Premier Jörgensen zit stevig door rechts beleid #v fud-premier Soares probeert regering te vormen Twee keer crisis Israels plan voor bezette gebieden Luchtaanvallen van Ethiopië op Somalië mfialisten met steun van centrum-democraten Graansilo ontploft larter wijst irecteur egroting aan Levenslang voor RAF-lid 'Samenzwering in Indonesië' Lid MSI vermoord ?Jeense oppositie helpt mee in strijd tegen recessie - -^5 =^)ERDAG 29 DECEMBER 1977 Trouw/Kwartet 7 een medewerker IABON De demissionaire minister-president Mario Soares werd gisteren door de Portugese 1 ln4ent Ramalho Eanes uitgenodigd te proberen een nieuwe regering te vormen op basis van een lerheid in het parlement. ptu* so Sh ni inoefen lopdracht is mogelijk geworden, socialistische partij bereid is, nieuwe regering niet partij ge- maar niet-onafhankelijke VHlters op te nemen. Een moeilij- da irmule die er op neerkomt, dat KWcialisten bereid zijn met de cen- (12.}-democratische CDS in zee te iersi mits de centrum-democraten egen nemen met door haar goed urde 'onafhankelijke' figuren op .aide ministersposten. De kans oeITle leider van de socialistische j, Mario Soares, in zijn opdracht •t en opnieuw minister-presi- wordt, lijkt vooralsnog niet door socialisten en cen- emocraten gesteunde rege- wel rekenen op de sympa- 3e Socialistische Internatio- en de Europese Unie van Chris- lemocraten. Maar in Portugal Zou deze regering het moeten ^.men tegen de oppostie van de ""Vunisten en de zich rechts op- :nde sociaal-democraten. Tus- leze twee vuren lijkt de tweede een sociaal akkoord tussen re- g, werkgevers en werknemers, ig waarschijnlijk. Theoretisch is steeds een linkse meerderheid socialisten en communisten mo- Maar president Eanes is daar voorstander van. Een dergelij- egering zou ook Internationaal ig vertrouwen genieten. de boot ociaal-democratische PSD is uit oot gevallen en protesteerde gis- ïiddag, niet gehoord te zijn over >rmatie-opdracht aan Mario Soa- De tijd dringt, want zonder nieu- egering is geen nieuwe begroting 1978 mogelijk. De Portugese ïdwet staat niet toé dat een de missionaire regering een nieuwe be groting behandelt. Behalve dat zijn het de leningen van het Internatio nale Monetaire Fonds (IMF) die zon der een regering niet geregeld kun nen worden. De arbeidsonrust die bij de T.A.P. (luchtvaartmaatschappij) nog steeds niet tot een oplossing is gekomen, wordt aangewakkerd door de vereniging van grootgrondbezit ters en zelfstandige boeren (CAP), Zij hebben gedreigd met acties, als er niet snel een einde wordt gemaakt aan het gebrek aan veevoer. Moge lijk wijst het onderhoud dat presi dent Eanes gisteren had met defen sieminister kolonel Miguel op de snelle formatie van een zakenkabi net, zodra Mario Soares zijn op dracht terug zou moeten geven. Ko lonel Firmino Miguel wordt ge noemd als kandidaat voor de post van eerste minister in een dergelijk kabinet. NAIROBI (UPI, Reuter) Ethiopische straaljagers hebben aanvallen uitgevoerd op twee steden in het noorden van Soma lië. Dit is gisteren door de Somalische radio bekend gemaakt. Volgens het radio-bericht zijn bij de luchtaanvallen twee doden en dertien gewonden gevallen. De getroffen steden zijn Hargeisa en Berbera. Hargeisa is de belangrijkste stad in het noorden van Somalië en wordt gebruikt bij de bevoorrading van de organisatie die in de Ogaden in Ethiopië een guerrilla voert tegen de Ethiopische strijdkrachten. Ber bera is een havenstad aan de Golf van Aden. Tot voor kort had de Russische marine hier belangrijke faciliteiten. Somalië heeft echter ge broken met de Sowjet-Unie, dat nu Ethiopië steunt. Het was de eerste keer dat er mel ding werd gemaakt van een lucht aanval op Berbera. Volgens de So- mallërs zijn drie Ethiopische straal jagers neergeschoten, twee van het Russische type Mig-21 en één van het