Filmrumoer in
Oost-Groningen
evoluon
Maak
morgen eens bliksem
Documentaire gezien als 'ordinaire propaganda' voor één van twee PvdA-lijsten
Onweer fel en
gevaarlijk
DICHTBIJ J
t 7ERDEB
het gebit lag in de beerput
gered
kies
geen peseta's
proefaal
<k
Woensdag t januari 1978
BINNENLAND
Trouw/Kwartet
door Jan Sloothaak
GRONINGEN De titel van
de film: „Waar ligt de grens?"
Het gebied waar deze docu
mentaire over gaat: het Oost
gronings Westerwolde. Een
filmproject dat al omstreden is
nog voordat de eerste voorstel
ling (waarschijnlijk in februari)
op het witte doek is geprojec
teerd. Dat mag blijken uit een
reeks van incidenten. Filmre
gisseur Lou Brouwers en zijn
medewerker Jaap Rodenburg
werden al filmend het gemeen
tehuis van Vlagtwedde uitge
zet; in de aardappelmeelfabrie
ken van de AVEBE werden ze
in het geheel niet toegelaten.
Het begon allemaal zo soepel. Het
ministerie van CRM en de provincie
Groningen gaven samen honderd
dertig duizend gulden subsidie, na
dat de Raad voor de Kunst positief
had geadviseerd: „Het scenario is
een pamflet van machteloosheid van
de bewoners van Westerwolde die
ontstaat wanneer zij zich te weer
stellen tegen allerlei plannen van de
regering en van de industrie met hun
gebied." De film zou laten zien in
hoeverre de bevolking van de regio
invloed heeft; waar de grenzen van
de regionale democratie liggen wan
neer nationale en internationale be
langen (militaire oefenterreinen,
atoomafval in zoutlagen) op het spel
staan.
Op provinciaal niveau brokkelde de
medewerking overigens wat af toen
de grootst mogelijke minderheid in
provinciale staten smalend reageer
de op een opmerking van gedepu
teerde Halbe Kuipers, die eerder had
laten weten dat het voor het eerst
was dat een provincie een politieke
film subsidieerde. De linkse meer
derheid won met de gebruikelijke
stemverhouding van achtentwintig
tegen zevenentwintig.
In de lokale politiek bleek het film
project aanleiding tot wrevel en ach
terdocht te zijn. Elke medewerking
werd door het gemeentebestuur van
Vlagtwedde geweigerd. De docu
mentaire werd beschouwd als een
ordinaire propagandafilm voor
PvdA-lijst zeven. Dit in tegenstelling
tot PvdA-lijst één.
Vlagtwedde verkeert namelijk in de
opmerkelijke positie dat deze ge
meente er twee PvdA-fracties op na
houdt, die elkaar tot verdriet van
het landelijke PvdA-bestuur te
vuur en te zwaard bestrijden. Bij
lezing van het scenario bleek de ge
meentelijke autoriteiten dat er
slechts twee raadsleden in voorko
men en zowel Geert Landlust als
Harm Meyer behoorden allebei uit
gerekend tot lijst zeven. Ook de
voorstelling van zaken werd als een
zijdig uit de koker van de groep-
Landlust ervaren.
Het scenario beschrijft hoe Wester
wolde altijd werd achtergesteld. Tot
dat in de jaren zestig met de strokar
tonacties het verzet losbrak. De ver
houding tussen het noorden en wes
ten wordt gekarakteriseerd als semi-
koloniaal. Plannen voor militaire oe
fenterrein bedreigen het gebied, la
ter gevolgd door plannen voor dum
ping van atoomafval in ondergrond
se zoutlagen. Het zou aldus de
scenarioschrijvers onjuist zijn de
achterblijvende economische ont
wikkeling als toevallig of onvermij
delijk te kenschetsen.
„Vele cirkel-redeneringen worden
toegepast om de situatie als onoplos
baar af te schilderen; het niet tot
stand komen van goede verbindin
gen zo lang er geen industrie is. Maar
die industrie komt juist niet zo lang
er geen goede verbindingen zijn."
