Fiolet: In elke plaats
een kerkenconferentie
Licht aansteken
bij Meijer
Geharnaste verontrusting
Hervormde zending:
geld bijna binnen
Vit brieven van lezers
VANDAAG
Voorbijgangers
WOENSDAG 1 FEBRUARI 1978
KERK
T rouw/Kwartet2
Van een onzer verslaggevers
AMERSFOORT Dr. H. A. M.
Fiolet, sekretaris van de raad
van kerken in Nederland, heeft
ervoor gepleit, dat in iedere
stad en in ieder dorp een plaat
selijke kerken-conferentie
wordt gehouden. Dit zou de
hereniging een stuk verder
kunnen brengen, want de oecu
mene is primair een plaatselij
ke aangelegenheid, aldus dr.
Fiolet.
Hij doet zijn voorstel In het blad van
de raad van kerken „Saamhorig".
Gemeenten en parochies zouden in
tensief moeten gaan verkennen hoe
zij sSmen In hun stad of dorp kerk
van Jezus Christus moeten zijn: wat
leeft er in hun eigen geloofsgemeen
schappen. Ln gespreks- en actiegroe
pen. in hun lokale raden van kerken?
Hoe kan het geloof ln Christus sa
men gevierd worden met de inbreng
van de eigen identiteit van de afzon
derlijke kerken? Waar liggen de con
crete sociale knelpunten, wie zijn de
vergeten mensen en gToepen in hun
midden? Welke nood in de onmiddel
lijk omgeving VTaagt de eerste aan
dacht?
Deze „oefeningen in de concillari-
teit" kunnen de hereniging der ker
ken en daarmee het komende conci-
Drugverslaving kan r.k.
huwelijk ontbinden
HOME De president van de hoog
ste (r.k.) kerkelijke huwelijksrecht-
bank. de Sacra Rota. mgr Charles
Lelebvre (niet te verwarren met de
geschorste conservatieve aartsbis
schop van dezelfde naam», heeft in
zijn rapport aan de paus meege
deeld dat drugverslaving een geldi
ge reden kan zijn om een katholiek
gesloten huwelijk nieUg te verkla
ren. Volgens mgr I efebvre kan drug
verslaving daarom een Juridische re
den opleveren om een huwelijk als
niet gesloten te beschouwen, omdat
de verslaafde huwelijkspartner ken
nelijk niet in staat is. te begrijpen
wat het huwelijk inhoudt en soms
Impotent wordt.
concilie in het leven van de kerken
een beginnende gestalte krijgt. Want
door het samenkomen en samenhan-
delen in de raad hebben zij zich 180
graden omgekeerd: van het verleden
van hun verdeeldheid naar de toe
komst van hun eenheid.
Brug te ver
Dr. H. A. M. Fiolet.
lie dichterbij brengen, aldus dr.
Fiolet.
Concilie
De raad van kerken in Nederland
bestaat nu tien jaar. Tien jaar gele
den richtte ook de assemblee van de
wereldraad van kerken in Uppsala
het streven naar eenheid op een zeer
concreet doel: een universeel conci
lie van alle kerken. De laatste jaren
zijn velen teleurgesteld: de wereld
raad en ook de Nederlandse raad van
kerken gedragen zich zelfs nog niet
als een beginnend concilie. Maar,
aldus dr. Fiolet, van een concilie, dat
gezagvol spreekt namens alle ge
loofsgemeenschappen, kan alleen
maar sprake zijn, als er eerst eenheid
Is. Het concilie is het eindpunt van
de weg. Nu moeten de kerken ln de
oecumene leven in een conciliaire
gemeenschap, door dr. Fiolet om
schreven als „een proces van weder
zijds beraad, toenemende verzoe
ning en zoekende hereniging."
De raad van kerken is geen natio
naal concilie van de kerken ln Neder
land aldus dr. Fiolet. Toch met het-
niet.onderschat worden, dat d&dr liet
Bij de oprichting van de raad van
kerken in 1968 had men aanvanke
lijk als grondslag voorgesteld, dat
„de leden-kerken zich in de raad
zouden "gaan gedragen als zich here
nigende kerken". Dit geforceerde
aanvalsplan op de verdeeldheid was
een brug te ver, schrijft dr. Fiolet nu.
