Bij De Froe moet ik aan de Prediker denken
Hoe tijdelijk is de tijd?
Anders
Jan nooit een beroep
J
voorlopig
riK-B-sr
Nieuwe
boeken
VANDAAG
Voorbijgangers.
ZATERDAG 14 JANUARI 1978
KERK
Trouw/Kwartet
door prof. dr. H. M. Kuitert
Met hun woorden openbaren en
verhullen mensen zich tegelijk Dat
Is een wljaheid die, meen ik. uit de
klassieke oudheid stamt. ZIJ ls bij
zonder treffend. Welke dwaas le
vert zich naakt uit, en tegelijk, zou
Iemand ooit om een andere reden
het woord nemen dan om tot in zijn
diepste emoties herkend te
worden?
Aan deze klassieke wijsheid werd
ik herinnerd bij het lezen van De
mens, een vraag zonder antwoord,
een even merkwaardige als lezers-
waardige bundel essays en gedich
ten van de hand van prof dr A de
Froe (uitg. Meulenhoff Nederland;
prijs ƒ2150) De Froe nam vorig
Jaar als antropobloloog „J-rheid
van de universiteit van Am.
dam. De bundel verbergt en ont
hult. zoals het betaamt; houdt
daarmee op een afstand wie niet
dichtbij wil (of mag) komen en laat
binnen wie door de verhulling
heenbreekt Zo werkt dat; zo knjgt
een boek zijn lezers en zo maakt
een mens zichzelf bekend
Wie is De Froe? Als ik mij aan deze
bundel houd. die ik zo goed moge
lijk in aansluiting aan zijn persoon
zou willen introduceren, moet ik
zeggen een eigensoortige twee
eenheid van wetenschapper en filo
soof. die samengehouden wordt
door wat ik nu maar vast zijn gods
dienstig gemoed noem. Ik kom
daarop terug.
Over de wetenschapper-filosoof ko
men we uit deze bundel veel te
weten. Ook veel wat van De Froe al
bekend was zijn didactisch vermo
gen om een probleemveld vanuit de
kleinste details op te zetten op een
manier dat ook niet-kundigen in
zicht verkrijgen; en zijn gave om
..bons mots" of als men het wat
ernstiger wil: aforismen (korte, pit
tige gezegden) te formuleren. Het
boek bevat weer vele voorbeelden.
Om er een paar te noemen: „De
wereld behoeft geen wonderen om
wonderlijk genoemd te worden",
of: „De wetenschap is de moeizame
weg van enkelen naar een gemak
kelijker. veiliger en aangenamer le
ven voor velen", en zo kan ik er nog
meer noemen.
Nog een bekende trek: nee tegen
alles wat „in" is. voorzover het
overdrijft. Wij gaan aan onze fanta
sie ten onder als we niet kritisch
blijven, is zijn stelregel Daarom
staan in deze bundel niet alleen
filosofische opstellen, waarin de
wetenschapper de filosoof stimu
leert. en omgekeerd, maar ook kri-
die zich tegen de mode ke-
reu betekent: tegen de
zaak die zich zo modieus aandient).
Ik denk aan het opstel onder de
fraaie titel: Wachten tot het rode
licht gedoofd is, waarin De Froe,
nadat hij eerst hun pluspunten
heeft opgesomd, zonder schroom
de rode socialistische rakkers over
de knie legt en hen een fors pak
slaag toedient. Een soortgelijke be
handeling krijgt het feminisme. Is
De Froe dan tegen het socialisme
of teeen de emancipatie van de
vrouw?? Allerminst, maar blijkens
deze opstellen is hij er wel tegen
dat socialisme, feminisme of welke
beweging ook. geen moeite doen
om hun argumenten te toetsen of
in naam van zogenaamde argu
menten over anderen heenlopen.
Dat zou niet eens met goede argu
menten mogen.
Ik laat deze korte notities voor wat
ze zijn en hoop dat ze dienst kun
nen doen om nieuwsgierig te ma
ken. Waar ik eigenlijk naar toe wil.
is nog een ander facet van De Froe.