Amerikaanse type F5. Ethiopië heeft jarenlang militaire steun van de Verenigde Staten ontvangen. Somalië en Ethiopië leven op voet van oorlog naast elkaar door het conflict in de Ogaden-woestljn. De organisatie die dit gebied aan Ethio pië wil ontnemen om er een zelfstan dige staat te stichten wordt krachtig gesteund door Somalië. .De president van Somalië, Moham med Siad Barre, brengt deze week een bezoek aan Iran en Irak. Barre hoopt vooral van Iran materiële steun te verwerven. Op een perscon ferentie in Teheran zei hij gisteren dat de Russische wapenleveranties aan Ethiopië een ernstige bedreiging vormen, „niet alleen voor ons, maar ook voor de landen in de omgeving, inclusief Iran." Barre deed ook een beroep op de Verenigde Staten. Rea gerend op het nieuws over de lucht aanvallen zei hij: „De invasie van Somalië is begonnen en de Verenig de Staten dienen thans overeenkom stig hun morele verantwoordelijk heid tegenover Somalië te handelen. Barre zei het te betreuren dat hij van het westen „alleen maar woorden" in plaats van materiële steun had ge kregen. Nadat Somalië zich van de Sowjet-Unie had afgewend hebben de Verenigde Staten en Engeland het land economische hulp toege zegd. Een explosie gevolgd door een brand in een graansilo in de Amerikaanse staat Texas heeft aan zeker zeven mensen het leven gekost. De oorzaak van de ontploffing is niet bekend. Vermoed wordt dat graanstof tot ontbranding is gekomen door statische electriciteit. Door de kracht van de klap werd he< betonnen gebouw uit elkaar gereten. Vorige week ontplofte op vergelijkbare wijze een graansilo in de staat Louisiana. Daarbij vielen 35 doden. Vervolg van pagina 1 mes Mclntyre ftSHINGTON (AP) De Ameri- lanse president Jimmy Carter wil 37-jarige James Mclntyre benoe fen tot zijn directeur voor de begro- ig. In die functie zal Mclntyre de Jvolger worden van Bert Lance die september aftrad in verband met n onderzoek naar zijn manier van ken doen in de tijd dat hij particu- ir bankier was. nds het aftreden van Lance is clntyre al waarnemend directeur in de begroting. Hij heeft ook de ipervisie gehad bij het samenstel- n van de begroting die president Irter volgende maand bij het Ame- ,orkaanse Congres zal indienen. JERUZALEM (UPI) De be langrijkste punten uit de door de Israëlische premier, Mena- chem Begin, aan het parle ment (Knesseth) voorgelegde voorstellen voor de Westelijke Jordaanoever en de Strook van Gaza zijn: 1) Het militaire bestuur in Judea, Samaria en het district Gaza wordt opgeheven. 2) In Judea, Samaria en het dis trict Gaza zal zelfbestuur van de inwoners worden gevestigd. 3) De inwoners van Judea, Sama ria en het district Gaza kiezen een uit elf leden bestaande bestuurs raad. 4) Elke inwoner van 18 jaar of ou der is, ongeacht zijn burgerschap, en ook wanneer hij staatloos is, gerechtigd aan de verkiezingen voor de bestuursraad deel te nemen. 5) Elke inwoner, van 25 jaar of ou der mag in de raad gekozen worden. 6) De bestuursraad zal gekozen worden via algemene, rechtstreek se, persoonlijke, en geheime verkie zingen. 7) De ambtsperiode van de be stuursraad zal vier jaar zijn vanaf de dag van de verkiezing daarvan. 8) De zetel van de bestuursraad is Bethlehem. 9) Onder de leiding en de verant woordelijkheid van de bestuurs raad vallen alle bestuursaangele genheden die de Arabische inwo ners van de gebieden van Judea, Samaria en het district Gaza be treffen. 10) Voor de veiligheid en de hand having van de openbare orde in de gebieden van Judea, Samarla en het district Gaza zijn de Israëlische autoriteiten verantwoordelijk. 11) De inwoners van Judea, Sama ria en het district Gaza zullen, on geacht hun (huidige) staatsburger schap of staatloosheid. vrije keus (optie) hebben of zij het Israëlische of Jordaanse staatsburgerschap willen aannemen. 