Dbservantenklooster toch behouden
Bezoek 'Jeu de Paume'
telkens weer belevenis
estauratie Amersfoorts gebouw kost zeven miljoen
KUNST
Onderscheiding
voor Nederlandse
violist
Kotters voeren
hout van zee aan
jlCsDAG 17 JANUARI 1978
BINNENLAND
Trouw/Kwartet RH11
oor Fred Lammers
UERSFOORT - De stad
nersfoort gaat voor ruim zeven
iljoen gulden het vroegere Ob-
rvantenklooster restaureren,
ver een paar maanden beginnen
werkzaamheden en ze zullen
n jaar of drie in beslag nemen,
in gebouw, rijk aan historie,
ordt daarmee op het nippertje
an de ondergang gered.
ang heeft het ernaar uitgezien
it het in slopershanden zou val-
n Het gemeentebestuur vond in
i70 dat restauratie te kostbaar
erd en bovendien en dat was
voornaamste reden om het te
ten verdwijnen vond men het
let attractief. zo'n vijf eeuwen
ld gebouw te handhaven temid-
an van de nieuwbouw van het
adhuiscomplex. Door de toe
and van het vroegere klooster zo
lest mogelijk af te schilderen en
geschiedkundige betekenis
mvechtbaar te maken, kregen B
W gedaan dat het ministerie
an CRM het gebouw van de mo-
umentenlijst afvoerde en er eind
)70 mee akkoord ging dat het
erd afgebroken.
rotesten van Amersfoortse histo-
ci en tal van instellingen die zich
izetten voor het behoud van het
istorisch waardevolle misten hun
itwerking echter niet. Dr H. Hal-
ertsma, een van degenen die je
fat de geschiedenis van Amers-
lort betreft geen fabeltjes kunt
erkopen, kwam al in 1970 tot de
conclusie dat het gebouw, zich uit
muntend leende voor algehele res
tauratie. ,,Maar niets schijnt de
stoomwals van het beton en het
glas te kunnen keren," verzuchtte
hij. Ton Koot, meer dan een kwart
eeuw de actieve secretaris van de
Bond Heemschut, trok in 1973 van
leer tegen de sloopmanie toen hij
de uitspraak deed. „Ze verpesten
Amersfoort, een van 's werelds
merkwaardigste middeleeuwse
vesten."
Machtig wapen
De publieke opinie is een machtig
wapen en ageren tegen onverstan
dige beslissingen van de overheid
kan tot verheugende resultaten
leiden. Dat werd duidelijk toen de
minister van CRM in de zomer van
1973 de sloopvergunning introk.
Het oude klooster bleef staan,
maar raakte steeds meer in verval,
omdat er verder niets gebeurde
Het feit dat men in het in 1974
geopende nieuwe stadhuiscom
plex al weer met ruimtegebrek
heeft te kampen, vestigde de aan
dacht op het omstreden gebouw
onder de rook van het stadhuis. Er
is nu een restauratieplan gemaakt.
Het vroegere kloostercomplex zal
plaats gaan bieden aan het stede
lijk archief (daartoe zal met name
onder het gebouw een grote kelder
worden gebouwd) en gemeentelij
ke commissies zullen er hun verga
deringen gaan houden, zodat het
eigenlijke stadhuis in de avond
uren. met uitzondering van de da
gen waarop de gemeenteraad er
vergadert, kan worden afgesloten,
wat de beveiliging een stuk ge
makkelijker maakt. De Amers
foortse architect O. Pothoven, be
kend door kerkrestauraties in Bel
den en het Betuwse Eist, heeft de
restauratieopdracht gekregen
Raar rommeltje
Het is een verre van eenvoudige
taak, omdat het te restaureren ge
bouw in de loop der eeuwen tal van
functies heeft vervuld. Het is niet
alleen klooster geweest maar ook
herberg. Als „De Doelen" had het
gebouw faam in de zeventiende
eeuw: tal van vorstelijke personen
zoals tsaar Peter de Orote en stad
houder Frederik Hendrik hebben
er gelogeerd en zich in de schitte
rende tuin verpoosd. Verder is er
een glasblazerij in het gebouw ge
vestigd geweest; het was artillerie
kazerne, werkinstituut tot wering
der bedelarij, brandweerkazerne
en gemeentelijke timmerwerk
plaats. Vooral in de vorige eeuw is
er het nodige aan verbouwd.
„Daardoor is het geheel een raar
rommeltje geworden." vindt de
heer Pothoven.
