Socialisten Portugal
•ntevreden met kabinet
VS gaat weer pendelen
ÉN
Rhodesië verscherpt censuur
De verzwegen rechten van de mens in
STEUN
LERAREN
SOWETO
Cambodja:
weer strijd
met Vietnam
Griekenland
nog niet in
NAVO terug
Teveel aan rechts toegegeven
Optimisme over Midden-Oostenoverleg
Moeilijkheden bij overleg van premier Smith
Russen vragen
steun voor
vrije vakbond
HIZATERDAG 28 JANUARI 1978
BUITENLAND
T rouw/Kwartet
Ifan een medewerker
"oLlSSABON De Portugese socialisten hebben de nieuwe regering, die hun voorman Mario Soares
leze week presenteerde, met weinig plezier begroet. De linkervleugel van Soares's socialistische
>artij vindt het bondgenootschap met de centrum-democraten (CDS) erg onbevredigend.
acjrerwijl deze week Mario Soares de slagen voor de economische politiek op voor hen aantrekkelijke posten.
uit het akkoord vertonen veel gelij-
kenis met de economische uitgangs
punten van de CDS. Het particuliere
initiatief komt in de plaats van de
„fundamentele rol" die tot nog toe
de genationaliseerde industrie werd
toegedacht.
TEL AVTV, CAIRO (Reuter, UPI, AP) De Amerikaanse onderminister van Buitenlandse Zaken.
Alfred Atherton, gaat de komende week weer pendelen in het Midden-Oosten. Hij neemt daarbij
de Israëlische voorstellen mee over een Amerikaanse compromisformule voor de oplossing van het
Palestijnse vraagstuk.
ïamen van zijn nieuwe kabinet aan
de pers bekend maakte veroorzaakte
de socialistische afgevaardigde Car-
os Candal groot tumult in het parle
ment door zijn scherpe kritiek op de
tvfcieuwe regeringscombinatie. Hij ver
sa jeleek zijn eigen afkeer met het sük-
h een van een lepel levertraan; alleen
ai le moeite waard als op die manier de
onge Portugese democratie is te
edden.
Zijn woorden werden met applaus
door de meerderheid van de socialis
tische fractie ontvangen. De vice-
voorzitter van de fractie Jose Luis
Nunus verklaarde daarna geëmotio-
re neerd dat de woorden van Candal
Ril niet het standpunt vertolken van de
partij.
•it Ook buiten het parlement groeit pro-
n:jtest van gefrustreerde socialisten.
"et name in het noorden van het
upland waar socialisten en centrum-
democraten op plaatselijk niveau el-
kaars aartsvijanden zijn is de veront-
v< waardiging groot. Over het betrek
kelijke gemak waarmee de socialisti
sche leiders hun strategie van geen
bondgenootschappen hebben verla
ten. In veel bedrijven worden, vaak
op communistisch initiatief, handte
keningen acties gehouden tegen het
nieuwe kabinet.
Moeilijkheden doen zich ook voor in
de rijen van de centrumdemocraten.
De achterban van de CDS kan zich
moeilijk verzoenen met het regeer
akkoord waarin beloofd wordt de
grondwet te eerbiedigen. De CDS
heeft in 1976 tegen deze nieuwe
grondwet gestemd die veel socialisti
sche trekken vertoont. De werkge
versorganisaties die nauwe betrek-
dringen onderhouden met de cen
trum-democraten stellen zich voor
lopig zeer gereserveerd op.
