Westen denkt aan erkenning van Transkei Verwarde berichten over strijd Vietnam-Cambodja Peking voor de keus tussen Moskou en Washington Assad haalt fel uit naar Sadat Geisel benoemt opvolger Carter in Brussel Voor steun bij olieboycot één dag loon I Britse brandweer beslist donderdag Chinezen wantrouwen Amerikaans beleid ZATERDAG 7 JANUARI 1978 liinittgiwiii Trouw/Kwartet door Hennie Serfontein PRETORIA De Westerse landen overwegen het Zuidafrikaan- se thuisland Transkei internationaal diplomatiek te erkennen. In ruil hiervoor zou Transkei steun moeten verlenen in het geval van een internationale olieboycot tegen Zuid-Afrika. Het Westen, is naar aanleiding van een aantal onderzoekingen tot de conclusie gekomen dat Transkei een strategisch belangrijke positie in neemt omdat het de enige verbin ding met de zee vormt, de Zuldafri- kaanse havens uitgezonderd, van het landinwaarts gelegen Lesotho. Zeer uitgebreide studies die door verschil lende Westerse landen werden on dernomen benadrukken de kwets baarheid van de niet aan zee gren zende landen Lesotho, Swaziland en Botswana. Van deze drie is Lesotho het meest kwetsbaar. De situatie van Botswana zal na de omwenteling in Rhodesië en de onafhankelijkheid van Namibië verbeteren. Wanneer er een olieboycot tegen Zuid-Afrika zou worden ingesteld, zou de geplande haven Port St. Johns in Transkei en de gemeen schappelijke grens van dit Zuidafri kaans thuisland met Lesotho, Trans kei tot een schakel van levensbelang maken in de contacten van Lesotho met het Westen. Aangenomen wordt dat de Fransen momenteel aan een haven in Port St. Johns werken die voor een dergelijke taak niet over de benodigde faciliteiten zal beschik ken. Eveneens wordt aangenomen dat het Westen tot de conclusie is gekomen dat het om zowel prakti sche als financiële redenen zeer moeilijk zou zijn om olie via een luchtbrug aan Lesotho te leveren. Tijdens een verkiezingstoespraak begin november waarschuwde de Zuidafrikaanse premier Vorster de buitenwereld dat een olieboycot Zuid-Afrika niet op de knieën zou dwingen maar fataal zou zijn voor Botswana, Lesotho en andere Afri kaanse landen. Vorster was zonder twijfel bloedserieus. Gezien het wel overwogen Zuidafrikaans besluit om te kiezen voor mogelijke internatio nale isolatie om te overleven, zal Zuid-Afrika zonder twijfel een blok kade tegen olieleveranties aan Le sotho, Swaziland en Botswana in stellen wanneer zij zelf het mikpunt van een olieboycot wordt. ADVERTENTIE voordeamtstenin latijns-amerika voor de opbouw van hun demokratischevakbewe- ging: «voor vormingswerk •voorhet opzetten van coöperaties, boerenbonden en vrouwenorganisaties «voor het organisatiewerk in de krottenwijken m uw solidariteit zijverdi' tnederlanc "nieuwe gracht 47 utrecht telefoon 030319675 Onlangs werd door verschillende in stellingen een plan onderzocht om in het geval van een olieboycot tegen Zuid-Afrika een luchtbrug voor de aanvoer van olie naar Lesotho, Swa ziland en Botswana in te stellen. Het plan werd door de secretaris-gene raal van het Britse Gemenebest Schridpath Ramphal, met Zam- biaanse regeringsfunctionarissen be sproken tijdens een bezoek in no vember aan Loesaka. Toentertijd werd het mogelijk geacht om een luchtbrug naar Lesotho in te stellen. Voor het geval Zuid-Afrika haar luchtruim zou sluiten voor de lucht macht van de Gemenebestlanden zouden vrachtvliegtuigen gechar terd kunnen worden. Ook Nigeria zou bij de terbeschikkingstelling van de benodigde vliegtuigen betrokken worden. Alternatieven Maar vanwege de praktische moei lijkheden die het plan oplevert heeft het Westen alternatieve mogelijkhe den in overweging genomen. De nieuwe Westerse visie op Transkei zou kunnen leiden tot een herziening van de Westerse kijk op het net onafhankelijk geworden