org voor voldoende beweging
fes*
4r
eleerde vrouw toch goede huishoudster
7
Een toren van
zand in de zee
Hoeveel calorieën?
|We eten bijna altijd meer dan we nodig hebben
Wat is
een
goed gewicht?
Wetenschap en techniek
-03r
Meer kolen worden gas
Lakens lauw wassen
ÉRDAG 7 JANUARI 1978,
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
13
or Willem Schrama
JjNu de eerste week er bij-
ia op zit, koersen we
lijlsnel naar een onder
werp dat niet los te ma-
;en is van ons vermage-
sprogramma: bewe
ging. Beweging is ener
gie verbruiken, dus ook
een uitstekend middel
im overtollig voedsel te
'erken. We eten bij-
altijd meer dan we
ig hebben, dus is vol-
ioende beweging onont-
irlijk. Vertoont uw li-
laam behoorlijke vet
bobbels, dan zult u eraan
moeten geloven.
Theoretisch zouden we nog
kunnen stellen dat een matig
eter weinig beweging nodig
heeft om vetstapeling te
voorkomen, ware het niet dat
de medaille nog een keerzijde
jeheeft. Bij weinig inspanning
loopt de kwaliteit van hart,
Jongen en spieren geleidelijk
pterug. Ze verweken, en daar-
5nee wordt de basis gelegd
14voor latere complicaties en
gebreken. Activiteit daaren
tegen maakt ze krachtiger en
ster bestand tegen ziekten.
;esultaat: een langere le-
nsduur. Bovendien snijdt
het mes aan twee kanten,
want ook de stofwisseling is
ie«rmee gebaat. Het voedsel
wordt beter verteerd.
i
lev"
,eVem
Trimmen
!u zal de wil slechts bij wei-
igen ontbreken, maar me
ieen ondervindt wellicht
iktische problemen bij
iken naar mogelijkheden
te bewegen. Trimmen is
lurlijk uitstekend, maar
het niet in clubverband
rordt gedaan is het vaak al
gauw afgelopen. En toch is
het nemen van de trap in
plaats van de lift niet vol
doende, als u bedenkt dat
__met een kwartier hard fietsen
slechts honderd calorieën
worden verbruikt. Dat is ge-
lijk aan een boterham met
rookvlees. Er wordt meer van
'°u gevraagd. Wat dacht u van
ioeen avondje badminton per
week. Onderschat deze tak
r.ran sport niet: er wordt zo
"Hngeveer alles van u ge
vraagd, er is weinig voor no-
nig en het is tamelijk eenvou
dig om te doen.
^ent u moeilijk bij een sport-
tfub in te lijven, probeer dan
ns een strandloop. Hon-
rd meter looppas, honderd
ieter wandelen, enzovoort.
;jgt u pijn in de kuiten,
in is dat een teken dat uw
•ieren er aan toe waren,
'acht tot de pijn na enkele
igen verdwenen is en ga
rerder.
Bedenk dat trimmen in het
weekeinde weinig zin heeft,
lis u doordeweeks niets doet.
Zwemmen is een prima aan-
ruiling. Doe ook elke dag aan
„slaapkamergymnastiek".
Reserveer dagelijks twee
maal vijf minuten voor de
rolgende drie simpele oefe-
fïi't
iVS**
1 beschuit30
1 broodje130
1 snee volkorenbrood70
1 snee weekendbrood100
1 sneetje knackebrot30
1 eetlepel bak- en braadvet 110
1 eetlepel boter of margarine90
1 ei (gemiddelde grootte)80
1 eetlepel mayonaise90
1 eetlepel magere slasaus10
gehakt, slavink (100 g)310
rookworst (100 g)390
rundvlees mager (100 g)120
rundvlees vet (100 g)280
varkensvlees mager (100 g)160
varkensvlees vet (100 g)370
1 suikerklontje20
1 gekookte aardappel (middelmaat)70
bloemkool (150 g)40
witte of bruine bonen (150 g)400
doperwten middel (100 g)80
rode kool (250 g)70
postelein (250 g)30
spinazie (250 g)40
snijbonen (150 g)30
1 appel, sinaasappel of peer50
1 banaan90
1 grapefruit60
1 mandarijn20
1 paling (gemiddeld)100
1 gebakken visstick50
cashewnoten en pinda's (100 g)600
walnoten (100 g)680
1 glas bouillon (ontvet)
In de tabel hieronder staat aan
gegeven hoeveel u gemiddeld
zou moeten wegen. Het is
geen
ideaal gewicht (dat is voor ieder
een anders) maar een streefge-
wicht
n nooit bepalend voor
één persoon. Soms blijken men
sen me
een
juist" lichaamsge-
wicht toch ee
te grote vetreser-
ve te
hebben en andersom.