Het proces van de verzoening door
beraad was nog niet begonnen.
Nu, tien jaar later, kunnen de kerken
zich op een aantal terreinen nog niet
als herenigd gedragen, omdat som
mige onderwerpen eenvoudig niet
bespreekbaar zijn. Niemand ziet een
mogelijkheid om tot een werkelijke
overeenstemming te komen. Dr. Fio
let: „Men kan deze situatie breed
gaan uitmeten en de raad op grond
van die onmacht afschrijven. Maar
dan vergeet men dat elk beraad dat
wèl leidt tot verzoening in een be
paald geloofsaspect de hereniging en
daarmee het komende concilie dich
terbij heeft gebracht." Het licht van
het komende concilie kleurt reeds
het samenleven van de kerken in de
raad van kerken.
De komende kerkenconferentie is
geen concilie van de kerken in Ne
derland. Die tijd zou echter aanzien
lijk dichterbij gebracht worden als
de kerken dit oecumenisch gebeuren
volkomen ernstig zouden nemen.
Daarom vraagt dr. Fiolet, dat de
kerken zich van tevoren bereid ver
klaren, dit proces samen binnen te
willen gaan en de resultaten van
deze bezinning en actie als gewetens
vragen aan zichzelf te willen accep
teren.
Aan plaatselijke kerkenconferenties
is een belangrijke plaats toegedacht
in de voorbereiding van de landelij
ke driedaagse kerkenconferentie, die
eind 1979, eventueel begin 1980 zal
worden gehouden. Ook zullen de
conclusies weer teruggespeeld wor
den naar de plaatsen.
door Jac. B. Looijen
In de late vrijdagmiddag, tegen de
tijd dat het donker werd, zat Meijer
van Gelder met een groot gebeden
boek in z'n leuningstoel. Als het
begon te schemeren ging ik naar
hem toe, teneinde het licht aan te
steken. Zelf kon hij dat niet doen.
Sterker: hij mocht dat niet doen.
Want op vrijdagavond als de zon
onder gaat, begint de volgende dag,
dat is de sjabbat. De rustdag dus
en dan mag je niet werken. Dat
betekent voor sommige orthodoxe
joden, dat je zelfs de lichtschake
laar niet mag omdraaien.
Meijer behoorde tot de preciezen in
de joodse gemeente van zijn woon
plaats. Hoewel, strikt genomen had
hij ook mij niet mogen vragen het
licht te ontsteken. Je mag zoiets
alleen maar vragen aan personeel
dat bij je in vaste dienst is en niet
aan de eerste de beste niet-Jood.
Maar Meijer had geen personeel.
Hij handelde in kalveren en lam
meren en daarvan waren de inkom
sten niet dusdanig, dat hij er perso
neel van kon betalen. Wat doe Je in
zo'n situatie? Uiteraard van twee
kwaden het beste kiezen. Het
grootste kwaad was voor Meijers
besef zelf het licht aansteken. Het
mindere kwaad was het aan mij te.
vragen. Komt bij, en dat zal hij ook
hebben bedacht, geen enkele niet-
jood hoeft de 613 geboden die jo
den zijn voorgeschreven in acht te
nemen. Anderen dan Joden kunnen
volstaan met de bepalingen van
het Noachletisch verbond.
Omgangstaal
Intussen: Meijer was verdiept in z'n
gebedenboek als ik bij hem kwam
en hij keek niet op of om. Wat las
hij daarin? Het Nederlands Israë-
lietisch Kerkgenootschap stelt ons
allemaal in staat hiervan op de
hoogte te komen. Want verschenen
is de 25e druk van de geordende
gebeden voor het gehele jaar. Het
Joodse gebedenboek dus, maar
over het begrip gebed in het joden
dom moet ik nog meer zeggen.