Het komt vooral uit in de gedich
ten. die in de bundel staan, en die
voor mij in elk geval het meest
intrigerende stuk van zijn woord
kunst vormen. De Froe heeft be
zwaren tegen de Schepper. Wij heb
ben het niet getroffen met deze
schepping, staat er in één van de
gedichten. De wereld zit verkeerd
in elkaar, verkeerd gemaakt, en
hoe het verder moet. weet nie
mand. ook God niet.
Hoe komt iemand erbij om bezwa
ren tegen de Schepper te hebben?
Daarvan kun je drie dingen zeggen.
Hij moet in de eerste plaats goed
thuis wezen in de vragen rondom
de constructie van het schepsel.
Dat is De Froe vanuit zijn antropo-
biologtsche studies. Ik herinner mij
dat hij jaren geleden al in Wending
schreef over het bittere raadsel van
de goede schepping. Hij is daar in
de loop der jaren niet milder over
gaan denken.
Voorts moet zo iemand niet ego
centrisch zijn en zijn horizont be
perken tot zijn eigen welzijn. Dat
ergens in Afrika een Tse-Tse-vlieg
zijn eitjes deponeert in de bloed
baan van een neger, om geen ande
re reden dan dat de natuur hem
daartoe dwingt; en dat die neger
daardoor de langzame dood van de
slaapziekte moet sterven ziedaar
een voorbeeld dat je voorgoed de
slaap uit de ogen weert als je verder
kijkt dan je eigen welzijn; een voor
beeld dat De Froe op de gedachten
brengt wat de Schepper bezielt om
zulke schepselen te maken. Wat
bezielt Hem trouwens ik citeer
verder om zo genadeloos en radi
caal een hele aarde te verdelgen
toen hij zag dat het schepsel zijn
weg „verdorven" had op aarde?
Er is nog een derde ingrediënt: ie
mand moet een zekere vertrouwd
heid hebben met het geloof in de
Schepper. Ook dat klopt bij De
Prof. dr. A. de Froe
Froe. Hij is opgevoed bij de bijbel
en de gereformeerde leer. Hier ligt
de meest fundamentele voorwaar
de voor zijn kritiek: je kunt niet de
Schepper zijn congé geven ik
bedoel nu: de Schepper zoals ze
Hem je bijgebracht hebben, of je
moet geloven dat Hij zó in elk geval
niet is. Hoe dan wel? De Froe gaat
er niet op in. Hij zegt alleen dat het
zo niet kan. Op de vraag of God
misschien toch nog anders is, zal
hij het antwoord schuldig willen
blijven. Is God te vertrouwen, is Hij
niet te vertrouw'en? Je weet het
nooit. Dat is De Froe.
Het is geen paradox als ik nu zeg
dat hij dus een mens is met een zeer
godsdienstig gemoed, een gelovig
mens. Op zijn eigen manier dan.
maar dat geldt van ons allen. Het
verschil is alleen dat wij allemaal
zo op elkaar lijken als het om gelo
ven gaat, en dat De Froe niet op
ons lijkt. Die „wij" en die „ons"
introduceer ik hier niet zonder re
den. Ik bedoel er de wereld van de
reguliere christenen mee. waar ook
De Froe eens bij hoorde. Het ver
baast mij dat er een onderstroom
bestaat moet bestaan, zou ik
bijna zeggen die maakt dat bei
den elkaar kunnen verstaan.
Bij De Froe denk ik aan de Predi
ker. de man die net als de anderen
wel geloofde, evenzeer geloofde.
maar minder wist. Deze Prediker
heeft een plaatsje ingeruimd gekre
gen in de bijbel. Niet omdat hij er
ook bijhoort, zoals dan wel eens
genadig wordt toegegeven, maar
omdat hij iets wezenlijks zegt: je
weet niet zoveel. Het is wat hache
lijk om de rol van Prediker te spe
len, maar De Froe's uitspraak: je
weet het nooit, en des Predikers
verzuchting dat je niet eens weet of
de adem van de mens als hij
sterft naar boven of naar bene
den gaat, lijken zoveel op elkaar
dat ik voor mijn deel het bestaan,
de persoon en het werk van De
Froe wel een plaats zou weten te
geven, een plaats waar hij ook zelf
hopelijk wel wil staan.