„We kiezen"
De sociaal-economische analyse
dient als basis voor de film, die niet
wordt gemaakt om iets op te lossen,
maar ook niet om als een soort terug
blikkende actualiteitenrubriek aller
lei gebeurtenissen achter elkaar te
zetten. Dat zouden archiefbeelden
zijn die over de hoofden van gefilm
de personen en kijkers heen „ge
ïnterpreteerd worden door een va
derlijk-objectieve commentaar
stem". „De belangrijkste invalshoek
is wél: wij identificeren ons mèt en
kiezen vóór de Westerwolders. Hun
mening en beleving staan centraal."
Die visie nu komt volgens het ge
meentebestuur van Vlagtwedde te
eenzijdig uit de verf door alle na
druk te leggen op één stroming: die
van de groep-Landlust (zoals lijst 7
beter bekend staat). De meer genu
anceerde meningen komen in het
scenario niet aan bod. Regisseur
Brouwers (maakte experimentele
documentaire over Amsterdam,
werkte voor VARA-televisie en
schreef scenario's voor het NOS-pro-
gramma .Beeldspraak") vindt dat
Filmploeg: we
kiezen voor
de Westerwolders
het vermeende negatieve en tenden
tieuze beeld best meevalt. Hij, als
mede de politicoloog Jaap Roden
burg en de derde medewerker, de
politicoloog Ernst Hueting, (alle drie
Amsterdammers) zochten naar wat
in het scenario een .volksvertegen
woordiger bij uitstek" wordt ge
noemd. Zo'n volksvertegenwoordi
ger zag men in Geert Landlust, bus
chauffeur en vaak woordvoerder
van een stuk onbehagen in de
streek; tegenhanger van Chris Har-
tog, douanebeambte, aanvoerder
van PvdA-lijst één en wethouder.
Een hoofdfiguur
.Het gaat ons niet om de keus Land-
lust-Hartog. We zagen in Geert
Landlust zo'n >olksvertegenwoordi
ger bij uitstek, iemand die geen'au-
toriteitenvrees kent en die niet op
zich laat zitten."
Zo deed Landlust zijn intrede als
één van de hoofdfiguren in de film.
Brouwer en Rodenburg leggen er in
ons gesprek de nadruk op dat de
gemeentepolitiek in feite van onder
geschikt belang is in de film. Het
politieke uitgangspunt komt an
ders, in ruiter verband, tot uiting.
Bij voorbeeld door indirect de kwes
tie van de benoemde of gekozen
burgemeester aan de orde te stellen.
De Nederlandse benoemde burge
meester als verlengstuk van de ho
gere autoriteiten. Daartegenover
een portret van de gekozen burge
meester Herman Gerdes in het aan
grenzende Duitse Wippingen, ie
mand die zelf voorman is van de
actiecomités tegen atoomplannen
in de Hümling.
Weerhouden?
Overigens verdenken de filmmakers
hun tegenstanders ervan te hebben
geprobeerd de bevolking van mede
werking te weerhouden. In het klein
zou dat zijn gebleken toen een be
jaarde terugkwam op zijn toezeg
ging mee te werken. .We denken dat
er druk op hem is uitgeoefend. Hij
De politieke stellingname komt indirect aan de orde door de benoemde en tuk" van de hogere autoriteiten. Daartegenover de gekozen Duitse burgermees-
gekozen burgemeester tegenover elkaar te plaatsen. Op de foto links burge- ter Herman Gerdes van Wippingen, die samen met zijn burgers actie voert
meester H. Flik van Vlagtwedde in ambtskledij en met ambtsketen, „verlengs- tegen atoomplannen en de gewoon als boer op het land werkt.
komt uit het kamp-Hartog, wat we
overigens niet eens wisten." In het
groot leidde een soortgelijke lobby
er volgens de filmmakers toe dat
ook het aardappelmeelconcern
AVEBE niet meedeed. Dit soort be
schuldigingen is moeilijk te toetsen.
B en W willen niet over de film en
wat daar omheen is gebeurd, praten.
Burgemeester H. Flik, die nog niet
weet of hij de première zal bijwonen:
„Voor ons heeft de zaak afgedaan en
wij zien er geen belang voor de ge
meente in om erover te praten."
'Rotgeschrokken'
De AVEBE kwam terug op een eer
dere toezegging. .Ik heb er slapeloze
nachten van gehad," zegt Brouwers.