Eerst dit: het boek (427 pagina's in
handzaam formaat en degelijk ge
bonden) kost 29.50 en is verkrijg
baar bij de boekenafdeling van het
Ned. Isr. Kerkgenootschap, A.B.N.
Davidsplein 4 te Rotterdam. De
oude uitgave is geheel heizien en
de Nederlandse vertaling van de
hebreeuwse teksten is, zou je kun
nen zeggen, aan de omgangstaal
van onze tijd aangepast. Het is dus
leesbaar voor iedereen.
Knielen
Ja, die omgangstaal, dat is 't nu
net. Het gebedenboek maakt na
melijk duidelijk hoe de jood met
zijn God omgaat. Nee, hij knielt
daarbij niet. In een synagoge heb ik
nooit knielbanken gezien. Slechts
tweemaal per jaar, namelijk oij
Nieuwjaarsdag en op Grote Ver^
zoendag wordt er een ogenblik ge
knield. Hoewel er in de reformatori
sche kerken ook zelden of nooit
geknield werd, kwam het begrip
knielen herhaaldelijk voor in de
oude psalmberijming. Maar haast
niemand deed het. Ja, eenmaal in
je leven bij het ontvangen van de
hilwelijkszegen. Maar daar bleef
het dan doorgaans ook bij. Als kind
leerde je knielen bij je gebed voor
het slapen gaan. Dat was ook afge
lopen als de puberteit in zicht
kwam en vaak nog eerder. Het valt
me op dat onze dichters van de
nieuwe psalmberijming zuiniger
omspringen met het woord knielen
dan hun voorgangers van de oude
berijming. De regel „En knielt eer
biedig voor Hem neer" uit de oude
berijming van psalm 134 is in de
nieuwe geheel verdwenen. Men be
perkte zich tot: „En heft uw han
den op naar Hem".
Staan
Maar ik dwaal af.'Terug naar het
joodse gebedenboek. Eigenlijk
moet je zeggen: de tefilla. Wat is
dat? Het gesprek met God. Het is
een complex van stukken uit de
wetten, van psalmen, van proza en
poëzie uit alle tijden, van dankzeg
gingen, van gebeden. De tefilla
maakt de jood los van de sleur van
het dagelijkse leven, teneinde zich
te bezinnen op zijn levenstaak, z'n
„En heft uw handen op naar
hem".
(tekening uit de Mart Kern-
pers-bijbel van het Nederlands
Bijbelgenootschap).
doen en laten en zich voor ogen te
stellen wat God van hem verwacht.
Dat is heel wat meer dan biddcr.
om wat je zo graag zou willen heb
ben of wat je zo graag zou zien
gebeuren. Daarom staat een jood
recht overeind bij z'n gebed. Want
God tilt hem op uit z'n zorgen.
Overdenking
Lezende in het gebedenboek be
grijp ik nu, waarom Meijer van
Gelder niet naar mij om keek als ik
op vrijdagavond het licht inscha
kelde in z'n woning. Hij was in
gesprek met zijn God. Hij bepeins
de de wetten en overdacht wat de
Heer van hem verlangde. Aan die
overpeinzingen en overdenkingen
kunnen nu ook niet-joden volop
deel hebben, dank zij de nieuwe
uitgave van het gebedenboek. Het
past en betaamt ons daarvoor dank
te betuigen aan het Nederlands Is-
raëlietisch Kerkgenootschap.
WAO
Het zou onrechtvaardig zijn als de
algemene bezuinigingen ons als WA-
O'ers niet zou treffen, vooral daar
het vast staa* dat de minlmum»uit-
keringen niet worden aangetast. Er
zit altijd nog een groot gat tussen
deze minimum en maximum uitke
ring bruto per dag. de vakbonden
streven naar een oprechte inkom
stenverdeling, waarom mag dit niet
bij de sociale uitkeringenOok hier
zit soms wat onrecht >n de uitkerin
gen; bezuinigingen in alle rechtvaar
digheid is een ingewikkelde en moei
lijke procedure wat veel tijd vraagt.