ADVERTENTIE
door dr. C. Rijnsdorp
Het vage besef ligt voor de hand. dat de tijd
tijdelijk is. Er ls ergens een begin geweest, en de
gedachte aan een begin brengt de idee mee van
een einde „Time must have a stop", d.w2. de
tijd moet ergens ophouden Dit is de joods-
christelijke opvatting van de geschiedenis als
een proces. Maar dan rijst de vraag hoe dit
proces zich voltrekt. Zowel bij Joden als bij
christenen Is de Messias de bepalende factor. HIJ
is aangekondigd en nog steeds niet verschenen
(de Joden), of hij is verschenen en wel in de
persoon van Jezus Christus (de christenen). In
belde gevallen gaat men terug op de schepping
en is het einde het messiaanse vrederijk. De
schepping In zes dagen, met een zevende dag als
rustdag, kan er gemakkelijk toe (ver)leiden een
soortgelijke indeling op de geschiedenis toe te
passen Als het vrederijk, na het einde van onze
wereld, de zevende dag Is. dan voltrekt de men
selijke geschiedenis zich in zes tijdperken, of
liever nog aantallen Jaren. Zo staat het in de
joodse Talmud en wel als een uitspraak uit de
school van Ella de Thlsblet
Ik ontleen dit aan het hier te bespreken boek van
dr O P Hartvelt. Het gebinte van de tijd. een
historische studie over constructies van de ge
schiedenis. met name in de tijd der reformatie
(uitg Kok. Kampen. 104 blz.. 14.90). „In de
school van Elia werd geleerd: zesduizend jaar zal
de wereld bestaan; tweeduizend Jaar van ledig
heid. tweeduizend Jaar leer van de wet en twee
duizend Jaar van de messiaanse tijd. Vanwege
onze zonden die talrijk zijn, zijn reeds vele jaren
van deze (messiaanse tijd) voorbij." Bedoeld is.
zegt dr Hartvelt. dat de messiaanse tijd volgens
deze Talmud-passage reeds is aangebroken: de
Messias had moeten verschijnen, dat dit niet
gebeurd ls komt door onze zonden.
Deze aan Elia toegeschreven uitspraak heeft in
gewijzigde vorm grote belangstelling gevonden
bij Melanchthon en Luther. En daarover gaat in
hoofdzaak het belangwekkende en goed gedocu
menteerde boekje van dr. Hartvelt. De schrijver
vermijdt onnodige uitweidingen en blijft zo
doende voortdurend bij de kern van de zaak:
heeft de tijd een gebinte, een structuur, en hoe
ziet die er uit in het licht van de Talmud en van
de Duitse Reformatie?
Het dictum Eliae duikt plotseling op in het hart
van de reformatorische beweging, zegt dr. Hart
velt. maar blijkt ln werkelijkheid zeer oude pa
pleren te bezitten. De vroege christelijke kerk
kende waarde toe ook aan uitspraken van hei
dense sibyllen, vol van duistere toespelingen. En
in de middeleeuwen verdeelde Joachim van fio-
re (gest. 1202) de geschiedenis ln drie perloden:
die van de Vader (O.T.), die van de Zoon (N.T.) en
die van de H. Geest, of anders gezegd de periode
van Petrus en der leken, de periode van Paulus
en die van de clerus, en de periode van Johannes
met die van de monniken.
Een kranterecensie mag niet onleesbaar worden
door de zucht te veel van de Inhoud na te
vertellen; de lezer weet nu alvast dat men hier
met bijzonder interessante lectuur te maken
heeft. Dit niet zozeer om aan al die Indelingen
geloof te hechten, maar omdat de onafgebroken
pogingen, door de eeuwen heen. het gebinte van
de tijd bloot te leggen de onuitroeibare behoefte
verraden om aan het verloop van de historie zin
te verlenen.
Men mag dit boekje gerust als huiswerk aan de
belangstellende krantelezer opgeven. Dit ver
schaft mij de ruimte voor een korte persoonlijke
bespiegeling.
Eigenlijk per abuis sprak ik aan het begin van
dit stukje over een proces. Want bij een indeling
naar getallen kan geen sprake zijn van een
proces, wel van een processie. Een proces is nooit
precies, adequaat, in getallen uit te drukken.