12) Een inwoner van die gebieden die het Israëlische burgerschap vraagt, krijgt dit overeenkomstig de bepalingten van de wet op het Israëlische staatsburgerschap. 13. Een commissie zal worden ge vormd van vertegenwoordigers van Israël, Jordanië en de bestuursraad teneinde de bestaande wetgeving in Judea, Samaria en het district Gaza te bestuderen en te beslissen welke van cbeze wetten van kracht blijven, welke ingetrokken worden en welke bevoegdheden de be stuursraad aal hebben voor het af kondigen van wettelijke bepalin gen. De besluiten van de commissie zullen eenstemmigheid vereisen. 14. Inwoners van Israël zijn gerech tigd grond in de gebieden van Ju dea en Samaria en in het district Gaza te verwerven en zich daar te vestigen. Arabieren, inwoners van Judea, Sarnaria en het district Gaza die Israëlische burgers zullen worden, zullen land in Israël mogen verwerven en zich daar mogen ves tigen. f 15. Er zal een commissie van verte genwoordigers van Israël, Jordanië en de bes tuursraad worden ge vormd om,de normen voor immi gratie naar de gebieden van Judea, Samaria en het district Gaza vast te stellen. De commissie zal de nor men vaststellen volgens welke Ara bische vluchtelingen die buiten Ju dea, Samaria en het district Gaza wonen in redelijke aantallen naar die gebieden zullen mogen immi greren. De besluiten van de com missie zullen eenstemmig genomen worden. 16. Inwoners van Israël en inwoners van Judea, Samaria en het district Gaza zullen verzekerd zijn van vrij heid van beweging en vrijdheid van economische activiteit in Israël, Judea, Samaria en het district Gaza. 17. Israël houdt vast aan zijn recht en zijn aanspraak op soevereiniteit over Judea, Samaria en het district Gaza. In de wetenschap dat er (ook) andere aanspraken bestaan, stelt het, omwille van de overeen stemming en de vrede, voor dat de kwestie van soevereiniteit in deze gebieden opengelaten wordt. 18. Wat het bestuur van de heilige plaatsen van de drie religies in Je ruzalem betreft zal een speciaal voorstel uitgewerkt en voorgelegd worden dat een waarborg voor vrije toegang tot de heilige plaatsen voor leden van alle geloofsgemeen schappen insluit. 19. Deze beginselen kunnen na vijf Jaar herzien worden." Begin: „Israël houdt vast aan het beginsel van zijn recht op de soeve reiniteit over Cisjordanië (Westelijke Jordaanoever) en Gaza. Om de vre desonderhandelingen niet te scha den blijft deze kwestie echter open." Hij voegde hier evenwel aan toe. dat als de „Israëlische verdedigingstroe pen deze gebieden zou ontruimen, de PLO (de Palestijnse bevrijdingsorga nisatie) zich er direct zou vestigen, hetgeen wij tot geen enkele prijs kunnen toestaan." „Iedereen die een akkoord met Israël wil sluiten, zal dit moeten aanvaarden," aldus de Israëlische premier. Autonomie De bevolking van het bezette deel van Jordanië en de strook van Gaza krijgt, volgens het Israëlische vre desplan. zelfbestuur. „Op deze wijze genieten de Arabieren van het land van Israël bestuursautonomie, ter wijl de Joden van het land van Israël wezenlijke veiligheid behouden." al dus Begin. Hij deelde mee dat het plan voorziet in een demilitarisering van de Sinai. De Egyptische strijd krachten zullen niet voorbij de stra tegische passen van Mittlah en Gld- di komen, terwijl de Joodse neder zettingen die in de Sinai zijn ge sticht, onder de bescherming van Israëlische eenheden zullen blijven. Begin deed een verrassende aanval op ambtenaren van het Egyptische ministerie van buitenlandse zaken. „Degenen in het Egyptische minis terie van buitenlandse zaken die langs routinelij nen denken, geloven dat zij internationale druk op ons kunnen laten uitoefenen, zodat wij hun standpunt moeten aanvaarden, hetgeen wij niet doen. Zij hebben het bij het verkeerde eind. Wij zijn gewend aan Internationale druk en wij