Men zou bijv direct kunnen begin
nen met een gelijke bruto verhou
ding in centen per Jaar (niet in pro
centen) wat al een begin is naar
verkleining van dat gat tussen mini
mum en maximum uitkering. Juist
veel niet CAO'ers. zitten boven de
modale uitkeringen, dus tamelijk
dichtbij het maximum bruto per
dag. Het is voor mij dan ook onbe
grijpelijk dat Juist zij die zeggen te
strijden en te waken voor de zwak
ken ln deze maatschappij, zich te
gen deze nog onbekende bezuinigin
gen keren, vooral daar zij moeten
weten hoe hoog het uitgekeerde bru
to bedrag per dag soms wel Is
Maasland A. NOORDAM
Onderwijsbeleid
Het verbazingwekkende van het
redactionele commentaar op het on
derwijsbeleid ln Trouw van 19 dezer
ligt vooral ln het verwijt aan minis
ter Pais. niets te voelen voor de
algehele en exclusieve invoering van
de middenschool (éénsporigheld).
terwijl in één adem door wordt er
kend. dat er nog niets van de uit
komsten van het desbetreffende ex
periment bekend is. Sterker nog.
eerder wordt de Jarenlange arbeid
van minister Van Kemenade geme
moreerd aan een verantwoorde
proef met dit nieuwe schooltype met
de woorden: „meer is het niet dan
een proef" Aan wie valt nu Iets te
verwijten? Aan een nieuwe minister,
die aanstonds duidelijk maakt niet
op de resultaten van die proef in de
lu
AMSTERDAM:
Postbus 859
Wibautstraat 131
Tel. 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/
DORDRECHT:
Postbus 948
Westblaak 4. Rot
terdam
Tel. 010-115588 (red)
Schiedamscvest 52
Tel. 010-115700 (adv).
DEN HAAG/LEIDEN:
Postbus 101
Parkstraat 22, Den
Haag
Tel. 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN
Postbus 3
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel. 05200-17030
Deze rubriek is uitsluitend bestemd voor korte reacties op in deze krant gelezen
berichten artikelen en commentaren, en niet voor gedichten, open brieven, oproepen
ol reacties op advertenties (deze laatste dienen tot de directie gericht Ie worden) De
inzendingen voor deze rubnek dienen zo beknopt mogeli|k te zijn De redactie behoudt
zich het recht van bekorting voor Het is ons helaas met mogeli|k over elk geval
van bekorting ol metplaatsmg (doorgaans een gevolg van een te groot aanbod) te
corresponderen Brieven adresseren aan Secretaris hoofdredactie Trouw.
Postbus. 859, Amsterdam B.| publicatie worden naam en woonplaats van de
schrijver vermeld
van de (exclusieve) middenschool,
ongeacht de afloop van de experi
menten. Wij betoogden slechts dat
het niet aangaat voor het einde van
de proefperiode de zin van het expe
riment te ondergraven Redactie.
Schiphol
vorm van de experimenten met de
middenschool vooruit te lopen en te
kennen geeft in het belang van de
motivatie en de ontplooiingsmoge
lijkheden van alle leerlingen te kie
zen voor de veelvormigheid van het
onderwijsaanbod? Of aan een poli
tiek gedrevenen zoals de vorige mi
nister, die. ongeacht de praktische
resultaten van de experimenten, al
over een algehele invoering fanta
seerde. En daarmede het onderwijs-
beiang ondergeschikt maakte aan
zijn ideologische premissen. Niette
min stelde deze bewindsman zijn
keuze voor de éénsporigheld ten
minste nog principieel aan de orde
in zijn vervolg-Contourennota. ter
wijl deze éénsporigheld bij Trouw
blijkbaar al een heilig gegeven is.
Theatraal roept Trouw aan het slot
de tallozen voor de geest, die al
jaren met inzet van al hun krachten
werken aan de experimenten. Te
recht verdienen zij respect. Maar
waarom wordt niet evenzeer mel
ding gemaakt van het veelvoud der
genen, die ondanks een tendentieu
ze en verkrampte voorlichting, met
volle overgave trachten binnen het
bestaande onderwijs vernieuwingen
aan te brengen, opdat elke leerlin-
g(e) aan het zijne (hare) toekomt.
