erde wereld uiteen
Bouw deed het beter
'Heloform zal altijd experiment blijven'
Dollar iets
omlaag
Geen koppeling prijzen
en lastenverlichting
Actievere middenstand nodig in gemeentepolitiek
ARBEIDERS-
ZELFBESTUUR
[rof. Van Dam: Noord-Zuidgesprek is een schimmmenspel
K. Fibbe
geridderd
Grootaandeelhouder
Veneta legde nog
geen geld op tafel
Gesprek Van der Stee Landbouwschap
NCOV: permanent overleg gewenst
Minimumrente in
Engeland omlaag
KSH krijgt meer
tijd voor
oplossing problemen
iJERDAG 7 JANUARI 1978
FINANCIËN EN ECONOMIE
Trouw/Kwartet P 27/RHS 29
i een onzer verslaggevers
OTTERDAM De derde wereld is uiteengevallen in deelgroepen met tegengestelde belangen,
idus prof. F. van Dam. beleidsmedewerker van de minister voor ontwikkelingssamenwerking. Hij
s gisteren één van de sprekers bij het afscheid van de heer K. Fibbe als directeur van de'OGEM.
in Dam noemde een aantal voor
leiden. De verhoging van de olie
ijs is ten goede gekomen aan de
PEC-(olie)landen, maar heeft in an-
re ontwikkelingslanden grote te-
irten veroorzaakt. De exportindus-
ie zit in maar een paar derde we-
ldlanden (Argentinië en India bij-
lorbeeld), die gebaat zijn bij hoge
tvoerprijzen (waardoor ze meer
trdienen), terwijl de ontwikkelings-
nden zonder eigen industrie ge-
tat zijn bij lage prijzen.
t ok wat betreft grondstoffen be-
aat. er een tegenstelling en doel
ver het prijspeil tussen ontwikke-
ngslanden. die grondstoffen uitvoe-
3 n (de meeste), en zij die grondstof-
n invoeren (vooral die landen in de
J erde wereld, die al een eigen indus-
ie hebben opgebouwd). Hetzelfde
aat op voor de toegang tot de kapi-
aalmarkt, die ook maar geldt voor
7 en beperkt aantal ontwikkelings-
- inden.
Van een onzer verslaggevers
ROTTERDAM. Ter gelegen
heid van het aftreden van de
heer K. Fibbe als voorzitter van
de raad van bestuur van OGEM
Holding heeft Hare Majesteit de
Koningin hem benoemd tot Rid
der in de Orde van de Neder
landse Leeuw.
In het er ere van hem georgani
seerde symposium ,,De onder
nemer en zijn taak in de we
reld" zei de heer Fibbe, dat wat
in de onderneming wordt beslo
ten en gedaan, gevolgen heeft
voor de wereld buiten de onder
neming en voor deze gevolgen
draagt de onderneming ten min
ste medeverantwoordelijkheid.
Over de uitbreiding van de
maatschappelijke doelstellin
gen (milieu, ruimtelijke orde
ning, energiepolitiek en de
werkgelegenheid) zei de voor
malige OGEM-topman, dat hier
in eerste instantie de overheid
regelend en ordenend moet op
treden. ,,De ondernemingen
worden voor de uitbreiding der
doelstellingen wel voor grote di
lemma's geplaatst. Immers, de
eisen van winst en continuïteit
blijven geheel van kracht, wil
althans de bodem niet uit de
mand vallen."
Volgens de heer Fibbe is het
vrijwel zeker, dat de industrie
én de grote bedrijven om allerlei
redenen niet meer in staat zul
len zijn op grote schaal arbeids
plaatsen te scheppen. Het zal in
de eerste plaats moeten komen
van het midden- en kleinbedrijf
en van maatregelen om deze
groepen te stimuleren.
K. FIBBE
De landen die moeilijk geld kunnen
lenen, pleiten voor een algemene
schuldenregeling, terwijl landen die
wèl kunnen lenen daartegen zijn,
omdat zij vrezen daardoor hun ge
loofwaardigheid en daarmee de toe
gang tot de kapitaalmarkt te verlie
zen. Ook het ontstaan van multi
nationale ondernemingen is beperkt
tot een kleine, zij het belangrijke,
groep ontwikkelingslanden.