Zuidafri kaans thuisland Bophuthatswana, die internationale diplomatieke er kenning onthouden wordt. Dit Ban toe-thuisland zou in de oorlog van de sancties eveneens een belangrijke rol kunnen vervullen gezien zijn ge meenschappelijke grens met Bots wana. dat juist ligt in de buurt van de twee belangrijkste steden van Botswana, Gaberone en Lebatsi. Bophuthatswana zou Botswana wat olie kunnen leveren in ruil voor een vorm van erkenning. DAMASCUS, CAIRO. JERUZALEM (AP. UPI, Reuter) De Syrische leider' Hafez al Assad heeft een van de felste aanvallen tot nu toe op Egyptes president Sadat gelanceerd. Tegenover een delegatie van Amerikaanse congreslededn verklaarde Assad gisteren dat „Sadats bezoek aan Jeruzalem de kansen op vrede heeft geruïneerd op een ogenblik dat Intensieve inspanningen werden gedaan om de moeilijkheden bij het zoeken naar een oplossing van het conflict in het Midden-Oosten te overwinnen De Braziliaanse president Ernesto Geisel (links) drukt de door hem benoemde opvolger Figueiredo de hand. RIO DE JANEIRO (AFP, UPI) Met de benoeming van generaal Joao Baptista Figueiredo tot zijn opvolger heeft de Braziliaanse president Ernesto Geisel voor de komende zes jaar een democratische ommezwaai in zijn land vrijwel ondenkbaar gemaakt. Generaal Figueiredo, die de persoon lijke keus van president Geisel is en die met veel zorg door hem is uitge kozen, is hoofd van de Braziliaanse veiligheidsdienst. Welke politieke doeleinden Geisel precies met de be noeming van Figueiredo heeft, is niet volledig duidelijk. Evenmin be staat er helderheid over de vraag wat er precies van de nieuwe man, die begin volgend jaar Geisel zal opvol gen, te verwachten is. De afgelopen maanden heeft Geisel informele besprekingen gevoerd met burgerpolitici om deze te betrekken bij de militaire regering. De presi dent zou daarbij duidelijk hebben gemaakt dat de speciale maatrege len om de oppositie monddood te maken wellicht hun tijd hebben ge had. De militairen zouden in princi pe bereid zijn de burgers wat meer ruimte te laten in de politiek. Con crete plannen voor een gedeeltelijke democratisering zijn tot dusver ech ter nooit op tafel gekomen. Steun Politieke waarnemers rekenen gene raal Figueiredo niet tot de harde lijn in het militaire apparaat, maar men verwacht aan de andere kant ook niet van hem, dat hij een democratie naar westers model zal instellen. Hij heeft steun betuigd aan de uitspra ken die president Geisel op dit ge bied gedaan heeft, maar deze zijn dermate vaag dat er weinig concrete conclusies uit getrokken kunnen worden. Wel heeft de benoeming van Figueiredo er inmiddels toe geleid dat de kansen van Magalhaes Pinto, een burgerkandidaat voor het presi dentschap verkeken zijn. Wel zou hem door president Geisel een eer volle aftocht in het vooruitzicht zijn gesteld. Assad liet weten dat „Sadat de weg van de capitulatie, niet van de vrede bewandelt". Assads ontmoeting gis teren met de Amerikaanse congres leden en een eerder gesprek van PLO-leider Jasser Arafat met deze delegatie laten zien dat de radicalen in de Arabische wereld toch niet alle verbindingen met Washington willen verbreken. Arafats zeven uur durende gedach- tenwisseling met de Amerikaanse delegatie werd algemeen als zeer ver rassend gezien. De PLO-leider legde uit waarom de Palestijnen zich vier kant opstellen tegen het vredesiniti atief van Sadat. De ontmoeting werd als verrassend gezien, omdat Arafat noch onlangs tijdens een aanval op het Amerikaanse beleid „vaarwel" had gezegd aan de Amerikaanse be langen in het Midden-Oosten. Het Palestijnse persbureau Wafa deelde niet mee met welke congres leden Arafat had gesproken. De Amerikaanse delegatie staat onder leiding van de voorzitter van de com missie van buitenlandse zaken uit het huis van