Preek is het hart van de kerk
Zuidamerikaanse
kerken: protest
tegen corruptie
Kerk herdacht Oktoberrevolutie
Uit brieven van lezers
VANDAAG
Conferenties
Ds. C. den Boer voor gereformeerde bond:
Bij NS-\astrechtkaart
dagkaart gratis.
'li ift
d
Nieuwe
actie
in Rome
Voorbijgangers
Jubileum Russisch
patriarchaat
DONDERDAG S JANUARI 1978
KERK
Trouw/Kwartet 2
ADVERTENTIE
Van een onzer verslaggevers
ZEIST De preek is het hart van het ambtelijk bezig zijn. Daar vallen de grootste beslissingen in
de kerk. niet in synodes of welke andere ambtelijke vergadering dan ook. Dat zei ds. C..den Boer,
de tweede voorzitter van de gereformeerde bond in de hervormde kerk. in zijn openingswoord op
de jaarlijkse predikantenconferentie van de bond.
Traditiegetrouw komen de predi
kanten van de gereformeerde bond
in de eerste week van het jaar twee
dagen samen in het Henri Dunant-
huis bij Woudschoten. Vandaag zal
men zich bezinnen op de houding
van de bond ten aanzien van Zuid-
Afrika naar aanleiding van een ver
slag van de reis van de gereformeer-
de-bondsdelegatie door Ir. L. van der
Waal. Maar de conlerentleleiding be
sloot. dat dit onderdeel van het pro
gramma strikt „onder ons" zou
plaatsvinden, bulten aanwezigheid
van de pers Gisteren ging het over
zaken als de prediking, de roeping
tot geloof en de roeping tot het
ambt
Deze rutf-e* <s u*Du«e<xJ bestemd *oo< hone reacties op m deze krant gelezen
Berichten artikelen tn commentaren. ni8, vOOI g©<j,cMen. open boeven, oproepen
oi reacties op advertenties (deze laatste d enen tot de direct* geocht te worden) De
inzendingen *oor deze rubnek «henen zo beknopt mogeh|k te zi|n De redactie behoudt
zich het recht van bekorting voor Met is ons helaas niet mogeii|h over eik geval
van bekorting ot n.etplaatsing (doorgaans een gevolg van een te groot aanbod) te
corresponderen Bneven adresseren aan Secretaris hoofdredactie Trouw.
Postbus. 859. Amsterdam Bi| publicatie worden naam en woonplaats van de
schri|ver vermeld
Een uur natuur
U hebt gelijk. Jac. B. Looyen. Wat
heerlijk dat er programma's zijn over
de natuur zoals Kick Stokhuyzen en
Sletzo Dijkhuizen ze bij de NCRV
presenteren. Dan te weten dat
iemand voor radio Amsterdam zei:
..De tv was met Kerst ook niks". Het
gat van Nederland, bah! Nee. ze
moesten een opera en operette geven
(de spreekster). En wij maar tegen
elkaar roepen ..Wat een geweldige
fijne tv-avond Eerst Kick Stokhuy
zen met Ja Natuurlijk en daarna die
fijne koorzang uit Engeland. In één
woord prachtig allemaal. Het gat
van Nederland hoeft voor mij ook
niet. Maar er was een reusachtig
goed alternatief.
Amsterdam E. de Jong
Eenzijdig (2)
Oraag wil ik reageren op het Inge
zonden stukje „eenzijdig" van de
heer Heckman op 2 Januari Jl. naar
ainleldlng van de mensenrechten in
Argentinië. Als hij schrijft Trouw
nog te lezen en met vele anderen
eenzijdige berelchtgeving te consta
teren. wil hem vragen de krant toch
beter te lezen. HIJ kan dan evenals ik
bijna elke trouw tn Trouw van het
vele onrecht overal ter wereld lezen.