Prof. Van Dam: „Het economisch
uiteenvallen van de ontwikkelings
landen in deelgroepen met tegenge
stelde belangen, heeft tot gevolg dat
deze landen niet langer als economi
sche eenheid tegenover de rijke lan
den kunnen optreden". Onderhan
delingen over de „nieuwe economi
sche orde" en in het kader van het
Noord-Zuidoverleg hebben geen be
tekenis meer, omdat ze uitgaan van
de eenheid van ontwikkelingslan
den. „Integendeel," aldus de hoogle-
DEN HAAG De vakbonden be
trokken bij de tapijtfabriek Veneta,
hebben de hoofdaaandeelhouder, de
Duitser Günther, gisteren per tele
gram onder druk gezet om zijn toe
zeggingen na te komen. Veneta
heeft een bedrijf met 130 man in
Hilversum en een met rond 45 man
in Dinxperlo. Het bedrijf in Dinx-
perlo is volgens de vakbonden te Ontbinding
behouden.
raar, „zij hebben een verlammende
werking, omdat zij de ontwikke
lingslanden dwingen tot gezamenlij
ke standpunten te komen, wat door
hun tegengestelde belangen niet
meer mogelijk is. De Noord-Zuiddia-
loog is verworden tot een zinloos en
tragisch schimmenspel".
De blokvormiflg van de ontwikke
lingslanden was zinvol voor onder
werpen, waar zij gelijksoortige be
langen hadden. Die liggen met name
in de volkenrechtelijke sfeer, wat
bijvoorbeeld blijkt uit het Handvest
van de economische rechten en
plichten van staten. Dat behelst bij
voorbeeld de zeggenschap van lan
den over de eigen hulpbronnen, het
recht op naasting van ondernemin
gen en het recht op het vormen van
producentenkartels (waardoor lan
den gezamenlijk prijzen van hun
uitvoerprodukten op peil kunnen
houden).
Vergeleken met vroeger zijn veel
derde wereldlanden volgens Van
Dam beter af. Sommigen geven zelfs
hulp en bedreigen ons op grondstof-
fenmarkten (in beide gevallen de
OPEC), of wedijveren met eindpro-
dukten (textiel, staal,schoenen,
schepen). Prof. Van Dam: „Hierdoor
is het voor de rijke landen niet lan
ger mogelijk een éénvormige hou
ding ten aanzien van de ontwikke
lingslanden aan te nemen. Per groep
ontwikkelingslanden dient een
aparte politiek te worden geformu
leerd."
In het overleg met de bonden heeft
de heer Günther zich steeds soepel
opgesteld. Hij beloofde 1 miljoen
op tafel te leggen om het bedrijf in
Dinxperlo draaiende te houden door
tijdig grondstoffen te laten inkopen.
Ook verklaarde de Duitser zich ga
rant voor 2,4 miljoen ten behoeve
van het sociaal plan voor degenen
die moeten afvloeien.
De heer Günther heeft echter tot nu
toe nog steeds geen geld overge
maakt ten behoeve van Veneta, al
dus deelde gisteren bestuurder De
Bruijn van de Industriebond CNV
mee. Intussen beginnen de bonden
zich zorgen te maken, want Veneta
verkeert nog steeds in surseance
van betaling en voor de voortgang
van het bedrijf is het nodig dat
Günther nu snel zijn beloftes na
komt.
Hoe gaat de verhouding tussen
arme en rijke landen er de komende
jaren uitzien, zo vroeg prof. Van
Dam zich af. Er moeten nieuwe ma
nieren worden gevonden om inter
nationaal overleg te kunnen voeren.
Uitgangspunten daarvoor zouden
kunnen zijn:
Behandeling per onderwerp en
niet langer een algemene discussie
tussen Noord en Zuid. De onderwer
pen zouden dan kunnen zijn grond
stoffen, elndprodukten, kapitaal, in
vesteringen en hulp.
Bij onderhandelingen moet reke
ning worden gehouden met de
plaats die de verschillende deelne
mers innemen. Dit kan Inhouden
dat sommige ontwikkelingslanden
voorrechten krijgen en andere wor
den behandeld alsof ze rijke landen
zijn.
Deze Amerikaanse militair in Duitsland kon donderdag nog lachen toen hij naar de bank ging om zijn
dollars tegen marken om te wisselen. Hij kreeg ongeveer 9 pfenning meer voor een dollar dan
woensdag. De vreugde lijkt echter maar van korte duur te zijn.
