadgevingen achterwege gela
ten vermoedelijk om praktische re
denen omdat de nieuwe editie is uit
gebreid met een paragraaf over het
neo-marxisme en een geheel hoofd
stuk over islam en wijsbegeerte.
Toch is het voor een aankondiging in
de krant niet zonder belang aan die
hierboven in het kort weergegeven
adviezen te herinneren, omdat filo
sofische lectuur, hoe helder geschre
ven ook (en dat is bij deze auteur
altijd het geval), door de abstractie
nu eenmaal moeilijk blijft.
Openheid
De schrijver, van wiens werken ver
talingen verschenen in het Engels,
Duits, Frans, Pools, Spaans, Indone
sisch, Japans en Koreaans, is inten
sief blijven doorstuderen en kennis
blijven nemen van diverse vakwe
tenschappen om de resultaten daar
van in zijn denken op te nemen.
Dit tekent de ruimte en openheid
van zijn filosoferen, de bescheiden
opstelling, de zakelijkheid en de
grondige vakkennis.
Zijn duidelijke voorkeur gaat uit
naar de bèta-wetenschappen; het li-
terair-muzische element, zoals bij
Kierkegaard, Schopenhauer en
Nietzsche, ontbreekt. Het komt mij
voor dat van de kunsten voorname
lijk de beeldende kunst hem aan
trekt.
Opvallend is de wetenschappelijke
bescheidenheid, want de persoon
van de denker en diens emoties gaan
helemaal schuil achter de uiteenzet
ting.
Men zal hier geen uitspraak als van
Bolland tegenkomen; „Als ik omval,
zal het nacht zijn". Zijn houding in
de filosofie is verwant aan die van
Herman Bavinck in de theologie,
maar Van Peursens stijl mist de (ou
derwets-(retorische zwier van die
van Bavinck.
Achtergrond
(Van een onzer verslaggeefsters)
ROZENBURG De opmars van de cassette
recorder. die momenteel al in zo'n 50 procent
van de Nederlandse gezinnen staat, is aanlei
ding geweest voor de 48-jarige Jan de Booy uit
Rozenburg om een nieuwe vorm van „service
verlening" op touw te zetten.
De heer De Booy maakt
bandopnames van kerk
diensten. muziekavonden,
herdenkings- en trouw-
diensten of andere samen
komsten. waarvan hij
weet dat deze voor een be
paalde groep mensen zo
waardevol zullen zijn, dat
ze die dolgraag later nog
eens zouden willen „mee
maken". Van de geluids
banden maakt hij een
„moeder-cassette"op zijn
cassette-deck. die hij ver
volgens naar een studio
stuurt, waar men er co-
pieën van produceert, zo
veel als waaraan maar be
hoefte bestaat.
De eerste maal dat Jan de
Booy zijn diensten aan
bood. was ter gelegenheid
van de afscheidsdienst
van de Rozenburgse indu
striepredikant ds Harder
Hij peilde de behoefte on
der de kerkgangers aan
een opname van deze
dienst en toen deze groot
genoeg bleek, installeerde
hij zijn apparatuur in de
kerk De cassette-bandjes
heeft hij vlot kunnen ver
kopen tegen kostprijs plus
2,50. Die rijksdaalder
was namelijk bestemd
voor het industriepasto
raat. Bij voorkeur verleent
De Booy zijn medewer
king aan evenementen
waarbij ook een charita
tief doel gesteld kan
worden.
„Weerklank"
De heer De Booy heeft in
middels ook een naam
voor zijn acUviteiten ge
vonden Studio Weer
klank De initiatiefnemer
piekert er overigens niet
over zijn acUviteiten uit te
breiden over een groot ge
bied. omdat hij van zijn
hobby beslist geen beroep
wil maken Voor een orga-
nisaUe is het volgens hem
wel degelijk aantrekkelijk
een landelijk netwerk te
organiseren waarbij zijn
iniüaüef op grote schaal
in praktijk wordt ge
bracht.
De heer De Booy bena
drukt dat het geenszins
zijn bedoeling is winst te
slaan uit zijn hobby. ..Als
ik mijn apparatuur er
maar uit kan halen, vind
ik het best". Daarnaast
geeft hij er de voorkeur
aan zijn acUviteiten te
koppelen aan een wat hij
noemt .zinvol doel".