Volgens Amnesty International ln
117 landen. En zowel christenen als
niet -christenen hebben er onder te
lijden. Zij zijn dan ook allen martela
ren en moeten daarom allen onze
aandacht hebben en voor worden
gebeden
UML'IDEN B. Kruissclbrink
Vredesberaad
Op 29 december schreef één van uw
redacteuren dat het Nederlands In
stituut voor Vredesvraagstukken
eenstemmig de campagne van het
Interkerkelijk Vredesberaad tot ver
wijdering van kernwapens afwijst
en ridiculiseert. Ik deel u hierbij mee
dat zeker niet alle bestuurs- en sta
fleden een afwijzende laat staan ri
diculiserende houding aannemen
Zelf heb Ik me één enkele keer over
de actie uitgelaten, namelijk in Het
Parool van 11 oktober Daar merkte
ik aan de hand van citaten op dat
het IKV er minder op uit leek om
oorlog te voorkomen dan om oorlog
te „vermenselijken". Zoals vaak
wanneer men aldus het afschrik-
ktngsvraagstuk stelt als een ethisch
dilemma heb ik hierop taal noch
teken gehoord. Het IKV gedraagt
zich naar mijn smaak Iets te weinig
als rondborstig bespreksgenoot en
iets te veel als krutdje-roer-mlj-nlet
Want als we Inderdaad te eniger tijd
de nucleaire waarschuwing tegen
oorlog moeten gaan prijsgeven dan
wel graag willens en wetens!
Den Haag S. Rozemond
Graafland
Wat was ik daar bUJ mee. met wat
Trouw citeerde uit „De Civltate". uit
een Interview met prof. Graafland!
Eindelijk een vooraanstaande „bon
der". die heldere dingen, ommisken-
baar kritisch, heeft gezegd ln en
over Zuid-Afrika. Weliswaar niet ex
pliciet. maar toch wel feitelijk er
kent hij daarmee het gelijk van
mannen als Berkhof. Buskes. Van
de Heuvel en Spilt Beter laat. dan
Onze adressen:'
AMSTERDAM:
Postbus 859
Wibautstraat 131
Tel 020-913456
Telex 13006
ROTTERDAM/
DORDRECHT:
Postbus 948
Westblaak 4, Rot
terdam
Tel. 010-115588 (red)
Schiedamsevest 52
Tel. 010-115700 (adv).
DEN HAAG/LEIDEN:
Postbus 101
Parkstraat 22, Den
Haag
Tel. 070-469445
ZWOLLE/GRONINGEN
Postbus 3
Melkmarkt 56. Zwolle
Tel. 05200-17030
nooit. Als de omstreden reis hem en
zijn reisgenoten tot dit inzicht heeft
gebracht, heeft hij zijn nut bewezen.
Een mogelijk gevolg van deze eerlij
ke erkenning lijkt mij dat de appre-
claUe van de gereformeerde bond.
die de laatste tijd bij zeer vele her
vormden tot een nulpunt was ge
daald mijns Inziens vooral te wij
ten aan de drlfUge activiteiten van
ir Van de Oraal weer wat positie
ver zou kunnen worden. Professor
Graafland, hulde!
Ridderkerk P. H. Stemerdlng
Werkloosheid (3)
Graag wil Ik reageren op uw artikel
„Enorme werkloosheid dreigt ln on
derwijs" (Trouw van 24 december).
De heer Huisman, voorzitter PCO
NFO. doet daarin enkele suggesties
om het dreigende onheil (gedeelte
lijk) te keren. Die suggesties las lk
met stijgende verbazing: die sugges
ties kende Ik ai. Tijdens een demon
stratieve bijeenkomst van docenten
in Den Bosch kwam NOL-voorzltter
Roefs met precies dezelfde voor
stellen.
Jammer, dat de onderwijsredactie
daar niet even op gewezen heeft. Ik
had ln het bericht wel een toevoe
ging verwacht ln de trant van:
zoals het NOL ln september
óók al veronderstelde." Nu laadt de
redactie de verdenking op zich niets
positiefs over het Nederlandse Oe-
nootschap van Leraren te willen
melden.