zijn gewoon die te weerstaan," zo verklaarde Begin. Over president Sadat zei hij echter geen kwaad woord. SJimon Peres, de leider van de socia listische oppositie, verklaarde dat zijn partij voorstander is van Begins stappen, maar dat bepaalde stuk ken van diens plan haar niet beval len. Volgens Peres waren zelfs de Egyptenaren er verbaasd over dat Israël zich zover uit de Sinai wil terugtrekken. Begins voorstellen in zake de Westelijke Jordaanoever en de strook van Gaza hielden volgens hem het gevaar in, dat er toch een Palestijnse staat ontstaat, waarin de Israëlische bevolking door een Arabische meerderheid kan worden overheerst. Gelukwens Aan het slot van zijn betoog wenste Peres de regering geluk met het feit dat zij zich zijns inziens op de goede weg bevond, en met de resultaten van het topoverleg in Ismallia, die hij „positief" noemde. Hij voegde hier echter aan toe. dat hij het „bui tensporig optimisme" van de minis ter-president niet deelde. „Daarom zal ik. zonder tegen de voorstellen STUTTGART (DPA) De recht bank in Stuttgart heeft de 25-jarige Verena Becker gisteren veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf. De rechtbank acht haar schuldig aan poging tot moord, roofoverval en lidmaatschap van een misdadige or ganisatie, de RAF. Verena Becker werd 1 mei gearres teerd na een achtervolging en een vuurgevecht waarbij zij twee agen ten neerschoot en verwondde. Zij werd in 1974 veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf wegens deelname aan een bom aanslag op een club van het Britse leger in West-Berlijn. Het jaar daarop werd zij vrijgelaten, samen met vier geestverwanten, in ruil voor de vrijlating van de ont voerde politicus Peter Lorenz. van de regering te stemmen, er niet tegen stemmen." De Amerikaanse minster van bui tenlandse zaken, Cyrus Vance, zal de bijeenkomst van de Egyptische en Israëlische ministers van buiten landse zaken in Jeruzalem half janu ari bijwonen, zo hebben Amerikaan se en Israëlische functionarissen in Washington meegedeeld. Zij zeiden ook dat de Israëli's en de Amerika nen zich voor die conferentie zouden beijveren de Jordanlërs te bewegen tot deelneming aan het overleg. President Carter zal tijdens zijn ko mende wereldreis koning Hoessein ontmoeten in Iran. Minister Vance zal de president vergezellen op zijn tournee die vandaag begint. De con ferentie van ministers in Jeruzalem valt samen met die van de Egypti sche en Israëlische ministers van defensie in Cairo. Op het topoverleg in Ismailia het afgelopen weekeinde werd besloten tot verder overleg in commissies onder leiding van de mi nisters van buitenlandse zaken en defensie. Schmidt De Westduitse bondskanselier heeft er tijdens zijn bezoek aan Sadat de nadruk op gelegd dat ook die Arabi sche staten die de harde lijn willen volgen, en de Sowjet-Unie bij het vredesoverleg worden betrokken. „Ik geloof dat een bijeenkomst van alle partijen die bij het conflict zijn betrokken, werkelijk noodzakelijk Is", aldus de Westduitse regerings leider. De bondsrepubliek onder houdt nauwe banden met zowel Sa dat als diens Arabische tegenstan ders. Vijfennegentig procent der Egypte naren is van mening dat het initia tief van president Sadat Jeruzalem te bezoeken tot vrede zal lelden en achtentachtig procent gelooft tn goede nabuurschap tussen Arabie ren en Joden in de heilige stad Dit blijkt uit een opiniepeiling die is georganiseerd door een gespeciali seerd instituut en waarvan het re sultaat is gepubliceerd door het dag blad „Al Achram" Het Is de eerste peiling van de openbare mening die ooit in Egypte is gehouden. JAKARTA (Reuter) - Volgens de Indonesische minister van binnen landse zaken luitenant-generaal Amir Machmoed, zijn er „bepaalde groepen" in Indonesië die samen zweren tegen het bewind van presi dent Soeharto. Volgens