„De verbouwing tot kazerne in de
negentiende eeuw is op zijn Jan
boerenfluitjes gedaan. De verdie
ping is opgetrokken ten koste van
de zolder. Al bleef de nok op de
zelfde plaats, toch is het dak zo
veranderd dat het helemaal niet
meer past bij de bouwmethoden
die vroeger in Amersfoort gebrui
kelijk waren." Onderzoekingen in
en aan het gebouw hebben de afge
lopen maanden veel duidelijk ge
maakt over hoe het was, want aan
oude prenten had men niet veel
steun. Vooral het verwijderen van
de pleisterlaag op de muren heeft
verhelderend gewerkt. Er zijn bij
dat onderzoek ook vragen ont
staan, bijvoorbeeld waar de zeven
meter lange boog, die op een van j.o is de huidige aanblik van het vijf eeuwen oude gebouw
de muren is gevonden voor heeft
gediend." We kunnen daar nog
geen wijs uit worden. Of het een of
ander water heeft overkluisd, we
weten het niet," bekent ir Rotho-
ven. Nader onderzoek zal dat ho
pelijk uitwijzen
Kelder
Dan wordt ook bekeken of er on
der het gebouw een kelder is ge
weest, mogelijk nog is.
Bij de restauratie gaat architect
Pothoven ervan uit dat het ge
bouw in fasen tot stand is geko
men. Daarom wordt een gedeelte
gerestaureerd zoals het er in het
vierde kwart van de vijftiende
eeuw uitzag. Voor een ander deel
van het complex is gekozen voor
het tweede kwart van de zestiende
eeuw. „We hebben geprobeerd zo
min mogelijk te fantaseren en con
crete aanwijzingen te gebruiken
zodat het resultaat duidelijk her
kenbaar zou zijn voor de mensen
die destijds hebben geleefd." De
kloosterhof, die nu nauwelijks in
het geheel is terug te vinden door
dat die inmiddels overdekt is en
als werkplaats diende, wordt even
eens in oude glorie hersteld.
(Foto's: Jaap Herschel)
Het Observantenklooster in Amersfoort, zoals het er over drie jaar zal uitzien.
)it portret van sir Winston Churchill, dat hij in 1955 bij zijn tachtigste
erjaardag kreeg, blijkt kort daarna op verzoek van de onlangs overleden
chtgenote van Churchill te zijn vernietigd. De Britse oorlogspremier had voor
it door Graham Sutherland geschilderde portret destijds weinig goede woor-
en over, al oefende hij geen kritiek in het openbaar. Dezer dagen maakte
amilieleden van mevrouw Churchill de vernietiging bekend.
SCH PHOL iANPi - Met in zijn
bagage de oorkonde, die hem het
recht geeft aan de universiteit van
Zuid-Californië les té gaan nemen bij
de wereldvermaarde violist Jascha
Heifetz, is zondagochtend de 18-jari-
ge Rudolf Koelman uit de Verenigde
Staten op Schiphol teruggekeerd.
Rudolf is de enige die uit een groep
jonge violisten uit alle landen van de
wereld voor deze studie in aanmer
king komt
Begin december zag Rudolf Koel
man op het Amsterdamse Muziekly-
ceum. waar hij studeert, een affiche
hangen waarin jonge violisten tus
sen de 15 en 20 jaar werden uitgeno
digd om deel te nemen aan een seler-
tieprogramma. Uit deze selectie zou
den prominenten worden aangewe
zen om in aanmerking te komen voor
een beurs voor een jaar aan de uni
versiteit van Zuid-Californie. Na een
maand studeren op de verplichte
stukken vertrok Rudolf begin janua
ri naar Los Angeles. Daar werd hij na
het spelen voor een jury, waarin ook
de Nederlandse violist Christiaan
Bor zitting had, uitgezocht om voor
te spelen voor de grote meester Ja
scha Heifetz. Deze test heeft Rudolf
Koelman als enige doorstaan.
Rudolf begon op 5-jarige leeftijd met
nuzieklessen. Toen al was er voor
ïem maar één instrument de viool.
Toen hij zeven jaar oud was begon
hij zijn lessen bij Jan Bor. de vader
van Christiaan. Op 12-jarige leeftijd
?ing hij naar het Amsterdamse Mu
tieklyceum Daar kreeg hij lessen
j 'an Herman Krebbers die nr>q
Heeds zijn leermeester is
Hei verblijf in Nederland is v r
Rudolf maar van korte duur Volg-
de maand keert hij al naar Los Ange
H terug. Begin mei hoopt, hij naar
ons land te komen voor een concert
■n dp grote zaal van het Concertge
bouw in Amsterdam met het Conser
vatoriumorkest
door G. Kruis
PARIJS 't Is eigenlijk een soort bedevaart, hoe kort je ook in Parijs bent. Jeu de Paume kun je
gewoon niet overslaan Deze Salie du Jeu de Paume de officiële naam wordt door de Jardln
des Tuileries van het uitgebreide gebouwencomplex van het Louvre gescheiden; dat is er dikwijls
de oorzaak van dat kunstliefhebbers bij een eerste bezoek aan Parijs dit Musée de l'Impressionis-
me ongewild overslaan.