Beverwijk 8. J. Sol
Vredesweek (2)
De reactie van F. D. Vries op het
artikel van Jac. B. Looyen Is type
rend voor de eenzijdigheid van een
kapitalistisch georiénteerd christen
dom: dat Is uit op eigen heil en sluit
dat van anderen die zo'n geloof af
wijzen. uit en het bekommert zich
niet om die anderen, op zo'n onchris
telijke wijze dat het ln zo'n kapita
listisch christendom zelfs mogelijk
is zulke anderen ais ratten te verdel
gen met bommen en granaten, al of
niet met atoomstrallng. Overtuigde
christenen als van het IKV zijn na
tuurlijk bereid de vrede van God
niet alleen te verkondigen, maar
daarvan ook tekenen op te richten
door os. te protesteren tegen de
Christus verloochenende bewape
ning en mensonterende armoede
door ook die helse rijkdom aan ver
nietigingswapens voor onze onveili
ge „veiligheid"! Wie hierbij vraagte
kens zet. mag wel goed bedenken
welke strijd hij wil voeren voor Gods
vrede die met de wapens van Beël
zebub. of met de wapennis ting van
God uit Efeze 8.
H. I. Ambacht L. Vermaas
Vredesweek (3)
Met de heer De Vries ben lk het eens
dat we de vredesweek niet naar de
kerstweek moeten verschuiven.
Mijn beweegreden is anders: Kerst
heeft altijd met vrede te maken. Er
moet niet één week. maar het gehele
jaar aan gedacht worden. Maar een
extra vredesweek ls nog steeds hard
nodig om ons te bezinnen op de
praktische consequenties, hoewel
dat zeker ook op Kerst genoemd
moet worden. De heer De Vries
noemt terecht het feit van de vrede
die de engelen bezongen meer en
machtiger dan onze vrede. Het ls het
feit dat God zich ontfermt ondanks
onze zonden. Dit verkondigen ook
de organisatoren van de vredes
week. Onze zonden daar hoort ook
btj: de zonde van te weinig geloof in
de macht van Gods liefde, de macht
van de Geest die geen vernietigings
middelen en zeker geen kernwapens
en neutronenbommen nodig heeft
om het kwaad te overwinnen. We
moeten belijden dat we er niets van
terecht brengen, en dat zonder die
volkomen overgave aan de macht
der liefde geen totale vrede mogelijk
is. Als we denken dat we het zelf
goed genoeg doen. zijn we niet meer
vatbaar voor verbetering. Er zijn
ook mensen die zo n tegenwerking
tegen deze vredesgedachten onder
vonden ln de kerk van de vorige
eeuw. of zelfs misschien nooit ge
hoord hadden van die Ood der lief
de. dat ze uit de kerk gingen Dat we
daardoor ook buiten de kerk men
sen vinden die voor de vrede wer
ken. daar moeten we respect in
plaats van schimpwoorden voor
hebben.
Rotterdaaa W. H. Koopman»
Ds. Den Boer bepaalde zijn collega's
bij het preken, dat hij betitelde als
„het machtigste werk dat er is op de
wereld". Want de kerk wordt ge
bouwd door de kracht van de Heilige
Geest, die zich paart aan de bedie
ning van het Woord. Preken is be
middelen tussen het Woord en de
Heilige Geest enerzijds en de ge
meente aan de andere kant. Hij
waarschuwde ervoor, om niet te ko
men met eigen vernuftige beschou
wingen. maar eenvoudig de bijbel te
laten spreken, de woorden van de
Schrift te wegen op de goudschaal
van de preek. Ze hoeven niet ver
sierd te worden met menselijke
woorden of met een bevindelijk tint
je. De woorden van de Schrift zijn
Immers woorden van de Heilige
Geest en als zodanig diep genoeg om
ons aan te grijpen tot ln merg en
been.
Ds. Den Boer zag in een gToot deel
van de kerk een verwettelijkte pre
diking, waarin de rijkdom van het
evangelie niet meer doorklinkt. Wel
moet de noodzaak van de bekering
gepredikt worden en mogen en moe
ten de vragen van de toeeigening
des hells aan de orde komen. Gere
formeerde Woordbediening ls een
speurtocht in het Woord van God en
dus ook ln mensenlevens, een speur
tocht naar zoekers en tobbers. Het
zal nooit kunnen buiten het geloofs
leven van de predikant zelf om, met
alle konsekwenties vandien. „Nie
mand heeft meer reden om ootmoe
dig en afhankelijk te zijn. dan een
dominee, en niemand loopt meer
gevaar hoogmoedig te worden," al
dus ds. Den Boer.