afgevaardigden, de de mocraat Clement Zablocki uit Wis consin. Volgens het Palestijnse pers bureau had de PLO-leider een uit eenzetting gegeven van de doelstel lingen van de Palestijnse revolutie „het recht van de Palestijnen om terug te keren naar Palestina, hun recht op zelfbeschikking en hun recht om een onafhankelijke staat BANGKOK (Reuter, UPI, AP) De berichten over de oorlog die is uitgebroken tussen Vietnam en Cambodja waren gisteren uiterst verward en tegenstrijdig. Gistermorgen maakte Cambodja bekend dat Vietnamese troepen langs de gehele grens Cambodja waren binnengetrokken, maar later op de dag werd verteld dat de Vietnamezen vernietigend verslagen waren. Volgens een verklaring die door het Cambodjaanse ministerie van bui tenlandse zaken werd uitgegeven, probeert Vietnam Cambodja ertoe te bewegen toe te treden tot een Indo- chinese federatie, waarin de Vietna mezen de boventoon zouden voeren. Cambodja beschuldigde Vietnam er van plaatselijke functionarissen te doden en in hun plaats „de overge bleven boeven van de oude Cambod jaanse maatschappij" aan te stellen. Ook zouden Cambodjaanse burgers in concentratiekampen opgesloten zijn. zoals de Amerikanen vroeger ook deden. De Vietnamezen zouden zich gisteren op nog geen tien kilo meter afstand bevinden van de pro vinciale hoofdstad Svay Rieng aan de rand van de Papegaaiebek, een stuk van Cambodja dat vrijwel ge heel door Vietnamees gebied omslo ten wordt. Verdreven Later op de dag liet de Cambodjaanse radio echter weten dat de Vietnamezen volledig van het Cambodjaanse grond gebied verdreven waren. „Op 6 januari werd de vijand vanuit alle richtingen aangevallen en door het Cambodjaan se leger en volk in de pan gehakt. De resten zijn in wanorde op de vlucht geslagen", aldus de radio. Bij de strijd zouden 29.000 Vietnamezen gedood en 117 tanks vernietigd zijn, terwijl aan Cambodjaanse zijde slechts 470 doden en 1222 gewonden zouden zijn geval len. Deze berichten lijken echter bij zonder onwaarschijnlijk aangezien be kend is dat het leger van Vietnam veel beter uitgerust en veel sterker is dan de Cambodjaanse strijdkrachten. Van Vietnamese zijde werden gisteren bijzonder weinig mededelingen ge daan over het verloop van de strijd. Volgens waarnemers in Bangkok zou den de Vietnamezen bezig zijn met defensieve aanvallen op een soortgelij ke wijze als Amerikaanse en Vietna mese troepen tijdens de oorlog tussen Noord en Zuid-Vietnam, Cambodja binnen vielen. Het zou de bedoeling zijn om langs de grens een bufferzone te creëren om verdere Cambodjaanse aanvallen op Vietnamees grondgebied te voorkomen. Er zouden ongeveer 50.000 Vietnamezen op Cambodjaans grondgebied zijn, terwijl Cambodja aan de grens met Vietnam niet meer dan 25.000 man op de been zou hebben. Vervolg van pagina 1 - De Amerikaanse president bracht gisteren in België een bezoek aan koning Boudewljn, die hij bij vergis sing aansprak met Uwe koninklijke hoogheid, in plaats van met Uwe majesteit. Bij de ontmoeting met de koning was ook de Belgische pre mier Tindemans aanwezig. De Ame rikaanse president bracht verder een bezoek aan het hoofdkwartier van de Europese Gemeenschap. Hij waarschuwde de Gemeenschap haast te maken met het verlagen van de handelstarieven. De Amerikaanse president drong er bij de Europese Gemeenschap op aan voortgang te bevorderen bij de internationale handelsbesprekingen die in Genève gevoerd worden. An ders zou de EG wel eens te maken kunnen krijgen met protectionisme. Eigenlijk zouden de onderhandelin gen nog dit Jaar tot een afronding moeten komen, aldus de Amerikaan se president. Carter zei dat de prijs die elk aan Genève deelnemend land zou moe ten betalen voor de overgang naar een vrijer handelssysteem, klein zou zijn in vergelijking met de voordelen van een