Van een onzer verslaggevers
DEN HAAG In de bouw werd in 1977 bij 39 procent van de kleinere bedrijven en bij 52 procent
van de grotere ondernemingen het rendement als onvoldoende ervaren. In 1976 sprak 42 procent
van de kleinere bouwbedrijven en 59 procent van de grotere ondernemingen van onvoldoende
winst.
Voor 1978 is de verwachting, wat de
winstontwikkeling betreft, eerder
negatief dan positief. Het aantal be
drijven dat op een winstdaling re
kent is groter, dan die een reële
winstgroei voorspellen. Vooral de
loonkostenontwikkeling blijkt de
motivering van de minder gunstige
verwachtingen.
De investeringsverwachtingen ge
ven blijk van een lichte daling in de
bereidheid tot investeren. Dit zowel
bij de grote als bij de kleinere bouw
bedrijven. Dit beeld komt overeen
met dat van de totale industrie.
SMIT TRAFO: Smit Transforma
toren (Holec Hengelo) heeft 1977 met
een sterk verbeterde orderportefeuil
le kunnen afsluiten. Naast twee gro
te opdrachten van de Samenwerken
de Elektriclteits Producenten (SEP)
te Arnhem in het begin van het Jaar
en een opdracht voor de machine
transformator voor de Provinciale
Gelderse Electricitelts Maatschap
pij, werd 1977 afgesloten met een
opdracht van de Homburgse Elektri-
zitfits Werke voor twee transmorma-
toren met een vermogen van elk 300
MVA voor een totaal bedrag van ca.
10 min.
BREDERO: 1977 wordt afgesloten
met een nettowinst per aandeel die
op hetzelfde peil zal liggen als in
1976, toen deze per aandeel van 100
nominaal 35,10 heeft bedragen.
Aangezien in december 1977 ten
behoeve van een overneming het
aandelenkapitaal met 1.800.000 tot
29.600.000 is verhoogd en deze
overneming uiteraard niet tot de
winst over 1977 heeft bijgedragen,
betekent dit dat de winst van de
overige activiteiten in 1977 ruim 7
pet is gestegen.
De resultaten van Bredero Vast
Goed over 1977 zijn zodanig, dat de
netto winst zal stijgen van 226 in
1976 tot ca. 245 in 1977 per 1.000
aandelenkapitaal. Ook voor 1978 zijn
de verwachtingen onvoorziene
omstandigheden voorbehouden
voor deze vennootschap gunstig.
AMSTERDAM - De verwach
ting van sommige pessimisten
in kringen van de valutahan-
del, dat de verbetering van de
dollar wel eens van heel korte
duur zou kunnen zijn, lijkt te
worden bewaarheid. In elk ge
val was het gisteren gedaan
met de opwaartse beweging
van donderdag, die het gevolg
was van een ommezwaai in het
Amerikaanse monetaire
beleid.
Zo verloor de dollar op de Amster
damse valutamarkt ruim een cent.
Er werden bij het begin van de han
del zaken gedaan tussen 2.2985 en
2.3010, tegen een slot van donder
dag van 2.31 en een slotnotering
van 2,23 op woensdag. Vrijdag bij
het slot werd 2,2975 genoteerd.
Bankpapier deed 2.25-2,35.
Ook in Frankfort viel de dollar wat
terug. Hier werd bij het begin van de
handel DM 2,1420 genoteerd, tegen
donderdag bij het slot DM 2,1485.
wat zo'n 9 pfennig hoger was dan
vóór de besluien van de regering
Carter om iets te doen aan de aan
houdende daling van de dollar.
In Frankfort kon men horen, dat de
maatregelen van de Amerikaanse
regering om de dollar te steunen
maar weinig betekenen voor het
fundamentele probleem, waaronder
de dollar te lijden heeft. n.l. het
grote tekort op de Amerikaanse
handelsbalans. De dollar zal pas ver
beteren wanneer de Amerikaanse
autoriteiten met doeltreffende eco
nomische maatregelen komen om
dit grote tekort te verminderen, zo
meende men. De slotnotering van de
dollar in Frankfort was DM 2.140.
DEN HAAG Minister Van der Stee van (Landbouw en Visserij)
wil geen koppeling leggen tussen eventueel te kort schietende
EG-landbouwpriJzen en door de Nederlandse regering te finan
cieren lastenverlichting voor de Nederlandse boeren.