Particulier
Het regeerakkoord van socialisten
en centrum-democraten lijkt gun
stig voor de centrum-democraten
uitgevallen te zijn. De punten waar
op deze laatsten het nieuwe kabinet
moeten steunen worden niet con
creet genoemd. De ministeries zijn
verplicht de CDS-deskundigen re
gelmatig op de hoogte te houden
van hun verrichtingenf. De grond-
500 leraren in Soweto (Zuid-A(rika)
hebben 1 augustus jl. ontslag genomen
uit protest tegen de ernstige rassendis-
kriminatie binnen het onderwijs. Sinds
1-1-78 zijn zij versloken van inkomen
sten
Steun deze aktie en geef
EEN DAG LOON
VOOR EEN LERAARS
GEZIN IN SOWETO
COMITEE „STEUN LERAREN SOWETO"
Utrechtseweg 159 Amersfoort
Tel 033-32133 Giro 3909900
De samenstelling van het nieuwe
kabinet is daarmee in overeenstem
ming. De christendemocraten zitten
HONG KONG (Reuter) Cambod
ja heeft gisteren melding gemaakt
van nieuwe militaire acties van Viet
nam in het grensgebied van beide
landen. Daarbij zouden volgens de
Cambodjanen in één gevecht vijftig
Vietnamese „indringers" zijn
gedood.
Het bericht werd bekend gemaakt
door de Cambodjaanse radio, die in
de omringende landen kan worden
ontvangen. Volgens de radio waren
de Vietnamezen donderdag Cam
bodja binnengegaan en waren ze de
volgende dag door de Cambodjaan
se troepen terug gedreven. Dit
radiobericht wijst er op dat er in het
omstreden grensgebied nog steeds
schermutselingen zijn tussen Cam
bodjanen en Vietnamezen. Voor ge
vechten op grote schaal, zoals enke
le weken geleden voorkwamen, be
staan op dit moment geen aanwij
zingen.
Vietnam heeft deze week een groep
buitenlandse journalisten een rond
gang bezorgd door het gebied waar
die slagen zijn geleverd. Het nieuws
over deze journalistenreis werd be
kend gemaakt door het Vietnamese
persbureau. Wie die buitenlandse
journalisten waren werd er niet bij
gezegd. Volgens het persbericht
hadden zij onder meer een bezoek
gebracht aan het gehucht Ba-Den.
Daar zouden Cambodjaanse troe
pen twee weken geleden 27 burgers
hebben gedood.
De journalisten bezochten vervol
gens het terrein waar het 19 januari
tot een massaal treffen kwam tus
sen Cambodjaanse en Vietnamese
troepen. De Vietnamezen beweren
dat zij daarbij vijf vijandelijke ba
taljons hebben verslagen. De Cam
bodjanen zouden zijn gevlucht met
achterlating van honderden vuur
wapens en wel duizend lijken.
Vietnam heeft de laatste tijd weinig
mededelingen gedaan over gevech
ten in het grensgebied. Daarentegen
heeft het de woordenstrijd tegen
Cambodja opgevoerd. Een week ge
leden waarschuwde het zijn buur
land dat het Vietnamese geduld op
raakt. Minister van defensie, gene
raal Vo Ngoejen Giap (bekend uit de
oorlogen tegen Frankrijk en de Ver
enigde Staten) heeft de troepen in
het betreffende district kort geleden
bezocht. Sommigen leiden daaruit
af dat Vietnam werkt aan een nieuw
groot offensief tegen Cambodja.
Het ministerie van economische
planning is opgeheven. Plan-minis
ter Sousa Gomes is verhuisd naar
woningbouw en publieke werken.
Mario Soares heeft geprobeerd de
aanwezigheid van CDS-ministers in
zijn kabinet te compenseren met
onafhankelijke personen uit linkse
kringen. Maar zij hebben allemaal
geweigerd. Ook de vroegere land
bouwminister Antonio Barreto wil-
Mario Soares
de het niet riskeren op zijn omstre
den post. Zowel hij als andere ex-
ministers waren voorstanders van
een coalitie met de sociaal-democra
tische partij. Het ministerie van
landbouw en visserij wordt nu door
de onafhankelijke advocaat Luis
Sal as bezet.
Atherton vertrok gisteren naar Jor
danië waar hij vandaag een gesprek
zal hebben met koning Hoessein en
hem daarbij „een uitvoerig over
zicht" geven zal van de Amerikaanse
pogingen de kloof tussen Egypte en
Israël te overbruggen. Ofschoon At
herton alleen „een beleefdheidsbe
zoek" aan de koning zal brengen
wordt aangenomen dat hij de gele
genheid te baat zal nemen Hoessein
nader bij het overleg te betrekken.Er
wordt al lang getracht Jordanië bij
de onderhandelingen in het Midden-
Oosten te krijgen.