Amsterdam dr. J. W. van Hulst
CDA-fractie Eerste Kamer
Naschrift
Wij kozen allerminst voor invoering
Ik las, dat de-, imam van onze lucht
haven, zou wotben veranderd: om
dat Schiphol voor buitenlanders zo
moeilijk was te spreken. Mijns in
ziens is dit een groot misverstand.
Wij hebben al twintig jaar een doch
ter in Canada. Haar naam Sjoukje,
konden ze daar niet uitspreken en ze
noemden haar altijd Suze. Maar wat
gebeurde: Sjoukje Dijkstra werd
wereldkampioene op de schaats en
iedereen daar in Canada had geen
enkele moeite om die naam uit te
spreken. Vanaf die tijd heet nu ook
onze dochter niet meer Suze, maar
Sjoukje. Vind het haast bespottelijk
om maar weer een vreemde naam te
gebruiken; wij hebben hier naar
mijn mening al veel te veel van die
vreemde woorden, wat nergens goed
voor is.
OEGSTGEEST De zending
van de hervormde kerk heeft over
1977..rond 9.250.000 ontvangen. Dat
is haast het hele bedrag, dat aan de
kerkleden gevraagd was (9,3 mil
joen), en dat een miljoen meer be
droeg dan in 1976. Dit jaar is er voor
het werk van de hervormde zending
minstens 9,6 miljoen nodig. Van 26
februari tot 5 maart wordt de voor-
jaarszendingsweek gehouden.
ONDERDENDAM De gerefor
meerde kerk van Onderdendam
heeft besloten, drie keer in het jaar
een kerkdienst te houden, waarin
gezongen zal worden uit de oude
psalmberijming. De eerste dienst is
op 19 februari.
Holwerd
ZWOLLE De advertentiecam
pagne voor de schriftelijke bijbelcur
sus, die door een team in de gerefor
meerde kerken (vrijgemaakt) onder
C. W. v.d. Hoop het motto „Een geschenk uit de he
mel" voor buitenkerkelijken is opge
zet, heeft al tweeduizend aanmeldin
gen opgeleverd.
ZIERIKZEE Voor een gulden
heeft de stichting Oude Zeeuwse
Kerken de grote kerk van Zierikzee
overgenomen van de hervormde ge
meente. De stichting zal zorgen voor
restauratie (met steun van CRM, ge
meente Zierikzee en provincie; ge
raamde kosten drie miljoen) en de
kerk geschikt maken voor kerkelijke
en ook culturele doeleinden.
KIEV De twaalf orthodoxe
monniken, die in een open brief aan
Brezjnev de heropening vroegen van
het holenklooster van Kiev, worden
onder druk gezet door de politie om
hun actie te staken. Het klooster
werd in 1961, zogenaamd wegens res
tauratie, gesloten. De abt, Achilla,
schreef Brezjnev, dat hij al driemaal
zich aan een psychiatrische behan
deling moest onderwerpen.
door dr. C. Rijnsdorp
Mr. J. M. A. H. Luns en prof. dr. C. J. de Vogel
zijn beiden verontruste rooms-katholieken,
maar met een duidelijk onderscheid. In zijn
boek Ik herinner mij (Leiden 1971) wijdt mr.
Luns een viertal bladzijden aan zijn kerk en
het pausschap. Hij memoreert dat indertijd
de nuntius te Den Haag Giobbe (later kardi
naal) al tien jaar van te voren „de revolte in de
Nederlandse kerk" had voorspeld, gezien wat
er gebeurde in de seminaries. Luns heeft
destijds paus Pius XI nog ontmoet; diens
opvolger Pius XII was meer aristocratisch,
imponerend, een vorst De Vaticaanse stijl
was toen veel plechtiger dan nu, zegt Luns.
Hij vond paus Johannes XXIII een lieve man.
„HIJ maakte intellectueel minder indruk op
ml] dan Plus Xn of dan de huidige paus."