Van een onzer verslaggevers
RIJSWIJK Omdat de middenstander nauw te maken heeft
met zaken als stadsvernieuwing, verkeerscirculatieplannen en
bestemmingsplannen moet de kleine ondernemer bijtijds zijn
zegje doen bij de invulling van partijprogramma's voor de eind
mei te houden gemeenteraadsverkiezingen. Na afloop van deze
verkiezingen zou de middenstand via overlegcommissies perma
nent betrokken moeten worden bij die onderdelen van het
gemeentelijk beleid waar de winkelier mee te maken krijgt.
Het NCOV suggereert verder dat de
middenstanders in zogenaamde ge
meentelijke projectororganisaties
meedoen. Dat zijn organisaties die
Ingesteld zijn met het oog op de
voorbereiding en de uitvoering van
het stadsvernieuwingsbeleid. Ook
wordt gedacht aan stadsvernieu
wingscoöperaties. Daar zouden be-
ders dienstverlenende organisaties
In het midden- en kleinbedrijf moe
ten Inschakelen alsmede onder meer
rijksconsulenten voor handel, am
bachten en diensten.
Ten slotte vraagt het NCOV aan
dacht voor enkele punten uit het
CDA-programma, die eventueel ln
langhebbenden lid van kunnen zijn de plaatselijke programma's kunnen
Dat schrijft het Nederlands Christe- meentebestuur nodig. Dat ls naar de
lijk Ondernemers Verbond (NCOV) mening van het NCOV echter niet SllPPestieS
in een rapport getiteld „Samen- genoeg. Er zal een doeltreffende sa-
die stadsvemieuwingsactiviteitén
voorbereiden en uitvoeren.
spraak gemeentebestuur en midden-
en kleinbedrijf". Het rapport is spe
ciaal bestemd voor plaatselijke on
dernemersverenigingen.
Vooral bij stadvernieuwingsactivi-
teiten zijn de belangen van het mid
den- en kleinbedrijf sterk in het ge
ding, schrijft het NCOV. Op verschil
lende manieren kan de waarde van
het bedrijf of zijn omzet aangetast
worden. Op zijn minst is daarorq een
goede communicatie met het ge-
genoeg. 1
menwerking tot stand moeten ko
men met het gemeentebestuur waar
voor ln de eerste plaats een commis
sie kan dienen zoals die geregeld is in
artikel 61 van de Gemeentewet. Het
voordeel van zo'n commissie (samen
gesteld uit gemeenteraadsleden, be
langhebbenden en deskundige bui
tenstaanders) is dat zij niet alleen
een adviserende taak heeft maar ook
van de gemeenteraad of het college
van B. en W. bepaalde uitvoerende
taken kan krijgen.
Bepaalde
bevoegdheden die nu aan het ge
meentebestuur zijn voorbehouden
worden in de suggestie van het
NCOV gedelegeerd aan zo'n coöpe
ratie.
Het NCOV merkt overigens op dat
door een grotere zeggenschap van
middenstanders in het stadsvernieu
wingsbeleid nog geen grotere deelna
me van de ondernemers ls gewaar
borgd. Van de geboden gelegenheid
moet ook gebruik gemaakt worden.
Daarvoor zouden de middenstan-
worden opgenomen. Daarin staat on
der meer dat een nauwkeurige om
schrijving van bestemmingsplannen
nodig is, zodat bij voorbeeld de de
tailhandel van Industrieterreinen ge
weerd kan worden. Het NCOV doelt
hiermee op de weidewinkels die aan
de rand van steden zijn gebouwd.
Verder zou een gemeenteraadsvoor
stel inzake verkeersmaatregelen ver
gezeld moeten gaan van een advies
van de middenstandsvereniging.
Het rapport is verkrijgbaar bij het
NCOV door storting van vijf gulden
op postgiro 27372 onder vermelding
van: „bestelling rapport samen
spraak".
Met het Landbouwschap ls hij het
eens dat de prijsvoorstellen van de
Europese Commissie voor 1978/1979
te kort schieten, maar pas wanneer
de feitelijke landbouwinkomens
achterblijven zouden naar zijn me
ning maatregelen van nationale
inkomenspolitiek overwogen kun
nen worden.