Auteursrechten
Deze koppeling en het feit
dat hij geen winst beoogt,
zullen er tevens voor zor
gen. verwacht de heer De
Booy. dat hij niet in con
flict komt met de STEM-
RA teen BUM A-dochter),
het bureau dat belast is
met de bescherming van
de zogenaamde mechani
sche produkties (geluids
bandjes. etcetera). Vol
gens De Booy kan hij
vrijelijk zijn gang gaan zo
lang hij zich niet bezon
digt aan het copiëren van
stukken die bij de STEM-
RA geregistreerd staan.
Volgens een woordvoerder
van de STEMRA is het
raadzaam dat de heer De
Booy. wil hij overtredin
gen vermijden, vooraf
steeds even contact op
neemt met de STEMRA
om te controleren of hij
zonder problemen een op
name kan maken. „In feite
heeft deze meneer voor
elke opname toestemming
nodig van ons, maar zo
lang hij met zijn produk
ties onder de 500 exempla
ren blijft, is het voor ons
totaal niet interes
sant aldus de
STEMRA-woordvoerder.
Een produktie van 500
exemplaren is voor de
heer De Booy echter verre
toekomstmuziek. „Ik
denk nu nog maar aan een
maximum van 50. Als ik
Van Peursens christelijke levenso-
vertuigng is nergens voorgrond,
maar overal achtergrond. En dat wel
om methodische redenen: betogen is
nu eenmaal iets anders dan getui
gen. In boeken als „Hij is het weer"
en „Het is niet vanzelfsprekend" ko
men de geloofsvragen meer recht
streeks aan het woord.
Uw recensent is in hart en nieren
literator, maar wat hem in bepaalde
filosofische geschriften aantrekt, is
het precieze woordgebruik. Komt de
dichter tot het juiste woord met de
juiste nuance op de juiste plaats
langs intuïtieve weg, de denker be
reikt een verwante exactheid langs
de weg van het verstand.
Taal
Nietzsche wees in zijn tijd op het
verband tussen helder denken en
goede stijl, toen hij schreef: „Den
Stil verbessern heisst den Gedanken
verbessern". wat vrij vertaald bete
kent: wil je je stijl verbeteren, reinig
dan eerst je denken.
Zowel dichten al filosoferen gebeurt
in taal en in de taal ontmoeten dich
ter en wijsgeer elkaar. Nu had Nietz
sche het natuurlijk over proza; zijn
gedichten zijn, op enkele uitzonde
ringen na, slecht.
Islamitisch denken
Tenslotte iets over het nieuwe hoofd
stuk dat het islamitisch denken be
handelt. De islam als religie is sterk
verticaal gericht. Meer dan enige an
dere religie verzet de islam zich te
gen elke herleiding tot natuurlijke
gegevens: elke leer van God als pro
jectie van menselijke behoeften,
elke herleiding bij voorbeeld tot
klasseverschijnselen worden radi
caal afgesneden.
In onze moderne samenleving kan
de islam er niet buiten zich bezig te
houden met de horizontale vragen:
sociale organisatie, de plaats van de
vrouw, herstructurering van de
maatschappij en erkenning van re
sultaten der hedendaagse weten
schappen.
lUdAlIIlUIIl VcUl OU. ftla IK I
dat haal. zou ik dat al erg PrOVlIlClCS IHOgCÜ
veel vinden."
geen wegenbelasting
Voorlopig is de agende
van Jan de Booy goed ge- ffggp nellen
vuld met opdrachten. Zo
maakt hij opnames van de
maandelijkse muziek
avonden in de Immanuèl-
kerk: de meeropbrengsten
zijn bestemd voor het or
gelfonds. Verder staan er
deze week nog een trouw-
dienst en een koor-optre
den op het programma.
Jan de Booy: „Studio
Weerklank draait uitsté
kend en wat kun je je nog
meer wensen van je
hobby".
heeft de neiging ook het denken aan
zich te onderwerpen.
Ideologische macht
Politieke macht houdt tevens ideolo
gische macht in; achter elke strijd in
de wereld zit een strijd van ideeën en
overtuigingen. Het neo-marxisme,
dat met een nieuwe paragraaf verte
genwoordigd is, heeft hiervan weet
en het heeft „eigenlijk de materialis
tische stelling verlaten" (bladzij 177).
Als samenvatting zijn die paar nieu
we bladzijden over het neomarxisme
belangrijk en verhelderend.