Israël heeft nu dus een oordeel gege
ven over de Amerikaanse compro
misformule voor de Palestijnse
kwestie. Atherton is optimistisch en
verwacht dat één pendel voldoende
is voor een overeenstemming. De VS
hebben voor de kwestie van het zelf
beschikkingsrecht van de PalestiJ-
nen een formule bedacht met de
term „legitieme rechten" voor de Pa-
lestijnen en „een oplossing in al zijn
aspecten", maar Israël vindt derge
lijke bewoordingen al te ver gaan.
Belangrijke rol
Egypte is ook gisteren voortgegaan
met het aan de man brengen van
BRUSSEL (DPA, Reuter) Grie
kenland keert voorlopig niet terug
in de militaire organisatie van de
NAVO. Dit heeft de Griekse premier
Konstantijn Karamanlis gisteren in
Brussel verklaard na een onderhoud
van anderhalf uur met de secretaris
generaal van de NAVO mr. Joseph
Luns. Karamanlis zei dat hij voorlo
pig „bijzondere banden" verkoos,
waarover versneld onderhandelin
gen zouden moeten worden gevoerd.
Athene is na de Turkse invasie op
Cyprus uit de militaire organisatie
van het pact getreden en. net als
Frankrijk, alleen nog „politiek" lid.
In het gesprek met mr. Luns is het
gegaan over het Griekse NAVO-lid-
maatschap, dat voor de oostflank
van het bondgenootschap belang
rijk is. Door het uittreden van Athe
ne is die flank opengereten. De NA-
VO-chef zei na het gesprek dat de
alliantie „bijzonder blij" zou zijn, als
Griekenland weer „volwaardig" lid
zou worden.
De Griekse premier, die gisteren
voor verder overleg naar Parijs ver
trok, had eerder op de dag ook een
gesprek met de voorzitter van de
Europese Commissie, de Brit Roy
Jenkins. Karamanlis wilde er bij
Jenkins op aandringen dat er haast
zou worden gemaakt met de onder
handelingen over Griekenlands toe
treding tot de EG maar de commis
sie was hem net voor door een dag
daarvoor al haast te vragen.
De Griekse premier Karamanlis (links) en de voorzitter van de Europese Commissie Jenkins.
SALISBURY (AP, Reuter) De Rhodesische regering heeft
gisteren de perscensuur aanzienlijk uitgebreid en verscherpt.
Het overgrote deel van berichten en commentaren zal voortaan
aan de censor moeten worden voorgelegd.
De Rhodesische overheid hield al
toezicht op berichten over de guerril
la, voor zover het ging om feitelijke
gegevens over gevechtshandelingen.
De nieuwe regel is dat alle nieuws
dat op één of andere manier met die
oorlog te maken heeft niet mag wor
den gepubliceerd zonder toestem
ming van het ministerie van infor
matie en de militaire censor. Buiten
landse correspondenten schatten
gisteren dat ongeveer negentig pro
cent van hun produktie onder de
regel valt. Op publikatie zonder toe
stemming staat een straf van maxi
maal één jaar gevangenisstraf en
3500 gulden boete. Binnenlandse
verdoezelen hoopt de regering de
controverse over dit punt wat af te
zwakken.
media is het zelfs nadrukkelijk ver
boden de namen te noemen van de
(zwarte) guerrilla-bewegingen zon
der verlof van de overheid.
De censuur is ingesteld om de recht
se blanke critici van premier Ian
Smith de wind uit de zeilen te ne
men. Zij hebben zich gekeerd tegen
het voornemen van Smith om bij een
eventuele regeling van het conflict in
Rhodesië een algemene amnestie af
te kondigen voor zwarte nationalis
ten die nu in het buitenland zitten en
van daaruit een guerrilla voeren te
gen de blanke minderheidsregering.