Drs. K Exalto uit Hasselt refereerde
vervolgens over de roeping. Hij stel
de al direct vast. dat ln een toonaan
gevende dogmatiek van deze tijd als
Berkhofs „Christelijk Geloof" het
woord „roeping" ln de Index hele
maal niet meer voorkomt, wat hij
typerend noemde voor de ontwikke
ling in de theologie. Drs. Exalto ging
na. wat in het nieuwe testament,
door Luther en Calvijn en ln de
belijdenisgeschriften gezegd wordt
over de roeping. Hij keerde zich
daarbij krachtig tegen het onder
scheid. dat in de gereformeerde the
ologie zeer vaak gemaakt ls tussen
de zg. uitwendige en inwendige roe
ping. Wie die twee van elkaar los
maakt. maakt Woord en Geest van
elkaar los en maakt het Woord tot
een dode letter, aldus drs. Exalto.
Anderzijds kon hij zich ook niet
vinden in de reactie, waarin dr. J. G.
Woelderink verviel, bij wie Woord en
Geest in feite samenvielen. God al
leen ls bij machte ln het hart te
dringen, aldus drs. Exalto. Hij doet
het door zijn Woord, maar niet bij
iedereen. Uiteindelijk gaat dat terug
op de uitverkiezing. Maar al ls dat
zo, daaruit mag men niet conclude
ren. dat er dus twee roepingen zou
den zijn, een algemene en voor de
uitverkorenen nog een speciale in
wendige. Het heil wordt alleen aan
geboden met bevel van geloof en
bekering.
Ambt
Bondsvoorzitter ds. W. L. Tukker uit
Wassenaar sprak over de roeping tot
het ambt. waarvan hij verschillende
facetten belichtte, zoals de roeping
in het hart, de roeping door de ge
meente.
N - "X...
/5L:.
9?
Met een Vastrecht kaart op zak kost een enkele
reis maar de helft Van de prijs. Ook in de le klas.
U koopt 'm voor f 44,25 per maand. En hoe meer
u reist, hoe meer voordeel u eruit haalt, dat is duidelijk.
Maar nu ons goede voornemen voor begin 78.
Valt de eerste geldigheidsdag van de kaart in januari,
dan krijgt u er van ons een dagkaart bij kado.Voor man,
vrouw, vriend, vriendin, noem maar op.
Om mooi met z'n tweetjes een eind weg te
treinen. U voor half geld en de ander gratis.
ROME (NCNS) Hef
Vaftcaan heeft geen
bezwaar meer tegen
de bouw van een mos
kee in Rome, maar nu
zijn milievbescher- t@QrPTl
mers in actie geko-
men om de bouw te TYincgOD
verhinderen. IllUblUJtJ
De moskee, di$ be
stemd is voor de
40.000 Arabieren, die
in Rome wonen, moet
komen op een heuvel
bij de oevers van de
Tiber, in het noorde
lijke deel van de stad.
De milieubescher
mers zijn daartegen,
omdat dit een van de
weinig overgebleven
■groene gedeelten van
Rome fs.
Over de moskee
wordt al jaren gedis
cussieerd. Het Vati-
caan liet zijn bezwa
ren varen, nadat de
islamieten beloofd
hadden, dat de mina
retten van de moskee
niet hoger zouden
worden dan de koepel
van de Sint-Pieter.
Ook zal de moskee
geen inbreuk maken
op het silhouet van de
stad, dat beheerst
wordt door de vele
r.k. kerken.
LIMA (ANP) Gedelegeerden van
47 bij de Wereldraad van Kerken
aangesloten kerken in Zuid-Amerika
hebben een oproep gedaan om een
einde te maken aan de politieke en
sociale corruptie ln dat continent.
Onder hen waren vertegenwoordi
gers uit Argentinië, Bolivia, Brazilië.
Chili, Costa Rica, Cuba. Mexico,
Peru en Uruguay.