Men lette op de diplomatieke Inkleding van
dit oordeel. Luns wijst op de noodzaak van
gehoorzaamheid aan paus en kerkgezag. Voor
de geboren rooms-kathollek, de man. de ge
wezen minister, de diplomaat en bekleder van
zeer hoge functies staat duidelijk in het cen
trum van de aandacht de r.k. kerk als organi
satie, als machtsfactor van wereldwijde bete
kenis.
Anders
Geheel anders bij mevrouw De Vogel. Haar
wending via het reformatorische christendom
tot het rooms-katholicisme in zijn traditio
neel gebonden vorm was diepgaand naar hart
en hoofd, en echt. Luns kijkt naar de machti
ge ARM van zijn kerk, maar prof. De Vogel,
vrouw bovendien, weet zich met alle vezels
verbonden aan het kerkelijk HART. En dat ls
voor haar de Eucharistie naar de rooms-klas-
sieke opvatting als trans-substantiatie (we
zensverandering) Haar polemiek tegen de
nieuwe opvatting als trans-significatie (ver
andering van betekenis) vormt het centrale
thema met veel verwante zaken er omheen
van haar boek De grondslag van onze zeker
heid. „over de problemen van de kerk heden,
een bijdrage tot reële theologische discussie"
(uitg. Van Gorcum, Assen/Amsterdam 1977,
317 blz., ƒ45,-).
De uitgebreide en diepgaande scholing van
mevrouw De Vogel: klassiek-literair, cultuur
historisch. theologisch, filosofisch, maakt
haar tot een geduchte opponente, met name
wanneer zij Schillebeecks en Küng bestrijdt,
zelfs ook daar waar zij bij de meer traditiege
trouwe W. Kasper (Jesus der Christus) op
zwakke plekken wijst en invloeden aantoont
van onkritisch overgenomen denkbeelden uit
de hedendaagse wijsbegeerte.
Elke term
Mevrouw De Vogel kent elke in discussie
zijnde term naar preclese herkomst, geschie
denis en betekenis; ze wijst Schillebeeckx
(Jezus, het verhaal van een levende) en Küng
(Christ sein) op leemten in hun kennis. Ze
signaleert ook tegenstrijdigheden die ont
staan doordat hun *eigen wetenschappelijk
onderzoek er niet ln is geslaagd de onderlaag
van in de jeugd opgedane uitdrukkingen en
opvattingen volkomen uit te wissen of op zijn
minst te integreren. In dit alles ziet zij een
ontsporing van wat paus Johannes XXIII
bedoelde met zijn „aggiornamento". Andere
woorden gebruiken mocht, mits men de in
houd, de zin onaangetast liet. De Vogel con
stateert én bij Schillebeecks én bij Küng dat
zij de aloude leer van de kerk wel terdege
hebben aangetast en feitelijk niet meer
rooms-katholiek kunnen heten.
Heel hard
Het moet voor iemand die van protestant
jaren geleden uit overtuiging rooms-katho
liek werd ook wel heel hard zijn, dat zovele
voorgangers in Nederland en Duitsland uitge
rekend die zaken wegverklaren. die haar in
dertijd tot het roomse geloof bewogen en voor
haar nog steeds, en dat meer dan ooit, het
hart van de rooms-katholieke leer uitmaken.
Zo kan ik ook omgekeerd ds Hegger goed
begrijpen (niet overal volgen), die van rooms-
katholiek. uit diepe overtuiging, gerefor
meerd werd en in de nieuwe ontwikkelingen
alleen maar een bedreiging ziet van wat hem
fundamenteel lief ls.
Prof. dr C. J. de Vogel
Hegger ls duidelijk anti-rooms, maar me
vrouw De Vogel is in die mate niet anti-
protestant. Zij erkent in de protestantse ort
hodoxie. confessioneel én gereformeerd, veel
dat van waarde is en waarvan Rome kan
leren. Zij denkt en schrijft heel genuanceerd,
maar op de onwrikbare basis van haar geloof
in de Moederkerk.