Zelfs de jaarringen van een boom zijn niet pre
cies rond en ze verschillen onderling. Een getals
matige opvatting van de geschiedenis is princi
pieel anders dan een procesmatige. De tijd van
renaissance en reformatie luidde grote belang
stelling voor de wiskunde in. De romqntiek even
wel ontdekte de dimensie van de innerlijkheid
en opende de ogen voor het procesmatige in
mensenleven en geestesleven, m.a.w. voor de
cultuur. Het dictum Eliae is theologisch; een
procesmatige opvatting van de geschiedenis
kan. mag, moet in kem theologisch zijn, maar zij
omvat tevens de menselijke cultuur.
Men raakt hier ook aan een uitlegkundig pro-,
bleem, tw. hoe men de getallen in de bijbel moet
verstaan. Een proces is nooit vrij van het getal,
maar laat zich daaraan nooit precies en nooit
volledig onderschikken. En het spreken over
symbolische getallen is natuurlijk niet onjuist,
maar naar mijn gevoel raakt het de kern van de
zaak niet. Een knappe kop zou over de verhou
ding van het procesmatige tot het getalsmatige
bij de periodisering van de geschiedenis eens
grondig moeten nadenken. Tot zolang is het van
buiten af opleggen van eeuw- of jarenschema's
voornamelijk voer voor sekten en fantasten. Ik
geloof liever zonder rekenlineaal.
.Homofiel en toch getrouwd; hoe moet dat'
(Ds. BrussaardHel heelt de schijn dat
Vorster nog wel enkele fouten maakt, maar
van nature geneigd is tot alle goed. Aldus
de Gerelormeerde Bonders volgens Dr.
Buskes Een ondernemer (die verlegen
is) schrijft over de onderneming. Maar in
z'n verlegenheid legt hij de vinger op heel
veel onzindelijk denken. (J. Jonker) De
drukker van VOORLOPIG zou 't verhaal
zeil geschreven willen hebben Wie
doet mee en zet z'n salaris op de tocht?
Met als doel rechtvaardiger verdeling van
werk en inkomen Het AAA initiatief ver
woord door twee leraren - Vooruitgang de
afgang van de uitbuiter. Een inleiding op
Goudzwaards fascinerend boek (Dr. R. L.
.Haan). Met scherpzinnige kanttekeningen
overigens
Maar er staat veel meer in 't januarinum
mer. Ook veel cartoons. Niet allemaal poli
tiek. Wel réakl
VOORLOPIG, een blad waarin mensen
aan t woord komen die wat te zeggen
hebben. Daarom willen zovelen t lezen.
Neem ook een abonnement f 29,50 p.j
stud, f 20,75) ol vraag een gratis proefno.
VOORLOPIG. Antwoordno. 101, Delft.
Geen postz. Uitgevers Kok en Meinema
De verwoesting van Jeruzalem door
dr. H. Mulder. Uitgave Ton Bolland,
Amsterdam; 148 blz.; 19,90 (inteke
naars op de serie Exegetica 17,90).
Dr. Mulder beschrijft in dit boek de
verwoesting van Jeruzalem en van
de tempel in het jaar 70 en de gevol
gen daarvan voor het denken van de
joden, de joodse christenen en de
christenen uit de heidenen. Dr. Mul
der verdedigt de opvatting, dat de
christenen van Jeruzalem niet
zoals eeuwenlang op grond van een
mededeling van Eusebius gedacht
werd vóór het beleg naar Pella in
het Overjordaanse gevlucht zijn. De
christenen hebben volgens dr. Mul
der schouder aan schouder met de
andere joden gestreden tegen de Ro
meinen. Toch is niet lang daarna de
definitieve breuk gekomen tussen
christendom en jodendom. Een inte
ressant boek.
S. D. van Hemsbergen
Dokter S. D. van Hemsbergen is
samen met zijn vrouw naar Nigeria
vertrokken. Hij zal daar als her
vormd zendingarts werkzaam zijn in
het ziekenhuis van Itigidi in de
Cross River State. Het echtpaar Van
Hemsbergen is verbonden aan de
classis IJzendijke.