Voor etk gewicht geldt dat 15
procen
hoge
ot lager ook
„nor-
maal" kan zijn De tabel is ont
leend
aan g
egevens van hei
Voorlichtingsbureau voor de
Voeding.
vrouwen
Ungte
vanaf 20jaar
in cm
gewicht in kg
licht
normaal
zwaar
152
154
50
55.5
59,5
156
51
56,5
60.5
158
51.5
57.5
62
160
52.5
58,5
63
162
53.5
59.5
65.5
164
54.5
60.5
66.5
166
55.5
61.5
68
168
56,5
62.5
69
170
57
64
70
172
60
65
71
174
\6I
66
72.5
176
62
67
73.5
178
63
68
75
180
64
69
76
182
65
70
77
mannen
162
U2.5
68
73
164
63.5
69
74
166
'65
70
75
168
66
71
76
170
67
72
77
172
67.5
72.5
78
174
68
73.5
79
176
69
74.5
80
178
70
75.5
81
180
70.5
76
82
182
71.5
77
83
184
72
78
84
186
73
79
84.5
188
74
79.5
85.5
190
74.5
80,5
86.5
192
75.5
81,5
87.5
194
76.5
82.5
88.5
ningen: met de handen in de
nek opkomen uit hurkzit; lig
gen op de rug, omhoogkomen
en met de vingertoppen de
tenen aanraken; en tenslotte
drie minuten looppas-op-de-
plaats (optillen die knieën!)
De ouderen doen er goed aan
voorzichtig een oefenpro
gramma op te bouwen, en
voor iedereen geldt dat een
goed gedoseerde lichaams
training beter is dan een
veldloop van tien kilometer.
Tip: zoek een partner en
maak vaste afspraken. Trim
altijd vóór de maaltijd.
Vitamines
Vandaag ook iets over vita
mines. Vitamines zijn be
schermende stoffen en hun
rol in ons lichaam is te verge
lijken met die van olie in een
motor. Vorige week las u al
dat eiwitten, vetten en kool
hydraten als brandstof fun
geren, zoals een auto benzine
nodig heeft om te kunnen rij
den. Vitamines zorgen ervoor
dat die motor niet vastloopt.
Vitamines geven ons lichaam
weerstand tegen nadelige in
vloeden. Extra vitamines zijn
in de vorm van een pil te
koop, maar wie gezond voed
sel eet, krijgt er voldoende
van naar binnen. Weet dat
bruin of volkorenbrood veel
meer vitaminen bevat dan
witbrood, blikgroente minder
dan verse groente, enzovoort.
Uw keuken hoeft geen labo
ratorium te zijn, maar neem
notie van het volgende.
Vitamine A (in vlees, boter,
kaas, wortelen, boerekool,
spinazie, andijvie) bevordert
huid, slijmvlies en de ontwik
keling van het gebit. Vitami
ne BI (in gist, peulvruchten,
lever, varkensvlees en bruin-
brood) zorgt voor afbraak
van suikers en alcohol en be
schermt tegen zenuwaandoe
ningen. Vitamine B2 (in melk,
lever, eieren, kaas) bevordert
de groei. Vitamine B6 (in
vlees, eieren, vis; bruinbrood
en aardappelen) speelt een
rol bij de vorming van eiwit
ten. Vitamine B12 (in vlees,
vis, melk, kaas en eieren) is
belangrijk bij de aanmaak
van het bloed. Vitamine C (in
fruit, aardappelen, koolsoor
ten, paprika en bladgroente)
is actief bij de omzetting van
voedsel in energie en onmis
baar bij intensieve training
en zwangerschap). Vitamine
D ten slotte (in melk, boter,
kaas en vis) bevordert de ont
wikkeling van botten en
tanden.