Overleven
Deze heeft zich ondanks alles weten te hand
haven en zal, naar zij vertrouwt, de huidige
„beeldenstorm" overleven. Kerkinstituut en
H. Geest zijn voor haar besef zeer nauw
verbonden; alles draait om de apostolische
successie en de paus als hoofd van de kerk.
De lezer weet dat uw recensent, zonder naar
Rome over te hellen, zich op een bijzondere
en zeer Intensieve wijze betrokken voelt bij
wat in de wereldkerk van Rome aan de gang
is. Van Goethe wordt verteld, dat hij intuïtief
op een nacht een aardbeving heeft „waarge
nomen", die zich op verre afstand voltrok. Zo
voel ik bijna lijfelijk de spanningen, de dra
matiek die zich in Romes wereldkerk bezig
zijn te voltrekken. Dat komt omdat de theolo
gische discussies (waarbij ik mij een kleine
jongen voel) zich afspelen tegen de achter
grond van een wereldhistorische aardver
schuiving die, dieper bezien, bijna apocalyp
tisch te noemen is.
De wending van het ontologische naar het
functionele (door Van Peursen zo meesterlijk
uiteengezet), de ineenstorting van elke hiërar
chie van waarden, het nivelleringsproces, de
ontluistering van alles wat als heilig of mooi
gold, het teloor gaan van de nuance, de polari
satie, het betogen met leuzen in plaats van
argumenten, de uitstalling van het intiemste,
dit alles vormt een complex dat onderling
samenhangt en dimensies aanneemt die bijna
meer dan menselijk zijn. Het is een geestelij
ke wind, een veranderend klimaat, misschien
zelfs wel een wereldhistorische caesuur, de
overgang van een tijdperk naar een volgend,
nog onbekend, dat zich als een dreigende,
groeiende schaduw aan de hemel vertoont.
Vragen
Protestants gedacht: Duldt God niet langer
die intensieve verstrengeling van genade en
macht bij Rome? Gaat Rome breken op
eeuwenoude pretenties die in het licht van
het evangelie geen stand kunnen houden?
Distantieert de Geest zich van een kerk die
Hem zo lang heeft gemonopoliseerd? Hoe
hard en wreed dit in roomse oren klinken
moge, dit zijn vragen die zich bij dieper
nadenken niet laten weerhouden. Overigens
ziet de protestantse gelovige wel degelijk
afval op een breed front, zowel bij Rome als
bij de Reformatie. De moeilijkheid ls altijd
dat diepgaande veranderingen zowel ten goe
de als ten kwade werken.
Een vrouw van formaat schreef (opnieuw) een
boek van formaat. Zij hoopt op een reële
discussie met hedendaagse toonaangevende
theologen. Ik vraag me wel eens af of een
puur, dus min of meer eenzijdig, theologische
discussie vandaag wel afdoende is. De totali
teit is in het geding, met natuurlijk de thelogi-
sche vragen als kern.
DE STROOM
Op mijn kamer heb ik ergens tegen
een deur aangebracht een brede
strip-tekening, naar ik me herinner
afkomstig uit het een of ander
Amerikaans tijdschrift, met daarop,
dwars over drie pagina's, een
ingewikkelde en overvolle tekening
van de jaren zestig. Alles hangt
tegen elkaar aan, tuimelt over
elkaar heen en wordt met enkele
forse donkere strepen in een soort
beddingen geleid. De jaren zestig
vormen samen een stroom. Een
stroom van feiten, gebeurtenissen,
evenementen, mensen, bewegingen,
protesten, richtingen in de muziek,
politieke zaken en wat niet al. Ik
kan er van alles op lezen. In een
willekeurige volgorde ontcijfer ik de
woorden: Biafra, Thalidomide,
Moon, Hair, The Warren Report,
Vietnam, Joan Baez, LSD, Murder
on Saturday morning, Franny en
Zooey, Fight, Expo '67, The polluted
Air, June 1969, Law and Order. En
daartussendoor herken ik koppen
van staatslieden en figuren uit het
nieuws. Eén grote warreling, één
bruisende stroom van leven en
dood, vreugde en verdriet, liefde en
haat. Zo waren de jaren zestig. We
staan er al weer zo ver vandaan. De
beginnende ontkerkelijking in onze
eigen omgeving ligt al weer vijftien
jaar achter ons. Zelf zijn we
opgenomen geweest in die stroom.