Tijd van bezinning rond Pasen en
Pinksteren vanaf e februari tol 12
iedere dag een tekst u<t de bijbel
votgd door een gebed, overdenking
of oefenmg
IN GEDACHTEN DE BUBEl
RONO 124 dagen bubeöezen door
Stephen Ned 168 blz 19.90.
Vedmigbaar m de boekhandel of bij
Postbus 27. Boxtel, lel 04116-5340
KATHOLIEKE BIJBELSTICH
TING.
door A. J. Klei
Onze adressen:
AMSTERDAM:
Postbus 859
Wibautstraat 131
Tel. 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/
DORDRECHT:
Postbus 948
Westblaak 4. Rot
terdam
Tel. 010-115588 (red)
Schiedamsevest 52
Tel. 010-115700 (adv).
DEN HAAG/LEIDEN:
Postbus 101
Parkstraat 22. Den
Haag
Tel. 070-469445
ZWOLLE GRONINGEN
Postbus 3
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel 05200-17030
De geheimzinnige fleur is hele
maal van het kerkelijk beroe
pingswerk af. Als ergens een
dominee nodig is, zet de kerke-
raad een advertentie. Ik heb
daar vrede mee. maar ik meen
wel te mogen opmerken dat de
wijze waarop adverterende ker
keraden hun verlangens onder
woorden brengen, nog veel te
wensen overlaat.
In het officiële gereformeerde blad
Kerkinformatie heb je een rubriek,
die „Vacaturedlenst predikanten"
heet. 't Is net zoiets als de „Pijltjes"
in onze krant, alleen gaat het niet
over weggelopen poezen of 10, maar
uitsluitend om dominees. Welnu ik
heb onlangs een paar van de wèrven-
de teksten, opgesteld door kerkera
den van vakante gemeenten, zorg
vuldig doorgenomen. Eerst een alge
mene opmerking. Verscheidene ker
keraden leuren met de ruime pasto
rie. welke zij voorhanden hebben.
Dit lijkt mij een volstrekt overbodi
ge mededeling aan 't adres van eer
waarde sollicitanten, die Immers le
ven uit de overtuiging dat zelfs de
mus een huls vindt, laat staan zijzelf!
Ik daal thans tot bijzonderheden af.
Blijkens de advertentie van de ker-
keraad van het Groningse Slddebu-
ren in Kerkinformatie vormen de
gereformeerden aldaar een „behou
dende. critische gemeente." Wat wil
de kerkeraad hiermee te kennen ge
ven? Me dunkt, dat ze ln Siddeburen
op een behoudend mannetje mik
ken. maar waarom staat dat dan niet
ln de advertentie? Bovendien dient,
als ik goed begrijp, dc begeerde voor
ganger niet slechts conservatief,
doch ook kritisch te zijn Best. maar
hoe kritisch? Maatschappij-kritisch
soms? Dat vermoed ik niet. Wat
dan? Kritisch tegenover de slap
pe synode, die dwaalleraars niet aan
pakt? En hoe ver mag in Siddebu-
/ACATUREDIENST PREDIKANTEN
k tussentijdse eenvulling op de vacaturelijst heeft een goede middenstand en uitstekende
4 vermelden wij hier de volgende vacatures, verbindingen.
van 20 km. komen alle vormen van bas J
voortgezet onderwijs (Chr.) voor.
I 5. GRONINGEN
f aMis Appingedam
^SIDOEBUREN.
1 gemeente met 835 leden uit 300 gezin-
1 De morgendienst wordt bezocht door
16 leden en de middagdienst door 273.
Iet ts een behoudende critische gemeente. De
Htechisetie (6 groepen) wordt voldoende be-
ht.
1 de predikant, leeftijd liefst 30 tot en met
I jaar. wordt verwacht dat hij deelneemt aan
1 huisbezoek.
J pastorie is een ruim. gemoderniseerd he-
huis met c v en grote tuin. In de plaats is
I uter- en basisonderwijs MAVO. Voor HA-
V. VWO is Delfzi|l de dichtstbijzijnde ge-
I .sis Zuidhom
J RIJPSKERK,
f groeiende kerk van Grijpskerk zoekt een
I iikant die op actieve wijze de gemeente wil
1 jn. die gemakkelijk contact met de mensen
I ft, in de leeftijd van 30-50 jaar valt en en
Tiet regen op ziet om IOOO zielen te be-
r ekfen.