Het Landbouwschap heeft dit te ho
ren gekregen, nadat het de bewinds
man had gevraagd om maatregelen
ter versterking van de concurrentie
kracht van de Nederlandse land
bouw. Dit in de vrees, dat andere
EG-landen het Inkomen van hun
boeren zullen kunnen verhogen door
afbraak van zogenaamde monetaire
compenserende bedragen. In Neder
land met zijn „dure" gulden, zou zo'n
afbraak Juist op inkomensverlaging
neerkomen.
LONDEN (Reuter, UPI) De cen
trale bank van Engeland gaat de
minimumrente (vergelijkbaar met
het bankdisconto) met ingang van
maandag verminderen van 7 tot 6V>
procent.
De Amerikaanse Citibank de op
een na grootste handelsbank in de
VS heeft de prime-rate (de rente
voor eerste klas debiteuren) gisteren
verhoogd van 7 naar 8 procent.
Daarmee is de prime-rate weer op
het peil van oktober 1975 gekomen.
De minister wilde ook geen uit
spraak doen over het verzoek van
Landbouwschap de bestaande las
tenverlichtende maatregelen voor de
melkveehouderij, die midden febru
ari eindigen, alsnog voort te zetten.
Na het afleggen van de regeringsver
klaring kan daarover verder worden
overlegd, zo zei hij. Deze lastenver
lichting. vorig Jaar aan de melkvee
houders gegeven wegens hun moei
lijke inkomenssituatie en wegens te
genvallende EG-prijzen, komt neer
op 38 cent per honderd kilo melk.
UTRECHT Gedelegeerd commis
saris R. F. van Heusden heeft van
minister Van der Stee (landbouw)
meer tijd gekregen voor het zoeken
naar een oplossing voor de proble
men van Kon. Scholten-Honlg,
(6.000 werknemers), zo heeft Jan
Schermer van de Industriebond
NW meegedeeld.
Tijdens een gesprek met KSH heb
ben de bonden een procedurevoor-
stel gedaan voor de oplossing van de
problemen. KSH zou zich daarmee
akkoord hebben verklaard en het
voorstel hebben voorgelegd aan de
drie bedrijven, die leder een deel van
KSH willen overnemen Dat zijn:
aardappelmeelfabriek Avebe. Wes-
sanen en Suiker Unie.
„Mormaal bepaalt de directeur wat er gebeurt, maar hier worden beslissingen genomen door de
hele groep en dat vergt nogal wat. Jammer is daarom dat wij in allerlei overlegsituaties geen
voorbeeld hebben, waarnaar we ons kunnen richten. In dat opzicht zal Helioform wel altijd een
experiment blijven."
Deze uitspraak is wat kras. Hoewel
de voorbeelden van democratische
overlegstructuren in bedrijven in
derdaad niet voor het oprapen lig
gen, zijn ze er wel. Bij bouwbedrijf
Moes bij voorbeeld, waar ruim 500
man werken en waar overleg, gezien
de aard van de bouwactiviteiten (op
verschillende plaatsen) ook niet een
voudig is. De uitspraak is van de
heer Duquesnoy, personeelschef van
de schoenfabriek Helioform in het
Brabantse Drunen, die ook nog tot
taak heeft de contactpn met de pers
te onderhouden. Zoiets vereist ken
nelijk bijzondere vaardigheden. In
dit opzicht wijkt Helioform niet van
„het normale bedrijsleven" af, maar
voor het overige houdt elke gelijke
nis op.
De schoenfabriek ls geen onderne
ming, die geheel eigendom is van de
werknemers zoals bij produktie-
coöperaties. Het is ook geen onder
neming. waarin de ondernemings
raad alleen de wettelijk voorgeschre
ven bevoegdheid tot medezeggen
schap heeft.
Bij Helioform heeft de onderne
mingsraad een vergaand medebe
slissingsrecht. zonder dat alle aande
len in handen zijn van de personeels
leden. De schoenfabriek is in feite
een bedrijf, waarin de opvattingen
ten aanzien van produktiecoöpera-
ties (met democratische besluitvor
ming) vermengd zijn met de ideeën
van de vakbeweging en dan met
name van NW en NKV, over arbei
derszelfbestuur (arbeid en kapitaal
dienen gescheiden te blijven, maar
alleen het personeel bepaalt het on
dernemingsbeleid).