Door het nieuws over de guerrilla te
Overleg stokt
Bij het overleg tussen de blanke lei
der Ian Smith en de gematigde zwar
te leiders over Rhodesiës toekomst
zijn moeilijkheden gerezen. Donder
dag werd gemeld dat de partijen het
eens waren over regeling van de
overgang van een blank minder
heidsbewind naar een normale rege
ring. Vrijdag waren er geruchten dat
er toch nog een geschilpunt is blij
ven liggen. Het gaat om de wijze
waarop het toekomstige parlement
moet worden gekozen. Van de hon
derd zetels zullen de blanken er 28
bezetten. Bij stemmingen over even
tuele wijzigingen in de grondwet zal
haar opvattingen. Onderminister
van buitenlandse zaken Ghali had
gesprekken met Latijnsamerlkaan-
se vertegenwoordigers en zijn baas
Kamel sprak met Arabische ambas
sadeurs. Kamel zei dat de Ameri
kaanse rol in het overleg belangrijk
is en dat de komende tijd nog meer
zal worden. De komende dagen zul
len verschillende Egyptische politici
naar de Arabische landen en Europa
vertrekken om Cairo's standpunten
toe te lichten. Irak en Syrië zullen
begin volgende week op hoog niveau
besprekingen voeren over het al ge
ruime tijd durende conflict tussen
beide landen. In de Iraakse hoofd
stad Bagdad wordt er melding van
gemaakt dat na deze besprekingen
een „topconferentie" zal worden ge
houden in Irak. Het is echter niet
duidelijk hoe de relatie is tussen
deze top en het overleg dat eind
volgende week in Algiers zal begin
nen, een overleg waarvan niet be
kend is of Bagdad er ook aan zal
deelnemen.
Kernbom
De Amerikaanse inlichtingendienst
CIA is al in 1974 tot de conclusie
gekomen dat Israël kernwapens had
geproduceerd. Dit staat in een dos
sier van de CIA. De dienst was ook
gebleken dat vele andere landen zo
als Japan, Zuid-Afrika, Spanje. Iran,
Egypte en Zuld-Korea in staat wa
ren dergelijke wapens te ontwikke
len. Het dossier werd door de CIA
opgesteld na de kernproef, die InJia
in 1974 nam. „Wij geloven dat Israël
al kernwapens heeft gemaakt. Ons
oordeel is gebaseerd op het feit dat
Israël grote hoeveelheden uranium
heeft vergaard, deels met clandistie-
ne middelen, op de dubbelzinnige
pogingen wat de verrijking van ura
nium betreft en op de grote Israëli
sche investeringen in een kostbaar
raketsysteem, dat is ontworpen voor
onder meer het vervoer van kern
koppen", aldus de CIA.
MOSKOU (AFP) Een groep Rus
sische arbeiders, technici en werk
tuigkundigen wil een „vrije vak
bond" oprichten. Ze vraagt daar
voor de steun van de internationale
arbeidsorganisatie (ILO).
Volgens zes vertegenwoordigers van
de groep, die donderdag in Moskou
westerse correspondenten ontmoet
ten, hebben ongeveer 200 personen
schriftelijk de wens geuit toe te tre
den tot de vakbond „ter verdediging
van de rechten van de arbeiders in
de Sowjet-Unie". De meesten van
hen zitten al zeker twee of drie jaar
zonder werk. Ze bevestigen dat ze
zijn ontslagen na protesten tegen
diverse ernstige „fouten" van de di
rectie (diefstal, malversties, het ver
onachtzamen van veiligheidsregels,
enz.).
Ondanks het risico dat ze lopen me
nen ze dat de vorming van een der
gelijke vakbond de enige doeltref
fende manier is voor de Russische
arbeiders om zich te verdedigen
deze groep praktisch een veto-recht
hebben omdat zulke wijzigingsvoor
stellen de steun moeten krijgen van
tenminste 78 parlementsleden Nu
heeft Smith bedongen dat deze blan
ke parlementsleden alleen door de
blanke Rhodesiërs mogen worden
gekozen. Zwarte groeperingen zullen
dus geen blanke kandidaten voor
het parlement mogen stellen. Daar- -T .rn
mee zouden zij immers de feitelijke NOOOWP^F 111 VS
macht van het blanke blok in het
parlement kunnen breken. Volgens
kringen rondom de zwarte leider bis
schop Moezorewa heeft deze zich
echter verzet tgeen zo n afzonderlij
ke kiezerslijst voor blanken. Hij
vindt dat ook gemengde lijsten mo
gelijk moeten zijn. Moezorewa verte
genwoordigt het grootste blok bij de
onderhandelingen met Smith, waar
aan de radicale zwarte leiders niet
meedoen.