.n goede preek wordt op prijs gesteld bij jong
L;ud. De pastorie is ruim en prettig met alle
■leme voorzieningen Oe kerk preekt prettig.
V dorp. waar in de laatste jaren relatief 1
P.S.OVERIJSSEL
Classis Ommen
3. AVEREEST-BALKBRUG.
vacant sinds 1 augustus 1976 is een platte
landsgemeente met 600 leden uit 160 ge
zinnen. Er zijn ongeveer 80 catechisanten.
We zien uit naar een predikant, die weer lei
ding gaat geven aan het zo belangrijke werk in
de gemeente. Wij beschikken over een ruime
vrijstaande pastorie 10 jaar).
Balkbrug heeft goede verbindingen en een
prachtige omgeving. Verdere inlichtingen wor
den u op aanvraag gaarne verstrekt.
P.S. ZUID-HOLLAND-WEST
Classis Leiden
4 HILLEGOM
vacant eind 1977. Uitgesproken Randstad
dorp met veel forensen Kenmerkend voor kerk
is openheid, zakelijkheid, neiging tot individua
lisme. grote pluriformiteit, beslist niet polarise
rend. Van de predikant wordt verwacht dat hij
op ongeveer 26 zondagen in eigen gemeente
preekt en op de feestdagen. Oe kerk Is mor
gens goed bezet, 's middags zeer matig.
Er zijn vier catechesegroepen met weinig ab
senteïsme. In overleg met de predikant zal een
hulppastor voor bejaarden- of jongerenwerk
worden aangetrokken.
De twaalf jaar oude pastorie is ruim en heeft
str*»j
P.S. UTRECHT
Classis B reukelen
5. UITHOORN
het komt als gewenst voor. dat in onze. ii
lerlei opzicht gevarieerde gemeente del
komstige predikant enige ervaring heeft
vervulling van dit beroep: hij zal daarom 1
minste één gemeente moeten hebben gec*l
Gezien de leeftijdsopbouw van onze gem f
en de daaruit voortvloeiende werkzaam) 1
t.a.v. de jeugd is het gewenst, dat de predl
ongeveer de aangegeven leeftijd heeft G|
gemeente maakt deel uit van een verstede k
samenleving met een agrarische oorspror 1
gemeente is uitgegroeid door toestromir J
allerlei beroepen, uitgeoefend door meml
verschillende delen van het land. Er is iel
nodig, die genuanceerde zaken ook ge'
ceerd wil zien. De kerkeraad wenst o
streept te zien. dat de toekomstige predik; j
in de vervulling van zijn pastorale taak
gaat. dat hij. hoewel bijgestaan door een
en toegewijd team van wijkouderlingen en|
kenen en andere ondersteunende functior T
sen, hi) toch de trekkende en stuwende]
roepskracht is. omdat de anderen meest; j
leen in de avonduren beschikbaar zijn.
Hij zal allereerst een herder en leraar mo
zijn. die de leden van wijk persoonlijk kent.
dit persoonlijk contact zal dan de inzet var.l
^•"'°den ten behoeve ande
ren de kritiek gaan? Staan ze te
trappelen om dominee Hegger te sei
nen kom over en help ons aan een
noodgemeente? Of willen ze dat nou
net niet en is de wens naar een
bedaarde lezer van „Woord en
Geest"?
..Woord en Geest" ls het blad van de
(in oprichting zijnde) vereniging tot
bevordering van het gereformeerd
kerkelijk leven, en we zijn hier in een
behoudend, maar niet behoudziek
gezelschap, zoals dominee Masselink
mij kort geleden welsprekend uitleg
de. Ik kom op „Woord en Geest",
omdat er tijden zijn geweest, dat het
in de gereformeerde kerken bepaald
geen aanbeveling betekende, indien
een predikant relatie onderhield met
een blad van die naam. In het begin
van de jaren twintig was „Woord en
Geest" namelijk de periodiek van en
voor (aanstaande) hersteld-verban-
ders. Zeg maar: medestanders van
dominee Geelkerken. De jonge, gere
formeerde dominee Buskes te
Oostereend op Texel schreef erin en
daarom zei een Utrechtse dommee
tegen vader Buskes: je moet Jan
zeggen dat-ie niet meer meewerkt
aan „Woord en Geest" anders krijgt
hij nooit een beroepHet huidige
„Woord en Geest" echter is de dege
lijkheid zelve en een abonné ervan
zou best passen in de Siddeburense
pastorie.