Spanning
De rijke oliesjeiks worden met de
neus op de moderne technologie ge
drukt en moeten dit met het voorva
derlijke, exclusieve islamitische ge
loof zien te rijmen.
En binnen de islam zelf heerst span
ning tussen theologie en filosofie. Dit
wordt dan in het genoemde hoofd
stuk nader uiteengezet. Hoewel Van
Peursens boek er niet over spreekt,
komt het islamitisch denken ook po
litiek tot uitdrukking. Natuurlijk is
politiek machtspolitiek en macht
Van onze parlementsredactie
DEN HAAG De provincies zullen
in de toekomst geen motorrijtuigen
belasting mogen gaan heffen, zoals
aanvankelijk wel de bedoeling was.
Hiertoe heeft de ministerraad
besloten. De bedoeling was dat
de provincies opcenten zouden mo
gen gaan heffen op de motorrijtui
genbelasting van het Rijk. Nu dit
niet doorgaat krijgen ze van de rege
ring 30 miljoen extra via het provin
ciefonds.
DEN HAAG Minister Tuynman
van verkeer en waterstaat gaat on
derzoeken hoe het rij-examen kan
worden verbeterd. De minister gaat
zoeken naar mogelijkheden om de
wachttijden voor het afleggen van
het examen (veelal enkele maanden)
te bekorten, en ook de mogelijkhe
den voor herkansing korter op het
mislukte examen te laten volgen.
Verder overweegt de minister de
mogelijkheid om auto-rijschool
leerlingen inzage te geven in het
percentage geslaagden per rij
school: zo kan men eenvoudig de
beste rijscholen herkennen. De mi
nister antwoordt dit op schriftelijke
vragen van het Kamerlid Wöltgens
(PvdA).
Minister Tuynman wil verder in het
algemeen onderzoeken of het rij
examen nog wel zo goed mogelijk
voldoet. Met het theoretisch deel is
al begonnen: het zintuigfysiologisch
instituut van TNO stelt daarnaar
een onderzoek in.
UTRECHT Volgens de socia
verzekeringsman C. Gijsen van
Industriebond NKV bestaat er
eenvoudige manier om algemt
vervroegde pensionering op 63-ja
ge leeftijd in te voeren.
Momenteel kent ons land een lap
pendeken van pensioenregeling!
en breekt men zich het hoofd oi
een algemene vervroegde pensioi
ring.
In „Industrierevu", het blad van
Industriebond NKV doet Gijsen
suggestie iedere Nederlander die
63- of 64-jarige leeftijd met pensio<
wil, in de WWV (de Wet werkloc
heidsvoorziening) terecht te lat^
komen.
De voorzitter van het centraal stembureau voor de verkiezing van de lec
van de Provinciale Staten van Zuid-Holland brengt ter openbare kennis,
de zitting, bedoeld in artikel H 16 der Kieswet, juncto artikel H 5 van
Kiesbesluit, ter nummering van de lijsten van kandidaten, zal wore
gehouden op 16 februari 1978, des namiddags te 16.00 uur ten Stadhui
Burgemeester De Monchyplein 14, te 's-Gravenhage.
s-Gravenhage, 9 februari 1978.
frooi
De voorzit ooft
SCHOLS
De Burgemeester van 's-Gravenhage, brengt ingevolge artikel G 3,
der Kieswet ter openbare kennis;
dat politieke groeperingen voor de aanstaande verkiezing van de leder
de Gemeenteraad aan het centraal stembureau schriftelijk kunnen vef
ken, voor deze verkiezing haar naam, een aanduiding daarvan of be«
te schrijven in het register dat door het centraal stembureau daartoe p
aangelegd;
dat verzoeken tot inschrijving bij het centraal stembureau kunnen w«
ingediend van 21 februari tot en met 6 maart 1978;
dat, wanneer een politieke groepering gebruik wenst te maken van e
de Kiesraad geregistreerde naam of aanduiding, een verklaring van
de rechthebbende groepering moet worden overgelegd, dat de eer
noemde groepering gemachtigd is, de inschrijving aan te vragen;
dat formulieren voor bovenvermelde inschrijving kunnen worden afgel :„i
ter Gemeentesecretarie, afdeling „Burgerlijke Stand, Bevolkingsaan li
genheden en Militaire Zaken", bureau „Verkiezingen", Burgemeeste
Monchyplein 14, van maandag tot en met vrijdag van 8.15-14.00
s-Gravenhage. 9 februari 1978.