CHIGACO (UPI) De Amerikaanse
president Carter heeft 3000 man van
de nationale garde ingezet in de staat
Ohio om de gevolgen van een sneeuw
storm te boven te komen. De storm
woedde donderdag en vrijdagnacht
en legde het openbare leven in het
midden-westen van de Verenigde
Staten volkomen lam. Er zijn waar
schijnlijk meer dan vijftig mensen
omgekomen.
door Victor Zorza.
Er bestaat in het Westen zo iets als een stilzwijgende overeen
komst om maar geen aandacht te schenken aan de rechten van
de mens in de Chinese Volksrepubliek. Een reden waarom we ons
niet lijken te interesseren voor de mensenrechten in China is dat
slechts weinigen van ons ervan op de hoogte zijn. Peking slaagt
er in vergelijking tot Moskou veel beter in de feiten te verdoe
zelen.
De meeste westerse journalisten die
naar China gaan hebben er niets
over te vertellen, omdat ze alleen
verslag uitbrengen van datgene wat
ze zien, en ze krijgen niets te zien Dat
nadelig is voor het regime. De mees
te westerse regeringen zeggen niets
over de rechten van de mens in Chi
na. omdat ze het bewind in Peking
niet tegen zich in het harnas willen
jagen. Sinologen uit het Westen die
door Peking worden uitgenodigd we
ten best dat de rechten van de mens
in China geschonden worden, maar
ook zij zwijgen meestal. Ze willen
graag nog eens uitgenodigd worden.
Er zijn mensen die zeggen dat het
Chinese volk van nature onderdanig,
gematigd en gedisciplineerd is. De
boerenopstanden die kenmerkend
zijn voor de Chinese historie tonen
genoegzaam de onzin van de Chinese
natuurlijke onderdanigheid aan. De
communistische revolutie van Mao
Tse-toeng is slechts de meest massa
le en de meest recente van deze
opstanden. En van hun „discipline"
bleef weinig over toen Mao tijdens
de Culturele Revolutie van de Jaren
zestig de teugels iets liet vieren. De
weerstand en de rancune tegen de
ijzeren heerschappij van die partij
liepen zo hoog op dat het land soms
in volstrekte anarchie verkeerde.
Protest
Als de Chinezen nog maar een kleine
kans kregen, zouden ze met evenveel
genoegen als de mensen in andere
landen genieten van de menselijke
vrijheden, waarvan de Amerikaanse
president Jimmy Carter een interna
tionale zaak heeft gemaakt. Toen
Mao Tse-toeng in 1957 voor de eerste
keer wat meer vrijheid toestond en
de campagne van de honderd bloe
men aankondigde, was er een uitbar
sting van protest tegen die elemen
ten van het regime die van China een
politiestaat maken. Veel intellectue
len eisten de vrijheid om de commu
nistische partij te bekritiseren, op
positiepartijen te mogen vormen en
vroegen verder om vrije verkie
zingen.
Nog maar drie jaar geleden werd in
een honderd meter lange muurkrant
in Canton de heersende klasse ver
weten haar politieke macht te mis
bruiken om haar eigen positie te
versterken en de massa van het volk
te onderdrukken. „Het volk", zo
stond in de muurkrant, „eist demo
cratie". Het volk eist een wettig soci
alistisch systeem. Het volk eist revo
lutionaire rechten en menselijke
rechten die de massa's moeten be
schermen."