Op de vergadering ln Peru werd on
der meer uitgesproken dat „verdedi
ging van het leven" een essentieel
antwoord ls op Gods liefde voor zijn
schepselen. Dit houdt in dat geeste
lijke hulp geboden moet worden aan
hen die in de gevangenissen zijn, er
solidariteit moet zijn met degenen
Van een medewerker
De zestigjarige Oktoberrevolu
tie ls ook in de kerk in de DDR
herdacht. In juli had in Pots
dam een bijeenkomst van ker
kelijke ambtsdragers plaats en
in november organiseerde de
Wilhelm Pieck Universiteit in
Rostock een theologische con
ferentie met als thema de bete
kenis van de Oktoberrevolutie
voor het engagement van de
christenen.
De ambtsdragersconferentie ln Pots
dam ging over vragen en opgaven
van de socialistische revolutie voor
de kerk. Een deel van de evangeli
sche kerk ziet het vredeswerk als
zo'n opgave.
Dat hoeft ons niet te verwonderen
wanneer we bedenken, dat het uit
bannen van de oorlog altijd één van
de hoofddoelen van het socialisme
geweest is. Zelfs zó zwaarwegend
was dit streven naar uitbanning van
de oorlog dat het een van de oorza
ken werd voor de grote splitsing ln
de socialistische gelederen: het uit
breken van de Eerste Wereldoorlog
gebeurde met goedkeuring van de
gematigde sociaal-democraten; de
revoluUonaire communisten be
schouwden deze goedkeulng echter
als verraad aan de arbeidersklasse.
Decreet
Ook ln de geschiedenis van de Sow-
JetrUnie treedt deze anti-oorlogtradi-
tie aan de dag. Op 8 november 1917,
een dag na het slagen van de revolu
tie presenteerde de Jonge Sowjetre-
puWiek zich aan de oorlogvoerende
wereld met een „Decreet over de
Vrede", waarin werd aangedrongen
op wapenstilstand en op directe on
derhandelingen over een rechtvaar
dige democratische vrede. Niet elke
staat kan zich erop beroepen zijn
geschiedenis van de buitenlandse
politiek te zijn begonnen met een
voorstel tot vrede.
Op de bijeenkomst in Potsdam
noemde metropoliet Philaret,
exarch van de Russische Orthodoxe
Kerk voor Berlijn en Midden-Euro
pa, het uitgaan van dit decreet dan
ook een symbolische gebeurtenis, nl.
omdat dit decreet „voor eens en al
tijd z'n stempel gezet heeft op de
buitenlandse politiek van de eerste
socialistische staat ln de wereld."
Op dezelfde conferentie benadrukte
Philaret dat „christenen ln de wor
steling om vrede schouder aan
schouder moeten staan met mensen
die een andere geloofsovertuiging of
Ideologie zijn toegedaan Maar niet
alleen de Russisch-orthodoxe metro
poliet benadrukt deze samenwer
king. Op reformatorisch erf is sinds
de eerste synode van de Bond van
Evangelische Kerken in de DDR
(1971). de formule: „WIJ willen kerk
De verklaring door Lenin „Macht aan de Sowjets, vrede voor de volken"
zijn niet naast, niet tegen, maar in
het socialisme", in discussie. Dat,
anderzijds, het vredeswerk van de
kerken waardering ontmoet van
marxistische zijde kwam tot uit
drukking in de in Juni 1977 te Mos
kou gehouden wereldconferentie
voor vrede en ontwapening, waar 700
deelnemers de verschillende wereld
religies vertegenwoordigden: chris
tenen, boeddhisten,moslims, Joden,
etc.
In het kader van deze samenwer
king staan de beide conferenties van
Rostock en Potsdam ter herdenking
van de revolutie van 1917. Het
spreekt dan ook voor zich dat naast
het vredesvraagstuk andere thema's
op het programma stonden. Zo'n
ander thema was de Russische Ort
hodoxe kerk.
Het ls een wonderlijke en voor een
christen wellicht ook een pijnlijke
ervaring te moeten constateren dat
eerst dank zij het bestaan van de op
elkaar aangewezen socialistische
landen tn de reformatorische kerken
van de DDR langzaam maar zeker
aandacht wordt opgebracht voor dit
niet onaanzienlijke deel van de
christenheld.