Calorie/joule
Om het zo eenvoudig moge
lijk te houden, spreken we in
dit vermageringsprogramma
telkens van calorieën. Cor
rect is dat eigenlijk niet, om
dat de hier bedoelde warmte-
of verbrandingseenheid ei
genlijk kilocalorie heet, ook
wel aangeduid als Calorie
met een hoofdletter. Wat de
zaak er niet eenvoudiger op
maakt, is een internationale
afspraak die er op neerkomt
dat vanaf 1 januari van dit
jaar alleen nog de „Joule"
mag worden gebruikt als ver
vanger van de calorie. Een
calorie is 4,2 Joule, wat in
houdt dat u binnenkort elke
kilocalorie met 4 moet ver
menigvuldigen om tot de
eenheid kilo joule (kJ) te ko
men. Officiële voedingsbro
chures zullen echter pas in de
loop van dit jaar rekening
gaan houden met deze nieu
we eenheid, die op zijn
vroegst in 1980 volledig in
Nederland zal zijn ingevoerd.
Om die reden gebruiken wij
in deze drie weken nog steeds
de vertrouwde calorie, en
daarmee is dan meteen gere
ageerd op brieven van enkele
lezers, die meenden dat we
bewust of onbewust aan de
joule voorbij gaan.
Met die calorieën moeten we
leren tellen. Niet in de zin van
dagelijkse optelsommetjes,
maar we moeten beseffen
welke gerechten veel en wel
ke weinig calorieën leveren.
Om u daarbij te helpen druk
ken we vandaag andermaal
een tabel af met veel gebruik
te voedingsmiddelen.
Vragen en reactie (ook over
resultaten) weer naar Trouw,
postbus 859, Amsterdam, on
der vermelding van „Drie we
ken vermageren".
)-
10 k
>r J. G. A. Thijs
jaar was nog geen 24 uur oud
p we tenminste al één sombere voor-
J ling te pakken hadden. Voor de radio
iar je de vrees horen uitspreken dat de
jr-Dmst bij de beide verkiezingen die
jw dit voorjaar te wachten staan, wel
heel wat kleiner zou kunnen zijn dan
1 g jaar in mei het geval was. De kie-
zouden van de zich moeizaam voort-
ende kabinetsformatie zo'n kater
•gehouden hebben dat ze aan de zin
een gang naar het stemhokje zouden
gaan twijfelen.
week waarin het binnenlandse nieuws wat
op gang komt heb Je volop gelegenheid
iver wat na te denken. Allereerst is er dan
ag: is het waar dat de bereidheid om
k mee te doen door de trage formatie zo'n
>tie deuk opgelopen heeft? Het lijkt nog
4 Jninst zeker. Wat wel vast staat zou best
iin een andere richting kunnen wijzen: alles
enigszins met politiek te maken heeft
t veel gemoederen hevig in beweging te
len brengen; dat kun je wel concluderen uit
er aan brieven en telefoontjes bij een krant
en komt. Is daarmee te rijmen dat de men-
bet stemmen niet meer zien zitten?
tweede vraag staat hiermee in verband: kun
innemen dat de nasleep van een bepaald
1 verkiezing (voor de Tweede Kamer) zo veel
led zou hebben op het verloop en het resul-
van heel andere, regionale verkiezingen? De
stemming (op de woensdag na pasen, 29
de kandidaatstelling moet op 14 februa-
rar beslag gekregen hebben) gaat het om de
lezing van leden van de Provinciale Staten,
*eede (op woensdag 31 mei. kandidaatstel-
op 18 april) om de verkiezing van leden voor
t ufnerendeel van de gemeenteraden. Niet al
en bij deze stemmingen zelf maar ook bij de
deaan voorafgaande beslissing om de tocht
IN-' het stemhokje al of niet te ondernemen
in veel gevallen wel eens heel andere
overwegingen en motieven een rol kunnen spe
len dan bij de Kamerverkiezingen van mei 1977
in het geding waren. In een aantal gevallen, en
vooral bij de raadsverkiezingen, zal dit zelfs
zeker het geval zijn.