Eén van de vier hoofdfiguren in de
documentaire is Freek Klompma
kers uit Braamberg, boer en tegelijk
werknemer bij AVEBE. In de film
pasten opnamen van hem in de fa
briek. Dat ging echter niet door.
„Flik zat erachter," beschuldigt Ro
denburg. „Die is naar het bestuur
gestapt en heeft gezegd: die jongens
zijn onbetrouwbaar. Het gaat ze
erom de AVEBE af te schilderen als
een kapitalistische uitbuiter."
Voorlichter Drenth van de AVEBE
zegt dat er wel contact is geweest
met de burgemeester, maar dat die
bepaald geen raadsman is geweest
of zich als zodanig heeft willen op
werpen. „Aanvankelijk wilden we
inderdaad meewerken toen we hoor
den dat er een documentaire zou
worden gemaakt, maar toen we het
scenario in huis kregen, zijn we ons
dermate rot geschrokken dat we
erop terugkwamen. We zouden een
politieke keus hebben moeten doen
en dat kun je als onderneming niet
doen."
Raadsvergadering
Dan was er nog het incident in het
gemeentehuis te Sellingen. Brou
wers en Rodenburg wilden een
raadsvergadering vastleggen. Niet
om de gemeentepolitiek erin te be
trekken maar om een afgerond
beeld te krijgen van filmster (raads
lid) Geert Landlust. De avond te
voren had burgemeester Flik de
fractievoorzitters geraadpleegd.
Met uitzondering van C. Baarveld
van lijst zeven adviseerden ze: niet
doen.Baarveld wilde nog een poging
wagen en opende de volgende avond
bij de openbare raadsvergadering
de discussie.
De andere partijen hadden daar
echter geen behoefte aan en zwegen.
Volgens Baarveld tegen hun eerdere
beloftes in en in woede ontstekend
maakte hij zijn mederaadsleden uit
voor „een stel verdomde hypocrie
ten". Op zijn beurt ontstak ook bur
gemeester Flik in woede toen wet
houder Chris Hartog hem erop at
tendeerde dat het filmteam door een
open deur naar binnen filmde. De
burgemeester liet de ploeg er door
een toevallige aanwezige politie-in-
specteur uitzetten. Was dat filmen
zonder toestemming niet wat al te
provocerend? „Misschien wel," zegt
Brouwers, „maar we vonden dat we
dit gebeuren moesten vastleggen De
raadsvergaderingen zijn tenslotte
openbaar."
CDA-fractieleider S. Smits, leraar
van de christelijke mavo in Ter
Apel, legt uit waarom de fractielei
ders adviseerden niet mee te wer
ken. „Het scenario is uitgesproken
propaganda voor Landlust. Tegen
verkiezingstijd zal de film wel op het
tapijt komen." Smits zet er vraagte
kens bij dat de hogere overheid een
film subsidieert die propaganda
maakt voor een bepaalde partij.
„Tegen filmen vanuit een politiek
gezichtspunt heb ik onder normale
omstandigheden geen bezwaar. In
een situatie zoals die hier ligt. voel
den we er niet voor als een soort
figuranten op te treden in een film
waarin Landlust en de zijnen weglo
pen voor het atoomgevaar, ter meer
dere glorie van lijst zeven."
Vluchtscènes
Dat weglopen voor atoomgevaar
slaat op vluchtscènes. Er zijn een
aantal mensen opgetrommeld naar
Onstwedde onder meer Landlust
uit het verderop gelegen Vlagtwed
de om te suggereren dat geheel
Westerwolde in grote haast en pa
niek evacueerde wegens gevaar (mi
litair? vrijkomend atoomafval uit de
holtes? dat blijft in het midden).
Kun je dergelijke gefantaseerde scè
nes nog documentair noemen? Lou
Brouwers: „Nee, die vluchtscènes
zijn een overdrijving van de werke
lijkheid. Ze zijn bedoeld om te laten
zien dat er angst bij de naensen leeft.
Het gaat niet alleen om het directe
gevaar. „Vergrijzing" van de bevol
king is ook leegloop, een vlucht. De
vraag is, hoe breng je dat het best
over".