ikh
uize
leste
kr be
De Burgemeester van 's-Gravenleb'
SCHOLS
trhoi
ouwi
*leg
800
TROUW/KWARTET H
Door Jan Sloothaak
GRONINGEN - Huisartsen
en apothekers in Groningen
spannen samen om een „medi-
cijnenwinkel", die bijna een
half jaar draait, te laten slui
ten. Het team dat die winkel
runt, is het daar nog mee eens
ook. „Het is eigenlijk de bedoe
ling ons zelf overbodig te ma
ken; dat huisartsen en apothe
kers onze taak zelf uitvoeren,"
zegen Jan Diertens (24) en Lies
Goessens (23), twee van de on
geveer tien hulpverleners en
studenten (medicijnen en far
macie) die als „medicijnwinke-
liers" optreden.
Vorig jaar september begon de win
kel in het Jongeren Advies Centrum
(JAC) te Groningen. De bedoeling
was om patiënten in te lichten over
de werking en (soms kwalijke) bij
werking van medicijnen. In het be
gin liep het storm. Later ebde de
vloed wat af. Tegenwoordig komen
er ongeveer tien mensen per week.
die wel eens willen weten wat ze nu
eigenlijk slikken.
Huisartsen en apothekers waren niet
zo gelukkig met de winkel, vooral
ook omdat zij overrompeld werden.
Apotheker F J. Venema, secretaris
van de Groninger Apothekers Vere
niging, vertelt dat men in zijn krin
gen nogal verbaasd was over het
plotselinge ontstaan ervan, zonder
enig overleg. De apothekers zochten
contact en daarna klaarde de lucht
wel wat op. Er is nu een geregeld
contact tussen huisartsen, apothe
kers en winkel. De Groninger apo
thekers volgden reeds in de landelij
ke tensens om medicijngebruikers
wat beter in te lichten. Bovendien
namen ze eigen plaatselijke
initiatieven „Achteraf gezien heeft
de medicijnwinkel ons wel geprik
keld de hand in eigen boezem te
steken," zegt de heer Venema. Deze
vindt bijvoorbeeld dat een contact
groepje van huisartsen en apothe
kers (dat zich ook beraadt op goed
kope medicijnen waar dat kan) wel
wat Intensiever te werk zou kunnen
gaan. De taak van de apotheker ligt
vooral op het technische vlak. Bij
voorbeeld: wanneer moet je medicij
nen nu precies innemen, hoe doe je
dat en kun je er zonder nadelen
alcohol bij gebruiken.
„In de laatste gesprekken is ons ge
bleken dat het knelpunt niet zo zeer
bij ons ligt. De binnenkomende vra
gen hebben niet zo zeer betrekking
op ons terrein. Vragen als. hoe zwaar
een medicijn is en waar je het voor
krijgt, kunnen wij niet beoordelen
omdat wij de diagnose niet stellen.
Zulke vragen moeten we terugver
wijzen naar de arts. Onze opinie is:
het grootste gebrek aan de voorlich
ting ligt bij de arts, die de mensen
wat voorschrijft en soms nauwelijks
vertelt wat ze hebben. Die mensen
gaan dan naar de apotheek met een
recept, krijgen een stel witte pillen
en weten totaal niet waar ze aan toe
zijn. Ik kan me heel goed voorstellen
dat ze dan op een gegeven moment
naar de medicijnwinkel hollen."
'Niet ervaren'
Het bezwaar van de apothekers zo
wel als de huisartsen is dat de medi
cijnwinkeliers geen ervaren krach
ten zijn. Dokter S. A. Schuit van de
Plaatselijke Huisartsen Vereniging
(PHV) zegt het oprichten van de me
dicijnenwinkel met gemengde ge
voelens te hebben ervaren. „Aan de
ene kant zien we dit toch wel als een
teken aan de wand, dat er mogelijk
iets mankeert aan de voorlichting
door huisartsen en apothekers. We
zien dit als een waarschuwing en als
een stimulans om hierin zodanig ver
betering te brengen dat de medicij
nenwinkel in de kortste keren over
bodig wordt." Volgens dokter Schuit
wordt het overleg tussen huisartsen
en apothekers de laatste tijd al in
tensiever.
Bovendien wordt er aandacht aan
besteed op de jaarlijkse „Breeden-
burg-cursus" (bijscholing) die door
negentig procent van de Groninger
huisartsen wordt bezocht.