meer pen handel en in verge lijking met het gevaar van protecti- onnlsme dat het gevolg zou zijn van falen bij het zoeken naar een alles omvattend verdrag. gen had opgelegd om de kans op een akkoord te verpoten maar dat de buigzaamheid niet van een kant kon komen. De Amerikaanse president, die gis teravond uit Parijs in de Belgische hoofdstad aankwam, is gisteravond naar huis gereisd. Aan het slot van zijn bezoek aan Parijs sprak de Ame rikaanse president met de leiders van de Ftanse oppositie, Francois Mitterand van de socialistische par tij en Robert Fabre van de radicale partij. Hij waarschuwde belden voor de gevaren van een pact met de communisten. In Parijs overheerste de mening dat het bezoek van de Amerikaanse president de verhou dingen tussen Frankrijk en de Ver enigde Staten aanzienlijk verbeterd heeft. President Giscard verklaarde bij het afscheid van Carter: „De Frans-Amerikaanse betrekkingen zijn dikwijls getekend geweest door ruzies. Nu is mij gebleken dat de Verenigde Staten het onafhankelij ke beleid van Frankrijk zien als een positieve factor, die voor de interna tionale betrekkingen verrijkend werkt." op hun nationale bodem te vesti gen". aldus Wafa. Ondertussen heeft het Congres van Arabische volkeren, dat vorige maand door de anti-Sadat top in Tripoli werd gevormd bepaald dat Sadat wegens politiek verraad voor een Arabische tribunaal dient te worden gedaagd. Het congres be sloot hiertoe volgens een bericht van het officiële Iraakse persbureau op een vergadering in Bagdad. Het tri bunaal zou moeten worden voorbe reid door de organisatie van Arabi sche juristen. Israëlische regeringsfunctionarissen hebben gisteren bekendgemaakt dat vijf hoge officieren deel uit zul len maken van de delegatie onder leiding van minister van defensie Weitzman, die in Cairo in het kader van het militaire comité op 16 janu ari met Egypte gaat onderhandelen Het politieke comité komt in Jeru zalem op 16 januari in plaats van 15 januari bijeen om de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Vance in de gelegenheid te stellen aan de besprekingen deel te nemen. Nieuwe nederzettingen De Israëlische regering heeft giste ren bekendgemaakt achter de vesti ging van nieuwe Joodse nederzettin gen te staan in de Sinai-Woestijn, die premier Begin weer onder Egyp tische soevereiniteit wil brengen. „De regering heeft de voorbereiding goedgekeurd van land voor de land bouw in de Rafah-saillant." aldus een regeringsverklaring. Donderdag kwamen daar bulldozers in actie om de grond te effenen voor acht nieu we nederzettingen. „Iedereen die onze vredesvoorstel len bestudeert moet zich realiseren dat wij willen dat het grootste deel van het gebied wordt bestuurd door de Verenigde Naties waarbij de ko lonisten aan de Israëlische wet zijn onderworpen en worden verdedigd door onze soldaten," aldus de ver klaring. President Sadat van Egypte heeft in een vraaggesprek voor de Ameri kaanse televisie gezegd geen blij vende Israëlische nederzettingen te zullen toestaan in gebied dat weer onder Egyptische controle komt. Een Israëlische nederzetting in Egyptisch gebied heeft ondertussen premier Begin en zijn echtgenote Alisa als lid opgenomen en de Be gins een huis ter beschikking ge steld. Volgens de Jerusalem Post had de leider van de nederzetting, Itzhak Regev, gezegd dat hiermee voldaan was aan een uitdrukkelijke wens van de premier. De nederzet ting ligt in de omgeving van El Arisj in bezet Egyptisch gebied. Buigzaamheid Carter drong er bij het Warschua Pact, de Oosteuropese tegenhanger van de NAVO, erop aan zich wat buidzamer op te stellen bij de be sprekingen over troepenverminde ring in centraal Europa. Hij zei dat de NAVO tot dusver zich beperkin- LONDEN (Reuter) De Britse brandweerlieden zullen volgende week een