Helioform maakte tot ln 1972 deel
uit van het Bloch Stibbe-concern,
dat in de loop der jaren het perso
neelsbestand in de schoenproduktie-
bedrijven had teruggebracht van
1.600 tot ongeveer 400 man. Half 1972
besloot de directie de produktle van
schoenen geheel te staken. Dat be
sluit viel echter op een moment,
waarop de gezondheidsschoen van
Helioform vaste voet begon te krij
gen op de markt Op initiatief van
een bestuurder van de Industrie
bond NKV. de heer Geurts, en een
aandeelhouder van Helioform, de
heer Stlbbe, is de gedachte van ar-
betderszelfbestuur gelanceerd. Het
met ontslag bedreigde personeel kon
weinig anders doen dan de idee toe
juichen. Het had de bloei en aftake
ling van de schoenenindustrie in de
Langstraat in het algemeen en van
Helioform in het bijzonder van nabij
meegemaakt en in 1972 was de kans
om werk te vinden ln een andere
schoenenfabriek of waar dan ook in
de buurt vrijwel nihil geworden.
Omzet stijgt
Het ministerie van economische za
ken was bereid geld te steken in een
verkleinde (175 man) Helioform. Via
het Financieel Industrieel Garantie
fonds werd een belang genomen van
400.000 gulden (36%) in het aande
lenkapitaal op voorwaarde, dat ook
de werknemers voor 200.000 gulden
(18%) zouden deelnemen. Voor dit
bedrag legden de werknemers hun
200.000 gulden afvloeüngsgeld van
Bloch Stibbe op tafel. Bloch
Stibbe zelf bracht, inclusief de oude
inventaris, een half miljoen gulden
in en verkreeg daarmee een belang
in de nieuwe onderneming van 46%.
Het werknemersbelang is onderge
bracht in een Stichting tot Beheer
van Aandelen van Werknemers.
Voorzitter van de stichting ls het
CDA-kamerlld Van Zeil.
Nu. ruim vijf jaar later, bezitten de
werknemers van Helioform 51,03%
van de aandelen, is de omzet geste
gen van 12,5 miljoen in 1972/73 tot
19,7 miljoen ln 1976, liep de bruto
winst op van 529.000 gulden ln 1972/
73 tot 1,2 miljoen gulden in 1976,
liggen de lonen van het personeel
afgezien nog van de winstdeling 20
tot 25% boven de CAO-lonen en heb
ben de ondemenmingsraadsleden
zitting in alle organen en commissies
waarin besluiten worden genomen of
voorbereid.
Moeilijk
Je hoort wel eens zeggen, dat demo
cratie erg mooi ls, maar niet in een
bedrijf. Is, kortom, een slagvaardig
ondernemingsbeleid wel mogelijk
met al dat praten, overleggen en
vergaderen? „Ja, zegt de heer Du
quesnoy, maar het ligt moeilijk.
Vandaar dat ik klaagde, dat we geen
voorbeeld hebben van overlegstruc
turen, die een efficiënte bedrijfsvoe
ring bevorderen. We hebben ons
ruim een half jaar afgevraagd of het
lopende band al of niet moest ver
dwijnen. Het voordeel is echter, dat
als na overleg een besluit is geno
men, de mensen er ook helemaal
achter staan. Daarbij komt nog, dat
uit dat soms langdurige overleg sug
gesties komen, die èn de werksitua
tie verbeteren èn kostenverlagend
werken. Iedereen weet hier heel
goed, dat met eigen geld wordt ge
werkt."
„Ik ben van mening, dat arbeiders
zelfbestuur mogelijk is, mits het on
derlinge overleg constant en open
hartig wordt gevoerd. Een andere
voorwaaede is, dat iedereen wordt
betrokken bij de besluitvorming.
Dat is tamelijk moeilijk. Voor het
werk in de schoenenindustrie ls na
melijk weinig algemene scholing no
dig. WIJ willen die mensen zoveel
mogelijk bijbrengen over het reilen
en zeilen van het bedrijf in de vorm
van discussiegroepen, lezingen e.d.
Dat loopt als een trein.'Naast de
ondernemingsraad hebben we ver
der nog regelmatige bijeenkomsten
van het hele personeel waar dan
gepraat wordt over alle mogelijke
problemen en onderwerpen."