Het begrip tussen deze beide chris
telijke tradities wordt bemoeilijkt
door een totaal andere ervaring met
socialisme en met de socialistische
revolutie van 1917. Hebben de refor-
matorisch-lutherse kerken zich na
hun eigen „revolutie" tegen Rome
(de Reformatie) altijd afgezet tegen
de idee van de revolutie en een leer
van gehoorzaamheid tegenover de
staat gepredikt, de Russische Ort
hodoxe kerk heeft zich daarentegen
nimmer bemoeid om een revolutie-
begrip, positief noch negatief.
En terwijl voor talloze Russische
christenen op het platteland!!) de
revolutie van 1917 een bevrijding
van honger en armoede betekende
hield de komst van het socialisme
voor het oostelijk deel van het na
oorlogse Duitsland het einde van de
droom van het Derde Rijk en een
definitief einde van fascisme en ka
pitalisme in.
Dat einde betekende echter niet dat
ook het anti-communisme, wat in de
reformatorisch-lutherse kerken al
tijd massief en massaal geweest is,
verdween. Toenadering tussen deze
belde kerken kan voor een goede
waardebepaling van het socialisme
ln de reformatorische kerken in de
DDR veel betekenen.
Sowjet-Unie
die lijden en hongerigen en vluchte
lingen geholpen moeten worden.
De vertegenwoordigers van de Zui
damerikaanse kerken veroordeelden
de honger, ondervoeding, analfabe
tisme. ongezonde leefomstandighe
den en armoede, die in vele Zuida
merikaanse landen voorkomen.
Zo ook de politieke en sociale cor
ruptie, die zich uit in onderdrukking,
terreur, vervolgingen, gedwongen
migratie, uitbuiting en fraude en de
minachting, die er bestaat voor de
mens. waaruit verdrukking van de
indianen, discriminatie en racisme
voortvloeien.
We hadden 't gisteren even over die
gelijkenis uit Lukas 13 (6-9) waarin 't
gaat om een vijgeboom die geen
vruchten draagt en waarvan de
eigenaar dan maar besluit om die
om te hakken. Tenslotte heeft hij al
drie jaar lang deze vruchteloze
toestand moeten constateren. Er
komt geen verbetering. De boom ia
een misser, een mislukkeling. Hij
„liegt". Hij geeft niet wat hij
pretendeert, en daarmee beslaat hij
nutteloos de aarde Een gefrustreerd
en een frustrerend bestaan.
Letterlijk staat er: waartoe beslaat
hij dan de aarde? Waartoe? Mensen
en volken zijn ergens toe. Nog meer
geldt dit voor mensen die Jezus hier
ongetwijfeld op het oog heeft. nl. de
mensen van het godsvolk. De
gelijkenis ls er één in de reeks die
spreekt van het geduld Gods. Maar
dit geduld ls geen grenzeloze zaak.
Hak hem om! staat ook ln dit
verhaal. Vruchtbomen zijn ergens
toe. Mensen die weet hebben van
het verbond dat de Heer met
mensen sloot zijn als vruchtbomen.
Een actuele zaak. Ik denk dat het er
dit jaar nog meer op zal aankomen:
hoe maken die mensen die weet
hebben van dit verbond het in deze
wereld? En vooral als ze de pretentie
hebben ln de naam van deze Heer op
te treden en te handelen. Je gaat je
hoe langer hoe meer afvragen of dit
niet te oppervlakkig gedacht is. Wij
als christenen! In het politieke en
sociale leven spitsen deze vragen
zich toe. Christenen werden vroeger
op hun eensgezindheid en
betrekkelijke macht genomen.
Vandaag vraagt men zich af:
waarom noemen zij zich naar
Christus en doen dit en dat en laten
dit en dat toe of laten protesten
achterwege? Een „christelijke"
regering, een „christelijke"
beweging, een „christelijk" beleid
worden zaken die meer dan ooit een
uitermate kritische begeleiding
behoevea
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Bedankt voor IJsselstein (deelgem.):
F. J. Brinkman te Surhuizem.
GEREF. KERKEN VRIJG.
Beroepen te Soest-Baarn: P. Hout
man. kand. te Zwolle.
GEREF. GEMEENTEN
Aangenomen naar Mlddelharnis: H.