Voor een deel met dezelfde namen
en toestanden, maar voor ons zelf
nog aan te vullen met namen en
feiten uit eigen land, uit eigen stad,
uit eigen kring. Nog veel groter is die
stroom zelf geweest. Een
gigantische bruising van leven en
gebeuren. En daarin ergens die ene
mens die ik ben en die u bent.
Ergens verscholen. Onopgemerkt en
van weinig of geen belang. Slechts
genoteerd in kleine omgeving, 't
Was ons overigens genoeg. Genoeg
vooral te weten dat Eén ons daar zag
gaan. Als een vis door woelig water,
soms een vliegende vis. En hoe we
ons hoofd stootten en even
verbijsterend bleven liggen, om dan
weer op te staan. Vreemd, bijna
gedragen door onzichtbare hand. In
de stroom.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Harderwijk: C. v.d.
Bergh te Rotterdam-Zuid.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Ferwerd: D. J. Suur-
mond te Smilde.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Beroepen te Hasselt: J. de Feijter te
Hoogezand-Sappemeer te Rotter
dam-C: C. J. de Ruyter te Sneek.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Almelo: A. Hofman te
Scheveningen.
Ir. J. van der Graaf
Ir. J. van der Graaf, de algemeen
secretaris van de gereformeerde
bond in de hervormde kerk, laat ons
weten dat hem bij navraag is geble
ken, dat in ons blad van maandag in
het verslag van de persconferentie
van de gereformeerde delegatie, die
uit Zuid-Afrika was teruggekeerd,
zijn naam ten onrechte is genoemd.
Ter persconferentie is slechts ge
sproken over de indruk, die vanuit
de delegatie van de gereformeerde
bond in het algemeen over dr. Bey
ers Naudé is gegeven.
Ir. Van der Graaf voegt hier nog aan
toe: door de verschillende leden van
de delegatie van de gereformeerde
bond in de hervormde kerk. die zich
over hun bezoek aan Zuid-Afrika in
het openbaar hebben geuit, is niet
gezegd dat Beyers Naudé door radi
cale personen beïnvloed is, maar dat
zijn Christelijk Instituut (gesproken
is over het orgaan Pro Veritate) ook
met personen en organen gelieerd is
geraakt, die radicaler zijn dan dr.
Beyers Naudé zelf is. Daarbij is ove
rigens ook een en ander uit de dele
gatie van de gereformeerde bond
gezegd, dat Beyers Naudé zelf de
weg van radicaliteit en geweld af
wijst. Aldus ir. Van der Graaf.
Thomas Torrance
De Templeton-prijs 1978 is door een
internationale jury toegekend aan
de Schotse theoloog Thomas Tor
rance. Hij is door de negen man
■sterke jury, die alle grote wereld
godsdiensten vertegenwoordigt, uit
4.500 kandidaten gekozen. Thomas
Torrance, hoogleraar in de dogma
tiek aan de universiteit van Edin
burgh en van 1976 tot 1977 modera
tor van de algemene vergadering der
Presbyteriaanse kerk van Schot
land, geniet in de wereld der weten
schap een internationale reputatie
vanwege zijn werk voor de verzoe
ning van wetenschap en godsdienst.
Hij is een van de weinige ere-leden
van de internationale academie
voor filosofie te Brussel. Aan de
Templeton-prijs, ingesteld door de
Amerikaanse bankier en miljonair
John Templeton, is een bedrag ver
bonden van ruim 200.000 gulden.
Eerder werd deze prijs toegekend
aan moeder Teresa van Calcutta,
Roger Schutz van Taizé, de inmid
dels overleden president Radha-
krishnan van India, aan kardinaal
Suenens van Mechelen-Brussel en
aan de stichteres der focolare-bewe-
ging (die in Italië onder de armsten
werkt), Chiara Lubich.