De waarheid
.De filmmakers vinden dat hun aan
pak de waarheid nog geen geweld
hoeft aan te doen. Als de waarheid
dat gebood werd van het scenario
afgeweken. Zo bleek boer Klomp
makers (tevens AVEBE-werknemer)
heieaal niet zo tegen een oefenter
rein. Net als veel andere boeren had
Klompmakers er ergens wel oren
naar omdat gedwongen verkoop van
zijn land hem geen windeieren zou
hebben gelegd. De filmmakers had
den gedacht een bevolking aan te
treffen die puur tegen de militaire
plannen was. Ook hadden ze niet in
de gaten hoe groot de tegenstellin
gen waren.
„Dat hadden we verkeerd ingeschat.
Anders hadden we misschien veel
problemen kunnen voorkomen. Er
was wantrouwen bij voorbaat en we
hebben geen kans gezien dat te
overwinnen." De filmers vinden dat
jammer, omdat daardoor sommige
deuren gesloten bleven en tegelijk
hebben de weigeraars een kans ge
mist om hun meer genuanceerde
zienswijze te berde te brengen.
„Maar ze dachten dat we een propa
gandafilm voor de groep-
Landlust kwamen maken en dat
was beslist niet zo."
HET WEER door Hans de Jong
-AL
In het Evoluon kan dat, en nog veel meer. Proef de sfeer
van die wonderlijke wereld in Eindhoven. Interessant voor
oud, leerzaam voor jong. Opwindend voor iedereen.
Direct aan do Rondweg In Eindhoven. Open: maandag t/m vrijdag
van 9 30 - 17 30 u; zaterdag 10.00 - 17 00 u. ion- en leostdagen
12.00 - 17.00 u. 1c Kerstdag en Nieuwjaarsdag gesloten Ook voordelige NS-attractie!
Vrijwel alle registers zijn gisteren
opengezet. Ondanks de bulderende
wind en de harde donderklappen
was het toch eigenlijk een dag om
stil van te worden: Imponerend na
tuurgeweld in optima forma! Zo ver
ging het ook onze man in Almkerk.
Ik herinner mij nog goed dat hij
gretig vertelde naar een flink on
weer uit te kijken. Gisteren, en nog
wel op de winterse datum 3 Januari,
is hij op zijn wenken bediend. Tij
dens de passage van een koufront
met buienlijn werd de lucht in zijn
standplaats, op dat moment Wer
kendam, groen-grijs (Rozenburg
geel). Er barstte een onweer los, zo
hevig als hij zelfs in juni nooit had
meegemaakt. In zeven minuten wa
ren er vijftien felle ontladingen met
maar 0 1 seconde tussenruimte
tussen bliksem en donder. „Ik stond
vrijwel continu in een paarsverlich-
te omgeving."
Van veel meer plaatsen in ons land
maar vooral het westen, kwamen
uitvoerige rapporten binnen over
dat koufront met behalve veel wind
(Vlissingen 107 km/uur maximaal),
ook sneeuw en veel hagel, hier en
daar een laag van een tot twee centi
meter. Het landschap was na afloop
geheel wit. In IJmuiden werd rond
twintig over tien in de morgen al op
z'n minst 25 onweersflitsen geteld
bij deze enorme bui. Dit speelde zich
af op laag niveau en dus vrijwel alle
ontladingen werden automatisch
als zwaar ervaren. Geen wonder dat
juist kerktorens gisteren „de klos"
zijn geweest (zie elders in deze
krant).
In Den Helder begon het feest al om
kwart over tien, Utrecht had het
rond het middaguur, Goeree-Over-
flakkee tussen 12.15 en 12.30 in Zee
land en Brabant overigens nog iets
later waarbij in Roosendaal de ther
mometer in korte tijd van acht naar
één graad Celsius zakte (op Marken
van zeven naar anderhalve graad).
In Roosendaal hield het geknetter
tot half twee 's middags aan. De
meeste regen was voor stad Gronin
gen, te weten 23 millimeter in 24 uur
tijd.