We blijven in Groningen, we gaan
naar Grijpskerk, waar de gerefor
meerde kerkeraad. op zoek naar een
dominee, in Kerkinformatie laat we
ten: „een goede preek wordt op prijs
gesteld bij jong en oud." Dat zal
waar wezen, maar wat schiet een
eventuele sollicitant hiermee op?
Wat vinden ze daar een goeie preek?
Eentje, waarin Wiersinga op z'n kop
krijgt of eentje waarin Vorster be
straft wordt? Stellen zij prijs op spit-
werk of op vuurwerk? Laat de adver
terende broeders zulke dingen toch
duidelijk zeggen, want nu pennen
zich misschien allerlei predikers te
vergeefs de vingers blauw. Een ze
kerheid laat de kerkeraad van
ie tk1
'DE ZONDE DER WERELD'
We spreken niet graag over zonde.
Zonde doet ons denken aan iets dat
boven ons staat. Een wet, waarin te
lezen staat wat de bedoeling van oni
leven is. Naargeestige lectuur. Een
boek met evenveel aanklachten als
artikelen. We spreken niet graag
over zonde. Schuld is wat anders,
denken we. Je kunt wel eens in de
fout gaan tegenover een ander. Elk«|i
groep heeft z'n code en het is lv
onsportief om je daaraan niet te
houden. Goed. noem het schuld.
Maar zonde? Dat is te zwaar. Het
herinnert teveel aan iemand, bij wi
we vandaan zouden komen. Iemani
met gave bedoelingen. Iemand die
het allemaal anders gewild heeft. In
wiens ogen een oneindig verwijt te
lezen staat. Wiens ogen j-
onverdraaglijk zijn als je eraan
denkt en je brengt je te binnen al di^,
smerigheden die je begaan hebt. 1
heel die troep waaraan je
medeplichtig bent, al die
vernederingen en vernederende
omstandigheden die je hebt
meegemaakt, al die mislukkingen
en de pijn die je bij anderen gezien
hebt om wat best anders had
gekund. Het is een berg van
wandaden, misdaden, stiekume
grepen in het duister, vooropgezet
aangebracht leed. Een berg van
zonden. Je kunt er niet omheen. Je
moetje ogen dicht doen om het niet
te zien en zelfs dan lukt 't je niet.
Zonden in het klein en in het groot.
Zonden die opgemerkt worden en
bestraft met schande en schaamte. lE
Zonden die hun sporen nalaten. bei
waardoor ze Je bijblijven. Zonden in bin
het groot, waarvan hele groepen b
mensen de dupe zijn. Zonden in |oi
veelvoud. Een eindeloze optelling, hit
waarop rekenmachines stukbreken
en onze electronica het opgeeft.
Zonden in massa. Maar er is ook één
zonde. Die heet „de zonde der
wereld". Het is van het grootste
belang om te weten welke die zonde
is. Zolang we die niet gezien hebben
hebben we niets gezien. Dwalen we
rond in het duister van ons kwaad.
H et is één zonde. Niet de grootste
van allemaal. Eén unieke zonde. Zie
het lam Gods, dat „de zonde der
wereld" wegneemt.
(Johannes 1.2flL
P
Grijpskerk ons: „de kerk preekt
prettig." En dat is natuurlijk weer
mooi meegenomen.
Verder lezend in „Vacaturedienst
predikanten" zie ik dat de gerefor
meerde kerkeraad van Avereest-
Balkbrug in zijn advertentie hoog
opgeeft van de prachtige omgeving.
Wensen omtrent een te beroepen
predikant worden in het geheel niet
kenbaar gemaakt. Zoeken ze een na-
tuurminnende pastor? Moeten we
dit soms ook geestelijk verstaan en
uit de advertentie opmaken, dat ze
in Avereest-Balkbrug uitkijken naar
iemand, die de gedachte van een
natuurlijke godskennis omhelst en
dus dichter bij Kuitert dan bij Barth
staat?