Eén partij
Wat wél vaststaat is dat de stembussen open
zullen staan voor mannen én vrouwen. Daaraan
moest ik denken toen door een kleine alledaagse
oorzaak mijn aandacht getrokken werd voor het
feit dat er nog steeds een politieke partij in ons
land is die zich met zoveel woorden tégen vrou
wenkiesrecht uitspreekt. In het beginselprogram
van de Staatkundig-Gereformeerde Partij staat
in artikel elf dat de partij een organisch kies
recht voorstaat „dat rekening houdt met het
gezin als cel der samenleving" en daarop volgt
artikel twaalf: „Vrouwenkiesrecht echter strijdt
met de roeping der vrouw
Of het merendeel van de staatkundig-gerefor
meerde vrouwen zich overeenkomstig de geest
van dit artikel van stemming onthoudt moet
echter betwijfeld worden. In plaatsen waar een
belangrijk deel van de bevolking deel uitmaakt
van de SGP liggen de opkomstcijfers zo hoog
dat het eenvoudig uitgesloten geacht moet wor
den dat de SGP-vrouwen op de stemmingsdag
massaal thuisblijven. Iemand uit SGP-kring her
innerde mij eraan dat een oud-gereformeerde
predikant in de periode tussen de beide wereld
oorlogen zijn mensen placht aan te raden Alle
maal te stemmen en wel op dominee G. H.
Kersten (de in 1948 overleden SGP-leider) „want
dat waS de beste manier om het vrouwenkies
recht afgeschaft te krijgen."
Niet verdrongen
In een tijd dat het vrouwenkiesrecht ook bij de
anti-revolutionairen nog erg in discussie was.
heeft de in 1921 overleden dr. H. Bavinck (eerst
hoogleraar in Kampen, later aan de VU) eens iets
geschreven dat in de ruim halve eeuw die sinds
dien verstreken is. waarheid is gebleken. In 1918
verschenen brochure „De vrouw in de heden-
daagsche samenleving schreef Bavinck dat we
echt niet bang hoeven zijn dat de vrouwen, die in
Professor H. Bavinck
(illustratie uit de Christelijke Encyclope
die, Kok Kampen).
de meerderheid zijn. „tegen de mannen de strijd
zullen aanbinden en hen uit alle ambten en
bedieningen verdringen zullen". Bavinck kwam
ook met serieuzere argumenten: hij vond het
„uitnemend te verstaan dat vrouwen er een
belediging in zien dat baliekluivers, dronkaards,
souteneurs, bordeelbezoekers enz het stemrecht
ontvangen en zij zeiven als minderwaardig van
de stembus worden geweerd".
Ook over de positie van de vrouw op andere
terreinen des levens liet Bavinck zijn licht schij
nen. Zo sprak hij zich uit voor meer onderwijs
aan meisjes, maar dan gericht op huishoudelijke
en dergelijke taken. „In goede banen geleid zal
de meerdere ontwikkeling haar gezinstaak
geen schade doen. Een geleerde of intellectuele
vrouw behoeft nog geen slechte huishoudster te
zijn", aldus Bavinck, wiens standpunt in die
jaren in het algemeen nogal ruim genoemd werd.
Een leuke reactie op Bavincks brochure kwam,
naar dr. R. H Bremmer in zijn boek over Ba
vinck vermeldt, van de Kamper professor J.
Ridderbos. Wat Bavinck over de moeilijke op
voeding van meisjes schreef is. aldus Ridderbos,
„mijn vrouw en mij dikwijls tot troost geweest in
de omstandigheid dat onze vier kinderen allen
jongens waren".