Onze man in Santpoort slaagde erin
de bui via radioweerberichten tot
Diisseldorf te volgen waar om kwart
voor drie het weer nog net zo huis
hield als bij ons. De barometer ver
toonde tijdens de eerste kou-inval
een plotselinge stijging van drie mil
libar: een reuze-onweersneus. In de
loop van de middag daalde hij in
versneld tempo op de nadering van
een trog. Die passeerde ons land
tussen drie en vier uur met een veel
groter aantal uitschieters die boven
dien nog sterker waren: Santpoort
108 km/uur, Schiphol 115, Den Hel
der 118 en Tesselhorst 128 km/per
uur: orkaankracht. De kern van de
zo sterk uitgediepte stormwervel
was op dat moment met 985 millibar
boven midden-Jutland aangeko
men. In de DDR deden zich toen nog
dalingen van zeven millibar in drie
uur tijd voor. waaruit kon worden
afgeleid dat deze depressie als een
soort vergaarbak of opvangscen-
trum boven Midden-Europa zal ko
men te liggen.
Ook op 14-15 januari 1954 lag Neder
land onder een straalstroming. Net
als nu. woedden er zware stormen en
onweersbuien, viel er hagel en der
gelijke met windstoten tot 120 km/
uur in Leeuwarden. Van 22 op 23
januari wijzigde de luchtdrukverde
ling zich radicaal met hoge druk van
1045 millibar van Groenland naar
Scandinavië en.we konden toen
schaatsen en op 3 februari kon de
elfstedentocht worden verreden. Nu
ziet dat er allemaal niet zo uit. Het
machtige Azoren-hogedrukgebied
blijft als voorheen een sterke positie
afnemende wind
Weerrapporten
half b
hafrlbui
regenbui
zw. beu
sneeuwbui
rw bew
innemen en nieuwe depressies zul
len hun aanvallen op West-Europa
binnenkort hervatten. Dit zal later
in de week leiden tot opnieuw zach
ter weer. Ook de computerkaarten
voor zondag en maandag wijzen in
de richting van een geheide zuid
west tot west circulatie.
En zo speelde zich gisteren bij ons
af, wat in Ierland. Schotland en IJs
land wel vaker per jaar voorkomt als
zich daar in de hogere lagen een
straalstroming bevindt. De heftig
heid van de verschijnselen komt
mede doordat zo'n geweldig sterke
bovenwind een eenmaal gevormde
touienwolk hard aan zijn haren trekt,
je kunt ook zeggen bijna uit zijn
voegen. Is het dan een wonder dat er
allerwegen au geroepen wordt?!
Amsterdam
De Bilt
Deelen
Ecide
Eindhoven
Den Helder
Rotterdam
Twente
Vlutingen
Zd Limbuig
Aberdeen
Athene
Barcelona
Berlijn
Bordeaux
Brussel
Frankfort
'Geneve
Helsinki
Innsbruck geh. bew. 4 0
Klngcnfurt zw bew 3 9
Kopenhagen sneeuw 4 3
Lissabon geh bew. |6 O
Locarno I bew 7 0
Londen bew 9 1
Luxemburg onweer 3 4
Madrid I bew 14 0
Malaga zw bew n
Mallorca 17 0
Munchen geh bew s 0
Nice zw bew 14 0
Oslo onbew -7 O
Parijs bew g 3
Rome onbew 15 0
Split geh bew
Stockholm rw bew J
Wenen zw bew x 0
Zurich zw bew j 01
Casablanca
Istanbul onbew 7 0
Las PaJma» zw bew 21 0
New Vork I bew
Tcl-avlv
Tunis regenbui 0.1
HOOOWATER donderdag 5 junuarl, Vlissin
gen 10.04-22.47. HarlngvlleUluleen 1005-22 50
Rotterdam 11.54—, Schevenln»n 11 14 23 55,
IJmuiden 11.53—, Den Helder 213-15 30. Harün-
gen 4 54-17.57, Delfzijl 7 10-20.1:,
|onder redactie van Loes Smit
Gelukkig had de boer een grote
mond, letterlijk, anders had hij zijn
kunstgebit er vermoedelijk niet uit
kunnen krijgen. Een lezeres uit
Roodeschool herinnert zich de ge
schiedenis nog van lang geleden,
toen ze met andere zichters en
bindsters in de schafttijd uitblies
van het werk op het land. Terwijl ze
daar zo bij elkaar zaten, kwam de
boer naar hen toe om te vertellen
wat hem bij de middagmaaltijd
was overkomen. Het gezin had
„klont" (jan-in-de-zak) gegeten,
maar het gerecht was wat te week
uitgevallen. Wel lekker, maar erg
kleverig, zodat alles aan het kunst
gebit van de boer bleef plakken en
hij met een soort kaatsebal in de
mond zat. Onder- en bovengebit
moest hij er tegelijk zien uit te
krijgen, want anders wilde de bal
niet loslaten. Vandaar dat het een
geluk was dat de man zo'n grote
mond bezat; even schoonspoelen.