Toch is Jeu de Paume geen vergeten
museum Integendeel: er heerst con
stant een grote bedrijvigheid, de roe
zige, rumoerige drukte, die doet den
ken aan de sfeer bij het openen van
tentoonstellingen En dat is min of
meer vanzelfsprekend; elke dag op
nieuw komen hier veie mensen die
voor het eerst geconfronteerd wor
den met de wonderen van kleur en
licht die hier te zien zijn, soms, zoals
een eeuw geleden, nog in drie vier
lagen boven elkaar hangend. Er
wordt veel gesproken in Jeu de Pau
me, in vele talen worden de groepen
op de hoogte gesteld van de diverse
bijzonderheden. Soms, bij uitzonde
ring, zegt een gids, in enkele bijna
verlegen woorden, hoe mooi hij het
zélf vindt. Want het is voor een inge
wijde niet moeilijk te vertellen, hóe
een schilderij is opgebouwd, wélke
techniek werd gebruikt, het is niet
moeilijk te zeggen, waarom je iets
lelijk vindt, maar het is bijna on
doenlijk dc schoonheid van een
kunstwerk in woorden weer te geven
werkelijk recht te doen
Geen uitleg
Daarom kun je bij een bezoek aan
dit museum beter maar niet praten,
als je samen bent, zal een wijzende
vinger soms ruim voldoende blijken
Degas: Danseresje
De schoonheid die hier geboden
wordt, heeft geen tekst en uitleg
nodig, die is zonder meer vanzelf
sprekend. En het wonderlijke is. dat
je hier feitelijk niet echt iets nieuws
te zien krijgt: het impressionisme
had immers ten doel het dagelijkse
leven op een zuiver visuele manier te
vertolken. Het is een herontdekking
van hele gewone, maar vaak verruk
kelijke dingen. Zien betekende voor
de impressionisten: leven. Zien, om
de schoonheid te bèleven. te genie
ten van de schoonheid, die overal te
vinden was. haar door te geven aan
anderen. Daarom is een bezoek aan
Jeu de Paume zo'n grot* belevenis,
iedere keer weer: het is, zeker in deze
tijd. bijna een wonder, dat je zo
maar. zonder moeite, zonder filoso
fieën, kan genieten van probleemlo
ze schoonheid, brokken natuur van
een wonderbaarlijke frisheid en een
onweerstaanbare dichterlijkheid. Je
kunt in zo'n kort. bestek alleen maar
een paar namen noemen, namen die
bijna iedereen wel eens gehoord
heeft, van wier werk bijna iedereen
wel eens een reproduktie gezien
heeft De doeken van Manet. tinte
lend van kleur. Monet, de meest con
sequente. de man van de reeksen
kathedralen, hooischelven, ochten
den op de Seine en Thamesgezich-
ten. steeds onder verschillende be
lichtingen. steeds onder andere aL
mosferische omstandigheden.
Sisley: „Overstroming te Pont Larly'
De vrienden Sisley, Pisarro en Re
noir: in het museum o.m. het prach
tige „Petit place Argenteuil". de
tere kleurigheid van „Overstroming
te Pont Marly", de doeken van Pisar
ro. ongecompliceerd, luchtig van op
vatting en van Renoir de boeiende
kinderportretten, de rijke bloeiende
landschappen uit de omgeving van
Parijs, de weelderige naakten, har
monieën van sprankelende kleuren
en warmstralend licht
Vernieuwd
Dan zijn er nog de werken van De
Toulouse Lautrec. Degas, Seurat,
Signac. Redon, Cézanne, Gauguin en
Van Gogh Onder hen waren de weg
bereiders van het ..nieuwe", waarbij
voortgebouwd werd op de funda
menten van het impressionisme. Het
Impressionisme dat eens met veront
waardiging ontvangen werd: toen
wilde men nog de sentimentele anek
dote. het romantische verhaal. Want
ook de mens van die tijd had het
verleerd te kijken naar de schoon
heid, die iedere nieuwe dag weer
geeft. Iedere tijd schijnt voor zichzelf
een raadsel te moeten blijven. Nu.
honderd jaar later, staan we met een
grote openheid tegenover het werk
van de impressionisten Tn ieder ge
val heeft niemand er moeite mee De
schoonheid van dat werk zal nooit
„historie" worden Zij is vandaag
nog even indrukwekkend als ze hon
derd jaar geleden was en zal dat.
hoewel dat wel eens anders lijkt uit
te pakken, over honderd jaar nog
zien
DEN HELDER (ANP) - Vijftien
man van de gemeente Den Helder
hebben zaterdag kotters gelost die
hout van zee hadden aangevoerd. In
totaal is 220 kubieke meter hout
(met een geschatte waarde van 450
gulden per kubieke meter) opgesla
gen. Het lossen wordt vandaag
voortgezet
Het hout is mogelijk afkomstig van
het Zweedse schip Fenix. dat don
derdag in stormweer de deklading
overboord zette ter hoogte van Ter
schelling Volgens de burgemeester
van Den Helder, tevens strandvon
der. zal naar de eigenaar van het
hout worden gezocht en met deze in
eerste instantie worden onderhan
deld