Blijkens een volgende advertentie
valt in gereformeerd Hillegom het
volgende aan te treffen: „openheid,
zakelijkheid, neiging tot individua
lisme, grote pluriformiteit, beslist
niet polariserend." Dit is met elkaar
niet gering. De advertentie gaat ver
der: „Van de predikant wordt ver
wacht en dan denk je dat er
zoiets komt als: dat hij zakelijk is en
geen scherpslijper. Maar nee, de zin
gaat verder:dat-hij zoveel zonda
gen per jaar in Hillegom preekt. Elke
aanwijzing aangaande het soort ge-
reformeerdendom, dat een Hillegom-
se gereformeerde dominee moet be
zitten, ontbreekt.
Gereformeerd Uithoorn tenslotte is
uit op een dominee met „enige erva
ring". die „genuanceerde zaken ook
genuanceerd wil zien." Hier verme
nigvuldigen zich de vragen. Welke
zaken vinden ze in Uithoorn genuan
ceerd en welke niet? Laat ik Uit
hoorn mogen verklappen, dat er ge
reformeerde dominees zijn die zich
zelf reeds uitermate genuanceerd
vinden als ze niet vallen over een
raar versje in het liedboek. Ik bedoel
maar. Toch zal ik niet langer zeuren
over deze advertentie, want tenslot
te moet je genuanceerde zaken ook
genuanceerd willen zien, nietwaar?
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Schoonhoven: P. Ven
maat te Vlaardingen.
Bedankt voor Delft: M. van dei
Bosch te Enschede.
GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Boerakker; drs G
van Reeuwijk, kand. aldaar.
GEREF. GEMEENTEN
Bedankt voor Amsterdam-Noord
Chr. v.d. Poel te Yerseke; voor Apel
doom: A. W. Verhoef te Chilliwacl
(Can.)
BAPT. GEMEENTEN
Aangenomen naar Dokkum: J. W
v.d. Craats kand. te Sneek; naa
Amsterdam-West: Sj. v.d. Laai'
kand. te Antwerpen; naar Hauler!
wijk: D. Stichter kand. te Haulei,
wijk.
Abt geen leek
De nieuwgekozen abt van de Sinik
Adelbertabdij in Egmond is geei
leek, zoals wij donderdag ten onjl
rechte meldden, maar werd in 197|b
priester gewijd.
t€
D
J. W. Klein Poelhuis
Oogarts J. W. Klein Poelhuis gaat is"
dienst van de hervormde zending
naar Bawku, in het uiterste noord
oosten van de Westafrikaanse staa
Ghana. Hij zal daar zijn werk vindi
in een van de drie ziekenhuizen vi
de presbyteriaanse kerk van Ghana
Het ls de bedoeling, dat hij daa(r
voor de slachtoffers van de zo gei
vreesde rivierblindheid gaat wer
ken. Dokter Klein Poelhuis is mei.
zijn gezin officieel uitgezonden dool'
de classis Assen van de hervormd!
kerk tijdens een kerkdienst in Ro
den op 8 januari.
boekennieuws
Psalmen van VREUGDE
AANBIEDDING
DANKBAARHEID
VERTROUWEN
Per deel 48 blz., geb. f 7,90
Vier prachtige fotoboekjes mei op
elke linkerpagina een Psalm (of een
deel ervan) met daarnaast op de
rechterpagina een schitterende vier
kleurenfoto. die de inhoud van de
Psalm extra reliëf geeft.
In dezelfde kleurrijke uitvoering zijn nu
verschenen:
SPREUKEN VAN LEVENSKUNST
DE LEVENSWIJSHEID
VAN PREDIKER
Per deel 46 blz geb. 7.90
SIPKE VAN DER LAND koos voor
deze fiinzmnige boekjes enkele mooie
fragmenten uit Prediker en Spreuken
De sprekende kleurenfoto's zijn uit de
wereld van het Nabije Oosten waar de
woorden van Salomo voor het eerst
hebben geklonken
Verkrijgbaar in de boekhandel
KOK KAMPEN