onder de pomp en hij kon de maal
tijd voortzetten. r
Nog twee brieven met kunstgebit
perikelen ontvingen we de afgelo
pen tijd, waaronder die van een
mevrouw van ruim eenentachtig
jaar uit Zwammerdam, die niets
dan plezier van haar gebit heeft
gehad en nog altijd heeft. En hoe
lang al! Zevenendertigeneenhalf
Jaar geleden, in Juni 1940 ging ze
haar prothese halen, een paar
maanden nadat haar nu overleden
man hetzelfde gedaan had. Die at
er niet mee, schrijft ze. Zo gauw ze
gingen eten, legde hij zijn gebit
even weg. Maar zijzelf pakte het
heel anders aan. 's Middags haalde
ze haar tanden en kiezen af. en toen
ze 's avonds worteltjes ging schoon
maken, probeerde ze er eentje op te
knabbelen. Dat ging goed en dus at
zij er wél mee. Haar man werd al
gauw door haar voorbeeld aange
stoken en was er zó aan gewend.
„Sindsdien hebben we het er alle
bei Ingehouden, dag en nacht, want
de tandarts had gezegd: Je eigen
gebit houd Je toch óók in!". Deze
mevrouw vindt dat de dragers van
kunstgebitten wel erg klagen: „Wij
hebben er nooit last van gehad en
zijn er ook nooit meer mee terugge
weest. Ik heb het mijne al ruim 37
jaar en zo lang heb ik dus ook geen
kiespijn meer. Nu ben ik 81'/» jaar
en ik eet er nog van alles mee."
Een lezer uit Zeist zal wel nooit
kunnen vergeten wat zijn vader
eens gebeurd is. Een vermakelijke
geschiedenis, vindt hijzelf, maar
ook leerzaam, zowel voor tandart
sen en tandtechnici als voor leken-
dragers: „Op gevorderde leeftijd
liet mijn vader zijn mond leegha
len. Maar hij was zijn leven lang
gewend geweest te gorgelen en dan
de inhoud van zijn mond. na de
spoeling, in de w.c. uit te spuwen.
Nu hadden wij boven pas een door
trekker gekregen, terwijl er precies
beneden nog zo'n ouderwetse .mei
denplee' was, met deksel. Wie
schetst zijn schrik, toen hij na het
leegspuwen van zijn mond bemerk
te, dat ook zijn gebit was doorge
trokken! Hij had geen rust: pas een
nieuw gebit en nu alweer zonder!
Hij liet toen de knechts zoals de
werknemers nog betiteld werden
de beerput uithalen en ten slotte
werd het op de bodem aangetrof
fen. Hij heeft het schoongemaakt
en weer in z'n mond gestopt."
Nog meer leerzame, blijde of droe
ve belevenissen met kunstgeWb-
ten? Ze blijven welkom.
ren moet hebben, óf er op die ene
kies na tot stof vergaan moet zijn.
Nancy staat hier een beetje ongelo
vig glimlachend met de kies in haar
handen, maar ze heeft hem nu aan
een natuurhistorisch museum gege
ven; zelf heeft ze nog genoeg sterke
kiezen.