het dagblad Kompas In Ja karta heeft de minister gezegd: „Er zijn aanwijzingen geweest dat be paalde groepen in grote steden op Java proberen de regering omver te werpen". In Indonesië vinden met zekere regelmaat door studenten ge leide betogingen plaats tegen de herverkiezing van generaal Soehar to in maart '78. De studenten zeggen dat zijn regering in de tien jaar dat zij aan de macht is. nagelaten heeft de corruptie en de economische pro blemen aan te pakken. Dinsdag wer den pantserwagens uitgestuurd om een luidruchtige studentendemon stratie in de Westjavaanse provin cie-hoofdstad Bandoeng uiteen te drijven. Naar schatting 350 studen ten betoogden voor het gebouw van de Westjavaanse wetgevende verga dering om te protesteren tegen haar besluit president Soeharto's kandi datuur in de presidentsverkiezingen te steunen. De president is overi gens tot nu toe de enige kandidaat. ROME (AFP) Een lid van de Ita liaanse neo-fascistische beweging (de MSI) is gisteren in Rome dood geschoten. De 47-jarige Angelo Pistolesi werd vermoord toen hij voor zijn woning in Rome in een auto wilde stappen. Hij was secreta ris van de Romeinse afdeling van de MSI. mm—mm—imm—mam-mm—mmm—mmmmmmmm—mmmmmmi )or Bert van Panhuis •fenzij zich een economische )mp voordoet hoeft de Deense jrste minister Anker Jörgen- jn geen enkele vrees te heb- fn voor zijn politieke hachje. premier is met zijn minder- jidskabinet van sociaal-de- ocraten de afgelopen maan- Jn steviger in het zadel ko len te zitten dan ooit tevoren i er is in het veelkleurige Foi sting, het parlement, nauwe- ^ks een partij te vinden, die £ar verandering in wil aan lengen. se£gin dit Jaar toen de Denen voor de rde keer in drie jaar naar de stem- (Js werden gehaald was Jörgensens (sitie nog verre van rooskleurig. Hij tlJ is druk doende de zware economi- he crisis te bestrijden maar moest nslotte constateren dat zijn pro- amma nog slechts de steun had n de 52 man sterke sociaaldemo- p atische fractie in het 179 leden r,"JHende parlement. Bovendien lag Deense vakbeweging, verzameld flslde centrale L0- dwars omdat zij t crisisprogramma te zwaar op de "jferknemers vond drukken. uitslag van de verkiezingen "acht niet zo veel helderheid in de melange, die het parlement bevat. De sociaaldemocraten boekten een aanzienlijke winst, de grootste rivaal de rechts-liberale Venstre werd ge halveerd en ook de andere traditio nele partij in Denemarken de radica len van Baumsgaard moest een veer laten. De christendemocraten en de anti-belastingpartij van Gllstrup bleven ongeveer gelijk en winst was er met name voor de conservatieve^ en de rechts-socialistische centrum democraten. De sociaaldemocraten waren als grootste groepering weer de aangewezenen voor de vorming van het kabinet omdat er geen „rechts" alternatief is zolang samen werking met Glistrup taboe blijft in het Deense parlement. Die mijding van de Glistrupgroep houdt verband met een lopende rechtszaak tegen de bcroemd-beruchte belastingjurist met als inzet de vraag of hij al dan niet legaal geen belasting betaalt. Brede basis Tot het einde van de zomer heeft het derde kabinet-Jörgensen zo goed mogelijk op de winkel gepast en in tussen getracht tot een pact te ko men met andere partijen. Eind au gustus lukte het Jörgensen overeen stemming te bereiken met de links- liberale radicalen, de conservatieven en de rechts-liberalen. Gezien de breedte van de basis is er nu in Denemarken sprake van een minder heidskabinet op nationale basis. Het crisisprogramma, dat Jörgensen in samenwerking met de pactgeno ten heeft opgesteld, houdt onder meer in dat lonen en belastingen tamelijk strak in de hand worden gehouden. Op belastingterrein zijn de indirecte belastingen en dan met name de BTW omhoog gegaan ter wijl de directe belastingen min of meer zijn bevroren. Die