Executies
We zullen nooit weten hoe wijdver
breid deze eisen zijn. Evenals we niet
weten hoeveel mensen er de afgelo
pen maanden geëxecuteerd zijn om
politieke redenen. Alles wat we we
ten is dat westerse bezoekers in Chi
na zo nu en dan openbare aankondi
gingen hebben gezien van executies
van „misdadigers" wier overtredin
gen duidelijk politiek waren. En ver
der weten we dat Chinese functiona
rissen ontkennen dat er ooit zulke
executies hebben plaats gevonden.
Omdat het grootste deel van het
Chinese vasteland voor westerse be
zoekers gesloten blijft, zijn er rede
nen om aan te nemen dat er veel
meer executies zijn geweest dan die
enkele tientallen die we te weten zijn
gekomen.
Het zijn echter de minder dramati
sche acties die meeste lijden veroor
zaken. Chinese functionarissen hou
den nog steeds vast aan Mao's for
mule dat vijf procent van het volk
uit „reactionairen" bestaat en dat zij
zelfs niet de rechten hebben waar
van de rest van het volk zou moeten
genieten.
In een land met een inwonertal van
negenhonderd miljoen houdt vijf
procent 45 miljoen mensen in. Een
van de weiplge westerse journalisten
die hierover een Chinese functiona
ris een vraag durfde te stellen, Willi
am Safire van de New York Times,
kreeg tenminste nog de pijnlijke er
kenning te horen dat de cijfers mis
schien wat lager uitvallen dan het
percentage suggereert.
Tweederangs
Maar Ross Munro van de Toronto
Globe and Mail, de enige verslagge
ver die een serie artikelen over de
rechten van de mens ln China
schreef hij werd er dan ook uitge
zet schat dat ongeveer 30 miljoen
mensen nog steeds als „rijke boeren"
ingeschaald staan, omdat ze een
paar bunder grond ln bezit hadden
en enkele arbeiders in dienst had
den, voordat de communisten aan de
macht kwamen. Deze „rijke boeren"
zijn tweederangs burgers. Zij krijgen
tien tot twintig procent minder loon
dan anderen voor het zelfde werk. De
zonden van de vaderen worden be
zocht aan de kinderen, die veel moei
lijker toegang krijgen tot het Chine
se onderwijs. Hun gezinnen hebben
geen recht op de gratis medische
verzorging die andere Chinezen krij
gen. Verscheidene miljoenen „reacti
onairen" zuchten nog steeds in „her-
opvoedings' '-gevangenissen.
Tot zover de rechten van de mens in
China. Toch deed de Chinese propo-
ganda zeer verontwaardigd over de
schending van de mensenrechten in
de Sovjetunie en op Taiwan (natio
nalistisch China), terwijl deze regi
mes, gemeten naar welke maatstaf
dan ook, veel milder zijn dan dat in
China. Ook het Westen heeft veel
meer kritiek op deze belde regimes
dan op dat in China. De regering van
president Carter, die zich graag op
werpt als de grote voorloper van de
beweging voor de rechten van de
mens, houdt vol dat haar functiona
rissen elke kans aangrijpen om de
leiders van andere landen nader bij
Een Chinees schrijft een muurkrant
dit onderwerp te bepalen. Maar zij Maar de regering van Carter heeft
hebben de Chinese leiders nog nooit van de rechten van de mens een
onder druk gezet, afgezien dan van internationale aangelegenheid ge-
hun vraag of het ook mogelijk zou maakt. Westerse regeringen mogen
zijn dat inwoners van China hun het politiek dan wat ongemakkelijk
familieleden ln de Verenigde Staten vinden dit onderwerp in Peking aan
zouden opzoeken. Andere westerse te kaarten, ethisch gezien kan men
regeringen gaan wat dit betreft niet zich er niet zo maar van afmaken. De
verder dan Washington. Chinezen zijn even ménselijk als wij
allemaal. Als we nu onze ogen sluiten
voor de onderdrukking van de rech
ten van de mens ln China, maken we
dezelfde fout als die mensen die Hit
ler en Stalln, toen dezen ln eigen
land het volk onderdrukten, niet in
verlegenheid willen brengen. Ethi
sche zaken mogen niet vergeten wor
den.