beslissing nemen over het voortzetten van hun staking. Na af loop van dertig uur onderhandelen verklaarde de leider van de Unie van brandweerlieden, Parry, dat er mo menteel niet meer te krijgen is dan de door de regering geboden loons verhoging van tien procent. Het be stuur van de Unie zal de leden aan raden hun eis voor een loonsverho ging van dertig procent te laten val len en genoegen te nemen met een garantie dat toekomstige loonmati gingen niet op hen van toepassing zullen zijn. waardoor het basisloon van de brandweerlieden eind 1979 op 450 gulden in de week zal kunnen uitkomen. Aanstaande donderdag zullen de 300 afgevaardigden van de diverse afdelingen beslissen of zij de aanbe velingen van het bestuur zullen overnemen. Wanneer de brandweer lieden het onderhandelingsresultaat zouden aanvaarden dan zou dit een grote overwinning van de Labourre- gering betekenen. door Victor Zorza De Chinese leiders klagen momenteel over Amerikaanse pogingen de Sowjet-Unie zodanig op te ruien dat dit land China binnen valt. De Chinese pers spreekt van een duivels komplot met het doel „anderen te betrekken bij een uitputtingsoorlog", zoals destijds, althans volgens de Chinezen, Chamberlain Duitsland en Rusland in een oorlog wilde verwikkelen om Hitler van het westen af te leiden. China zegt tegenwoordig dat er mensen zijn in de Verenigde Staten (en men doelt duidelijk op de regering-Carter) „die hopen dat zij de Sowjet-Unie naar het oosten kunnen afleiden om zichzelf te vrijwaren van het Sowjet-gevaar. En volgens Peking gaat dat dan ten koste van de veiligheid van andere naties. Peking heeft de „Sonnenfeldt doctri ne" opnieuw leven ingeblazen en doet deze af als Amerikaanse pogin gen om de Sowjet-Unie om te kopen door te erkennen dat Oost-Europa tot de „invloedsfeer van Moskou" behoort. Helmut Sonnenfeldt, de medewerker van de voormalige Amerikaanse minister van buiten landse zaken, Henry Kissinger, heeft momenteel geen functie in de rege ring, maar Peking gebruikt zijn naam om de politiek van Carter, zoals Peking die ziet aan te vallen. De Sonnenfeldt-doctrine werd ont worpen „om de aggressors te bevre digen" en om enig respijt voor de Verenigde Staten te winnen, zo zeg gen de Chinese leiders, die nu menen dat Carter dezelfde doelen nastreeft. „Sonnenfeldt," aldus de Chinezen, „trachtte de Russen bang te maken met het vooruitzicht dat China op de lange duur als derde wereldmacht zou opkomen," en hij trachtte te verwezenlijken dat de Sowjet-Unie „zijn aggressieve bedoelingen op het oosten zou richten." Volgens de Chi nezen doet president Carter nu het zelfde. De „compromissen en concessies" die nu door de Verenigde Staten aan de Sowjet-Unie aangeboden worden moeten, volgens Peking, „de Ameri kaanse belangen in de wereld veilig stellen." Peking is er van overtuigd dat Washington en Moskou in het geheim over een aantal akkoorden onderhandelen die de veiligheid van China ondermijnen. „Maar de dagen waarin een klein aantal imperialisti sche machten achter gesloten deu ren de wereld in invloedssferen ver deelden, zijn voorgoed voorbij." zo zegt Peking. Zo protesteert Peking tegen het „smerige verdrag" dat de aanwezigheid van de Russische en Amerikaanse marine in de Indische Oceaan zou moeten reduceren. Vol gens China kan de Sowjet-Unie dan meer haar aandacht richten op de Chinese Volksrepubliek. Wat zou de Sowjet-Unie erbij winnen als ze inging op de Amerikaanse voorstellen? Het belangrijkste van de overeenstemming van München, aldus Peking, was de verscheuring van Tsjechoslowakijke dat aan Hit- Ier overgeleverd werd om hem ertoe te bewegen Rusland aan te vallen. En volgens de Chinese leiders is Was hington nu hetzelfde van plan met China. De nadruk die Peking legt op de zwakte en lafhartigheid van de Verenigde Staten, op