Ze dacht dat het een boomstronk
was waar ze bij het omspitten van
haar tuintje op stootte. Maar bij
nadere beschouwing vond Nancy
Kosto uit Franklin (in de Ameri
kaanse staat Ohio) het toch wel een
héél typische stronk. Ze bracht het
ding naar de dichtstbijzijnde univer
siteit, waar al gauw uitgezocht was
dat het niets met een boom, maar
alles met een voorwereldlijk dier te
maken had. Volgens de onderzoe
kers leefde er zo'n twaalfduizend
jaar geleden In de buurt van wat nu
Nancy's tuintje is een reusachtige
mastodont, die daar een kies vcrlo-
Moeder en dochter hadden de zaak
jes keurig geregeld: ze hadden een
beroepsmoordenaar gehuurd om
hun echtgenoot en vader voor hen
van kant te maken en zelf hoefden
ee alleen maar af te wachten en op
het juiste moment in krokodillen
tranen uit te barsten. De hele orga
nisatie kostte natuurlijk wel wat,
maar ze zouden er zeker een mil
joen aan overhouden, het geschat
te vermogen van restauranthouder
Robinson uit San Jose, een stad in
Californlë. Al afwachtend bedach
ten ze plotseling, dat ze de zaak
veel beter tot het nieuwe Jaar kon
den uitstellen; begin 1978 zouden
ze veel minder belasting over de
erfenis hoeven betalen dan eind
1977. Ze verzochten dus de huur
moordenaar nog even te wachten,
maar die kreeg blijkbaar de pé in
zijn aarzelende opdrachtgeefsters,
óf berouw Je weet maar nooit. In
elk geval liep hij regelrecht naar de
politie van San Jose en biechtte
alles op. Een weinig voorkomende
meevaller van de belasting voor de
restaurateur, want aan diezelfde
belastingen had hij toch maar zijn
leven te danken.
De blondines worden schaars in
Spanje. Niet de blonde vrouwen,
maar de muntjes van één peseta,
die in de volksmond „rublas",
blondjes, heten. Net als bij ons wel
eens een tekort aan centen is opge
treden, hebben de Spanjaarden nu
haast geen losse peseta's meer.
Overal moeten ze maar zien hoe ze
aan wisselgeld komen; buschauf
feurs vragen hier en daar in arren
moede tien peseta's in plaats van
negen voor een kaartje, anderen
geven hun passagiers een stukje
kauwgom terug, en winkeliers bie
den de klanten pakjes saffraan
aan. een specerij die in geen enkele
goede paella ontbreekt. Natuurlijk
zijn er ook mensen die uit het ge
brek aan peseta's klinkende munt
proberen te slaan. In Barcelona
bood een man een plaatselijke
bank 100.000 losse peseta's aan,
maar hij moest er wel 150.000 ln
bankbiljetten voor terug hebben
wat hij niet gekregen heeft.
Een ijsbeer met een zendertje?
Niks bijzonders tegenwoordig. Ge
leerden stoppen allerlei proefdie
ren zendertjes in het lijf of hangen
ze om de nek van koelen, paarden,
herten en noem maar op. Maar nu
is dan ook de aal tot proefdier
„verheven". Een visserij-opzichter
en een wetenschappelijk medewer
ker van een onderzoekstation voor
de visserij ln Hamburg hebben sa
men alen te water gelaten in de
Weser bij Nienburg, ln het noorden
van West-Duitsland, cn volgens het
Duitse „Handelsblatt" is dat zo ge
gaan: beide heren namen drie alen
(zullen wel niet al te dun geweest
zijn) en brachten die onder verdo
ving door een slaappoeder ln te
geven. Zo gauw de dieren onderzeil
waren, nam de wetenschapsman
een zendertje van 24 gram. een
naald en een draad en naaide het
ding stevig op het dikke rugvel van
elk van de glibberige dieren vast.
De alen mochten eerst in een apart
bassin goed wakker worden, daar
na werden ze in de Weser gezet. De
eerste proefaal zond al vrij gauw
geen signalen meer uit; die moet
ergens in de modder gekropen zijn.
De tweede zwom met de stroom
mee met een vaartje van vier kilo
meter per uur, en de derde nam de
tegenovergestelde richting, tegen
de stroom in en wat trager dus. Na
een poosje was er van geen van de
proefdieren meer een signaal te ho
ren. Een van de alen is op een
kilometer of twintig van Nienburg
teruggevonden. De batterijtjes van
zijn zendertje waren leeg, logisch,
want die waren maar op een paar
uur gebruik berekend Voor het
vinden van de overige testalen heb
ben de onderzoekers de hulp van
sportvissers ingeroepen Ze vinden
dat hun experimeat nu al interes
sante gegevens voor de visserij op
geleverd heeft; op deze manier wil
len ze er namelijk achter komen,
hoe en hoe ver een aal gewend is
door een rivier te zwemmen.