Het gaat om de relatie huisarts-pa
tiënt. Als er iets aan die relatie man
keert, moet volgens dokter Schuit
de oplossing uiteindelijk niet wor
den gezocht in een neutrale instel
ling als een medicijnenwinkel. Er
behoort ook geen restgroep over te
blijven op grond van de veronder
stelling dat in een aantal gevallen
die relatie toch blijvend te wensen
laat. „Ik zie niet waarom de drempel
naar de huisarts hoger zou moeten
zijn dan naar een medicijnwinkel.
Als een patiënt vindt dat hij niet bij
zijn dokter terecht kan, doet hij er
beter aan de relatie maar geheel te
verbreken en een andere huisarts te
zoeken."
Bezwaren
De PHV heeft aan de andere kant
ook duidelijke bezwaren tegen de
medicijnenwinkel. Er is twijfel over
de deskundigheid. Het gaat om een
moeilijke materie en het werk wordt
door studenten gedaan. Een ander
bezwaar is dat soms medicijnen
voor angstaanjagende ziekten, zoals
kanker en leukemie, worden voorge
schreven zonder dat de patiënt weet
dat hij die ziekte heeft. „Aan de ene
kant moet je de patiënt niet onmon
dig laten, maar het is ook niet altijd
gewenst dat de patiënt de diagnose
weet. En als anderen zich daar dan
mee gaan bemoeien, vraag je je af of
dat geheim wel goed bewaard
blijft"
„Voorzichtig"
Volgens Jan Diertens en Lies Goes
sens, beiden studenten Sociale Aka-
demie en als hulpverleners verbon
den aan het JAC, gaat de medicij-
Jan Diertens en Lies Goessens
nenwinkel erg voorzichtig te werk.
De wel eens geuite vrees dat diagno
ses worden gesteld of therapeuti
sche adviezen worden gegeven, is
ongegrond. Het enige wat wordt ge
daan is het geven van inlichtingen
over (bij)werking van medicamen
ten. Doel daarvan is de patiënt zo
veel informatie te verstrekken datj
hij daarmee gewapend een gesprek
kan aangaan met zijn huisarts.
De medicijnenwinkel wil die huis
arts vasthouden als de centrale fi
guur. Er wordt ook altijd met na
druk op aangedrongen het medicijn
gebruik nooit te staken zonder over
leg met de huisarts. Het feit dat er
'geen schrikbeelden'
steeds mensen met vragen komen
die ze eigenlijk aan hun huisarts
zouden moeten stellen, wijst erop
dat er iets schort aan de relatie en de
huisarts zou zich daarvan volgens
de winkeliers iets moeten aantrek
ken. De patiënten komen wèl naar.
de medicijnenwinkel, ook al is het
vaak schoorvoetend omdat men het
toch wel als bedreigend voelt iets
buiten de huisarts om te doen. De
anonimiteit is echter verzekerd. De
namen van de bezoekers worden
zelfs niet genoteerd. Een nadeel
hiervan is wel dat men achteraf
nooit weet of een patiënt inderdaad
iets aan de informatie heeft gehad.
Dat maakt het nagaan van de resul
taten moeilijk.
Sociale groepen
Het verwijt van gebrek aan deskun
digheid is deels opgeheven doordat
enkele apothekers en huisartsen
zich bereid hebben verklaard mede
werking te verlenen als dat gewenst
lijkt. De bezoekers van de winkel
blijken uit alle sociale groepen te
komen. De vragen spitsen zich niet
toe op bepaalde medicijnen, maar
omvatten alle medicamenten, van
eenvoudige huismiddeltjes tot zwa
re medicijnen van allerlei soort. Wel
l T«*~
opvallend is dat de meeste bezo
kers ouderen zijn (boven de vijfeiL
veertig jaar).
„Bij de adviezen wordt er altijd vo<
gewaakt geen schrikbeelden op
roepen", aldus Diertens en m
Goessens. Bovendien wordt gewaa
schuwd tegen zelf-medicatie: het g
bruiken van medicijnen van gezin
leden en anderen. De Groningj
winkel heeft inmiddels al navolgin
gevonden. In Nijmegen is er ook
opgericht en in Hilversum is ee
telefonische medicijnendienst opg
richt, terwijl elders nog initiatieve
in wording zijn.