de Amerikaan se bereidheid tot „verzoening" met Moskou om de Verenigde Staten te redden ten koste van „anderen" zelfs de bereidheid om Europa te laten vallen in geval van een Russi sche aanval vormt momenteel de grondslag van het debat over het Chinese beleid. Geen principe Sommige leiders in Peking menen dat China een Russische aanval niet moet afwachten. Het maakt niet uit of Moskou handelt met de ooglui kende goedkeuring van Washington of met de passieve berusting van de Verenigde Staten, waarvan Peking zegt dat ze veel te zwak zijn om China te hulp te schieten, als ze dat al zouden willen. Wat deze Chinese leiders uiteindelijk voorstellen is een verzoening met de Sowjet-Unie, het geen niet aleen het gevaar van een oorlog zou doen wijken, maar China tevens de mogelijkheid zou verschaf fen 2ich te richten op de economi sche ontwikkeling. De enorme voor raden grondstoffen zouden dan im mers niet door het militaire appa raat opgeslorpt hoeven te worden. De echte les die uit München getrok ken dient te worden is dat Stalin Chamberlain op de terugtocht dreef, en zelf een verbond met Hitler sloot. Nu is het Peking, dat net als Stalin indertijd, zegt dat bondgenoot schappen een zaak van „opportuni teit" en niet van principe zijn, die veranderd kunnen worden als de om standigheden zich gewijzigd hebben. „Bondgenootschappen moeten ge zien worden in het licht van wat in verschillende historische perioden noodzakelijk of geschikt is." Deze slogan, die Peking eens han teerde om de toenadering tot de toenmalige Amerikaanse president Nixon te rechtvaardigen, is opnieuw opgedoken in het belangrijkste Chi nese artikel waarin de Amerikaanse verzoeningspogingen worden aange vallen. Met andere woorden: we ver keren nu in een andere hlstorlsche- periode, die het wel eens noodzake lijk zou kunnen maken dat Peking zich van Washington afkeert en weer op Moskou gaat leunen. Maar zou dit niet in tegenspraak zijn met de uit spraak van Mao Tse-Toeng dat de Sowjet-Unie voor eeuwig de vijand zal blijven van de Volksrepubliek? „We kunnen nooit." aldus Peking, de verschuiving van de politieke we reldmachten vastleggen in een enke le harde en vaste formule." Juiste combinatie In het artikel wordt zelfs Mao's ver oordeling van Amerikaanse plannen om „een antl-Sowjet oorlog te voe ren" en zijn oproep tot de bedreig den dat is de Sowjet-Unie om een gezamenlijke macht tegen de Verenigde Staten te vormen, weer van stal gehaald. Peking houdt nu vol dat de analyse van Mao „duide lijk" Juist was, en dat niemand daar aan hoeft te twijfelen, (alsof Peking die leiders die dat wel doen van repliek dient). Mao's conclusie is vol gens het artikel sinds die tijd door vele gebeurtenissen bevestigd. Dit betekent dat sommige leiders in Pe king geloven dat recente ontwikke lingen aangeven dat China terug moet naar de antl-VS houding van die dagen en misschien wel naar een verzoening met Moskou. Een verzoening tussen China en de 8owJet-Unie zou een aantal moeilij ke politieke beslissingen in zowel Moskou als Peking met zich mee brengen. Maar in beide hoofdsteden zijn er mensen die menen dat beide landen er niets bij te verliezen heb ben en een boel bij te winnen. Tot op heden hebben ze zowel in Moskou als in Peking nog niet zo veel te zeggen, maar het feit dat ze er in slagen deze zaak. in welke bedekte vorm dan ook. In discussie te brengen, bete- De voormalige Amerikaanse president Nixon wandelt hier met de vroegere Chinese premier Tsjoe En-lai in een van de parken van Hang Tsjou. Het gebeurde allemaal in een „andere historische periode". kent dat ze potentieel sterk genoeg zijn om hun tegenstanders opzij te zetten als de juiste combinatie van omstandigheden zich voordoet.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1978 | | pagina 7