Taal
Het nu wat ouderwets-plechtig aandoend taalge
bruik van Bavinck komt dicht in de buurt van
wat je vaak van onze nieuwe minister-president
Van Agt kunt horen, en daarmee zijn we terug in
de actualiteit van 1978. Wat de taal van Van Agt
betreft, onlangs wees de premier erop dat de
aanspreekvorm „gij" in plaats van „u" of zelfs
van „jij" allerminst deftig is, maar in bepaalde
delen van het land zelfs doodgewone spreektaal.
Ik kan dat bevestigen: op het beneden-Moerdijk-
se stukje grond waar eens mijn wieg op stond
kwam het voor dat ouders in hun streven om hun
kroost niet het dialect maar het „algemeen be
schaafd" te doen spreken de „gij"-vorm voor het
huiselijk verkeer verboden.
Wat ik als lid van de Trouw-redactie minder kan
toejuichen is het feit dat de premier kennelijk
geen bezwaar heeft tegen de uitdrukking „de
tachtiger jaren" althans hij sprak deze woor
den uit in een overigens interessant tv-gesprek
met zijn Belgische collega Tindemans. Er mogen
dan schrijvers van naam (ik weet het zeker van
Vestdijk en Ter Braak) zijn die het hebben over
de twintiger of de dertiger jaren, wij bij „Trouw
vinden dat dat een germanisme is en hebben het
liever over „de jaren twintig" of „de jaren tach
tig". En in deze voorkeur hebben we de dikke
Van Dale aan onze zijde
Constructie-
platform
Opgevouwen
membraan
j
"i
K
/Water
,Buis\ Aaken
Pomp\
J
L
Zand\
in
Hel constructieplatform wordt mei opgevouwen membraan
naar de plaats van bestemming gesleept (a). Het platform wordt
verankerd en het membraan vol water gepompt (b). Terwijl een
zand/watermengsel wordt ingelaten, wordt voortdurend water
naar buiten gepompt (c). Wanneer de gewenste hoogte is
bereikt, wordt het platform door middel van ballast op de
bovenkant van de zandtoren vastgezet (d).
De vernuftige mensen die voor oliewinning op zee
haast onvoorstelbaar grote stalen en betonnen eilan
den hebben bedacht en gebouwd, zullen zich wel op
hun achterhoofd hebben gekrabd toen ze voor het eerst
het idee tegenkwamen dat Je zoiets ook eenvoudig van
zand kunt maken. En dat dat wel eens vlugger en
aanmerkelijk goedkoper zou kunnen werken.
Vier jaar geleden was het een
idee, vorig jaar zette de Britse
onderneming Sandisle Struc
tures voor de zuidkust van En
geland in tien meter water het
prototype van de zandtoren
neer. De constructie ter plaat
se was in twee dagen bekeken.
En hoewel het ding later in
vliegende storm verging, zijn
ze dik tevreden.
Het neerleggen van een berg
zand is op zichzelf geen revolu
tionair idee wanneer je in zee
ergens een droge plek wilt
scheppen. Maar in wat dieper
water wordt dat al gauw een
even begrotelijke als zorgelijke
onderneming. De zijkanten
mogen namelijk maar een flau
we helling hebben (anders
spoelt de zaak weg) en dat be
tekent dat de benodigde hoe
veelheden zand gigantisch
worden.
Oplossing
De Britse oplossing: zand in
een hele grote rubber zak
Wanneer je bovendien het wa
ter eruit pompt, krijg je een
massief en onwrikbaar blok
dat desnoods loodrechte wan
den mag hebben Wie ooit een
keer over een mul strand naar
de waterlijn toe is gewandeld,
is ervan doordrongen det voch-
tit zand zich vrij doeltreffend
tegen vormverandering verzet.
Maar het idee om er nu maar
een toren van te gaan bouwen,
lijkt intuïtief toch wat ris
kanter.
Een eenvoudig sommetje leert
echter dat zo'n toren door de
zee zelf wordt gestabiliseerd.