„Misschien is dit allemaal niet mo
gelijk bij een concern als Philips,
maar bij onze omvang is arbeiders
zelfbestuur haalbaar, mits ik zeg
het nogmaals de besluitvorming
open is. Wij publiceren elke maand
de resultaten. Iedereen kent ons be
loningssysteem. Het laagste loon
(zeg maar van de jongste bediende)
verhoudt zich tot het hoogste (van
de directeur) als één staat tot bijna
twee en een half. Mannen en vrou
wen worden tenslotte gelijk be
loond."
sussen voor personeelsleden, die
met pensioen gaan.
Als tastbare vruchten van arbei
derszelfbestuur noemt de heer Du
quesnoy nog het personeelsverloop,
dat er niet is. „Behalve in het begin,
zo'n vier of vijf man, heeft nog nooit
Iemand te kennen gegeven het hier
niet meer te zien zitten." Dan is er
het ziekteverzuim, dat in 1975 lande
lijk op 8,8 procent lag en bij Helio
form op 7.2 procent. In 1976 waren
die percentages respectievelijk 8,08
procent en 7,6. De heer Duquesnoy
vraagt of wij hierbij willen aanteke
nen, dat Helioform ln zijn percenta
ges ook de langdurig zieken (WAO-
ers) opneemt en dat de schoenfa
briek een grote groep werknemers
heeft, die ouder zijn dan 50 jaar.
Tastbaar ls tenslotte het Socia
le Voorzieningen Fonds van zes ton.
gevormd uit de winsten van de afge
lopen jaren. Uit dit fonds kan wor
den geput als onverhoopt mensen
moeten afvloeien. Daarnaast wordt
het fonds gebruikt voor gezinshulp,
vervroegde pensionering, extra-stu
dietoelagen en hobby-gerichte cur
Spinneweb
Overigens, een volledige vorm van
arbeiderszelfbestuur is Helioform
(nog) niet. De heer Duquesnoy: de
ondernemingsraad is binnen Helio
form het spinneweb waar de besluit
vorming begint en eindigt, maar de
raad heeft rekening te houden met
een andere, die van commissarissen.
Deze raad is een uitvloeisel van de
eigendomsverhoudingen binnen de
schoenfabriek. Er zitten dan ook een
vertegenwoordiger in van de over
heid, een onafhankelijke deskundi
ge (van de bedrijfsvereniging), een
werknemersvertegenwoordiger (P.
van Zeil) en aandeelhouder Stibbe.
Alle besluiten van de ondernemings
raad moeten door de raad van com
missarissen worden goedgekeurd. Is
er wel eens een besluit in de prulle-
bak terecht gekomen? De heer Du
quesnoy: „Neen, dat is nooit voorge
komen. Het kan natuurlijk wel eens
gebeuren. Dan zal er 'n crisissituatie
kunnen ontstaan, waarvan ik ook
niet weet hoe je daar uit komt".
De schoenfabriek staat regelmatig
in contact met de vakbonden, die
zich na het overlijden van de heer
Geurts, bestuurder van de Indu
striebond NKV en initiatiefnemer
tot zelfbestuur bij Helioform
steeds gereserveerder zijn gaan op
stellen. De heer Duquesnoy: „bij een
schoenfabriek in Nijmegen, waar
men op de rand van de ondergang
door Henk Thomas
Dit is het laatste artikel van een
serie van vier. In het eerste
artikel is ingegaan op produktie-
coöperaties, waarin arbeiders-
lelfbestuur de logische conse
quentie is van de eigendomsver
houding. Een produktiecoöpe-
ratie is namelijk het gemeen*
schappelijk berit van de be-
drijfsgenoten. In het tweede ar
tikel kwam aan de orde een stu
die, die de overheid heeft laten
instellen naar vormen van ar
beiderszelfbestuur. Daarnaast
werd gelegd de opvatting van de
Industriebonden NW en NKV
ten aanzien van arbeiderszelf
bestuur. In de laatste twee arti
kelen werden twee bedrijven
(„De Acht" en hier Helio
form) naar voren gehaald, die al
geruime tijd ervaring hebben
het zelfbestuur.
eveneens dacht over arbelderszeil-
bestuur, zei een vakbondsbestuur
der. dat de werknemers bij Helio
form achter de worst aanlopen. WIJ
hebben die uitspraak (naderhand is
die worst ingeslikt) maar gelaten
voor wat hij was. We weten wel
beter."