Ligtenberg te Terwolde.
John Wesley
Een derde thema was de linkse tra
ditie ln de kerkgeschiedenis van de
Evangelische Kerk in Duitsland. In
een van de drie werkgroepen werd
nagegaan hoe het socialistische ex
periment ln de Sowjet-Unie gewaar
deerd werd door een deel van de
religieus-socialistische beweging in
Duitsland, nl. dat deel dat zich ver
zameld had rondom de persoon van
de theoloog Paul Tillich. Deze reli
gieus-socialistische beweging kwam
na de Eerste Wereldoorlog op gang
en duurde tot de opheffing ervan
door de nazi's ln 1933.
Een tweede werkgroep hield zich
meer algemeen met het oordeel over
de Sowjet-Unie In het Duitse protes
tantisme en met de betekenis van
het optreden van het nationale Co
mité „Freies Deutschland" bezig.
Dit ln de Sowjet-Unie opgerichte
comité, waarin communisten, chris
tenen e.a. sinds Juli 1943 zich vere
nigd hadden om het Duitse volk van
het Hitler-fasclsme te bevrijden,
beijverde zich ook na de oorlog nog
enige tijd voor een vrij en onafhan
kelijk Duitsland.
In deze laatste periode, nL van de
cember 1944 tot december 1945, nam
Karl Barth, maar nog veel intensie
ver zijn medewerkster Charlotte von
Kirschbaum. deel aan deze bewe
ging „Freies DeutschlandVoor
beide betekende deze beweging,
waarin zij de traditie van de Belij
dende Kerk vertegenwoordigden,
het begin van een nieuw hoofdstuk
van de Duitse geschiedenis.
De bestudering van John Wesley, de
stichter van de methodistenkerk, is
een heel eind verder gekomen, als de
Amerikaanse geleerde Richard P.
Heltzenrater gelijk heeft. Heltzenra-
ter meent de sleutel gevondén te
hebben, waarmee de geheime dag
boeken van de 18e-eeuwse Engelse
predikant ontraadseld kunnen wor
den. Vorig Jaar zomer snuffelde
Heltzenrater in archieven van de
methodistenkerk ln Engeland, toen
hij toevallig een boek vond, dat ver
keerd geëtiketteerd was. In dat boek
denkt hij de sleutel te hebben ont
dekt voor de vreemse hiërogliefen,
die Wesley in Zijn dagboeken ge
bruikte.
MOSKOU Volgens besluit van de
heilige synode van de Russisch or
thodoxe kerk wordt ln de tweede
helft van dit Jaar de zestigjarige
herdenking gehouden van de wede
roprichting van het patriarchaat. De
synode heeft een commissie samen
gesteld onder leiding van metropo
liet Nikodim van Leningrad.
Het patriarchaat werd door Peter de
Grote afgeschaft en op 4 november
1917 weer ingesteld. De eerste patri
arch was Tichon. Na diens dood in
1925 liet de Sowjet-regering geen
verkiezing van een nieuwe patriarch
toe. totdat Stalin ln de oorlog de
kerk weer toestemming gaf tot een
patriarchkeuze. Sinds 1943 staat er
aan het hoofd van de russische ort
hodoxe kerk weer een patriarch.
Ontmoetingsdagen voor ouders
van homofiele kinderen, met mede
werking van pastores uit verschil
lende kerken georganiseerd door de
werkgroep ontmoeting ouders van
homofiele kinderen, 4 februari in
Leeuwarden (Inl. tel 05662-1481), 18
februari in Groningen (tel.
050-260173), 25 februari in Nijmegen
(tel. 080-555298).
Wil God het lijden? Denken over
Gods hand in het lijden m.m.v. dr H.
Wierslnga. zaterdag 28 januari. Toe
rustingscentrum. Leusden (tel. 033-
43244).
Wat moet ik in Gods naam seggen?
Weekeinde voor hervormde en gere
formeerde ouderlingen en diakenen
over de vraag, hoe de kerk contact
kan houden met mensen aan de
rand van de kerk. 28-29 Januari. Den
Alerdlnck. Laag Zuthem (tel. 05290-
541).