Weliswaar drukt het zand,
naarmate je dieper kijkt,
steeds harder het waterdichte
membraan naar bulten. Maar
met de diepte neemt ook de
druk van het zeewater toe. en
dat drukt het membraan op
elk punt ongeveer twee maal
zo hard naar binnen toe. (In
het gedraineerde zandlichaam
heerst overal de normale lucht
druk op zeeniveau.) Uit een
iets ingewikkelder sommetje
blijkt dat ook tijdens het vul
len van de rubber zak het zand
lichaam stabiel is. mits er
maar duchtig wordt gepompt.
Cijfers
Het eerste modelletje, ge
bouwd in 45 centimeter water.
bleek zich volgens de somme
tjes te gedragen. Er volgden
grotere modellen, van 1.4 me
ter hoog. waaraan ook het
draagvermogen en de gevolgen
van zijdelingse belasting kon
den worden beoordeeld Een
zandlichaam bleek 80 procent
van zijn eigen gewicht aan la
ding te kunnen dragen En een
zandtoren die tweemaal zo
hoog als breed is. kan een zij
delingse belasting opnemen
van 40 procent van het eigen
gewicht Dat waren vertrou
wenwekkende cijfers.
Probleem
Vervolgens werd bekeken hoe
het vullen van modellen ver
liep in een golfbassin. en hoe
de bouwseltjes zich in boos
weer hielden Zandtorentjes
van 70 centimeter waren met
golven van een halve meter
hoog niet van hun plaats te
krijgen. Het dek bewoog twee-
tiende millimeter Toen oor
deelde men de tijd rijp voor
dat prototype van tien meter
hoog, voor de kust in de echte
zee.
Doorregen met en omgord
door meetapparatuur verrees
het binnen 48 uur. Het enige
serieuze probleem bleek toen
het stond. De verbinding tus
sen het platform en de boven
kant van de zandmassa was
niet zo best Terwijl men bezig
was aan een degelijker con
structie sloeg het boze weer
toe. Maar in een serie van
steeds krachtiger stormen
heeft die eerste echte toren het
volgens de heer N. A. Smith
van Sandisle Structures nog
knap lang uitgehouden voor
dat uiteindelijk het platform
er af geslagen werd.
Reddeloos
Toen was de zaak natuurlijk
ook meteen reddeloos. En dat
blijft toch wel een hardnekkige
gedachte bij de onderwater
kastelen die de bouwers in het
verschiet zien. Drooggemalen
zand in een rubber zak mag
dan een puik constructiemate
riaal zijn, als de zaak ergens
goed lek raakt, blijft er weinig
meer dan een vage hobbel op
de zeebodem over. Maar de
Britten zijn al aan het bekij
ken hoe hun zandconstructies
zich zouden houden bij ijsgang
en aardbevingen.
Met de techniek voor steenkoolvergassing die Shell in een
proefinstallatie in Amsterdam ontwikkelt, gaat het hard in de
richting van praktische toepasbaarheid Op het terrein van een
raffinaderij in Hamburg moet begin dit jaar een proeffabriek
gaan draaien met een capaciteit van 150 ton kolen per dag
Commerciële installaties zouden te zijner tijd een omvang moe
ten krijgen die per dag tenminste duizend ton omzet.
Het geproduceerde gas, in hoofdzaak waterstof met wat koolmo
noxide, is van het type dat volgens een deze week gepubliceerd
rapport van het VEG Oasinstituut erg handig zou zijn om in de
toekomst geïmporteerd aardgas op de „Groningse" verbran-
dingswaarde te brengen, zodat verbruiksapparatuur niet weer
hoeft te worden omgebouwd.
Eveneens uit de Amsterdamse 8hell-laboratoria komt een klasse
stoffen die er. op papier tenminste, uitzien als de wasmiddelen
van de toekomst Ze werken beter dan de bestaande, en dat
zonder enige toepassing van fosfaat of een van de moeizame
vervangingsmiddelen daarvoor. Ze lijken wel duurder, meldt het
olieconcern. Maar afgezien van het milieuvoordeel (en de kosten
van het fosfaat) zit er nog een energiebesparing in. omdat ze bij
lagere temparaturen al effectief wassen.
Afwachten maar. of het wat wordt Wie weet kunnen straks de
lakens op het. programma yoor de fijne was de machine In