BTW-verho- ging is een duidelijke concessie aan de nlet-socialisten en hetzelfde geldt voor het laten vallen van een belas ting op grondspeculatie. Het Deense kabinet heeft een aantal speciale maatregelen genomen om werkgele genheid te scheppen. Dit zal waar schijnlijk niet kunnen voorkomen dat het aantal werklozen rond de jaarwisseling een recordhoogte van 200.000 zal hebben bereikt De lonen in Denemarken zijn door het kabinet grotendeels aan banden gelegd. Zo als het er nu uit ziet zullen de verho gingen niet meer mogen bedragen dan 6 procent, al is de verwachting dat dit maximum zal stijgen tot 8 of 9 procent. Tekort Het beperkingsparool geldt niet al leen voor lonen, prijzen en overheid suitgaven maar ook voor de beste dingen door de Deense burger. De nemarken zit namelijk met een zeer groot tekort op de betalingsbalans. Om aan te tonen hoe snel dit tekort toeneemt: het is dit Jaar het dubbele van dat van 1974. Die slechte positie van de balans houdt verband met de sterkte van de Deense kroon. De munt Is nauw gebonden aan de Westduitse mark en daarom ook hard, iets wat Denemarken uit een oogpunt van concurrentie duur maakt. De afgelopen maanden heeft de regering de waarde van de munt al met 5 procent moeten verminde ren om niet uit de markt te worden geprijsd door Zweden dat eveneens uit coiaeurrentie-overwegingen de kroon '/net een tiende devalueerde. Denemarken dat belangrijke han delsbetrekkingen heeft met de ove rige Scandinavische landen kon toen naet achterblijven. Overigens wordt betwijfeld of die 5 procent devaluatie genoeg is geweest. Linkervleugel Het beleid van de regering is beter aangeslagen bij de voormalige op positie „Wij hebben veel van de economische politiek van onze te genstanders overgenomen" zei de premier onlangs dan bij de linker vleugel van Jörgensens eigen partij en de vakbeweging. Het is aan Jör gensens achtergrond te danken hij is voormalig vakbondsleider dat het niet tot een frontale botsing is geècomen. Het kabinet heeft de ontevredenheid van de bonden met twee beslissingen kunnen afkopen. In de\ eerste plaats is de automati sche prijscompensatie gehandhaafd maar wel in zoverre gewijzigd dat de helft wordt uitgekeerd en de andere helft door de regering wordt gestort in de pensioenfondsen. De kans is groot dat het komend Jaar echter een strijd tussen werkgevers en re gering zal ontbranden over de vraag wie deze pensioenhelft moet beta len, zeker nu het kabinet heeft ge merkt hoe deze toezegging op de staatsbegroting drukt De tweede toezegging is die van meer zeggen schap voor de werknemer in de on derneming. Er is een studiecommis sie Ingesteld onder leiding van een bekende econoom en deze heeft de vrije hand gekregen in het opstellen van een advies. Zoals het er nu uit ziet gaan de plannen vooral in de richting van mede-eigendom van het bedrijf. De voor Deense begrippen tamelijk grote bereidheid tot het doen van compromissen heeft Jörgensen en zijn kabinet meer een centrumlinks dan een socialistisch imago gege ven. In Denemarken wordt al vaak een vergelijking gemaakt met de Britse premier James Callaghan. die dit voorjaar ook naar het centrum moest buigen om in het zadel te blijven. „Als Anker Jörgensen zijn baard en zijn snor zou afscheren zou hij uiterlijk nog niet op James Cal laghan UJken. Maar als Je hem alleen hoort.Als twee druppels water." aldus een hoge ambtenaar, overi gens zonder enig spöor van spot of sarcasme. Toch is Callaghan met zijn olierijkdommen heel wat beter af dan Jörgensen, die op het grond- stoffenfront slechts kan verwijzen naar een mogelijke goede aardgas bel, die in de Jaren tachtig kan wor den ontgonnen. Anker Jörgensen in een klassieke pose. verkiezingen zijn slem uit. Ilier brengt hij bij de jongste

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1977 | | pagina 7